Month: February 2023

Хөгжлийн банкны хоёрдугаар сарын нээлттэй сонсгол өнгөрсөн даваа гаригт эхлэв. Сонсголын хоёр дахь өдөр Хөгжлийн банкны охин компани болох “ДБМ лизинг” ХХК-иас 2016 онд зохион байгуулсан АСЕМ-ын үеэр зээлээр авсан автобусны түрээсийн санхүүжилтийг хэлэлцсэн нь олны анхаарлыг татлаа.

Засгийн газар, БНСУ-ын Экзим банк хооронд байгуулсан 5.5 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтээр улс хот хоорондын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд дэмжлэг үзүүлэх төслийн хүрээнд 43 автобус нийлүүлж, АСЕМ-ын үйл ажиллагаанд ашигласан байдаг. Үүний дараа дээрх автобуснуудыг хэрхэх тухай асуудал өрнөсөн байгаа юм. Ингээд 2017 оны арваннэгдүгээр сарын 16-ны өдрийн Сангийн яамны тоот бичгээр автобус тус бүрийн үнэлгээг 44 сая төгрөгөөр бууруулж, 270 сая төгрөгөөр дамжуулан зээлдүүлж эхэлжээ.

“ДБМ лизинг” компани 2017-2020 оны хооронд нийт 40 автобусыг жилийн 4.5 хувийн хүүтэй зээлийн журмаар төрийн болон хувийн аж ахуйн нэгжүүдэд зээлээр олгосон байна. Тодруулбал, ЦЕГ, ИНЕГ, АТГ, БХЯ, Дорнод бүсийн эрчим хүчний систем ТӨХК, Ерөнхий прокурорын газар, Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар, ОБЕГ болон хувийн аж ахуйн нэгжүүдээс Нью жуулчин турс, Атибус, Ач буян тревэл, Зэлтэрийн зам, Минтранс, Эрдэм транс, Түмэнд нээлттэй хязгаарынхан, Шивээ овоо, Тээвэр ачлал зэрэг компаниудтай зээлийн гэрээ байгуулан худалджээ. Гэтэл гурван автобус хаачсан нь тодорхойгүй байна. Энэ тухай сонсголын үеэр УИХ-ын хянан шалгах түр хорооны дарга Б.Энхбаяр Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Ч.Хүрэлбаатараас тодруулахад тэрбээр “Зам тээврийн яамнаас асуусан нь дээр байх. Дамжуулан зээлдэх гэрээг Зам тээврийн яам хийсэн. 2016-2019 он хүртэлх алдагдлыг өнөөгийн үнэ цэнээр тооцвол яаралтай эзэнтэй болгох нь зөв. Эзэнгүй байсан болохоор гурван автобус алга болчихлоо. Дахиад хоёр жил гэрээ байгуулахгүй явчихаж байна. Энэ хугацаанд алдагдсан үнэ цэнэ багагүй” гэсэн тайлбарыг өгсөн. УИХ-ын хянан шалгах түр хорооны дарга Б.Энхбаяр “19 автобусыг төрийн байгууллагад өгсөн бол 21-ийг нь хувийн хэвшилд лизингээр өгсөн юм байна. Гурван автобус олдохгүй байгаа. Шинжээчид хайгаад олохгүй байна. Зам тээврийн яам, Сангийн яамнаас асуусан ч олдоггүй” гэсэн нь анхаарал татаж байгаа. Автобус тус бүрийг 270 сая төгрөгөөр үнэлж, жилийн 4.5 хувийн хүүтэй, 10 жилийн хугацаатай зээлээр олгосон гэхээр гурван автобусны нийт үнэ нэг тэрбум төгрөг давах юм. Ийм хэмжээний үнэлгээтэй гурван ширхэг автобус сураггүй алга болно гэдэг ноцтой асуудал.

