Монгол залуус таксины жолооч нарт болон таксигаар үйлчлүүлэх иргэдэд зориулсан апликэйшнийг дэлхийд ид хэрэглэж байгаа технологиор бүтээжээ. Шинэ апликэйшн хийсэн “Easyride” компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Амартай ярилцлаа.
-Та нарын хийсэн апликэйшн таксины жолооч болон зорчигчдод яг ямар боломж нээж өгч байгаа вэ?
-Манайх “easyride” апликэйшнийг Монголд нэвтрүүлж байна. Энэ апликэйшн жолооч, зорчигч хоёрыг холбох зориулалттай. Зорчигч апликэйшн руу орж газрын зураг дээр өөрийн байгаа газрыг зааж өгснөөр жолооч нарт дохио очно. Очих боломжтой жолооч нарын мэдээллийг зорчигч утаснаасаа харах боломжтой. Жолооч нарын танилцуулгыг харж өөрт таалагдсаныг сонгох юм. Тухайн мэдээлэлд жолоочийн нэр, зураг, унаж яваа машины загвар, тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ, иргэний үнэмлэхний зураг, жолооны үнэмлэхний дугаар мөн өмнөх зорчигчдын үлдээсэн сэтгэгдэл, өгсөн оноо байна. Тухайн сонгогдсон жолооч зорчигчийн байгаа газарт очоод хариу дохио өгнө. “Easyride” апликэйшнийг ашигласнаар цаг хугацаа хэмнэх сайн талтай. Зам дээр гараа өргөж зогсох шаардлагагүй. Мөн аюулгүй. Жолооч нар ч мөн түлшээ үрээд дэмий давхихгүй болох юм.
-Таксины жолооч нараас гадна хувиараа такси барьдаг жолооч нар ашиглаж болох уу?
-Манайх технологийн компани. Такси барихыг хүсэж буй иргэн гадуур таксинд явдаг жолооч нарыг хооронд нь холбож өгөх л үүрэгтэй. Энэ апликэйшнийг татаж авсан хүн бүр ашиглах боломжтой.
-Апликэйшнийг хийх санаагаа анх яаж олсон бэ?
-Анх хэсэг бүлэг залуус нийлж энэ санааг бодож олсон юм. Улаанбаатар хотод халтуур хийдэг жолооч нар түлшнийхээ 30 хувийг хий дэмий үрдэг. Энэ нь эдийн засгийн хувьд үр ашиг муутай. Нөгөө талаасаа түгжрэл үүсгэдэг, утаа их ялгаруулдаг зэрэг сөрөг нөлөө ихтэй. Бас хүмүүс тааралдсан таксиндаа суудаг нь аюулгүй байдал талаасаа баталгаатай биш. Эдгээр асуудлыг технологийн түвшинд яаж шийдэж болох талаар ярилцаад энэ санааг олсон юм.
-Олон улсад энэ технологийг ашигладаг уу?
-Америкт “ridesharing” буюу унаа хуваалцах гэх нэршлээр таван жилийн өмнөөс хөгжсөн. Uber компани энэ технологио анх “Машинтай хүн бүр жолооч, ажилдаа явах замдаа такси барихыг хүсч байгаа хэдэн хүнийг очих газар нь хүргэж өгөөд өөртөө мөн тэр хүнд тус болж яагаад болохгүй гэж” гэсэн уриагаар гаргаж ирсэн байдаг. Энэ технологи дэлхийн 15 оронд маш хурдацтай, амжилттай хэрэгжиж байгаа. Тэгэхээр зорчигч тээвэрлэх үйлчилгээ ирээдүйд энэ технологи руу эргэлт буцалтгүй шилжинэ. Бид үүнийг өөрсдөө хийхгүй бол ойрын хэдэн жилд Монголд гадаадын ийм төрлийн технологи хийдэг компани орж ирэх магадлалтай. Учир нь Улаанбаатар жижиг хот биш шүү дээ.
-Одоогийн байдлаар хэдэн хүн энэ апликэйшнийг утсандаа татсан байна?
