Монголбанкны албан ханшаар нэг ам.доллар 2019.42 төгрөгт хүрлээ. Харин арилжааны банкуудад нэг долларыг зарах ханш 2024 төгрөгтэй тэнцэж байна. Ноён долларын ханш оны сүүлээр 2000 төгрөгийг давсан. Тэгвэл он гарсаар сүүлийн нэг сар гаруй хугацаанд долларын ханш ийнхүү төгрөгийн эсрэг хүчээ авч байна. Тодруулбал, оны эхэнд 2003 төгрөгтэй тэнцэж байсан ханш өнөөдөр ийнхүү 16 төгрөгөөр өсчээ.
Манай улсын эдийн засаг улирлын мөчлөгтэй гэдгийг судлаачид онцолдог. Өөрөөр хэлбэл, жил бүрийн нэгээс дөрөвдүгээр сард эдийн засаг идэвхждэг. Энэ үед компаниуд ирэх жилийн төлөвлөгөөгөө гаргаж, төлөвлөгөөнийхөө дагуу холбогдох хөрөнгө оруулалт, худалдан авалт болон зээлээ авч эхэлдэг. Үүнтэй холбоотойгоор жилийн энэ үед инфляци өсөх хандлагатай байдаг. Өнгөрсөн жилүүдэд нэг, хоёрдугаар сарын инфляци 3-5 хувьд хүрэх тохиолдол элбэг байлаа. Хоёрдугаар сард цагаан сарын баяр тохиодог нь иргэдийн эрэлтийг ч бас нэмэгдүүлснээр инфляцийн өсөлтийн багагүй хувийг бүрдүүлдэг.
Гэхдээ ам.долларын эсрэг төгрөгийн ханш цаашдаа харьцангуй тогтворжих нөхцөл бүрдсэн гэдгийг эдийн засагчид онцолж байна. Тодруулбал, Монголбанкинд тушаагдах алтны хэмжээ нэмэгдсэн. Үүнийг дагаад валютын нөөц өсч буй. Түүнчлэн төлбөрийн тэнцэл 2015 оны жилийн дүнгээрээ 150 орчим сая ам.долларын алдагдалтай гарчээ. Өмнө нь энэ алдагдал сард 300 сая ам.долларт хүрдэг байсан юм
Тэгвэл энэ удаад нөлөөлөл инфляциар бус ханшаар дамжин харагдаж байна. Төв банк он гарсаар бодлогын хүүг 13 хувиас 12 хувь болгож бууруулсан. Мөн орон сууцны ипотекийн зээлийн хүүг бууруулах гэх зэрэг эрэлтийг дэмжсэн бодлогууд яригдах болсон. Үүнтэй холбоотойгоор ханшид түр зуурын дарамт ирж байх боломжтой гэдгийг эдийн засагчид онцолж байна.
Нөгөөтэйгүүр улсын төсөвт ам.долларын ханшийг 2030 төгрөг байхаар тусгасан. Энэ нь нэг төрлийн хүлээлтийг бий болгосноор долларын ханшийг өсөхөөс нь өмнө худалдан авах хүмүүс нэмэгдсэн гэнэ. Мэдээж нийлүүлэлтээс давсан эрэлт үүсэх үед аливаа бараа, бүтээгдэхүүний үнэ өсдөг. Доллар бас нэг төрлийн бүтээгдэхүүн учраас эрэлт нэмэгдэхтэй зэрэгцээд, үнэ нь өсч буй хэрэг.
Гэхдээ ам.долларын эсрэг төгрөгийн ханш цаашдаа харьцангуй тогтворжих нөхцөл бүрдсэн гэдгийг эдийн засагчид онцолж байна. Тодруулбал, Монголбанкинд тушаагдах алтны хэмжээ нэмэгдсэн. Үүнийг дагаад валютын нөөц өсч буй. Түүнчлэн төлбөрийн тэнцэл 2015 оны жилийн дүнгээрээ 150 орчим сая ам.долларын алдагдалтай гарчээ. Өмнө нь энэ алдагдал сард 300 сая ам.долларт хүрдэг байсан юм. Тэр хэрээр Монголын зах зээлээс доллар гадагшилж, дотоодод долларын хомсдол үүсдэг байсан гэсэн үг.
Төв банкныхны тайлбарлаж буйгаар төв банк өнгөрсөн хугацаанд ханшаар дамжуулан төлбөрийн тэнцлийн хүндрэлийг эерэг тал руу нь өөрчилж чаджээ. Тэр хэрээр цаашдаа ханш дээр огцом хүндрэл бий болох магадлал буурсан гэж байгаа юм.
Товчхондоо бол энэ удаагийн ханшийн өөрчлөлт эдийн засгийн улирлын мөчлөгтэй холбоотой эрэлтээс үүдсэн түр зуурын өсөлт аж.