“Эрдэм транс”-ын баазаас 31 автобус эзэддээ шилжжээ

Автобусны маргаан АСЕМ-ын үеэр л эхэлсэн. Үндэсний аудитын газрын АСЕМ-ын санхүүжилтэд хийсэн 2018 оны аудитын тайлан бий. Автобусны эрлийг хайвал тус тайланд “…3.2.5 “АСЕМ”-ын үйлчилгээнд явсны дараа автобусуудыг нэг сарын хугацаатай хадгалуулахаар 2016 оны 10 дугаар сарын 14-нд “АТҮТ” ТӨҮГ-ын Тээвэр зохицуулалтын хэлтсийн дарга Д.Батбаяр, мэргэжилтэн Э.Жанцалдулам нар акт үйлдэж, 43 автобусыг жагсаалтаар, гэрээ байгуулалгүйгээр “Тэнүүн огоо” ХХК-д хүлээлгэн өгч нэг жил хадгалуулсан байна. “Тэнүүн огоо” ХХК 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр 42 автобусыг хүлээлгэн өгсөн баримт үйлдэлгүйгээр ЗТХЯ-ны өмнөх талбай /авто зогсоол/-д авчирч байршуулж, нэг жил хадгалсны дулаан агуулахын төлбөр 69.0 сая төгрөгийг нэхэмжлэн, төлбөрийг шийдэх хүртэл нэг автобусыг барьцаанд авсан бөгөөд 2018 оны 2 дугаар сарын 14-д барьцааны автобусыг буцаан авсан байна” гэсэн байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, 2018 оны хоёрдугаар сар хүртэл автобусны тоо бүрэн байжээ.

Тайланд үргэлжлүүлэн “…“АТҮТ” ТӨҮГ-ын захирал /Х.Дэлгэрнаран/-ын 2017 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/309 дүгээр тушаалаар автобусыг хадгалах, хүлээлгэн өгөх 11 хүний бүрэлдэхүүнтэй комисс томилсон байна. Уг комисс “Эрдэм транс” ХХК-тай автобусыг хадгалах, хадгалуулах тухай ТГ17/015 дугаар гэрээ байгуулж 43 автобусыг тус компанийн гадна талбайд жагсаалтаар хүлээлгэж өгсөн байна. Тухайн үед жагсаалтад 43 автобуснаас 7 автобусны GPS, 1 автобусны антен, 2 телевизийн удирдлага, 4 хөгжмийн удирдлага, 5 автобусны дугуйн колбак дутагдсан байна… 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний байдлаар аудитаар хяналтын тооллого хийхэд “Эрдэм транс” ХХК-ийн дулаан агуулахад 21 автобус байсан бөгөөд 2018 оны 3 дугаар сарын 5-ны байдлаар “Ди Би Эм лизинг” ХХК 31 автобусыг зээлээр худалдсан байна” гэжээ.

“Эрдэм транс” ХХК: АТҮТ-өөс“Танайх том баазтай юм чинь автобуснуудыг түр хадгалуулъя” гэж гуйсан

Аудитын тайлангаас “Тэнүүн огоо” ХХК-ийн баазаас бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ гарсан 43 автобус “Эрдэм транс” ХХК-ийн баазад шилжүүлэх үеэс бүрхэг болж эхэлсэн харагдаж байна. Тиймээс энэ асуудлаар “Эрдэм транс” компанийн удирдах албаны нэгэн ажилтантай холбогдож дараах тодруулгыг авлаа.

---

-АСЕМ-ын 43 автобусыг танай компанийн баазад хадгалуулсан байдаг. Ямар байгууллага танайд хандсан юм бэ?

-Манайх Улаанбаатараас гадна хот хоорондын зорчигч тээврийн үйлчилгээг үзүүлдэг байгууллага. Тэр утгаараа АТҮТ-өөс тухайн үед манайд хүсэлт гаргасан. “Танай компанийн бааз том талбайтай юм байна. Тиймээс эдгээр автобусыг танайд түр хугацаанд байршуулах хэрэгтэй байна” гэж гуйсан. Бид ч зөвшөөрсөн.

-Хэдэн автобус авчирсан бэ. Хүлээлгэж өгөхөд автобусны бүрэн байдал хангагдаж чадсан уу?

-Ямар ч асуудал гараагүй.

-Танай баазад 43 автобус хүлээлгэж өгсөн гэсэн аудитын тайлан байна. Гэтэл гурван автобус дутсан. Танай бааз дээрээс л зээлээр худалдан авагчид авсан болж таараад байгаа. Гурван автобусны талаар та мэдэх үү?

-Бид анх авчирсан автобуснуудыг тоог нь бүрэн хүлээлгэж өгсөн. Өөр ярих зүйл алга гэв.