-Манай компани үйл ажиллагаагаа явуулаад зургаан сар болж байна. Энэ хугацаанд нийт 40 мянга орчим хүн татсан байна. Гэхдээ зарим хүмүүс ашиглаж мэдэхгүй байгаа л даа. Буруу юман дээр нь дарчих вий гэсэн айдас байх шиг байна. Мэдээж хэдхэн өдрийн дотор өөрчлөгдчихгүй л дээ. Хэрэглэгчдийнхээ хандлагыг өөрчлөх хугацаа бидэнд хэрэгтэй. Миний хүсч байгаа зүйл бол зорчигч гадаа гарч бороо, шороонд гар өргөж зогсохгүй, жолооч хий дэмий гадуур давхихгүй хэн хэндээ амар нөхцөлийг бий болгох.
-Татаж авах апликэйшн жолооч, зорчигчийнх гэж тусдаа байх уу?
-Үгүй, нэг л апликэйшн байгаа. Зорчигчийн эсвэл жолоочийн аль нэг горимыг нь сонгож хэрэглэнэ.
-“Easyride” апликэйшнийг жолооч татаж аваад шууд ашиглах боломжтой юу?
-Эхлээд яаж ашиглах тухай манай сургалтад суух хэрэгтэй. Гэхдээ одоохондоо. Маш богино хугацаанд танилцуулаад, системд бүртгээд, ашиглах эрхийг нь нээж өгдөг. Зорчигч бол шууд ашиглах боломжтой.
-Таксины жолооч нарын зарим нь километрийн мөнгөө 800, зарим нь 1000 төгрөгөөр тооцдог. Тухайн жолоочийн мэдээлэл дээр хэдээр тооцох нь байгаа юу?
-Анх бид энэ бол тухайн жолоочийн өөрийн шийдэх хэрэг гэж бодож байсан. Гэвч хэрэглэгчид шүүмжлэлтэй хандсан. Тийм учраас нэгдсэн нэг төлбөртэй байх хэрэгтэй юм байна гэж үзээд километр нь 800 төгрөг байхаар шийдсэн. Манайх бүх зүйлээ шинээр эхэлж байгаа компани. Тиймээс хэрэглэгчдийнхээ санал, хүсэлтийг харгалзан үзэж, өөрсдийн үйл ажиллагаандаа тусгаж, илүү сайн үйл ажиллагаатай болгохын тулд хичээж байгаа. 800 төгрөгөөр явахыг хүсэхгүй байгаа жолооч нарыг заавал манай апликэйшнийг ашигла гэж бид тулгахгүй. Энэ бол тэдний сонголт.
-Газрын зураг дээр хаана байгаагаа зааж өгдөг гэсэн. Ямар газрын зураг ашиглаж байгаа вэ?
-“Minumap” гэж “Mongolidea” компанийн зохион бүтээсэн газрын зургийг ашиглаж байгаа. Энэ компани мөн л бидэнтэй адил шинээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байгаа юм. Өөрсдөө энэ газрын зургийг эхнээс нь зурсан учраас маш ойлгомжтой. Бид “googlemap”-ийг л мэднэ. Гэхдээ түүн дээр зарим байшин, барилгын мэдээлэл дутуу байдаг. Энэ газрын зургийг монголчууд өөрсдөө хийсэн учраас маш хялбар, ойлгомжтой. Бүх байшин, байршил тов тодорхой байгаа.
-Улаанбаатарын захын хэсгүүд багтсан уу?
-Одоохондоо бүрэн багтаагаагүй. Гэхдээ цаашдаа зах хэсгүүдийг ч мөн оруулна. Шинээр эхэлж байгаа учраас зарим зүйл нь дутуу байгаа.
-Цаашдаа ямар ямар шинэчлэлт хийх вэ?
-Эхний ээлжинд хэрэглэгч тухайн байгаа газраа заавал бичих шаардлагагүй, газрын зураг дээр автоматаар харагддаг болгохоор ажиллаж байна.
-Энэ технологийг хэрэгжүүлэхэд хэр их хөрөнгө мөнгө зарцуулсан бэ, хөрөнгө оруулагчдаа хаанаас олов?
