Сүүлийн үед нийслэл хотын
хай сайгүй “Канген ус”
гэсэн хаяг харагдах болжээ.
Япон улсын төхөөрөмж ашиглан гаргаж авч
буй энэхүү ус нь
хүний биед маш сайн
үйлчилгээ үзүүлж, усаар дамжуулан
бүхий л өвчний эдгэрэлтэд
сайнаар нөлөөлнө гэсэн сурталчилгаа бас
давхар харагдана. Үнэхээр энэ ус
хүний биед ямар ач
тустай вэ, япончууд өөрсдөө
“Канген ус”-ны ач
тусыг мэдэрсэн болов уу. Ер
нь Японд үйлдвэрлэсэн гэх
төхөөрөмжөөр монголын крантны усыг шүүж
гаргаж авсан энэ ус
ямар “ид шид”-тэй
вэ гэсэн олон асуултууд
урган гарсан тул тал
талын мэдээлэл өгөх үүднээс дэлгэрэнгүй
сурвалжиллаа.
Дэлгүүр, цайны газар, эмийн
сан, худалдааны жижиг газруудын нэгээхэн
буланд байрласан “Канген ус”-ны
“төв”-үүдэд орж үзлээ.
Ингэхэд төвийн шугамын крантны
цоргоос жижигхэн аппарат холбожээ. Тэрхүү аппарат нь
нөгөө талаасаа мөн гурван цоргонд
холбогдсон байх юм. Өөрөөр
хэлбэл, крантаас гоожсон ус тэрхүү
гурван давхар шүүлтүүр
болон канген аппаратад байх
шүүлтүүрээр давхар шүүгдсэнээр “Канген
ус” буюу худалдаачдын хэлж
буй хасах цэнэгтэй, зөв
бүтэцтэй ус иргэдэд
хүрч байгаа ажээ.
МЭРГЭЖЛИЙН БАЙГУУЛЛАГУУД
ШАЛГАЖ ТОГТООГООГҮЙ БАЙНА
Хаа сайгүй байх уг
төвүүд үйл ажиллагаа явуулах
эрхтэй эсэх, энэхүү ус
нь иргэдийн эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлөхийг манай
энэ төрлийн мэргэжлийн
байгууллагууд шалгасан эсэхийг
тодруулсан юм.
Эхлээд Нийгмийн эрүүл мэндийн хүрээлэнг
зорьж, тус хүрээлэнгийн ахлах
ажилтан И.Болормаатай уулзлаа.
Харин тэрээр “Канген усны
найрлагыг судалж тогтоосон зүйл
одоогоор байхгүй учир ямар
нэгэн мэдээлэл өгөх боломжгүй” гэсэн
юм.
Ингээд хүний эрүүл мэндэд
нөлөөлөх нөлөөллийг судалж байж, худалдах
зөвшөөрлийг нь өгдөг Нийслэлийн
мэргэжлийн хяналтын газарт
хандлаа.
Ингэхэд тус газрын Усны
асуудал эрхэлсэн ахлах мэргэжилтэн н.Баясгалан мөн л ямар
нэг судалгаа, шинжилгээ хийгээгүй байгааг хэллээ. Хэдийгээр
сүүлийн үед олны анхаарлыг
татаад байгаа ч шууд
шинжлэн судлах боломжгүй байсан
ажээ. Учир нь шинээр
мөрдөж буй “Төрийн хянан
шалгах тухай” хуулийн дагуу
төлөвлөгөөт шалгалтын хуваарь гаргадаг байна.
Өөрөөр хэлбэл, тухайн оны
арванхоёрдугаар сарын 1-ны дотор
дараагийн жилд шалгах байгууллага,
үйл ажиллагаа, бүтээгдэхүүний жагсаалт гардаг аж. Гэхдээ
иргэдээс гомдол ирсэн тохиолдолд төлөвлөсөн, төлөвлөөгүй
шууд шалгалт явуулах эрх
нь тус газарт бий.
Тиймээс “Канген ус”-ны
талаар иргэдээс ойрын өдрүүдэд гомдол
нэлээд ирж байгаа тул
тун удахгүй удирдамж гаргаж,
шалгалт явуулах болно гэдгийг
н.Баясгалан мэргэжилтэн
хэлнэ лээ.
Ийнхүү улсад маань орж
ирээд, аль хэдийнэ иргэдэд
хүрээд буй ус цэвэршүүлэгч
гэмээр уг төхөөрөмж нь
Мэргэжлийн хяналтын газрын ямар нэг
шалгалтад ороогүй бол бүр
хилээр орж ирэхдээ ямар
зөвшөөрөлтэй орж ирсэн болж
таарах вэ. Энэ талаар
Хилийн мэргэжлийн хяналтын газраас лавлахад “Хүний
биед ямар нөлөөтэйг манайх
шалгаж, дүн шинжилгээ хийдэггүй.
Бид зөвхөн гадаад худалдааны
бичиг баримтыг нь шалгаад л
оруулдаг. Харин хилээр нэвтрээд
иргэд бүтээгдэхүүнийг нь ашиглаж
эхэлсэн тохиолдолд дүүргүүдийн
мэргэжлийн хяналтын хэлтэс хариуцах ёстой”
хэмээсэн юм.
Ийнхүү “Канген ус”-ыг
мэргэжлийн байгууллагууд судалсан гэх ямар ч
мэдээлэл олсонгүй. Өөрөөр хэлбэл, канген
ус нь хүний биед
хэрэгцээтэй эрдэс бодис, улмаар
хасах цэнэг, зөв бүтэц
агуулж байгаа гэдгийг нь
судалж тогтоосон эрдэмтэн, мэргэжилтэн хараахан байхгүй байна. Түүгээр
ч зогсохгүй худалдаа
явуулах эрхийг ч мэргэжлийн
байгууллагаас огт өгөөгүй байгаа
ажээ.
“КАНГЕН УС” НЬ ЯПОНДОО СҮЛЖЭЭНИЙ
БИЗНЕС АЖЭЭ
“Канген ус”-ыг япончууд
хамгийн ихээр хэрэглэдэг” хэмээн
худалдаачид сурталчилж байгаа.
Энэ үүднээс япончуудын хэрэглээний
усны талаар мэдээлэл хайж
үзлээ. Ингэхэд үнэхээр японы
цахим ертөнцөд энэ усны талаар
маш их мэдээлэл байв.
Гэхдээ тэд бүгдээрээ канген
ус нь эрүүл мэндэд
ямар ч нөлөө байхгүй,
зөвхөн сүлжээний бизнес гэдэг талаас
нь бичиж, тайлбарласан байх
юм.
Тухайлбал,
Токио хотноо монгол хэлний
орчуулагчаар ажилладаг Итаго хэмээх бүсгүй
хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан мэдээллүүдийг нэгтгэн монгол хэлээр
өөрийн фэйсбүүк хуудаснаа кангены талаар бичжээ.
Тэр ч мөн энэ
нь ердөө л сүлжээний
бизнес хэмээсэн байна. Өнөөдрийн байдлаар
Япон улсдаа уг төхөөрөмжийг
худалдахыг түр хориглоод байгаа
тухай ч мэдээлсэн байгаа
юм.
Итаго болон бусад япончуудын
хэлснээр канген ус нь
нэг төрлийн электролиз ус
гэнэ. Электролиз гэдгийг хамгийн энгийнээр
тайлбарлавал усан дотор цахилгаан
гүйдэл гүйлгэж химийн урвал
явуулах процесс аж. Хэрэв
усан дотор ямар нэгэн
давс, эсвэл кальцийн гидроксид
зэргийг уусгаад электролиз явуулбал
эерэг электрод дээр хүчиллэг ус,
сөрөг электрод дээр шүлтлэг ус
болж задардаг байна.
Ингэж нэгэнт хүчиллэг болсон
усанд бактери үржих боломжгүй
тул уг усыг япончууд
эмнэлгийн салбартаа ариутгалын зориулалтаар ашиглах нь олонтаа
байдаг ажээ. Энэ нь
монголчуудын тогоондоо хужир хийж угаадаг
байсан шиг угаалгын бодис
болгон ашигладагтай агаар нэг ойлголт
юм. Энэ утгаараа хүн
өдөр тутмын амьдралдаа бактери
устгахуйц хэт шүлтлэг, хүчиллэг
ус уугаад байх нь
ховор тул эмнэлгийн болон
үйлдвэрлэлийн зорилготой электролиз устай ялгаж салгаж
ойлгож хэрэгтэйг ч энд сануулсан
байгаа юм.