Д.Цэрэнсамбуу: Урлагийн гурван байгууллагад автобус өгсөн нь үнэн

Хөгжлийн банкны сонсголын үеэр “ДБМ лизинг” ХХК-ийн дэд захирал асан Г.Ганбаатар “Миний сонсож байснаар 3 автобусыг төрийн байгууллагуудад Засгийн газраас олгосон гэсэн. Драмын театр ч билүү. Тиймэрхүү байгууллага сонсогдсон. Манайх 43 автобусыг Сангийн яам, ЗТЯ, Чингис хаан банктай дөрвөлсөн гэрээ байгуулсан. Ашиглагдахгүй удсан. 40 автобусыг түрээслэгч нарт хуулийн дагуу түрээсэлсэн” гэсэн юм.

Энэ тухай Улсын драмын эрдмийн театрын захирал Д.Цэрэнсамбуугаас тодруулсан юм.

-АСЕМ-д ашиглаж байсан 43 автобуснаас гурав нь сураггүй болсон асуудал мандаад байгаа. Гэтэл Улсын драмын эрдмийн театрт байгаа сураг дуулдлаа. Танайх улсаас автобус авсан хэрэг үү?

-Урлагийн байгууллагууд нэгдээд яам, Засгийн газарт энэ автобус унааны асуудлаар хандсан байдаг. Урлагийн байгууллагын хувьд том хэмжээний автобустай байх маш чухал. Орон нутагт ч монголчууд байгаа шүү дээ. Тэдэнд соёл урлагийн үйлчилгээг хүргэх ёстой. Үүний тулд уран бүтээлчид автобусаар орон нутгийг зорих хэрэгтэй болдог. Тиймээс хүсэлт тавьсан. Нэлээд хугацааны дараа шийдэгдэж, тухайн үеийн Зам тээврийн сайд Б.Энх-Амгалан урлагийн гурван байгууллагад автобус гардуулж өгсөн.

-Ямар ямар байгууллага вэ?

-Манайхаас гадна Улсын Филармонийн Баян Монгол чуулга, Үндэсний Урлагийн Их театрт гардуулсан санагдаж байна. Зам тээврийн яамны үүдэнд арга хэмжээ нь болж байсан шүү. Манай урлагийнхан оччихсон, би үг хэлж байснаа санаж байна. Алга болчихсон автобусууд авсан болж таарч байна уу.

-Автобусны төлбөр тооцоо яригдсан уу?

-Урлагийн байгууллагуудад үнэгүй өгсөн. Сүүлд Төрийн өмчийн хорооны шийдвэр гарч, байгууллагын өмчид хүртэл шилжсэн байгаа гэлээ.

ӨДРИЙН СОНИНЫ АРХИВААС…….

Архангай аймгийн Цэнхэр сум гэхээр “Алтан дорнод Монгол”, “Монгол газар” компаниуд алтыг нь ухаад, гол усыг нь ширгээсэн тийм нутаг гэсэн ойлголт нийгэмд газар аваад байгаа нь нууц биш. Суварга, Тээлээ, Буурал гурван их хайрхан, Орхон, Тамир, Цэцэрлэгийн сайхан голуудтай энэ уужим сайхан нутаг газар доорхи баялгаасаа илүү хүний сэтгэл татах увдис төгөлд өр түүх цэдигтэй, аялал жуулчлал хөгжүүлэхэд таатай байгалийн үзэсгэлэнт газруудтай эх орны минь нэгээхэн хэсэг билээ. Цэнхэр сум Архангай аймгийнхаа баруун урд орших агаад Эрдэнэбулган, Батцэнгэл, Түвшрүүлэх, Хотонт, Баянхонгор аймгийн Эрдэнэцогт, Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий, Бүрд сумтай хиллэн оршдог. Сумын төв нь аймгийн төвөөсөө 30, нийслэл хотоос 438 км зайтай. Урин дулаан цагт усны шувууд ганганасан Буйлан болон Дангийн нуурын хөвөөнд нь зогсоход сэтгэл эрхгүй сэргэм. Хангайн нурууны хоёр дахь оргил болох Суварга хайрхан бол нутгийн зон олны итгэл бишрэл, сүлд хийморийн онгод дуудсан “тэнгэрийн багана” юм. Энэ нутгийн уугуул хүү Х.Магсаржав “Оёоргүй тэнгэрийн үүлэн мандалд Зулай тулсан цагаан дунгал Ёзооргүй бөмбөрцгийн нугачаан дундаас Зүмбэрлэн содрох буурал сүмбэр Охьюу номин нуур нүдлүүлж Хучлагаан тэвэрсэн зүрхэн суварга Оосор бүчгүй нөмрө- гөө бэлхэнцэлж Шаштир хүүрнэх домогт хангай Суварга хайрхан” хэмээн магтан дуулсан байдаг. Суварга хайрханы урд элэгнээс Орхон мөрөн, гэзэг бэлээс нь Урд Тамир, зүүн сугаас нь Цэцэрлэгийн гол эх авна. Арын сайхан хангай болсон хойно хуш, хус, яргай чаргай, улиас бургас, хайлаас тоорой, далан хальс гээд төрөл бүрийн мод ургана. Намрын цагт жимсээр баян нутаг гэвээс араанд амт нь аяндаа мэдрэгдэх биз ээ.

Манхан, Янбилэг, Чирэнгэт, Бугат, Согоот, Үйзэн бүрхээр, Цагаан дунгал, Шар тээг, Жимгэр, Солбидог, Тонгоргын олон сайхан сүрлэг уул нурууд нь Цэнхэр нутгийн онгон байгалийн үзэсгэлэн юм. Хошготын голын эхэнд өндөр хясаанаас садран буух нэгэн сонин хүрхрээ бий. Цагаан сум, Цэнхэр, Могойн голууд хадагран урсч, Чулуут, Хоолт, Өлт, Шарт, Бумбат, Хөндлөн, Тэмээнчулууны горхи булгууд шүд хага ташим мэлтэлзэнхэн жирэлзэх нь гоёмсог. Газрын гүнээс оргилох хүний эрүүл мэндэд ач тустай халуун хүйтэн, ордог, уудаг рашаан үлэмж баялаг тааралдана. Цагаан сүмийн рашааныг гэхэд л XIII зууны үед ашиглаж байсныг эрдэмтэн О.Намнандорж засмал боржин ховил, боржин онгоцны хэлтэрхий сэлтээр баримт голын эмэгтэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгч Ж.Эрдэнэчимэг, хурандаа Н.Даваах үү, Ц.Цэрэндорж, улсын аварга малчин Цэрэндорж нарын хөдөлмөр бүтээлээрээ нэрд гарсан алдартнуудын нэрсийн жагсаалтыг сонины багахан зайд яахин бүгдийг багтааж амжих билээ.

Ш.Дэмбэрэл, Д.Бямбажав, Э.Ганболд, Г.Самбуу нарын шинжлэх ухааны докторуудаас гадна дэд докторын зэрэгтэй 15 эрдэмтэн байна. Монгол Улсын далай даян дархан аварга, хөдөлмөрийн баатар, спортын гавьяат тамирчин Б.Бат-Эрдэнийн аав Бадмаанямбуу нь Цэнхэр сумын уугуул иргэн гэж байгаа. Улсын заан А.Бямба, Ш.Гомбосүрэн, улсын начин Л.Мангалжав, Ц.Цэрэнчимэд, Д.Дашцэрэн, чөлөөт бөхийн спортын мастер, хурандаа Д.Дашзэвэг, аймгийн арслан Ж.Зундуй, Г.Буньбадар, Жамбал, Л.Самбуу, Ч.Дашравдан, Баваг, аймгийн заан Ж.Дагдан, Ш.Дамдиа, Ө.Дашзэвэг, Д.Батмөнх, Д.Сампил, Д.Долгорсүрэн, цэргийн арслан С.Парчаа болон сумын цол бүхий Б.Биндэрьяа, Р.Дөөвөл, Д.Санжаа, Д.Бямбас үрэн нарын олон арван хүчтэнүүд төржээ. Цэнхэрийн ард түмний дунд эрт үеэс дэлгэрсэн спорт тоглоом нь мөсөн шагай юм. Өвлийн цагт толигор мөсөн дээр эрчүүд энэ тоглоомоор наадах дуртай. Эртхэн үедээ Заяын шавь, Ачит гүний харваачид талцаж мөсөн шагайны тэмцээн зохиоход Ачит гүний хошууны Хулгар Чимэддорж, Дашдаваа нар ялж хошуу ноён С.Довчинжамцаас суран хазаараар шагнуулж байжээ. Сүүлийн үед зохиогдох болсон мөсөн шагайн улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцсон П.Цогт хошой аварга,

