Өнөө жил ерөнхий боловсролын сургуулийг 36 мянга 207 сурагч төгсөж байгаа. Эдгээр сурагчид, мөн түрүү жилийн шалгалтад босго оноогоо давж чадаагүй хүүхдүүд нийлээд 40 орчим мянган хүүхэд энэ удаагийн элсэлтийн ерөнхий шалгалтад хамрагдахаар болоод байна. 2016 оны элсэлтийн ерөнхий шалгалт ирэх зургадугаар сарын 15-нд монгол хэл бичгийн хичээлээр эхэлнэ. Уг шалгалтад өнөө айхтар босго оноо буюу 400 оноог нь аваагүй сурагч бусад шалгалтад орох эрхгүй. Үндсэндээ их, дээд сургуульд элсэн суралцах боломжоо бүрэн алдаж, хувь заяагаа хаалгуулж байгаа юм. Ингэж Монгол Улсын Засгийн газрын 37 дугаар тогтоолын популист заалт Монголын нийгэмд асар их хор хөнөөл, аюул гачланг дагуулаад байна.
2013 оны хоёрдугаар сарын 2-ны өдрийн Засгийн газрын тогтоолд “Ерөнхий боловсролын сургууль төгсөгч, их дээд сургууль, коллежид элсэгчдээс монгол бичгийн хичээлээр шалгалт авч байх журам тогтоон 2013-2014 оны хичээлийн жилээс эхлэн мөрдүүлэх” гэж заажээ. Түүний дагуу элсэлтийн ерөнхий шалгалтын журамд “Монгол хэл бичгийн шалгалтыг заавал өгнө” гээд заачихсан. Өнгөрсөн жил монгол хэл бичгийн шалгалтыг хоёр ч удаа авсан байдаг. Эхний шалгалтад хэл бичгийн чиглэлийн нөхдөөс бусад нь буюу тоо, физик, инженерийн чиглэлийн сурагчдын ихэнх нь бүдэрсэн. Дахиад авахад нь дахиад бүдэрчээ.
Ингээд бүтэн жил хүлээсний эцэст тэд ирэх сарын 15-нд дахин аз сорихоор горьдож
хүнийг өндөр боловсролтой хүн гэх ойлголт байсан. “Манай тэр ч боловсролтой шүү. Бичнэ гэж ёстой нэг зурж өгнө дөө” гэж ярьцгаадаг нь ийм учиртай.
Харин орчин цагт цэвэр сайхан бичигтэй хүнийг боловсролтой гэж үзэхээ больсон. Энэ бол хэн бүхэнд байх ёстой энгийн нэг шаардлага гэж үзэх болсон. Ер нь тэгээд орчин үед бичиг үсгийн боловсрол гэдэг маань мөн чанартаа асуудал дагуулах болсон. Цахим ертөнцийн энэ их шуурга, мэдээлэл технологийн хурд, нийгмийн дэвшил дунд аливаа нэг зүйлийн талаар өөрийн гараар гаргацтай, алдаа мадаггүй цэвэр бичих шаардлага тэр бүр тулгарахаа больжээ.
Учир нь орчин үеийн бичгийн хэл гэж хүн ойлгохын амьдрал ийм атал зөв сайхан алдаагүй бичихийг эрмэлзэх, монгол хэл бичгийн шалгалтаар улс орныхоо ирээдүй, үнэт баялаг болсон хүүхэд залуучуудынхаа хувь заяаг шийднэ гэдэг утгагүй болжээ.
Хамгийн гол нь улс үндэстний хөгжил дэвшлийн амин чухал мэргэжил, гол боловсон хүчин, үнэт баялаг нь болсон тоо физик, инженерийн сэтгэлгээтэй хүүхдүүдийг монгол хэл бичгийн шалгалтаар дарамталж, ажил амьдралынхаа зам мөрийг сонгох хамгийн хариуцлагатай эмзэг үед нь төр засгаас нухчин дарж байгаа нь аймшигтай. Тоо, физик техникийн талын хүмүүс бичихдээ тааруу байдаг. Үндсэндээ, орчин цагийн хамгийн эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжил болох цахим
баримталж, түүний үр дүнд салбар салбарын өндөр боловсролтой сэхээтнүүд төрж гарсан юм. Тэгтэл өнөөдөр энэ байдал бүр урвуугаар эргэж, Монголын хөгжлийг авч явах хүүхдүүдийн хувь заяа эмгэнэлт байдалд ороод байна. Матетамикч, физикч, эдийн засагч, нарийн мэргэжлийн инженер болно гэж хөдөлмөрлөж зүтгэсэн хүүхдүүдэд монгол хэл бичгийн шалгалтын 400 оноо гэдэг үнэндээ “цаазын тавцан” шиг санагдаж байгаа. Тэртэй тэргүй монгол хэлний хичээлд тааруу, огтоос ач холбогдол өгөөгүй, өөр зам мөрийг сонгосон тэднээс уйгаржин бичгээр шалгалт авна гэдэг арай дэндсэн ойлголт биш үү.
Монголын нийгмийн хөгжлийг чирч явах инженерүүд шалгалтад тэнцэлгүй, их сургуулийн босго алхаж чадалгүй гудманд гарах нь ээ. Монгол хэлний зүтгэлтнүүдийн хэл ам хийж, монгол хэл бичгийн шалгалт бол хамгийн гол суурь нь гэж хэнээрхэцгээн, дээр дооргүй хөөцөлдсөний үр дүнд тоо физикийн мэргэжлийн хүүхдүүд хэлмэгдэж эхэллээ. Бичиг соёлын хэл амтай, хэнээтэй, хорлонтой нөхдийн энэхүү ямар ч бодлогогүй үйлдэл, Засгийн газрын популист харалган тогтоол Монголын гэрэлт ирээдүйд стратегийн аюулт хөнөөлийг учруулж байна. Энэ бол монголчуудыг ядуу буурай, хүчгүй сул дорой байлгах бодлого гэхэд хатуудсан болохгүй ээ. Монголын боловсролд өнөөдөр ийм том стратегийн алдаа гараад байна. Төр засаг, салбар яам нь үүнийг хурдхан засч залруулж, Засгийн газрын 37 дугаар тогтоол гэх улс орны хувь заяаг уруудуулсан, үнэт капиталуудаа үгүй хийсэн харалган зүйлээ нэн даруй өөрчлөх хэрэгтэй. Мөн боловсролын хуульд тавдугаар анги хүртэл гадаад хэл заахгүй, уйгаржин бичгээр хичээл явуулна, төрийн албаны шалгалтыг уйгаржин бичгээр авна гэх аймшигтай заалтууд яригдаж байгаа. Дэлхий нийтээрээ англи хэл үзэж буй эрин цагт бид соёлт хүн төрөлхтний хөгжлөөс огцом ухарч байгаа нь өрөвдмөөр.
Энэ бүхэн бол үнэн чанартаа улс орны хөгжил дэвшил, цаашдын ирээдүйд маш хорон санаа болж сүүдрээ тусгах нь дамжиггүй. Монголыг эдийн засгийн, оюуны ямар ч дархлаагүй сульдаатай, өрөвдмөөр байлгах гэсэн харь гүрний харгис бодлого ч юм шиг. Эцэстээ Монголд үнэт баялаг бий болгодог нэг ч хүнгүй, хөгжил дэвшлийг түүчээлээд аваад явах, барилга байгууламж босгох боловсон хүчингүй, бүгд уйгаржин бичигтэйгээ зууралдан мунхарч гүйцсэн, дуулж хуурдсан, хөөмийлж хэхэрсэн, барилдаж ноцолдсон, талцаж хэрэлдсэн зэрлэг омгийнхон болох аюул энүүхэнд байна. Монголчуудыг хөмөрсөн тогоон дотор нь хашиж авах гэсэн харь гүрний бодлогын нэг хэлбэр гэлтэй. Ийм л бүдүүлэг, эдийн засгийн дархлаагүй, өрөвдөлтэй, шоовдор хүмүүс болохгүйн тулд юуны түрүүнд монгол хэл бичгийн шалгалтын журмыг өөрчилж, Засгийн газрын тогтоолыг хүчингүй болгох хэрэгтэй .
Б.Батболд