Categories
редакцийн-нийтлэл

Хэний ч биш хөрөнгөтэй, юуны ч биш нийгэмтэй улс болох нь дээ, янз нь

Гэмт хэргийн тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн бариад байгаа.
Тэр хуулийн наймдугаар зүйлд үйл ажиллагаа явуу­­лах тусгай зөвшөөр­лийг хүчингүй
болгоно. (8,1) хуулийн этгээдийг татан буулгана. (8,7.1) хувьцаа, хөрөнгө, орлогыг
хураан авч төрийн өмчид шилжүүлнэ. (8,7.2) гэж заажээ. Энэ нь ардчилал зах зээлд
шилжиж орс­ноос хойш гарч байгаа хамгийн харгис хууль бо­лох нь тодорхой байна.
Харгис байгаад зогсохгүй Нэгдсэн Үндэсний бай­гууллагаас гаргасан Хү­ний эрхийн
түгээмэл тун­хагийн 17 дугаар зүйлд заа­сан “Хүн бүр дангаа­раа бо­лон бусадтай
хамт­ран өмч эзэмших эрх­тэй. Хэ­ний ч өмчийг дур зоргоо­роо хураан авч болохгүй”
гэсэн заалтыг зөрчиж бай­на. НҮБ-ын Хүний эрхийн түгээмэл тун­хагийг энэ байгууллагын
гишүүн орнууд ягштал мөрдөж ажиллах үүрэг­тэй байдаг. Мөн баталж байгаа хууль журмаа
түүнд тохируулан гаргах ёстой. Тэгвэл Мон­гол Улс Үндсэн хуульдаа “хөдлөх үл хөдлөх
хө­рөн­гө шударгаар олж авах” мөн “Хувийн өмчийг хууль бусаар хураах, дайчлан авахыг
хориглоно” гэж оруулсан байдаг. Эдгээр өмч хөрөнгийн тухай Үнд­­сэн хуулийн заалтууд
нь Хүний эрхийн түгээмэл тунхагийн дээрх заалтуу­дыг зөрчөөд байгаа юм. Түгээмэл
тунхагт өмч эзэм­ших эрхтэй л гэж заасан. Түүнээс заавал шударгаар олж авах гэж
хэлээгүй. Энэ шударгаар гэдэг үг бол их хийсвэр үг. Шударга гэдгийг хэн тог­тоох
вэ.