Гэрийн нөхцөлд гаргаж авсан
электролиз усны тухай түүхийг
япончууд ярихдаа 1950-аад оноос эхлэлтэй
гэж үздэг юм билээ.
Учир нь тухай үед
“Шин-ноул ус” хэмээн
нэрлэсэн усыг гоо сайханд
үлэмж нөлөөтэй, аливаа өвчин эмгэгийг
эдгээдэг хэмээн сурталчлан энгийн
иргэдэд худалддаг байжээ.
Харин үүнийг нь Японы
мэргэжлийн байгууллагаас шинжилгээ хийж үзэхэд биеийн
өвчин эмгэгийг сайжруулах үйлчилгээ байхгүй гэдэг дүгнэлт
гарчээ. Харин ходоод эвгүй
үед монголчууд бид амны хужир
уудаг шиг онолын хувьд
ходоодны хүчлийг дарах үйлчилгээ
бол байж болно гэдгийг
хэлсэн байна. Гэхдээ 10 литр
ус ууж байж нэг
ширхэг ходоодны эм уусантай тэнцэх
хэмжээний үйлчилгээ үзүүлнэ гэдгийг нь
судлан тогтоожээ.
Ийм мэдээлэл гарнаас хойш нэг
хэсэгтээ “Шин-ноул ус”-ны тухай бараг
мартсан ч дахин “Ионжуулсан
ус” гэх ус Японд
дэлгэрсэн байна. Улмаар эрүүл
мэндэд ямар ч таатай
нөлөө үзүүлэхгүй тэрхүү усыг гаргагч
төхөөрөмжийг худалдан авсан
олон иргэд улсынхаа Ардын
ахуй амьдралын төвд олноороо өргөдөл
гаргасан тохиолдол ч бий ажээ.
Гэтэл энэхүү “ионжуулсан ус”-ны бизнесээс хүмүүс
сэжиглэж эхлэхээр зарим компани түүнийг
“канген ус” гэж нэрлээд
гаргаад ирсэн
нь өдгөө манайд худалдаж
буй ус аж.
Канген гэж япон хэлээр
ангижруулах гэдэг үг ажээ.
Электролизын процессоор усан дахь хүчилтөрөгчөөс
ангижруулсан гэдэг утгатай аж.
Өнөөдөр зарагдаж байгаа төхөөрөмжийн дийлэнх
нь кальцийн лактатыг уусмал болгож ашигладаг.
Тэгэхээр электролизын улмаас кальцийн гидроксид
буюу боловсруулсан шохойтой ус бий болно
гэсэн үг.
Гэхдээ Япондоо бол электролиз
усыг худалдах, ахуйн зорилгоор электролиз
ус бүтээх төхөөрөмжийг үйлдвэрлэн
худалдахыг хууль тогтоолоор хориглоогүй
нь тун сонирхолтой. Учир
нь төхөөрөмж үйлдвэрлэгч
үйлдвэрүүдийн сурталчилгааyд итгэж худалдан
авалт хийх нь тухайн
хүний эрхийн асуудал байдаг
байна.
Н.СОДНОМПЭЛ:
КАНГЕНЫГ ЯМАР НЭГ ЭМ ГЭЖ ХЭЛЭХГҮЙ
“Канген ус”-ны талаарх
мэдээллийг тэнцвэртэй хүргэх үүднээс энэ
төрлийн бизнес эрхлэгч “Нэг
дэлхий, эв нэгдэл” төрийн
бус байгууллагын тэргүүн Н.Содномпэлтэй
ярилцсан юм.
–Та
ямар учраас канген усны худалдаа эрхэлж байгаа юм бэ?
-Манай “Нэг дэлхий эв
нэгдэл” төрийн бус байгууллага
нь 2010 оноос эхлэн усны
зөв хэрэглээний талаар иргэддээ ойлголт
өгөх зорилгоор ажиллаж ирсэн. Улмаар
тэр жилдээ Япон улсын
эрдэмтэн Масару Эмотог урьж
авчран, “Хариулт нь усанд
бий” хэмээх лекцийг бүх
нийтэд үзүүлж байсныг иргэд
санаж байгаа болов уу.
