Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн хашаан дахь Хүүхдийн цусны эмгэг хавдрын эмнэлгийн дэргэд “Энэрэл нигүүлсэл оюун билгийн төв” ажилладаг. Тус төвийн нэгэн жижигхэн өрөөнд Ажиа гэгээн заларчээ. Үүдний том өрөөнд сандал ширээ байрлуулж, сүсэгтнүүдэд тавагтай идээ, цай зэхжээ. Хүмүүс гэгээнтэнд золгох дарааллаа хүлээн сууж байв. Тэдний завсар чөлөөгөөр Ажиа гэгээнтэй цөөн хором ярилцлаа. Ажиа гэгээн аялгатай монгол хэлээр чөлөөтэй ярих юм. Гэгээнтэн мөн өөртөө зав чөлөө гаргаж, бурханы ном судар уншиж суух дуртай юм билээ.
–Ажиа гэгээнтний энэ удаа Монголд ажиллаж байгаа гол зорилго юу бол?
– Юуны өмнө Монголын ард түмний амар амгаланг асууя. Эмнэлгийн барилгын ажил дууссан ч бага сага ажил үлдсэн. Энэ удаа ЭХЭМҮТ-ийн Эрдмийн зөвлөлийн шийдвэрээр надад хүндэт профессор цол олгосныг хүлээж аваад их баяртай байна. Ажил сайхан бүтсэн.Яваандаа буяны ажил үргэлжлүүлж явуулъя гэж бодож байгаа.
–Хүүхдийн эмнэлгийн үйл ажиллагаанд та сэтгэл хангалуун байна уу?
-Ерөнхийдөө сэтгэл өндөр байна. Дөрөв таван жилийн өмнө дөнгөж шав тавьж байлаа. Хандивын мөнгө ч хангалттай цуглаж эхлээгүй байсан. Яах юм бол доо гэж бас санаа зовж л байлаа даа. Гэсэн ч одоо тоног төхөөрөмжөө ч суурилуулаад, эмнэлэг ажиллаж байна. Эмч нар сайхан байна. Цусны хавдартай олон хүүхдийн оношилгоо шинжилгээг хийж байна. Өмнө нь энэ өвчнийг Монголд эмчилдэггүй байсан учраас гадаад явж эмчлүүлдэг байлаа. Зарим нэг үйлчилгээ энд үнэгүй хийгдэж байгаа. Гадаад явахад маш их мөнгө зарах учраас хүн бүр явж чадахгүй. Гадагшаа чиглэсэн урсгалыг сааруулж, Монголдоо эмчилж байна гэж эмч нар хэлж байгааг сонсоод баяртай байна. Нэг талаас энэ бол улсын эмнэлэг, зарим ажлыг зохион байгуулахад бага зэрэг удааширч байна. Аль болох хурдан бүтээх талаар бодож л байна.
–Та бас япон эмч авчирсан гэсэн үү?
-Токиогийн их сургуулийн шүдний эмч авчирсан. Тэр эмч гэр хорооллоор судалгаа хийсэн. Ядуу, бага орлоготой иргэдийн дунд шүдний өвчлөл их тохиолдож байна. Хүүхдийн шүд нь өвдөхөд эмнэлэгт үзүүлж эмчлүүлэх боломж тэр бүр байдаггүй, нөгөө талаар ээж, аав нь ч анзаардаггүй бололтой юм. Ямар шалтгаанаар тийм болсон гэхээр монгол хүүхдүүд чихэр шоколад их иддэг, хийжүүлсэн ундаа их уудагтай холбоотой гэж хэлж байна даа. Тэр эмч маань дараа жил бас ирээд хүмүүнлэгийн үйлчилгээ үзүүлэх талаар ч ярьж байгаа. Энд хоёр байшин байгааг та харж байгаа. Нэг нь зочин эмчийн байр, нөгөө нь эмнэлгийн байр юм. Зочин эмч судлаачдын байранд яваандаа эмч авчрахаар бодож байна. Монголд юу дутуу байна гэхээр мэргэжлийн талаар судалгаа хийж суралцах, дасгал хийх боломж дутуу байна. Олон эмч нар гадаад явж суралцдаг. Түүнээс гадна гадаадаас эмч судлаачдыг урьж авчирч ажлын байран дээр нь сургах талаар бодож байна.
–Ажиа гэгээний тэргүүлдэг “Энэрэл нигүүлсэл оюун билгийн төв” ямар үйл ажиллагаа явуулдаг бол?
-Гол нь эмнэлэг барихын тулд энэ төвийг байгуулах хэрэгтэй байсан. Эмнэлэг баригдаж дууссан ч үргэлжлүүлээд ажиллаж байна. Гагц ЭХЭМҮТ-д ч бус тусламж шаардлагатай бусад эмнэлэгт ч тусалж байгаа. Завханы эмнэлэгт шаардлагатай багаж төхөөрөмжийг бэлэглэсэн.
Буяны ажил хийж байгаа. Гэр хорооллынхон, хөдөө орон нутгийн иргэдэд хувцас, шаардлагатай тусламж үзүүлэх буяны ажил хийхээр бодож л байгаа даа.
