Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Н.Мөнхбаттай ярилцлаа.
-Хөгжлийн
банкийг тойрсон яриа, шүүмжлэл их байдаг. Төсвөөс гадуур, хяналтгүй мөнгө зарцуулдаг
гэх мэтээр. Хөгжлийн банк өнөөдөр ямар хэм хэмжээнд ажиллаж байна?
-Манай банкны хүлээсэн үүрэг бол нэг талаасаа санхүүжилтийг татах
нөгөө талаасаа санхүүжилтийг хэрэгжүүлэхэд оршино. Тэр утгаараа манай банкны үйл
ажиллагаа маш сайн байгаа. Манай байгууллага өнгөрсөн онд анх удаа Хөгжлийн банк
шиг ажиллалаа. Тоогоор ярихад 2012 оны эцсээр
900 хүрэхгүй тэрбум төгрөгийн хөрөнгөтэй байсан бол 2013 оны эцэс гэхэд нийт хөрөнгийн
хэмжээ 3.2 их наяд төгрөг болж, одоо 4.5 их наяд төгрөгт хүрсэн байна. Мөн жилийн
өмнө нэг их наяд төгрөгийн зээл олгосон байсан бол өнөөдөр 2.7 их наяд төгрөгт хүрсэн
байгаа. Бодитой хийгдсэн ажилд л манайх санхүүжилт өгдөг учраас ийм хэмжээний ажил
хийгдсэн гэж дүгнэж болно.
-Танай
санхүүжилтээр босч байгаа үйлдвэр, бүтээн байгуулалтуудыг нэрлэ гэвэл?
-Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр байна. Энд тодорхой хэмжээний санхүүжилтийг
өгсөн бол III цахилгаан станцын өргөтгөл ч бондын хөрөнгөөр хэрэгжсэн. Нэгхэн жилийн
дотор Дархан хотыг цахилгаанаар хангах хэмжээний бүтээн байгуулалтыг өрнүүлж чадлаа.
Багануурын уурхай дээр хүчин чадлын өргөтгөл хийж 4.5 сая тонн нүүрс
үйлдвэрлэх хүчин чадалтай болсны зэрэгцээ Монгол Улс өөрийн гэсэн онгоцтой боллоо.
Ажил хийгээд дууссан төсөл, хөтөлбөрүүдийг танилцуулахад ийм байна. Тэрчлэн бондын
хөрөнгийн тодорхой хувь нь арилжааны банкуудаар дамжаад хувийн хэвшилд шууд очиж
байгаа.
-Засгийн
газраас зарласан 888 төслийг танайх санхүүжүүлэх бил үү. Энэ асуудал яагаад чимээгүй
болчихов?
-Банкуудтай санамж бичиг, гэрээ байгуулж ажилласан. Банкууд эхний
ээлжинд зарим төслийг батлаад ирүүлж байх жишээтэй. Одоогийн байдлаар 20 орчим төсөл
батлагдсан. Хөгжлийн банкны бүх хөрөнгө татвар төлөгчийн хөрөнгө учраас арилжааны
банкаар дамжуулан санхүүжүүлсэн нь илүү оновчтой хувилбар болсон.
-Төслийн
эзэд хэзээ мөнгөө авч, ажлаа эхлүүлэх юм бол?
-Бид тавдугаар сараас эхлэн санхүүжилтийг нь олгоно гэсэн төлөвлөгөөтэй
байсан. Гэтэл тодорхой хэмжээний удаашрал
гарснаас санхүүжилтийг одоог хүртэл өгөөгүй байна. Тун удахгүй мөнгийг нь шилжүүлж
эхлэх байх.
-Чингэс
болон Самурай бондын зарцуулалтын тайланг гаргахгүй байна гэсэн шүүмжлэл их байгаа.
Нарийн задаргааг нь танилцуулах боломж бий юу?
-Бидний ямар ажил хийж байгааг хүмүүс гэрээсээ гараад л харж байгаа
байх. Орон нутгийн иргэдийн хувьд хатуу хучилттай замаар холбогдлоо. “Гудамж” төслийн
хүрээнд замын түгжрэл ихээхэн буурлаа. Хөгжлийн банк өнгөрсөн жил 930 км хатуу хучилттай
замыг шинээр тавьсан. “Буянт-Ухаа” хороолол ашиглалтад орлоо. Бидний хийж байгаа
ажлууд хүн бүхний нүдэн дээр ил байгаа гэж ойлгож байгаа.
Чингэс бондын тухайд гэвэл бондын хөрөнгөөс санхүүжилт хийлгэхээр
Засгийн газраас 11 багц төсөл, хөтөлбөрийг баталсан. Харин өнөөдөр Хөгжлийн банкин
дээр бондуудын зарцуулаагүй үлдэгдэл гэж 1.6 их наяд төгрөг бий. Үүнийг банк хоорондын
зах зээл буюу арилжааны банкуудад богино хугацаатай, үр ашигтайгаар байршуулчихсан
байгаа.
-Ойрын
үед Монгол Улс бонд босгох уу. Тийм шаардлага бий юу?
-Удахгүй ОХУ-ын Хөгжлийн банкнаас тодорхой хэмжээний санхүүжилтийг
авахаар ажиллаж байгаа. Ингэхдээ хууль тогтоомжийнхоо хүрээнд ажиллаж байгааг хэлмээр
байна. Би эдийн засагч хүнийхээ хувиар хэлэхэд үнэхээр хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй.
Бонд байна уу, гадны шууд хөрөнгө оруулалт байна уу бүгд хэрэгтэй. Саяхан бид буурай
хөгжилтэй орны тоонд байхдаа донор орнуудаас санхүүжилт авдаг байсан. Харин
2012 онд НҮБ биднийг дундаж орлоготой орны тоонд оруулсан учраас асуудлаа өөрсдөө
шийдэх шаардлага бий.
-Оросоос
ямар зээл хүсч байгаа гэсэн үг вэ?
-IV цахилгаан станц дээр 123 МВт-ийн хүчин чадалтай өргөтгөл баригдаж
байгаа. Ажил нь удахгүй дуусна. Тус станцын технологи нь Орос учраас ОХУ-ын компаниар
түлхүүр гардуулах нөхцөлтэйгээр ажлыг хийлгэж байгаа. Тэр орны экспортыг дэмжиж
байгаа учраас ОХУ-ын Хөгжлийн банктай хэлэлцээр хийгээд гэрээг урт хугацаа, бага
хүүтэйгээр санхүүжүүлэх тохиролцоонд хүрсэн.
-Хөгжлийн
банкны өрийн хэмжээ ямар байна. Хэдэн орны банктай харьцаж байгаа юм бол?
-Анхны гаргасан 580 сая ам.долларын буюу Евро бонд бий. Бас Самурай
бондоос гадна Германаас 13 сая еврогийн санхүүжилтийг авсан. Удахгүй Оросоос авах
санхүүжилт нэмэгдэх байх. Удахгүй бид банкныхаа зээлжих зэрэглэлийг тогтооно.
-Өнгөрсөн
мягмар гаригт АТГ-аас танай байгууллагыг шалгалаа. Ямар үндэслэлээр?
-Хоёр хоногийн өмнө АТГ-аас шалгалт орж ирсэн. Ямар хүнтэй холбоотой,
ямар асуудлаар шалгаж байгааг нь одоогоор тодорхой мэдэж амжаагүй байна. Анхан шатны
шалгалт байна гэж ойлгосон. Ер нь бид шалгуулсандаа олзуурхаж байгаа. Яагаад гэвэл
манайх их хариуцлагатай ажил хийж байгаа. Манайхыг шалгаж болох бүх байгууллага
шалгах ёстой. Тэр утгаараа байнга хянуулж, шалгуулдаг. Жил бүр Үндэсний аудитын
газрын санхүүгийн шалгалт орж ирдэг. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд санхүүгийн
аудит хийлгээд “зөрчилгүй, сайн байна” гэсэн дүгнэлт гаргасан. Олон улсын санхүүгийн
аудитыг ч орууллаа. Тэгэхэд олон улсын стандартад нийцсэн үйл ажиллагаа явуулсан
байна, зөрчилгүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Өнгөрсөн жил мөн гүйцэтгэлийн аудит хийгдсэн
бол Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын хэсэг ч шалгалт хийсэн. Одоо АТГ-ын шалгалт
орж байна. Энэ бол зөв зүйтэй хийгдэх ёстой ажил гэж ойлгож байгаа.
-Хэний
хүсэлтээр, ямар үндэслэлээр шалгаж байгаагаа АТГ-ынхан хэлээгүй гэсэн үг үү. Гадуур
таныг шалгахаар болжээ гэж мэдээлээд байсан?
-Тусгай нэр заасан зүйл байхгүй байгаа. Харин намайг шалгах болсон
гэдгийг нь гайхаад байгаа. Яагаад тийм мэдээлэл гараад байдаг юм бол. АТГ-ынхан
“Танд ийм асуудал байна” гэж огт мэдэгдээгүй. Миний мэдэж байгаа зүйл бол манайх
дээр АТГ-ын шалгалт л орж ирсэн.
-Эдийн
засгийн хөгжлийн сайдыг АТГ-аар шалгуулна гэж байсан. Үүнтэй холбоотой юм болов
уу. Гол асуудал нь “Гудамж төсөл”-ийн санхүүжилттэй холбоотой юм биш үү?
-Тийм байж магадгүй. Үнэнийг хэлэхэд хэнийг ямар асуудлаар шалгаад
байгаа нь тодорхойгүй байна. “Гудамж” төслийн санхүүжилтийн хувьд манайх чиг үүргийнхээ
дагуу ажилласан. Бид санхүүжилтээ хийсэн. Тухайн төслийг хэрэгжүүлэгч байгууллага
нь яаж гүйцэтгээд тайлан төсөлдөө хэрхэн тусгаж байгаа нь тэдний хэрэг. Ямартаа
ч ажил нь хийгдсэн байх ёстой. Хийгдээгүй ажилд мөнгө өгөөгүй гэдгийг би баттай
хэлж чадна.
-Тэр
асуудлаар шалгаад байна уу гэсэн таамаг байна уу. Та чинь Н.Батбаяр сайдын хүн гэгддэг
биз дээ?
-Би бүх ажлаа хуулийн хүрээнд хийж байгаа. Ямар нэгэн таамаг хэлж,
дүгнэлт хэлэх ч эрт байна. Аль болохоор ажлаа сайн хийгээд л явж байна. Шалгах ёстой
юм бол бид шалгуулна. Сая бол хүнийг бус банкийг шалгалаа.
-АТГ-ынхан
юу илрүүлэв. Баримт материал авч явав уу?
-Одоогоор юм илрүүлсэн эсэх нь мэдэгдэхгүй л байна. Ажлын зарим материалуудыг
аваад явсан болохоор шалгалтаа хурдан дуусгаасай гэж хүсч байна. Яагаад гэвэл бүтээн
байгуулалтын улирал эхэлж, санхүүжилт хүчтэй хийгдэж байгаа үед ажлаа сааталгүй,
хэвийн явуулмаар байна.
-Ямар
материал авч явсан гэж?
-Энэ тухай ярьж болох, болохгүйг би хэлж мэдэхгүй байна.
Л.МӨНХ