Юуг шударга
гэж үзэх вэ гэдэг нь цаг үеэ дагаад үргэлж өөрчлөг­дөж бай­даг эд юм. За яахав шу­дарга
гэдгийг шүүх тог­тооё гэж үзье. Тэгвэл ма­най нөхцөлд шүүх нь ту­хайн цагт эрх барьж
бай­гаа хүчинд үйлч­лэх нь илүү магад­лал­тай байдаг нь нууц биш. Хэрэв шүүх ингэж
улс төржиж юм уу захиалгаар энэ хүний хөрөнгө олж авсан нь шударга биш байна гэж
үзвэл тухайн хүний хө­рөнгийг төр ху­рааж авах бүрэн боломж­той юм. Жи­­шээ нь
“МАК” компани гэж байдаг. Ма­най хам­гийн том компа­ниудын нэг болохоор нь жишээ
ав­лаа. Тэр компа­нийн эзэн тусгай бай­гууллагад уул уурхайн чиглэлээр ажил­лаж
бай­сан гэдэг. Тэгвэл шүүх захиалгаар энэ нө­хөр төрийн байгууллагад ажил­лаж байхдаа мэдээ мэдээлэл ашиглан хө­рөн­гө
олж авсан байна гэвэл яах вэ. Тэгээд энэ үйлдэл шударга биш гэж тогтоовол яах вэ
л гэж хэлээд байна. Бас нэг жишээ авъя. Сү.Батболд гэж манай том бизнес­мен байдаг.
Ерөнхий сайд байсан гэхээр хүн бүр мэднэ. Тэр БНМАУ-ын гадаад худалдаанд ажиллаж
байсан. Тэнд ажиллаж байхдаа мэ­дээл­­лээ ашиглаад “Чингэс” зочид буудлыг худалдаж
авсан байна. Энэ шударга биш гэж үзвэл бас л хураах уу гэх жишээтэй. Үндсэн хуу­лийн
нөгөө нэг заалт нь хууль гаргаж байгаад хүний хөрөнгийг хурааж болно л гэсэн заалт
шүү дээ. Эдгээр заалтууд нь Монголд хувийн өмч үүсч бий болоход саад болж эхэллээ.
Урьд өмнө нь бид Үндсэн хуулиар хувийн өмч хамгаа­лагд­сан гээд додигор байдаг байлаа.
Тэгээд ч ардчи­лал зах зээлийн нийг­мийн үндэс нь хувийн өмч учир ингэж хууль гаргаж
байгаад хураа­на чинээ санасан­гүй. Тэгвэл сүү­лийн үед улстөрчдийн ганц ярь­даг
зүйл нь хө­рөн­гө хураах, хувийн өм­чийг хууль гар­гаж өгөөд бусдад тараах, ний­гэмч­лэх
гэж л ярьдаг болов. Энэ бүх ярианы үндэс нь дээрх Үндсэн хууль дахь өмчийн тухай
хоёр заалт юм. Уг хоёр заалтыг да­руй­­хан Үнд­сэн хуу­лиас авах хэрэг­тэй байна.
Ху­вийн өмч бол ардчил­лын үндэс суурь билээ. Харин ард­чилал нь манайх шиг жижиг
буу­рай орны хувьд оршин тогтнох үндэс суурь юм. Ардчиллын амин сүнс нь чөлөөт хэв­лэл
гэдгийг бид бүхэн мэд­нэ. Тэгвэл энэ ардчил­лын амин сүнс болсон чөлөөт хэв­лэлийг
устгах ажиллагаа маш ухаал­гаар аажуухан эр­гэлт бу­цалтгүйгээр яваг­даж бай­на.
Монгол Улсыг хорлох гэсэн энэ санаа хаанаас гараад ямар мэр­гэн цэцэн бүр атаарх­маар
ухаалаг яваг­даж байхыг хараад гай­хаш тасрах юм. Мон­гол Улс бол жижиг орон. Тийм
ч учраас хүн ард нь их хартай байдаг. Бид­нийг хагалан бутаргах бид­нийг хуучин
юуны ч биш нийгэмд нь буцаан хаях гэсэн монголчуудад дур­гүй орнууд байдаг бол тэд
үнэн нарийн бөгөөд ал­сын бодолтой юм гэж хар­дахаас өөр арга алга. Монголчуудыг
ардчил­лын замаас нь гаргах ганц зөв арга бол чөлөөт хэвлэлгүй болгох юм. Тэг­вэл
тэр хүчин чөлөөт хэв­лэл рүү довтолсон. Эзэн, сэтгүүлч, хөрөнгө оруу­лагч гэж хагаралдуулсан.
Эзэн та нарыг боолчилж байна. Мөнгө өгөхгүй бай­на. Турааж аллаа. Хэвлэ­лийн эрх