–Та сайн санаат хүмүүс, сүсэгтэн олон түмнийг уриалаад ийм сайхан хүүхдийн эмнэлэг босголоо. Цаашдаа олон нийтэд хандсан том төсөл хэрэгжүүлэх үү?
-Сайн санаатай хүмүүстэй хамтарч ажиллаж болно. Зарим нэг хүн нэр ашиглаад юм хийе гэвэл судлах хэрэгтэй л дээ. Яваандаа боловсролын ажил хийхээр бодож байна. Сургууль байгуулах талаар бодож л байна. Гэхдээ одоохондоо яг нарийн төлөвлөсөн юм алга.
–Та урьд нь орон нутгийн гамшгийн эсрэг тусламжийн төсөл хэрэгжүүлж байсан юм билээ. Ер нь дэлхий нийтээр байгалийн гамшгийн давтамж нэмэгдсэн гэдэг. Энэ юуны дохио гэж та бодож байна?
-Ямар ч хүн надаар хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа. Нэг талаар хүн төрөлхтөн хөгжил дэвшилд хүрсэн ч нөгөө талаар байгаль, хоол хүнс, ус орчин бохирдож гамшиг нүүрлэж байна. Хэдэн жилийн өмнө Японд болсон хар салхины аюулын дараа ном уншиж, жаахан хандив өгсөн дөө. Жил жилд энэ ажил үргэлжилж яваа. Энэ талын боловсрол хэрэгтэй. Олон нийт ард түмэн энэ талын мэдлэгтэй байх учиртай. Монголын хөдөө нутагт явахад хог зөндөө хаясан байв. Би бүр санаа зовлоо. Хамгаалдаг хүн байхгүй юм болов уу. Улаанбаатарт өвөл их утаатай гэсэн. Зун бол тоосжилт их байгаа. Байгаль орчныг хамгаалах талаар их бодох хэрэгтэй. Засгийн газраас үүнд их анхаарах учиртай.
–Таныг тээж байх үедээ ээж тань “Цахилгаан цахилж тэнгэр дуугарч, тэнгэрийн луу үзэгдэв” гэж зүүдэлсэн гэдэг. Хүний зөн совин, сэрэл мэдрэмж гэдэг их сонин юм. Таны амьдральд дахин тийм совин билиг тохиолдсон уу?
-Би нэг их анзаардаггүй. Миний ээж тийм юм хэлсэн. Бүр сүүлд надад хэлж билээ. Хүнд хэлээгүй, чиний аавд ч хэлээгүй гэж надад ярьсан болохоор тийм юм байдаг юм байна гэж бодлоо. Би зүүд бол ажил төрөл, бодлоос шалтгаантай гэж үздэг. Зүүдэнд хааяа совин ирдэг байлгүй дээ. Би тэр талаар нэг их анхаардаггүй юм.
–Таныг 20 дахь Ажиа гэгээн гэдэг билүү. Та дараа төрлийнхөө тухай боддог уу?
-Хоёр янзын тоо бий. Нэг бол наймдугаар дүр гэдэг. Номын журмаар явбал би 21 дүгээр дүр дээр хүрсэн байгаа юм. Дараа төрлийнхөө тухай би их бодож байгаа. Дараа дүр хэрэггүй гэж бодогддог. Намайг 21 гэсэн ч болно, найм гэсэн ч болно. Тэгээд дууслаа. Ямар учир байна гэвэл хойд дүрийг хайвал олдоно доо. Ард түмэн миний хойд дүрийг хүсдэг юм бол болно. Энэ цолыг хэрэглэж болно. Миний нэр алдар байгаа шүү дээ. Ямар нэг хүн буян хийдэг юм бол, эрдэмтэй болдог юм бол энэ цолыг авч болно гэж боддог л юм. Нарийн төлөвлөсөн юм байхгүй л дээ.
–Та хувь хүнийхээ хувьд хэрэв би лам хүн биш байсан бол гэж бодогдох удаа байв уу?
-(инээв) Би тэр талаар нэг их бодоогүй дээ. Би лам болсон болохоор миний амьдралд зовлон гэдэг юм уу, хэцүү юм их байсан. Би хоёр настайгаасаа лам гэж явлаа. Би лам болсноор бурхан шашныг муугаар хүлээж авах тэр үед жирийн хүүхдийнхээс огт өөр амьдрал миний толгой дээр ирсэн. Найман настай хүүхэд юу мэдэхэв. Сүүлд цаг эргээд сайхан болж ирэхэд надад бүүр их сайхан хүндлэл ирсэн нь ч бий. Бас би гэгээн байсан. Том ламын нэр байсан. Түүгээр хүмүүс бас их хүндэлдэг байхгүй юу. Энэ нэрээр хүнд тус хүргэдэг юм бол тус хүргэж чадна. Бас буруу юм хийвэл зөндөө хийчих юм байна даа гэж боддог.
–Таныг нууц ухаан бурханы урлалд суралцаж байсан гэдэг. Танд ямар нэг нууц увидас байдаг уу?
-(инээв) Тийм их юм байхгүй ээ.