Найманжин, Төмөрбаатар, Батдэлгэр нар улсын аварга болж, Буйлан багийн уугуул Ш.Ширнэн улсын аваргын мөнгөн медаль хүртсэн байна. Л.БАТЦЭНГЭЛ хон ухан авч цэвэрлээд сүүнд хөөрүүлэн самарч загсаахад төмс өрмөндөө наалдаад амтлаг сайхан хүнс болдог байна. Алтан-Овоо багийн нутагт Өгөдэй хааны Бор өргөө хотын туурь, Манжийн үеийн хотын туурь байдаг тухай нэрт эрдэмтэн Хөдөөгийн Пэрлээгийн бү- тээлд дурджээ. Нийслэл Улаанбаатар хотын анхны шав тавьж буурилсан газар нь ном сударт дурдсанаар болгож судалгаандаа тэмдэглэсэн байдаг. 50-60 хэм халуун Бор талын рашааныг нуруу, бөөрний эмгэг хууч, яс бэртэх, шөрмөс гэмтэх, чийг бамын өвчинд нэн тустай хэмээн эмчилгээний журмаар эдүгээ ч ашигласаар иржээ. 90 хэмээс дээш халуунтай Цэнхэрийн рашааны орчинд Б.Доржханд, Б.Жигдэн нар шилэн хүлэмж байгуулан хүнсний нарийн ногоо, жимс тарьж нутгийн олноо дайлдаг болжээ. Цэнхэр сумын Цагаан хөтөлд Бааюут хэмээх газарт өнө эртнээс туйпуу шатааж байсан байдаг. Монгол орны араатан, жигүүртэн, ан амьтан, ургамал цэцгийн олон аймаг зүйл уг нутагт байдгийг эрдэмтэд тогтоожээ. Бага арцын Мөнгөт цохио хэмээх сонирхолтой цул хадан цохио байдаг. Эл цохио оройгоороо цоорхой, доошоо гүн хөндий тогтоцтой аж. Хөндийд нь их хэмжээний мөнгө байдаг гэнэ. Мөнгийг авах гэж өвлийн хүйтэнд үхрийн нойтон гуя оруулж хөлдөөгөөд сураар татаж авахад маханд наалдсан мөнгөнүүд дүн дан хийсээр агуйдаа буцаж унадаг гэсэн домог мэт яриа нутгийн олны дунд байдаг. Үнэхээр ч тэр хадан цохионоо хүн гарч байсны ул мөр хуучирч муудсан шатны өөдөс хэлтэрхий байдаг байна. Цэнхэр сумын Бүрд багийн нутагт Голын байц хэмээх ар оройдоо бяцхан гэзэг модтой өндөр цохио бий. Энд чоно бугыг байцалж барьдаг ажээ. Чоно буга шахахыг харж, тэр байцалсан чоныг алсан С.Дамба гэдэг хүн саяхан болтол байжээ. Анчин Дамба өглөө отоонд сууж байтал Гэзэг мод руу нэг чоно буга хөөж ирээд цохио хадны ирмэг дээр тулган зогсоогоод байж байтал сэрвээнийх үс босч, хөл нь махийж тахийсан хөгшин чоно шогшиж ирээд буга руу дайрч ноцоод зуулттай зуулттай хэвээрээ хадан хясаа руу нисчээ. Анчин мориндоо мордон хясааны урд ёроолоор тойрон очвол нөгөө чоно бугыг хээвнэг зооглож байж. Хөөгч чоно ч мөн ирсэн байв гэнэ. Бугатай үсэрсэн чоныг буудан хөнөөж өвчвөл яснууд нь хугарч бороолоод, угаасаа тэгж буга барьдаг бололтой байжээ. Нутгийнхан намартаа мэхээр хурааж хатаан хоолны хольц хийхээс гадна зөө- хийтэй хольж мэхээртэй бор тос хайлдгаараа алдартай. Цагаан төмсийг намар орой Цэнхэр сумын Цэцэрлэгийн Эрдэнэтолгой хэмээх газар юм байна. Энэ бол маш сонирхолтой баримт яах аргаг үй мөн билээ. Харийн дайсан халдаар ирсэн тэртээх он жилүүдэд эх орныхоо төлөө энэ нутгийн Р.Нацагдорж, Ц.Цэвээнсамбуу, Г.Чоймпог, Д.Намсрайжав, Д.Өлзий нар эрэлхэг зоригоор тулалдан, “Байлдааны гавьяаны улаан тугийн одон”, “Цэргийн гавьяаны одон”, “Алтан гадас” одонгоор шагнуулж байсан түүхтэй. Цэнхэр сумын харьяат пул ёметчин, хошууч С.