чөлөө алга. Хэв­лэл мэдээлэл нэг хүний гарт байх ёсгүй. Хөрөн­гийг нь тарааж сэтгүүлч­дэд
өгнө. Сэтгүүл зүйд хөрөнгө оруулагчид бол адгийн амьтад, тэд энэ нийгмийн дайснууд.
Алт ухахгүй, архи нэрэхгүй, хэвлэл байхгүй бол цэвэр гартай, цэвэр сэтгэлтэй гэсэн
ойлголт нийгэмд бий болгосон. Энэ нь Мон­голын чөлөөт хэвлэл бо­лох хувийн хэвлэл
мэ­дээллийг саармагжуулж хүчгүйдүүлж, хэвлэлийн магнатуудыг бизнесээ хаях, тоохгүй
болгоход хүргэж байна. Хэрэв Монголд дургүй энэ хүчин ялах юм бол хэвлэл мэ­дээлэл
хэний ч өмч биш болно. Харин өөрсдөө өмчгүй болсон хэвлэлийн эрхлэгч нар нийгмийг
тэр чигт нь өмчөө тараахыг уриалж эхэлнэ. Яагаад гэвэл хүн өөрөө хохирвол өрөөлийг
ч бас хохи­роо­хыг чармайдаг нь жам юм. Миний хөрөнгийг та­раач­ихаад яагаад “АПУ”-гийн
хөрөнгийг ажилчдад нь өгдөггүй юм. “Алтан тариа” олон жил ажил­ласан ажилчдадаа
хувь өгөхгүй байна. Түүнийг хураа, “Мах импекс”-ийг малч­дад өг гээд л хэвлэл мэ­дээллээр
уриалж тур­хирч эхэлнэ. Энэ нь нийг­мийг бутаргаж давхар­гуудын хооронд дайн дэгдэхэд
хүргэх болно. Үр дүн нь юу болох вэ. Хэний ч биш өмчтэй, юуны ч биш ний­гэмтэй,
хоёр хүчирхэг да­рангуйлагч орны дунд дэлхийгээс хаягдсан до­рой буурай орон болно.
Лав л ардчилсан биш орон болно. Тэр бол ба­тал­­гаатай. Нөгөө Орос, Хятад хоёрт
гайхуулдаг ардчилал, дэлхийд та­нигд­сан гэж нүүрээ та­халж тодордог ардчилал устан
үгүй болно. Харин энэ дашрамд хэлэхэд нэг газар удаан ажил­ласан юм гээд тэр газ­раасаа
цалин авч байсан хүнд хувь хөрөнгө таслан өгч байсан түүх манай дэл­хий дээр л лав
байх­гүй. Тэгээд бүр төр нь хууль гаргаад хувийн хө­рөнгө мөнгийг нь тасдан өгсөн
түүх. Нийгмийн сэт­гэл зүйн ийм л инже­нерч­лэлийн өмнө бид тулж ирээд байна. Үүний
тод илрэл нь энэ Гэмт хэргийн тухай хуульд бай­гаа хө­рөнгө хураах тухай заалт юм.
Гэвч эдгээр заалтын талаар хэн ч дорвитой тайлбар өгөх­гүй байна. “Олон дахин гэмт
хэрэг үйлдвэл” гэсэн тайлбар сонссон. Лав л хэвлэл мэдээлэл бол нэр төр сэргээх
талаар шүү­хийн зарлан олон удаа авч байдаг. Тэгэх­лээр хам­гийн түрүүн сонин, сайт,
телевизийн тусгай зөв­шөөрөл хураагдаж таа­рах болов уу гэсэн айдас мэдрэгдэж байна.
Цааш­даа чухам хэрхэх талаар энэ хуулийг хийж байгаа нөхдөөс учрыг нь сонс­моор
байна. Эцэст нь хэлэхэд хувийн бизнес эрхэлж байгаа нөхдүүдээ сонор соргог байгтун.
Хуулийн заалтаар хөрөн­­гөө хураалгахгүйн төлөө нэгдэн ажиллагтун хэмээн уриалж
байна. Та бүхэн хувийн хэвлэл мэ­дээлэлтэй нэгдэж хувийн өмчөө хамгаалагтун. Хувийн
өмчгүй хүнд ч хувийн өмч хамаагүй ашиг­тай байдаг. Тиймээс хувийн өмчид хүн бүр
санаа тавих хэрэгтэй. Ир­гэд хувийн өмчөө
хам­гаалс­наар эрх чөлөөтэй болно. Та эрх чөлөөтэй байснаар энэ Монгол Улсад ардчилал
батал­гаажна. Ардчилал батал­гаажсанаар тусгаар тогт­нол маань баталгаатай болно.
Энэ бүгдийг чө­лөөт хэвлэл хоточ нохой мэт манана.

Ж.САНДАГДОРЖ

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *