“Шонхор” дээд сургуулийн Үндэсний бөхийн багш дасгалжуулагчийн
ангид 2004 оны намар 52 шижигнэсэн залуу нэг анги болон орж ирсэн байдаг. Бие бялдар
илтэд хөгжиж, бөхийн эрдэм хар бага наснаасаа заалгачихсан, аймаг, сумынхаа зааланд
бэлтгэл хийж, хөлс гаргаад үзчихсэн, ширмэл зодогны сэнжигнээс атгаж, даваа унааг
үзсэн “аймаар” хүүхдүүд нэг анги болсон байна. Сум сумынхаа өсвөрийн барилдаанд
түрүүлчихсэн. Аймаг, улсад үндэсний болоод бусад төрлийн бөхөөр амжилт гаргачихсан.
Дээд сургуулиа амжилттай төгсөж, нэрд гарах хүсэл тэмүүлэлтэй 52 хүүхэдтэй ангийн
багш нь аймгийн начин Баасанхүүгийн Батбаатар.
Төв, Сэлэнгэ, Дарханд нэр алдар
нь түгчихсэн. Өсвөрийн аварга шалгаруулах тэмцээнд хэдэн удаа түрүүлчихсэн Ө.Даваабаатар
гэх улаан хацартай хүү байх. Баянхонгор аймгийн Баянговь сумын аймгийн арслан Баяраагийн
хоёр хүү болох Баянмөнх, Буянмөнх нар ороод ирчихсэн. Бүр Тувагаас Хурак Александр,
К.Эрес нар бөхийн эрдэмд суралцахаар ирчихсэн байсан гэнэ. Б.Батбаатар багш ангийнхаа
хүүхдүүдийн талаар “Манай ангийн хүүхдүүд бөх болно гэдгээ бүгд мэдэрчихсэн. Үүрэг
хариуцлагатай болчихсон, бэлтгэл сургуулилт тасална гэсэн зүйл огт байхгүй. Бэлтгэл
дээр бие биенийхээ дээр гарах гээд үзэж тарна. Тэр тийм мэх сурчихсан байна лээ.
Би сурна. Тэр мэхийг тэгж хамгаална гэнэ. Эхний жилүүдэд бие биенийхээ барилдааны
онцлогийг мэдчихэж байгаа юм. Дараа нь тэрийг тийм мэхээр давах боломжтой гээд тус
тусдаа мэх боловсруулчихсан байдаг. Тийм ч болохоороо оюутан байхдаа аймгийнхаа
наадамд түрүүлчихдэг болсон. Бүгд цолонд хүрцгээсэн” гэж ярьж байна лээ. Монгол
Улсын харцага Ө.Даваабаатар ангийнхаа хүүхдүүдийн талаар “Манай ангийнхан хоорондоо
өрсөлдөөд бэлтгэл дээр үзэж тарна. Хэн хэнтэйгээ даваа өгөөтэй болохоор аль их бэлтгэл
сургуулилт хийсэн нь ангийн аварга болно гэдгийг мэдэрчихсэн. Өдөржин хөлсөө асгаруулаад
л барилдаад байна. Тэгээд орой цүнхээ дааж ядсан амьтад гэр гэртээ харьдаг байсан.
Бэлтгэл хийлгүй цалгардах юм бол бусдаасаа хоцорчих гээд мөн аймаар байсан шүү”
гэж ярив.
“Шонхор” дээд сургуульд ийм идэвхтэй
оюутнууд нэг анги болж ирж байсан нь ховор гэнэ. 50 гаруй хүүхэд нэг ангид орсон
ч өвлийн эхний амралтын үеэс зарим нь сургуулиасаа гарч эхэлсэн байна. Сайн барилддаг
хүүхдүүд тунаж үлдээд байсан гэнэ. Өдөржин бэлтгэл сургуулилт хийгээд хөлсөө гаргачихаар
хамаг хоол унд нь шингэчихдэг. Өглөө хичээлдээ ирэхдээ цайгаа уулгүй ирдэг болохоор
их өлсдөг. Тэр болгондоо сургуулийнхаа ойр хавийн цайны газруудад очно. Мөнгөтэй
хүүхдүүдээс мөнгөгүй нь олон. Тиймээс цайны газрын эгч нарыг панаалдаж хоол идэх
гэж янз бүрийн арга чарга хэрэглэж байсан гэнэ. Нэгдүгээр курсийн намар ангийнх
нь Бадамбаяр гэх нөхөр оюутны нийтийн тээвэрт хөнгөлөлттэй үнээр зорчдог виза карт
аваагүй байсан гэнэ. Тэгсэн автобусны мөнгө хэдэн төгрөг байдгийг мэдэхгүй кондукторт
нь мянган төгрөг өгчихдөг. Автобусны кондуктор ч хариулт мөнгийг нь өгөлгүй сар
орчим явчихсан байжээ. Тэгж байгаад автобусны тасалбарын үнэ 200 төгрөг гэдгийг
мэдэж байсан гэнэ. Мөн ангийнх нь нэг хүү виза карт авчихсан байжээ. Тэгсэн ангийнх
нь хүүхдүүд хоорондоо “За ингээд нийтийн унаанд үнэгүй явдаг болж байгаа юм даа”
гэж хэлжээ. Тэгсэн нөхөр таксинд үнэгүй явж болох юм байна гэж ойлгоод таксинд суугаад
гэр рүүгээ явчихсан гэнэ. Таксины жолооч гэрийнх нь гадаа ирээд “За 4500 төгрөг”
гэхэд өөдөөс нь виза картаа үзүүлсэн гэнэ. Картаа яагаад үзүүлж байгаа юм гэсэн
үнэгүй явдаг гэсэн биз дээ” гээд таксины жолоочтой хэрэлдэж гарсан гэнэ.