Канген бол японы “Enagic” фирмийн
бүтээгдэхүүн. Канген хэмээх аппаратыг
1974 онд анх гаргасан. Ингэхдээ
эхний 10 гаруй жилийн хугацаанд
далайн усыг цэвэршүүлж, ариутгалын
ус гаргаж авч байсан.
Үүний дараа тус компанийн
зүгээс иргэдийнхээ дунд судалгаа явуулсан
байдаг. Ингэхдээ ихэвчлэн өндөр настнууд амьдардаг
Окинаво арлыг зорьж, энэ
арлын хүмүүс яагаад өндөр
насалж байгааг судалсан байдаг.
Ингээд үзэхэд Окинаво аралын
бүх уснууд нь хасах
цэнэгтэй байжээ. Улмаар дэлхий
дээр өөр хаана ийм
ус байгааг судлахад Мексик,
Лондон зэрэг дэлхийд алдартай
рашаанууд бүгдээрээ хасах цэнэгтэй, зөв
бүтэцтэй ус байсан байгаа
юм. Тиймээс тус компани
ийм ус гаргаж авахаар
зорьж, шинэ төхөөрөмж зохион
бүтээсэн.
Өөрөөр хэлбэл, канген аппарат
дотор долоон давхар цагаан
хавтан бий. Үүний нэг
хавтан нь л 750 ам.долларын үнэтэй. Энэ хавтангуудаар
дамжин, электролиз явагдаж крантнаас орж
ирж байгаа усыг хасах,
нэмэх цэнэгтэй болгон ялгаж байгаа
юм. Өөрөөр хэлбэл, усыг
зөв болон буруу бүтэцтэйгээр
нь ялгаж, хоёр хоолойгоор
гоожуулж байгаа юм.
Энэ аппарат өнгөрөгч наймдугаар сараас эхлэн
манайд орж ирсэн. Анх
нэг залуу чихрийн шижин
өвчтэй аавдаа зориулж ахуйн
хэрэглээндээ хэрэглэх зорилгоор оруулж ирсэн байдаг.
Ойр тойрны хүмүүс ч
гэрээс нь зөөж уух
болсон гэсэн. Яг үүнтэй
зэрэгцээд өөр нэг хүн
японоос оруулж ирснээр өнөө
жилийн гурав, дөрөвдүгээр сараас
эхлээд канген шопууд түгж
эхэлсэн юм. Би ч
тэдний л ижил.
–Канген
усыг уух нь ямар ач холбогдолтой юм бэ?
-Хүн гэдэг амьтан ганцхан
төрлийн өвчинтэй. Энэ өвчин нь
эс бохирдох өвчин. Өөрөөр хэлбэл,
ямар ч өвчин эс
нь бохирдсоноор үүсч байгаа юм.
Эс бохирддог, цангадаг. Хүний биед 108 триллион
эс байдаг. Тэдгээр эс
бүрт ус байна. Эсэнд
маш жижиг молекултай, хасах
цэнэгтэй, зөв бүтэцтэй ус
байдаг. Гэтэл бидний хэрэглэж
байгаа ус нь нэмэх
цэнэгтэй, том молекултай, бүтэц
нь эвдэрсэн байдаг учир эсэн
дотор ордоггүй. Канген аппаратаас гарч
байгаа ус нь энгийн
крантаас гарч байгаа уснаас
зургаа дахин жижиг молекултай,
хасах цэнэгтэй, зөв бүтэцтэй ус
байдаг учир янз бүрийн
мэдээллийг өндөр хэмжээнд задалснаар
ямар нэгэн буруу мэдээлэлгүй
учир шууд эсэд очиж
байгаа юм. Ингэж бохирдож,
цангасан эсэд шинэ ус
ороод ирэхээр хүн өөрөө
залуу, шинэ болж байгаа
юм.
Үүнийг бид ямар нэг
эм гэж хэлэхгүй. Ямар
нэг зүйлийг засна, сайжруулна
ч гэж хэлэхгүй.