-Дотоодоосоо хөрөнгө оруулагчдаа олсон. 40-өөс доош насны залуучууд л хөрөнгө оруулж, бидний ажлыг дэмжсэн. Гарааны бизнес гэдэг их эрсдэлтэй. Гэхдээ хөрөнгө оруулагчид маань бидний ажлыг судалж үзээд, ирээдүйтэй гэдгийг нь мэдсэн учраас хөрөнгө оруулсан. Яг хэдэн төгрөгөөр бүтсэн гэдгийг одоогоор хэлэх боломжгүй байна.
-Танай байгууллага яаж ашгаа гаргаж авах вэ?
-Зорчигч жолоочид очиж авсны хөлс гэж 1000 төгрөг илүү төлнө. Тэр мөнгөний тодорхой хувийг манай байгууллага зуучилж өгсний төлбөр гэж авна. Гэхдээ одоохондоо дөнгөж энэ ажлыг эхлүүлж байгаа учраас туршилтын маягаар төлбөр авахгүйгээр явж байна.
-“Ridesharing” гэх үйлчилгээнээс өөр дэлхий нийтэд хэрэглэж байгаа нийтийн тээврийн үйлчилгээ байна уу?
-Америкаас “Uber” , “Lyft” гэдэг хоёр компани амжилттай үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Гэхдээ “еasyride” апликэйшнтэй ижил. Сүүлийн үед дэлхий нийтээрээ хэрэглэж байгаа технологи бол энэ. Бас Зүүн өмнөд Азид “Grabtaxi” гэж шинэ үйлчилгээ хэрэгжиж эхэлж байна. Малайзад 2012 оноос эхэлсэн. Тэр үед Малайз яг одоогийн Монголтой ижил байсан. Үйлчилгээг нь хүмүүс ойлгож эхэлснээс хойш маш хурдацтай хөгжсөн л дөө. Одоо Малайз, Тайланд, Сингапур, Филиппин, Индонези зэрэг оронд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Орсон зах зээл болгондоо номер нэг компани нь болдог. “Grabtaxi”-ний нэг онцлог нь зөвхөн албан ёсны такси компаниудтай хамтарч ажилладаг.
-Танай апликэйшнийг татсан хүмүүс сургалтад яаж хамрагдах вэ?
-Манай Easyride гэсэн фэйсбүүк хаягаар ороод бидэнтэй холбогдож болно. Хүссэн үедээ ирээд сургалтад хамрагдах боломжтой.
-Хууль, эрх зүйн тал дээр танай компанитай зөрчилдөж байгаа зүйл бий юу?
-Байхгүй. Гэхдээ цаашдаа энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг дэлхийн томоохон компаниуд орж ирэх магадлалтай. Шинэ зүйл гаднаас орж ирэхэд түүнийг хязгаарлах, хяналт тавих хууль эрх зүйн орчин манайд байдаггүй. Тиймээс хуульдаа үүнийг зааж өгөх хэрэгтэй.
-Энэ технологийг хэрэгжүүлээд явахад бэрхшээлтэй асуудал байна уу?
-Энэ технологийн давуу тал, ач холбогдлыг хүмүүст ойлгуулахад жаахан цаг хугацаа хэрэгтэй болох юм шиг байна. Апликэйшн хэрэглэдэг хүн цөөхөн байна. Хувийн мэдээллийг нь асуухад ямар хэрэгтэй юм бэ гэж гайхдаг, хэлэхээс татгалздаг. Мөн Улаанбаатар хотын хувьд хаягжилт асуудал болж байна. Гэхдээ “Minumap” гэж “Mongolidea” компанийн зохион бүтээсэн газрын зураг дээр энэ асуудлыг шийдэж байгаа. Монголчууд өөрсдөө хийж байгаа нь маш том давуу тал болж байна.
-Танай апликэйшнийг хэдий хэр хугацааны дараа хүмүүс ойлгож хэрэглэдэг болно гэж тооцоолж байна?
-Ойролцоогоор 2-3 жилийн дараа гэхэд таксигаар зорчигчдын тал орчим хувь нь утсаараа дамжуулж таксигаа дууддаг болно гэж харж байна.
Б.МАРАЛМАА