Ангид нь нэг ч охин байхгүй болохоор
ойр хавийнхаа сургуулийн охид дээр очдог гэнэ. Сургуулийнх нь үүдэнд бөөнөөрөө зогсчихоод
таалагдсан охидоо эргүүлэх гэдэг. Том цүнх үүрсэн, хулгар чихтэй нөхдүүдээс сургуулийнх
нь хөвгүүд айж зугтаад охид нь тоохгүй зовоодог байжээ. Нэгдүгээр дамжаагаа төгссөн
зунаа сумынхаа наадамд очиж барилдаад ихэнх нь түрүүлжээ. Намар нь сумынхаа наадамд
түрүүлж, сумын заан цол хүртсэн гэнэ. Хоёрдугаар дамжаа төгссөн зунаасаа эхэлж аймгийнхаа
наадмын түрүү, үзүүр болж шөвгөрч эхэлжээ. Тэд өндөр хэмжээний бэлтгэл сургуулилтыг
оюутан байхдаа хийж, бие биенийгээ ирлэж байсны үр шимийг хүртсэн байна. Ясныхаа
хөлсийг гартал ширмэл зодогныхоо сэнжигнээс атгалцаж явсан нэг ангийнхан одоо аймаг,
улсын нэртэй бөхчүүд болцгоожээ. Оюутны дөрвөн жилийг ардаа орхиж сургуулиа төгссөн
2008 он энэ ангийнхны хувьд амжилт дагуулсан жил байсан гэнэ.
2008 оны хавар үндэсний бөхийн дуулианы
эзэн болж явсан улсын харцага Өлзийбаатарын Даваабаатар энэ ангийн манлай хүчтэн
гэнэ. 2008 оны хавар аймаг, цэргийн болон улсын цолтнуудын дөрвөн барилдаанд түрүүлж,
улсын наадмаар шууд харцага цолонд хүрсэн хүчит бөх юм. Б.Ганзориг. Тэсийн тэнхээт
эрсийн нэг цэргийн арслан Б.Ганзориг даян аваргын “Ирээдүйн бөхийн аварга” шагналыг
залуу бөх байхдаа хүртэж, уран сайхан барилдаанаар үзэгч олноо баясгаж байна. Сонирхолтой
нь Б.Ганзоригийн урьд жил Ө.Даваабаатар тус шагналыг гардаж байсан гэнэ. Баян-Өлгий
аймгийн шилдэг хүчтэн Б.Баатарцол аймагтаа 2008 онд түрүүлж, түүний урьд болоод
дараа жил нь үзүүрлэж байсан. Хэнтий аймгийн арслан Загдсүрэнгийн Наранбаатар Хэнтий
аймгийн ойд түрүүлсэн билээ. Баянхонгор аймгийн Баянговь сумын харьяат аймгийн арслан
Баяраагийн Баянмөнх. Энэ ангид ах дүү хоёр суралцаж төгссөн бөгөөд дүү нь аймгийн
шилдэг заан Б.Буянмөнх юм. Төрийн их баяр наадамд гурав давж явсан бөгөөд Пауэрлифтингийн
улсын аварга цолтой гэнэ. Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын харьяат аймгийн заан
Жамъяангийн Батчимэг. 2007 онд аймгийнхаа баяр наадамд их шөвөгт үлдэж аймгийн начин
цол хүртсэн байна. Төв аймгийн Баянхангай сумын харьяат Ц.Отгонбаатар аймгийн начин
цол хүртсэн юм. Өдгөө Төв аймгийн Эрдэнэсант суманд аж төрж байгаа билээ. Тува улсын
бөх Хурак Александр. 2013 оны монгол туургатны наадамд гаднаас ирж барилдаад хамгийн
өндөр амжилтыг үзүүлж явсан бөх.Тува улсын бөх К.Эрес. Карасалын Эрес 2011 оны намар
Увс аймгийн аваргуудын нэрэмжит тойргийн барилдаанд Баатарын Бадарч 40 даваатай
түрүүлэхэд 39 даваагаар хоёрдугаар байр эзэлсэн, Тува улсдаа том цолтой бөх юм.
Ө.Даваабаатар харцагын ангийнхан
хоорондоо байнга холбоотой байдаг гэсэн. Хэнтий аймгийн ойд түрүүлсэн З.Наранбаатар
Баянмөнх сумандаа наадам хийхэд ангийнхан нь очиж хүндэтгэл үзүүлжээ. Аймгийн арслангийн
наадамд ангийн анд Ө.Даваабатар түрүүлж, Б.Баатарцол үзүүрлэсэн гэнэ. Хэдхэн хоногийн
өмнө болсон харцага цолны хүндэтгэл үзүүлэх барилдаанд урамтай сайхан барилдсан
Ө.Даваабаатар найздаа ангийнхан нь сар шинийн барилдаанд сайн барилдахыг хүсэн ерөөж
амжилт хүсч байна лээ.
Э.БААТАР