Гэхдээ эрүүл мэндийн ус.
Ерөөс бидний уух ёстой
ус л гэж хэлнэ.
–Энэ
төхөөрөмжийг яг таны хэлж буй усыг гаргадаг гэдгийг та яаж нотлох юм бэ?
-Энэ төхөөрөмж олон улсын байгууллагуудаас
маш олон шагнал авсан
бүтээгдэхүүн. Тухайлбал, Японы эрүүл мэндийн
яамны анагаахын
тоног төхөөрөмж гэсэн албан ёсны
нэршилтэй. Түүнчлэн олон улсын байгууллагын байгальд ээлтэй
төхөөрөмж, АНУ-ын
усны чанарын холбооны гишүүн,
үйлдвэрлэгч компани нь 2011 оны
дэлхийн шилдэг 100 компанийн нэг зэрэг маш
олон шагнал авч, чанар
нь нотлогдсон бүтээгдэхүүн.
–Канген
усыг үнэхээр хүний биед нөлөөтэй эсэхийг албан ёсоор судалж мэдээгүй байгаа юм билээ?
-Дээр хэлсэнчлэн зөв усыг түгээгээд
эхлэнгүүт монголчууд дээр үед усны
зөв бүтцийн тухай ярьж
байсан н.Шагж докторыг
дараад унагасантай ижил биднийг ч
гэсэн шүүмжилж, элдвээр доромжилж байна.
Бид наанадаж олон тооны ажлын
байр бий болгож байна.
Цаанадаж усны зөв хэрэглээтэй
болж байна. Өнөөдөр манай
крантнаас гарч байгаа ус
чинь бараг хөгжилтэй орны
нойлын устай ижил бохирдолттой,
асар өндөр хэмжээний хлортой
байна. Ийм байхад кангенууд
гарч ирээд хүн амыг
эрүүлжүүлж байхад сүлжээний бизнес,
японы нойл цэвэрлэдэг ус
гэх мэтээр муучилж байна.
Үүнийг би муухай монгол
зан л гэж хэлнэ.
Нэг ёсондоо атаархал явагдаад
байгаа юм.
–Жишээлбэл
танай төв канген усыг худалдах ямар зөвшөөрөлтэй вэ. Танай усыг мэргэжлийн байгууллага судалсан уу?
-Мэргэжлийн
хяналтын газраас зөвшөөрөл авах
гээд очтол эхний ээлжинд
усны шинжилгээний бичиг шаардлагатай гэсэн.
Тиймээс ч Нийслэлийн
мэргэжлийн хяналтын газрын
лабораторийн шинжилгээ хийлгэсэн, шаардлагатай бүх баримт бичгүүд
бий.
–Тэгвэл
Мэргэжлийн хяналтын газрын ажлын байрны зөвшөөрөл бий юу?
-Тийм зөвшөөрөл хараахан байхгүй. Ямар ч байсан
усны шинжилгээний бичгээ бэлдчихээд л
байж байна. Өөрийнх нь
лабораторийн шинжилгээний бичиг байгаа юм
чинь болох байлгүй дээ.
Ер нь “Enagic” нь тун удахгүй
ирэх юм билээ. Тиймээс
би тэдэнд санал тавьж,
албан ёсны зөвшөөрлийг нь
авч өгөх байлгүй гэж
би бодож байгаа. Миний
хувьд ямар ч байсан
хүний биед хортой ус
худалдаагүй гэдгээ албан ёсоор
шинжилгээгээр нотолчихсон. Нэгэнт компани орж
ирж байгаа учир тэд
өөрсдөө зөвшөөрлөө авах байлгүй дээ.
–Та
сурталчилгааны самбар дээрээ албан ёсны төлөөлөгч гэжээ. Канген усыг зарж байгаа хүн бүр тус компанийн төлөөлөгч үү?
-Үгүй. Хүн бүр тусдаа
шүү дээ. Монголдоо хэдэн
зуугаараа ажиллаж байгаа канген
шопын эзэд тус бүртээ
зөвшөөрөл авна гэвэл бүтэхгүй
асуудал болно шүү дээ.
Т.ГЭРЭЛМАА