Юуны өмнө “Алтан бөмбөг” хэмээх шагнал яаж үүссэн, ямар зорилготой, ямар хүмүүс хэрхэн хүртэж байсан тухай түүх өгүүлье.
Францын “France Football” сэтгүүлийн санаачлагаар бүтэн жилдээ сайн тоглосон европ тивийн европын иргэн хөлбөмбөгчинд энэ шагналыг анхлан олгохоор шийдвэрлэж байлаа. Английн Стэнли Мэтьюз анхны шагналыг хүртэж байсан нь 1956 он. 1995 оноос эхлээд Европын аль нэг лигт тоглож байгаа л бол тэр хүн аль тивийнх байх нь хамаагүй гэсэн нь 2007 оноос хойш дэлхийн аль ч тивийн ямар ч багийн шар хар хэнбугай нь ч хамаагүй шилдэг л бол “Алтан бөмбөг” -ийн эзэн болох нигууртай хэмээн өргөтгөсөн ажгуу. Тийм учраас хөлбөмбөгөөр дагнан бичдэг европ тивийн 52 сэтгүүлчийн саналаар шилдгийг сонгодог байснаа больж шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч, ахлагч нараас гадна олны танил болсон 96 сэтгүүлчийн үзэгний үзүүрээр асуудлыг шийдвэрлэдэг боллоо. Энэ олон сэтгүүлч ОУХХ-ноос нэрлэсэн хөлбөмбөгчид дотроос шилдэг гурвыг нь сонгоод сар орчим хуйвалдан байж шилдгийн нь тодорхойлдог бөлгөө. Энэ жилийн шилдгийг ирэх жилийн нэгдүгээр сарын 12-нд цоллоно гээд оршил хэсгээ дуусгая.
Уг нь энэ шагнал анх үүсч байхдаа их цэвэр, шударга, гэгээлэг гэж хэлж болохоорбайсан юм шүү. Хэн нэгэн хүн, байгууллага, улс гүрэн зэргээс үл шалтгаалан очих ёстой хүндээ очиж чаддаг, сэтгүүлчид ч бусдаас үл хамааран сайныг нь сонгож чаддаг байлаа. Ийм байдалтай удаан хугацаанд оршин тогтносон юм. Үүнийг өндөр жил буюу ДАШТ-тэй жилүүдэд “Алтан бөмбөг”-ийн эзнээр тодорч байсан хөлбөмбөгчдийн нэрс батална. 1962 онд Чехословакын Масопуст, 1986 онд ЗХУ-ын Беланов, 1994 онд Болгарын Стоичков, 2006 онд Италийн Каннаваро нарын хөлбөмбөгчид тэр жилийнхээ улиралын тоглолтын туршид гойд сайн тоглож байсан гэж хэлэхгүй ч гэлээ ДАШТ-д онцгойрч чадсаны үр дүнд “Алтан бөмбөг”-ийн эзэд болцгоож байв. Энэ нь ч зөв. Белановын хурдан довтолгоо, багаа зөв удирдсан Стоичковын авьяас, Каннаварогийн найдвартай хамгаалалт зэрэг нь эдгээр хүмүүсийн үндэсний шигшээг ДАШТ-д дээгүүр байр эзлэхэд асар өндөр үүрэг гүйцэтгэсэн.
2008 оноос эхлээд хөлбөмбөгийн ертөнц туйлтай боллоо. Бүтэн зургаан жилийн туршид үргэлжилж байгаа энэ туйлуудыг Роналду, Месси гэж нэрлэдэг. Мэдээж энэ хоёрыг шилдэг үү гэвэл шилдгээ хэмээн хүлээн зөвшөөрнө. Тийм ч учраас энэ зургаан жилийн хугацаанд Месси дөрвөн удаа, Роналду хоёр удаа “Алтан бөмбөг”-ийг авчээ. Зургаан жил гэдэг хөлбөмбөгчийн хувьд урт хугацаа бөгөөд энэ хугацаанд мэргэжлийн төвшинд бөмбөг өшиглөдөг зургаан сая залуус дотроос энэ хоёртой өрсөлдөх хэмжээний авьяастан төрөөгүй гэж үү. Яагаад Месси,Роналду хоёр клубтээ байхдаа бусдыг “хяргах” шахам тоглоод байдаг мөртлөө шигшээдээ ирэхээр “алга” болчихдог юм бэ. Үүнийг өөрийнхээ хэмжээнд тайлбарлья.