Дампил Жанчхүүгийн даваа, Чуулалт Хаалганд тулалдан гарамгай гавьяа байгуулсан учир 23- хан насандаа БНМАУ-ын баатар цолоор шагнуулж байжээ. Цэнхэрийнхэн төр засагт төлөөллөө болгож С.Дампил баатрыг АИХ-ын депутатаар сонгож байв. Түүний төрсөн дүү, хөдөлмөрийн баатар, алдарт хоньчин С.Жамьян бас АИХ-ын депутатаар хоёр ч удаа сонгогдож байсан нэгэн юм. Энэ хүн 200 толгой хонь, ямаа хүлээн авч тавхан жилийн дотор мянган толгой болтол өсгөж байсан аж. Тө- рийн шагналт, хөдөлмөрийн баатар, алдарт нэхмэлчин Б.Гүнжилхам, төрийн шагналт, хөдөлмөрийн баатар Ч.Цэрэндорж, хөдөлмөрийн баатар М.Чойжамц, Ө.Жадамба, төрийн шагналт О.Тунгалаг, гавьяат уурхайчин Н.Санжаа, гавьяат хуульч П.Дайрийжав, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин Д.Самбуу нарын алдартнуудаараа энэ сумынхан бахархсаар байна. Улсын сайн малчин Ганжууржав, Ч.Далхс үрэн, хувьсгалт тэмцлийн ахмад зүтгэлтэн, хурандаа Г.Вандан, бичгийн түшмэл, нэрт дуучин Ж.Дашцэрэн, “Амьдралын зам” нэгдлийн анхны дарга Л.Чунагсүрэн, “Социализмын зам” нэгдлийн дарга С.Огойсамбуу, УИХ-ын гишүүн Ш.Чунаг, Хөдөлмө- рийн сайд асан Ц.Цолмон, хошууч генерал С.Гомбос үрэн, Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ж.Ломбо, Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгч Ж.Эрдэнэчимэг, хурандаа Н.Даваах үү, Ц.Цэрэндорж, улсын аварга малчин Цэрэндорж нарын хөдөлмөр бүтээлээрээ нэрд гарсан алдартнуудын нэрсийн жагсаалтыг сонины багахан зайд яахин бүгдийг багтааж амжих билээ. Ш.Дэмбэрэл, Д.Бямбажав, Э.Ганболд, Г.Самбуу нарын шинжлэх ухааны докторуудаас гадна дэд докторын зэрэгтэй 15 эрдэмтэн байна. Монгол Улсын далай даян дархан аварга, хөдөлмөрийн баатар, спортын гавьяат тамирчин Б.Бат-Эрдэнийн аав Бадмаанямбуу нь Цэнхэр сумын уугуул иргэн гэж байгаа. Улсын заан А.Бямба, Ш.Гомбосүрэн, улсын начин Л.Мангалжав, Ц.Цэрэнчимэд, Д.Дашцэрэн, чөлөөт бөхийн спортын мастер, хурандаа Д.Дашзэвэг, аймгийн арслан Ж.Зундуй, Г.Буньбадар, Жамбал, Л.Самбуу, Ч.Дашравдан, Баваг, аймгийн заан Ж.Дагдан, Ш.Дамдиа, Ө.Дашзэвэг, Д.Батмөнх, Д.Сампил, Д.Долгорсүрэн, цэргийн арслан С.Парчаа болон сумын цол бүхий Б.Биндэрьяа, Р.Дөөвөл, Д.Санжаа, Д.Бямбас үрэн нарын олон арван хүчтэнүүд төржээ. Цэнхэрийн ард түмний дунд эрт үеэс дэлгэрсэн спорт тоглоом нь мөсөн шагай юм. Өвлийн цагт толигор мөсөн дээр эрчүүд энэ тоглоомоор наадах дуртай. Эртхэн үедээ Заяын шавь, Ачит гүний харваачид талцаж мө- сөн шагайны тэмцээн зохиоход Ачит гүний хошууны Хулгар Чимэддорж, Дашдаваа нар ялж хошуу ноён С.Довчинжамцаас суран хазаараар шагнуулж байжээ. Сүүлийн үед зохиогдох болсон мөсөн шагайн улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцсон П.Цогт хошой аварга, Найманжин, Төмөрбаатар, Батдэлгэр нар улсын аварга болж, Буйлан багийн уугуул Ш.Ширнэн улсын аваргын мөнгөн медаль хүртсэн байна.

Л.БАТЦЭНГЭЛ