“Шударга ёс” бүлгэмийн тэргүүн Г.Баярсайханаас Сонгуулийн хуультай холбогдуулан дараахь тодруулгыг авлаа.
-Сонгуулийн тухай хуульд фэйсбүүк, твиттерээр ямар нэг сурталчилгаа явуулбал ял шийтгэл оногдуулахаар заачихсан гэх юм?
-Сонгуулийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлд сонгуулийн сурталчилгаанд интернэт орчныг ашиглах гэж бий. Уг зүйл дотроо долоон заалттай. Үүн дотор дэмжихээр зүйл ч байна. Хүний үзэл бодлоо илэрхийлэх Үндсэн хуулиар олгогдсон эрх чөлөөг зөрчсөн зүйлүүд ч байна. Нэн ялангуяа 83.2-т “Сонгуулийн сурталчилгааны цахим хуудаснаас өөр бусад цахим хуудсаар сонгуулийн сурталчилгаа явуулах тохиолдолд тухайн цахим хуудсаар зөвхөн сонгуулийн сурталчилгааны цахим хуудсын хаяг, нам, эвсэл, нэр дэвшигчийн нэр, сонгуулийн уриаг сурталчилна” гэж байгаа юм. Үүнд ямар зүйл Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхийг зөрчив гэхээр хэн нэгэн иргэн, хэн нэгнийг дэмждэг, тэрний тухай санаа бодлоо илэрхийлэх, хэн нэгэн эрх мэдэлтнийг буруушаахаар бол заавал нам эвсэл, нэр дэвшигчийн сонгуулийн уриа энэ тэрийг тавих ёстой болж байна. Ингэж хүний үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх чөлөөг боож хаасан ийм заалт байна.
-Цахим хуудаснаас өөр гэдэг нь…
-Сонгуулийн сурталчилгааны цахим хуудаснаас бусад өөр цахим хуудас гэдэгт юуг хэлээд байна вэ гэвэл твиттер, фэйсбүүк зэрэг олон нийтээр өргөн ашигладаг сүлжээнүүдийг хэлж байгаа юм. Энэ бүгдийг хамруулаад ойлгуулчихаж байгаа байхгүй юу. Сонгуулийн үеэр хэн нэгнийг шүүмжлэхдээ заавал намын сонгуулийн штабын ажилтан болох ёстой. Тэгэхгүй бол та үзэл бодлоо илэрхийлэх ёсгүй болж байна. Энэ бол шууд Үндсэн хуулийг зөрчиж байгаа юм.
Твиттер, фэйсбүүк чинь Монголын юм биш, Монгол Улсын Засгийн газраас иргэдэд зориулж хийсэн юм биш. Энэ чинь дэлхий нийтийн юм байхгүй юу. Хүн төрөлхтөн хэрэглэдэг мэдээлэл харилцааны санал солилцох хэлбэр. Үүнийг сонгуулийн үеэр захиран, захиргаадна гэдэг нь манайд хэвлэн нийтлэх эрх байхгүй болж байгаагийн илрэл. Байдаг ч гэсэн тэр нь сонгуулийн үеэр бүрэн хаагдах юм байна гэж ойлгогдож байна.
83.4-т “Сонгуулийн сурталчилгааг интернэт орчин ашиглан явуулахад захиалагчийн нэр, эсхүл тэдгээрийн сонгуулийн штабын нэрийг заавал дурдана” гэж байгаа юм. Нэг иргэн мөнгө төгрөг идэж уусан, олон жил төрд бугшсан луйварчдыг шүүмжилье гэвэл заавал тэр хүний намын эсрэг талын, өрсөлдөгч хүчний гишүүн болж жүжиглэх шаардлагатай болж байна. Жишээ нь, би нэг хүнийг магтъя гэхэд тэр хүний эсрэг намын туг далбааг ашиглаж магтах ёстой болно. Эсвэл шүүмжлэх эрх байхгүй. Тэгэхгүй бол би цахим орчин дахь хуудас, аккаунтаа хаалгах юм болно. Үндсэн хууль зөрчсөн энэ заалтуудын цаана чинь аймаар торгууль, шийтгэл байгаа шүү дээ.
-Сонгуулийн үеэр фэйсбүүк, твиттерээрээ хэн нэгэн нэр дэвшигчийн тухай сайн, муу мэдээ сэлт оруулахдаа тун болгоомжтой хандах ёстой болжээ?
-Миний хувьд үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлээд явдаг. Харин сонгуулийн үеэр хэн нэгнийг магтах, шүүмжлэх эрхгүй болчихож байна. Би чинь нам бус хүн шүү дээ. Тэгтэл аль нэг намын далбаан дор орж байж тэр эрхээ олж авах болж байна. Энэ хуулийг хоёр том нам нь санал нэгтэй баталлаа. Энэ бол ардчиллаасаа ухарчихсан үйл явдал. Жагсаалтаар хорин хэдэн хүн оруулаад ирнэ. Ингэж л ард түмнээсээ сонгох сонгогдох эрхийнх нь 40-өөд хувийг нь булаагаад авчихаж байна. Заавал нэг намын нэр дугуйл гэж байгаа юм.
Тэгэхээр хүмүүс мэддэгээрээ АН, МАН-ыг дугуйлж таарна. Иргэдийнхээ үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрхийг нь сонгуулийн турш бас булаагаад авчихаж байна. Твиттер, фэйсбүүк чинь Монголынх биш шүү гэдгийг дахин хэлье. Хятад мэтийн орнууд, дарангуйлах системтэй орнуудад твиттер, фэйсбүүкийг хаадаг. Сонгуулийн үеэр нэг тиймэрхүү л дүр зураг харагдах нь.