Дэлхийн утга зохиолын сан хөмрөгт багтсан энэ бүтээл мэдээж Японы алдарт зохиолч Рюносүкэ Акүтагавагийнх. Акүтагава ганц “Намрын уулс” ч бус “Рашёомон хаалга”, “Ганцаардлын там” тэргүүт олон бүтээлээ дэлхийн утга зохиолын алтан сан хөмрөгт хадгалуулсан эрхэм. Түүний уран бүтээл XX зууны нэгэн тод, хосгүй үзэгдэл болсон гэдгийг бүгдээр хүлээн зөвшөөрдөг билээ. Хэдийгээр Акүтагава 1927онд 36 насандаа таалал төгссөн ч нарийн амт, уран хошигнол шингэсэн гайхамшигт, гүн утга агуулгатай уран бүтээл нь өдгөө ч түүнийг мөнхлөн үлджээ.
“Намрын уулс”-ыг сөхжээ суухад хүн өөрийн хүсэн шунасан зүйлээ авахын тулд юугаа ч өгөхөөс буцахгүй болдгийн тод жишээг харж болно. Энэ нь гэхдээ буруу гарын, муу муухайд тэмүүлэх бус сонгодог уран зургийн төлөө цаг хугацаа хийгээд эд мөнгөө юунаас ч үл харамлан байгаа тухай өгүүлнэ.
Ван Ши Гу намрын нэгэн шөнө цай ууж суунгаа Ошянкэ нутгийн эзэн болох Юань Нань-Тянаас асууна. “Намрын уулс” гэдэг бол 1269-1354 оны хооронд амьдарч байсан алдарт зураач Хуан И Фэний бүтээл бүлгээ. Намрын уулстай эн зэрэгцэх “Элсэн эрэг”, “Фучань-шань ууланд”, “Зун цагийн уулс”, “Уулын униар” зэрэг маш олон бүтээлийг тэрбээр бүтээсэн ч хүмүүс “Намрын уулс”-ыг л үзэхсэн гэж яарна. Ёстой л хөлтэй нь хөлхөж, хөлгүй нь мөлхөж шахам тэмүүлэх ажээ. Зүгээр л “Намрын уулс”-ыг ганц удаа хараад авчихад л боллоо гэсэн хүсэлтэй ч хүмүүс байх.
Эл зураг нь Жуньжоуд Жан овогтын гэрт хадгалагдаж байдаг бөгөөд Янькэ Вэн түүнийг харахаар алс газрыг зорин Жан овогтны ороонго өвсөнд дарагдсан дордуухан байшинд ирнэ. Янькэ Вэн ч холоос яваагаа дуулган “Намрын уулс”-ыг л харалгүй буцах нь харамсалтай байгаа тухай өгүүлэхэд гэрийн эзэн түүнийг санааг ойлгон гэртээ урина. Зандан модоор хийсэн сайхан ширээ, сандалтай хэдий ч тоосонд дарагдсан өрөөнд түүнийг дагуулан орно. Гэвч тэр зургийг даруйхан үзчихвэл тэр нь манан мэт сарниад үүрд алга болчих мэт сэтгэгдэл төрөн зогслоо. Тэрийг эзэн нь “Намрын уулс”-ыг өрөөнд оруулж ирж өлгөхийг тушаана. Төд удалгүй хуйлаатай зураг ирж Янькэ зургийг хараад өөрийн эрхгүй алмайран зогсоно.
Хөх ногоон өнгө алаглаж хавцлаар нь могой мэт гол ус тахирлаж, энд, бас тэнд ч тосгоны байшин, жижиг гүүр харагдах ба энэ бүхний дээр уулын орой сүндэрлэнэ. Доохно нь намар цагийн үүл хөдөлгөөнгүй тунарч, цагаан өнгө нь өтгөнөөс нимгэрч харагдана. Уул нь хурц ногоон өнгөтэй ногоон өвс ургамал дунд нь гал улаан навч харагдахыг шунхан будгаар нарийн цохиж гүйцэтгэснийг хараад Янькэд хэлэх үг олдсонгүй. Тэрхүү зураг зүгээр л гайхамшиг хэмээн дотроо бодно.
Гэрийн эзэн түүнээс “Зураг таалагдав уу” гэхэд “Аугаа хүний бийрийн бүтээл. Юань Зай багшийн магтсан нь ч дэмий хэрэг биш байж” хэмээн удтал чимээгүй зогссон Янькэ ам нээнэ.
Гэрийн эзний хэлсэн үгс түүнийг эргэлзэхэд хүргэж, “Энэ гоо сайхныг зөвхөн би л хардаг юм биш биз” хэмээн бодох болно. Янькэ Вэн ч удалгүй эзгүйрлийн ул мөр шингэсэн Жан овогтын байшингаас гарлаа. Мэдээж гайхамшиг хэмээн “Намрын уулс”-ыг мэдэрсэн Янькэгийн толгойноос өнөө зураг салахгүй байсаар байв. Тэр мөчид тэрбээр энэ зургийн төлөө юугаа ч өгөхөд бэлэн болсон байлаа. Янькэ Жан овогтын гэрт хэдэнтээ зарц илгээж зургийг нь худалдан авах санал хэлүүлсэн ч тусыг эс олов. Жан овогт “Зургаа бүр зарахгүй. Харин хэд хоног харж байгаад эргүүлэн өгвөл өг” гэсэн хариу өгч байлаа. Янькэ энэ зургийг өөрийн өмч л болгож санаа нь амрахаар байсан юм. Тэр зургийг түр авч байхаар тэвчээртэй хүлээвэл хэзээ нэгэн цагт миний гарт ирэх ч юм билүү гэсэн бодолдоо өөрөө итгэн Жуньжоугаар зураггүйгээр нутгийн зүг явлаа. Дараа жил нь мөн л Жан овогтынд ирж мөнөөх зургийг худалдан авах санал тавихаар явлаа. Энэ удаа Жан овогт гэртээ байгаагүй тул түүнд зургийг ч харуулалгүй гэрийн хаалгаа цоожлон одов.
Янькэ зургийг авахын тулд уут уутаар мөнгө хүргүүлсэн нь Жангийн сэтгэл эргэсэнгүй. Түүний хувьд зурагтай болохыг маш их мөрөөдөн шаналах хэдий ч болж чадахгүй байсаар олон он улирав. Гэтэл өнөө зураг нь олон жилийн дараа Ван овогтын гэрт шилжэн ирсэн байлаа. Энэ тухай сонирхолтой өрнөлийг Рюносүкэ Акүтагавагийн “Намрын уулс” хэмээх номоос унших боломжтой.
Э.ЭНХБОЛД