Роналду ч тэр Месси ч тэр дэлхийн агуу багуудад тоглодог. Энэ багууд дээрхи хөлбөмбөгчдийг дэлхийн шилдэг гэж хэлүүлэхийн тулд зөв, буруу бүхнийг хийдэг болсоор удаж байна. Тоглох тактик, бүрэлдэхүүн, санхүү менежмент бүгд дээрхи хоёрыг шилдэг гэж харуулахын төлөө зүтгэнэ. Оны төгсгөл дөхөөд ирхээр “Реал” болон “Барса”-гийнхан өөрийн талын хүмүүсээ хэвлэлүүдээр тараан тэдгээр нь “Месси мундаг” “Роналду гайхамшиг” гэх утгатай ярилцлага мэдээг шидэж өгнө шүү дээ. Албаны томчууд айгаад дуугарахгүй. Ноднин ОУХХ-ны ерөнхийлөгч Блаттер “Мессиг шүтдэг” гэж буруу үед буруу хугацаанд хэлснээсээ болж хичнээн шүүмжлэлд өртөж дараа нь тэрийгээ цайруулах гэж ямар өрөвдөм байдалд орж байлаа даа. Энэ жил Европын хөлбөмбөгийн холбооний тэргүүн Платини “шагналыг Германы шигшээ багийн гишүүн авах ёстой”гэж хэлээд “алуулж л” байна. Ибрагимович, Это, Дэвид Вилла нар мундаг довтлогчид. Гэхдээ бүгд Мессиг шилдэг болоход саад болсон учраас “Барса”-гаас явсан. Одоо тэдний хувь заяаг Суарес үүрээд гүйж байна. Роналду ч адилхан. Түүнийг шилдэг хэмээн хэлүүлэхэд саад болсон Рууд ван Нистелройгоос эхлүүлээд Ди Мария хүртэлх хөлбөмбөгчдийг нэрлэвэл овоо урт жагсаал гарна шүү. Нөгөө талаас нь аваад үзвэл үүнийг ч бас буруутгах аргагүй юм. Дээрх хоёр хичнээн алдартай байх тусам багуудын нэр хүнд өсч үзэгч хөгжөөн дэмжигчид олширно, мөнгө аривжина. Энгийн логик шүү дээ. Харин улсынхаа шигшээд бол шал өөр дүр зураг гарна шүү. Тэнд баг багаас ирсэн тухай байрлал бүрдээ өөрийгээ шилдэг гэж боддог залуусирэх тул тэр бүр Роналду ба Мессигийн “хөгжмийн аясаар бүжиглэхгүй”. Ийм л дүр зураг байна. Одоо 27, 29-тэй эдгээр залуус энэ жилийн “Алтан бөмбөг”-ийг горьлогч гурвын эгнээнд багтаад чимээ чагнаад сууж байна. Тэр хоёрын дундуур Германы шигшээ багийн хаалгач Мануэль Нойерхавчуулагдаад ороод ирсэн байгаа. Хэрвээ хэрүүл уруул хөшигний цаана явагдах луйвраа гээж чадвал энэ жилийн шагналыг хүртэх ёстой хүн нь Нойер яах аргагүй мөн юм. Түүнийг Буффон, Чех, Куртуатай харьцуулвал шалихгүй л гэж дүгнэнэ. Гэхдээ түүний баг энэ жилийн Германы аварга, цомын аварга, Аваргуудын лигийн “заан” хамгийн гол нь дөрвөн жилд ганц удаа тохиох ДАШТ-ий тасархай аварга гэдгийг нь үндэслэж Нойерт “Алтан бөмбөг”-ийг өгөх ёстой юм. Түүний оронд Лам, Мюллер, Швайнтейгер байсан ч ялгаагүй үүргээ умартаад байгаа “Алтан бөмбөг” шагналын эзэд байхаар хүмүүс билээ.
Д.БАТ-ЭРДЭНЭ