Month: December 2022

Categories
мэдээ цаг-үе

Арванхоёрдугаар сарын 29-ний пүрэв гариг бүх нийтийн амралтын өдөр DNN.mn

Чингисийн талбай – updown.mn

Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний 111 жилийн ой арванхоёрдугаар сарын 29-ний пүрэв гаригт тохионо. Энэ өдөр бүх нийтээрээ амрах хуультай.

111 жилийн тэртээ монголчууд Манж Чин Улсын харьяанаас бүрэн гарч, тусгаар үндэстэн болохоо зарлан тунхаглажээ.

1911 оны арванхоёрдугаар сарын 29-нд Богд Жавзандамба хутагтыг хаан ширээнд залж, түүнд төрийн тамга, далбаа, өргөмжлөл, хүндэтгэлийг өргөж, таван яам бүхий Засгийн газрыг байгуулах шийдвэр гаргасан түүхтэй.

Олноо өргөгдсөн Монгол Улс

  • Гадаад хэргийг эрхлэн шийтгэх яамны Чин ван Ханддорж,
  • Цэргийн яамны Эрдэнэ далай ван Гомбосүрэн,
  • Сангийн яамны Түшээ гүн Чагдаржав,
  • Шүүх яамны Эрдэнэ ван Намсрай,
  • Дотоод явдлын яамны Да лам Цэрэнчимэд нарын сайдтайгаар байгуулагдав. Монгол Улсын анхны Ерөнхий сайдаар Сайн Ноён хан Намнансүрэнг тавьж байв.

Тухайн өдөр монголчууд тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсан баярыг Нийслэл хүрээнд төдийгүй Улиастай, Ховд гээд томоохон хот суурин газарт болон хөдөө орон нутагт нийтээрээ тэмдэглэж байв. Тэр байтугай монгол айл бүхэн энэ өдөр амьтны амь таслахыг тэвчиж, буян үйлдэж байсан гэж сурвалжид бичигдэн үлджээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр “Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ой”-г тэмдэглэх тухай зарлиг 2008 оны арванхоёрдугаар сарын 28-нд гаргаснаар улс даяараа энэ өдрийг тэмдэглэн өнгөрүүлдэг болсон билээ.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал эдийн-засаг

Э.Батжаргал: Б.Ганхуяг захирал том төслийг ил тод, шуурхай явуулна гэсэн нь буруудлаа DNN.mn

Эрдэнэс Таван толгой” компанийн Нийгмийн судалгаа, хөгжлийн төвийн дарга асан Э.Батжаргалтай ярилцлаа.

-Жагсаалын эхний өдрүүдэд Монголын оюутны холбооны өмнөх удирдлагууд зохион байгуулж байна гэж Х.Нямбаатар сайд мэдэгдсэн. Та бол оюутны байгууллагад ажиллаж байсан хүн. Үнэхээр залуусыг уриалж, зохион байгуулсан хэрэг үү?

-Яриа эхлэхээс өмнө хоёр зүйлийг хэлмээр байна. Нэгд, бид өнөөдөр ардчилсан чөлөөт эдийн засагтай, хувь хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлсэн улс оронд амьдарч байгаа. Хоёрт, хүнийг аль нэгэн байгууллагад ажиллаж байснаар нь шалтаглаж хэсэг бүлгээр цоллоод нэрийг нь зурагтай олон нийтэд гаргаж тавиад, эд нар жагсаал зохион байгуулсан, санхүүжүүлж байгаа гэж Хууль зүйн сайд мэдэгдсэн. Түүнийхээ дараа тэр нэр дурдсан хүмүүсийг цагдан хорьж, гэрт нь үзлэг шалгалт шөнөөр хийж, эхнэр хүүхдүүдийг байцаасан үйл явдал өрнөж байгаад иргэн хүнийхээ хувьд эгдүүцэж байна. Нэг ёсондоо хэвлэлээр цоллосныхоо дараа, хөрсийг нь бэлдэж байгаад барьж хорьчихдог, айлгаж ичээдэг, шөнө орой дагадаг юм байна. Ийм асуудал өнөөдөр 21 дүгээр зуунд Монгол Улсад болж байна гэхээр ой тойнд багтахгүй байна. Монгол Улсад оюутны байгууллага үүсч хөгжөөд 80 гаруй жил болсон. Энэ хугацаанд энэ байгууллагаар овоглосон хэдэн арван мянган залуус бий. Тэднийг ийм байдлаар хахаж хавчих юм бол цаашид энэ байгууллагад ажиллаж байсан гэдгээ хэлэхээс хүн бүр эмээнэ. Энэ асуултыг зорьж асууж байгаад олзуурхаж байна. Өөр ямар ч хэвлэл энэ тухай хөндөхгүй байгаа. Хамгийн гол нь өмнө нь ажиллаж байсан албан тушаалаар нь ялгаварлан гадуурхаж нийгэмд цоллож, энэ хүмүүс жагсаалыг өдөөн турхирч байгаа, боодол мөнгө тарааж байгаа гэж ойлгуулж буй зохион байгуулалттай үйл ажиллагаа гэж хэлнэ.

-Оюутны холбоо тийм их хүч чадалтай, мөнгө төгрөгтэй байгууллага уу. Б.Ганхуяг захирлыг энэ байгууллагаар дамжуулж мөнгө угаасан, жагсаал зохион байгуулсан гэж үзээд байгаа шүү дээ?

-МОХ бол төрийн бус байгууллага. Б.Ганхуяг захирал 2001-2006 оны хооронд ажиллаж байсан. Бараг 20-иод жилийн өмнөх ажил нь. Миний хувьд 2010–2014 он хүртэл ажиллаж байсан. Бод доо. Одоо энэ талбай дээр жагсаж байгаа залуус миний, эсвэл Б.Ганхуяг гэдэг хүний үгэнд ороод, өмнө нь ажиллаж байсан 40, 50–тай хүмүүсийн үгээр жагсаад өдийг хүртэл 10 дахь хоног явна гэдэг бол эрүүл хүн бодоход итгэхгүй. Бүр “Эрдэнэс Тавантолгой” компанид ажиллаж байгаа залуусыг өмнө нь залуу байхдаа оюутны байгууллагатай холбоотой ажиллаж байсан, эсвэл ар гэр нь ажиллаж байсан, зүгээр нэг салбар жижиг сургуулийн оюутны холбоонд хамаарч байснаар нь үндэслээд хорьчихож байна. Ажлаас нь халж байгаа. Ямар нэгэн үндэслэлтэй, хуулийн дагуух тушаал шийдвэр танилцуулахгүйгээр “Яг одоо зайлцгаа” гэж хандаж байгаа.

–Та бас халагдсан гэв үү?

–Би энэ сарын 8–нд ажлаасаа халагдсан. Оюутны холбоонд байгаагүй, жирийн мэргэжилтэн, гэрээт ажилтнуудыг хүртэл хоморгонд нь халж байгаа. Ямар ч хамааралгүй олон залуусыг барьж хорьж гаргаж буцааж дуудаж байцааж суллаж байх жишээтэй. 21 дүгээр зууны хүний эрхийн асар том зөрчил энэ мөн. Ялангуяа Оюутны холбоо нэрээр халагдаж байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэнд маш хүнд тусч байгаа. Халагдсан залуус бүгд л цалингийн зээлтэй, ипотекийн зээлтэй, бага насны хүүхдүүдтэй. Миний хувьд 35 настай. Цалингийн, ипотекийн зээлтэй. Залуусыг санхүүжүүлээд жагсаалд уриалах хэмжээний хүн биш байхгүй юу. Гэтэл өнөөдрийн Эрдэнэс Таван толгой компани дээр болж байгаа үйл явдлыг харахад 1937 онд лам нар, шашны зүтгэлтэн бүрийг хэлмэгдүүлж хороосон. Түүн шиг 100 жилийн дараа Оюутны холбоонд нэр холбогдсон хүн бүрийг хэлмэгдүүлж ажил амьдралгүй болгож, дээр нь байцааж цагдан хорьж байна. Монголын залуучуудын холбоо бүр тугаа бариад талбай дээр зохион байгуулалттай жагсаж байна. Тэд нартай хэн ч юм ярихгүй. Гэтэл Б.Ганхуяг гэдэг хүн 20 жилийн өмнө МОХ-нд ажиллаж байсан учраас энэ л зохион байгуулж байгаа гэж бүхий л болж бүтэхгүй юмыг оюутны байгууллагад нааж байгаад олон залуус бухимдаж байгаа.

-“Эрдэнэс Таван толгой” компани дотор нэлээд бужигнаж байгаа бололтой. Хэчнээн хүн халагдсан бэ. Жишээ нь, таныг халсан үндэслэлийг юу гэж тайлбарлах юм?

-Ажлын байран дээрээ байхад шууд орж ирээд л “Бүтцийн өөрчлөлт орсон. Танай төвийг татан буулгасан. Танай орон тоо байхгүй болсон. Одоо ажлаа хүлээлцэж өг” гэсэн. Шинэчилсэн бүтэц батлаагүй хэрнээ шууд хүмүүсийг халаад эхэлчихсэн. Үнэхээр ойлгохгүй байна. Төв оффисын 200 гаруй ажилтны бараг тал нь халагдсан. Оюутны холбоонд ажиллаж байсан гэдгээрээ нийгэмд гадуурхагдаж бүр үзэн ядагдаж, бүх юмны буруутан болгож хүчээр түлхэж байна.

–Хэвлэлийн хурлаар Б.Ганхуяг, Ц.Энхтүвшин, Х.Батсайхан нарын хамаарал бүхий хүмүүсийн дансаар мөнгө орж гарсан гэсэн л дээ…?

-Тэр баримтаа гаргаж ирж чадахгүй долоо хоног болж байна шүү дээ. Үнэхээр тэр гүйлгээ шилжээд орчихсон байвал хүлээн зөвшөөрнө. Тийм зүйлгүйгээр олон нийтийн дунд яс хаяж байгаа юм шиг төөрөгдүүлж, залуусыг хоморголж нийгмийг бухимдуулж байгаад гайхаж байна.

-Та “Эрдэнэс Таван толгой” компанийн захирал Б.Ганхуягтай хэзээнээс хамтарч ажиллаж эхэлсэн бэ?

-Б.Ганхуяг захирлыг би Оюутны холбоонд ажиллаж байхдаа төдийлөн мэддэггүй байсан. 2015 онд би гадагшаа явж сурч ирээд АПУ компани, ЗГХЭГ–т Ерөнхий сайдын дэргэдэх Эдийн засгийн бодлогын зөвлөлд ажилтан байлаа. 2019 оны хавар Б.Ганхуяг захирал уулзаад “За чи гадаадад “пи–ар”–ын чиглэлээр сурсан юм байна. Манай компани томоохон төслүүд эхлүүлж байгаа. Үүнийг олон нийтэд зөв нээлттэй, ил тод хүргэх хүсэл сонирхол байна” гээд ажлын санал тавьж байсан. Ном журмынх нь дагуу материалаа бүрдүүлж, шалгаруулалтад ороод тэнцээд ажиллаж эхэлж байлаа. Компанид ажилд ороод хамгийн түрүүнд ил тод нээлттэй байх зарчмыг баримталж компанийн цахим хуудаст “Шилэн компани” гэдэг цэсийг нээж, тэндээ 9700 орчим хуудас материалыг ил болгосон. Одоо л ил тод болгож байна гээд байгаа баримтууд аль хэдийнэ сайтан дээр байршсан мэдээлэл.

Би тэр нарийн ширийн нүүрсний гэрээг мэдэхгүй юм. Гэхдээ Б.Ганхуяг захирлын хувьд байнга тавьдаг шаардлага бол ил тод нээлттэй, хурдан шуурхай, үр дүнтэй ажиллана. Томоохон төслүүдээ шуурхай явуулна гэсэн амбиц өөрт нь байсан. Тэр амбицныхаа хойноос хэтэрхий хурдтай ажиллаж байлаа. Маш их цагаар ажиллана. Хүмүүсийг маш их шахдаг. Тэр нь зарим хүмүүст таалагдаагүй байж магадгүй. Тухайн үед зарим дэд захирлуудыг сольж байсан удаатай. Нүүрсний мөргөцгийн хулгай л гээд байгаа. Тэр явдал 2012-2014 онд болсон асуудал. Гэтэл Б.Ганхуяг захирал 2019 онд энэ компанид ажиллаж эхэлсэн. Ингээд харахаар эргэн тойронд байгаа бусдын хамааралтай асуудлыг Б.Ганхуяг түүний ажиллаж байсан Оюутны холбоотой холбож, нийгэмд эд нарыг зүйл дуусга гэдэг байдлаар гаргаж тавьж байна. Гэтэл бодит байдал шал өөр байна шүү дээ.

-Том төслүүд шуурхай явсан гэдэгтэй санал нийлнэ…?

-Төмөр замын төслүүд байна. Маш том төслүүд. Цаашлаад компанийг ил тод болгох, уурхайчдын нийгмийн асуудлыг шийдэх гээд олон ажил бий. Б.Ганхуяг захирлын хувьд энэ компани Эрдэнэт үйлдвэртэй дүйцэхүйц хэмжээний нэг саалийн үнээ болж чадсан. Тиймээс сүүлийн хоёр жил тэнд уурхайчдын оффис, ажилчдын кемп барих том бүтээн байгуулалтыг эхлүүлсэн, эхнээсээ ашиглалтад орж байгаа. Загийн усны төсөл гээд говь руу ус татах төсөл 70 гаруй хувьтай яваа. “Тэрбум мод” төслийн том хүлэмжүүд бий болж эхэлсэн. Сайжруулсан түлш гээд л ярих бол их юм бий. 1072 хувьцааны ногдол ашгийг хүмүүс өнөөдөр хөндсөөр байна. Ногдол ашгийг 2020 онд өгч байсан. Ирэх жил 2022 оны ногдол ашиг өгөхөөр бүрэн боломжтой гэж Б.Ганхуяг захирал ярьж байсан. Тооцоолол нь тэгж гарсан юм билээ. “Эрдэнэс Таван толгой” түүний охин компаниудын дор 7000 гаруй ажлын байр шууд бий болсон. Цаана нь тээвэр, орон нутаг гээд хамгийн багадаа 40–50 мянган хүний нийгмийн асуудлыг шийдэж байсан томоохон төсөл гэж харж түүн рүү бид нар зорьж ажиллаж байсан.

-Гол нь том гэрээнүүд хаалттай байсан асуудал өнөөдөр олон нийтийн анхаарлыг татаад байна л даа. Ил болгоод эхэлтэл Б.Ганхуяг захирлын нэр холбогдоод эхлэх шиг боллоо?

-Нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээ 2020 оноос нээлттэй болж эхэлсэн. Өмнө нь бол бүгд нууц, юу болоод байгаа нь мэдэгддэггүй гэж ярьдаг байсан. Намайг ажилд анх орж байхад өмнөх захирлын үед ерөөсөө тэр хавиар дүүрэн цүнхний компаниуд явж байдаг. Гэрээ байгуулаад л, зуучлал яриад явдаг байсан. Б.Ганхуяг захирал ирснээс хойш тэр зүйлийг байхгүй болгосон.

Үнэндээ тэр хүний буруу нь бусад төрийн өмчит компаниуд шиг нам жим, өнөө маргаашаа аргацаагаад л, ямар ч амбицгүй, ямар ч зорилгогүй байсан бол илүү дайсан багатай байх байж. Төслүүдээ урагшлуулъя, явуулъя гээд залуучуудаар баг бүрдүүлсэн. Жишээ нь, АНУ-ын Сити банкинд захирал байсан залууг авчраад ажиллуулж байсан. Япон, Австралид төгссөн залуусаар баг бүрдүүлж ажилласан. Тэгж ажилласан нь буруудсан юм болов уу.

Өөрөө ч хэлдэг байсан. Хүмүүс янз бүрийн ах дүү, амраг садангаа ажилд оруулъя, тийм дарга болгоё гэхээр мань хүн тодорхой шаардлага тавьдаг байв. Үгүй гэхээр аль нэг улстөрч нь хэвлэлээр юм бичнэ, ярина. Иймэрхүү зовлонгууд хөндлөнгөөс харахад байсан. Өнөөдрийн энэ үйл явцад залуучуудын урам хугарсан байх. Том амбицтай, том зорилготой үндэсний хэмжээний төслийг бүтээн байгуулна гээд л гадаадаас ирцгээсэн залуус. Мэдээж аливаа том төсөл шүүмжлэл хардлага дагуулна гэдгийг гадарлаж байсан. Гэхдээ арай ийм хэмжээнд хүрч баривчилгаа болно гэж төсөөлөөгүй ажиллаж байжээ, бид.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Б.Пүрэвдорж: Х.Баттулгын үед хийснээс ч том хэмжээний оффтейк гэрээг МАН-ынхан байгуулсан DNN.mn

УИХ–ын гишүүн Б.Пүрэвдоржтой ярилцлаа.

-“Нүүрсний хулгайчдын нэрсийг зарла” хэмээн иргэд төв талбайд эсэргүүцлийн жагсаал өрнүүлээд арав гаруй хонож байна. Та өрнөөд байгаа үйл явцыг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Нүүрстэй холбоотой жагсаал, цуглаан яг л өрнөх ёстой цагтаа өрнөлөө гэж харж байна. Арай эрт эхлүүлэх ёстой байсан ч байж магадгүй. Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Эрдэнэс таван толгой компанид нүүрсний тээврийн хулгай, оффтейк гэрээний хулгай, нүүрс худалдах, худалдан авахтай холбоотой хулгай явагдаж байгаа талаар байнга ярьсаар ирсэн. Эрдэнэс таван толгой компанийн захирал Б.Ганхуяг Монголын төрийг худалдаад авчихсан. Монголын бүх том дарга нарт гэрээ маягаар авлига өгчихсөн байсан учраас намайг хоёр ч удаа цагдаад өгсөн. Тэрээр “Манай компани ямар ч хууль бус үйл ажиллагаа явуулдаггүй. Ариухан, цэвэрхэн компани” хэмээн өөрсдийгөө өмгөөлж байсан. Өнгөрсөн хугацаанд ЭТТ компанийн хулгай луйвартай холбоотойгоор 10 гаруй удаа УИХ-ын чуулган дээр үг хэлж байсан. Тэр ч бүү хэл төв талбайд гарч жагсаал хийж иргэдэд энэ талаар сануулж байсан. Харамсалтай нь тухайн үед хүмүүс миний хэлээд байгаа асуудлыг төдийлөн сайн ойлгож, ийшээ анхаарал хандуулахгүй байсан. Гэтэл өнөөдөр эрх баригчдын хоорондын зодооноос үүдэн нүүрсний хулгайн асуудал олны анхаарлын төвд орлоо.

Хэрэв эрх баригчид хоорондоо эвтэй байсан бол ЭТТ-н асуудал ингэж иргэдийн анхаарлын төвд орохгүй байсан. Бүр асуудлыг намжааж, нам дарах байсан байх. Тиймээс өвлийн хүйтнийг үл ажран төв талбайд шударга ёсыг шаардаж байгаа иргэдийн жагсаалыг миний хувьд дэмжиж байгаа. Гэхдээ энэ жагсаал эрх баригчдын хоорондын зодоон намжмал байдалд шилжих үед алга болчихвий гэж санаа зовж байна. Битгий ийм зүйл болоосой гэж хүсч байна.

-Эрх баригчдын хоорондын зодоон гэдгийг тодруулж хэлбэл, хэн хэнтэй юунаас болж зөрчилдөж байна гэж ойлгох вэ. Ямар асуудлаас болж тэдний эрх ашиг хөндөгдөж байна вэ?

-Намын дотоод эрх мэдлийн хуваарилалтаас болоод энэ асуудал гарч ирсэн болов уу хэмээн таамаглаж байна. Нүүрстэй холбоотой гурван төрлийн хулгай бий. Нэгдүгээрт, тээврийн хулгай. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсний уурхайн амаас нэг тонн нь 60-70 ам.доллараар зарагддаг. Гэтэл дэлхийн зах зээл дээр коксжсон нүүрсний ханш нэг тонн 600 ам.долларт хүрчихээд байдаг. Тиймээс энэ зөрүүг хэрхэн хулгайлж болох талаар албан тушаалтнууд бодож байгаад Цагаанхад- Ганцмодны хоорондох тээвэрт өндөр үнэ тогтоох замаар хулгайлахаар хоорондоо тохиролцсон.

Үүнийгээ ч хийсэн. Өмнө нь 29 километр газарт гурван сая төгрөгөөр тээвэр хийдэг байсан бол 120 сая төгрөгт хүрсэн. Өөрөөр хэлбэл, таныг “Төв талбайгаас Найрамдал хүрэх газарт 120 сая төгрөгөөр гэрээ нүүлгэ” гэвэл та зөвшөөрөх үү. Гэтэл ийм л юм болсон. Өнгөрсөн хугацаанд тодорхой хэмжээнд шатахууны үнэ өссөн нь үнэн боловч тээврийн зардал 3-120 сая төгрөг болж өсөхөөр хэмжээнд очоогүй. Гэтэл яагаад ийм өндөр үнээр тээвэрлэх болов гэдэг нь сонирхолтой санагдах байх. Нүүрсийг худалдаж авах эрэлт хэрэгцээ их, үнэ нь өндөр болчихсон байхад уурхайн аман дээрээс тонныг нь 60-70 ам.доллараар авах гэрээ байгуулж, хилийн цаана хүрэх тээврийн мөнгөө шингээж ашгаа хилийн цаана хувааж авдаг болсон. Гашуунсухайт боомт дээр 9000 ширхэг тээврийн хэрэгсэл тээвэр хийдэг. Үүний 8200 орчим нь БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай компаниудын автомашин байдаг. Тиймээс БНХАУ-ын компанийн захирлууд тээвэр хийж байгаа 120 сая төгрөгийнхөө талыг нь авдаг. Талыг нь Монголын албан тушаалтанууд, хил гаааль, хуулийн байгууллагуудад шилжүүлдэг. ЭТТ компани энэ жил 10 сая тонн нүүрс тээвэрлэсэн гэж тооцвол 5-7 их наяд төгрөгийн зөрүү гарч байгаа юм. Хэрэв нүүрсээ бид уурхайн аман дээрээс дэлхийн зах зээлд нийлүүлж байгаа шиг өндөр үнээр буюу тонныг нь 300 ам.доллараар зарсан бол ЭТТ компани ашигтай ажиллаж, улсын төсвийн орлого нэмэгдэж, иргэд 1072 хувьцааныхаа ногдол ашгийг хүртэх байсан. Харамсалтай нь хэдхэн эрх мэдэлтэй албан тушаалтнууд ЭТТ буюу нүүрсний баялаг дээр эзэн сууж хулгайлсан.

-Ганцхан тээврийн үнийн зөрүүг хувааж баяжсан, хулгайлсан гэвэл өрөөсгөл болох байх л даа. Нүүрс хулгайлах арга замууд нь таны хэлснээр хэд хэдэн төрөл байх шиг байна?

-Тийм л дээ. Хулгай дээр хэлсэнчлэн олон янз. Хоёрдугаар төрлийн хулгай бол оффтейк гэрээтэй холбогдоно. ЭТТ компанитай холбоотой 10 гаруй оффтейк гэрээ байгуулагдсан. Үүнээс 7-8 нь 2022 онд байгуулагдсан гэрээ байгаа. Түүнчлэн төмөр замтай холбоотой дөрвөн оффтейк гэрээ байгаагийн хоёр нь өмнө нь байгуулагдсан бол, сүүлд хоёр гэрээ нууцаар байгуулсан байсныг Засгийн газраас зарласан. Эдгээр гэрээнүүд дандаа хоёр дахин үнэ нэмэх зарчмаар явсан гэрээнүүд байгаа.

Тухайлбал, “Таван толгой Гашуунсухайт” чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлын ТЭЗҮ-д дурдагдсанаар анх нэг тэрбум 68 сая ам.доллар шаардлагатай гэснийг 2020 онд оруулсан өөрчлөлтөөр ТЭЗҮ-ийн тодотголд заасны дагуу 213 сая ам.доллар нэмэх шаардлагатай хэмээн өөрчилсөн. Өөрөөр хэлбэл, нэг километр төмөр зам 4.5 сая ам.доллараар барих оффтейк гэрээ байгуулсан.

Нэг ёсондоо километрийг нь хоёр сая ам.доллараар барьсан замаа 4.5 сая ам.доллар болгож гэрээ байгуулсан. Үүгээр зогсохгүй уурхайн амнаас нэг тонн нүүрсийг 60 ам.доллараар авч хилийн цаана 300 орчим ам.доллараар зарах буюу хэд дахин өндөр үнээр зарах боломжтой гэрээ хийсэн. Энэ бол Монголын түүхэнд байгаагүй том луйвар. Ийм учраас ЭТТ компанитай оффтейк гэрээг байгуулах санаачилга гаргасан, түүнийг нь дэмжиж гарын үсэг зурсан хүмүүүсийн амаар нь гартал авлига өгсөн байх боломжтой хэмээн хардаж байгаа.

Эцэст нь нүүрс худалдах, худалдан авахтай холбоотой хулгайд УИХ-ын гишүүд, сайд дарга нар, хуулийнхан, өндөр албан тушаалтай хүмүүс холбогдоно. Тэд ЭТТ компанийн захирал Б.Ганхуяг дээр хадаг сүүтэй очиж “100-500 мянган тонн нүүрс худалдах гэрээнд гарын үсэг зураад өгөөч. Би тонн тутамд нь 2-5 ам. доллар авмаар байна” гэдэг асуудал тавьдаг. Тухайлбал, 2017 оноос хойш өнөөдрийг хүртэл ойролцоогоор 100 орчим сая тонн нүүрс гаргачихсан гэж тооцвол хамгийн багадаа 300-400 сая ам.долларын авлигын асуудал энд хөндөгдөнө. Гэрээ байгуулж өгөөд БНХАУ-ын талаас мөнгө авдаг. Ийм гурван төрлийн хулгай, луйвар ЭТТ компанид үүсээд байгаа юм. Эцэст нь энэ бүх хулгай луйвар БНХАУ-тай холбогддог. БНХАУ-ын төрийн өмчийн компани Комминуст намынхаа дор байдаг учраас удирдлагууд нь гаргасан зардалтайгаа холбоотой бүх тайлангаа намдаа тайлагнадаг. Тэд Монголын албан тушаалтнуудад хэдэн төгрөг өгснөө тайлагнадаг. Тиймээс ЭТТ компанитай холбоотой хулгай луйвар хийсэн хүмүүсийн асуудал тун удахгүй ил болно гэдэгт эргэлзэхгүй байна.

-Өчигдөр холбогдох байгууллагуудаас нүүрсний хулгайн хэрэгт холбогдон шалгагдаж байгаа хүмүүсийн нэрсийг зарлалаа. Нэрсээс харахад Ардчилсан намаас ч нэлээд хүний нэр харагдаж байна.Зарласан нэрсийг хэр бодитой гэж бодож байна?

-Оффтейк гэрээний тухайд цэвэр Х.Баттулгатай холбоотой. Энэ асуудал дээр Х.Баттулгыг өмгөөлж хамгаалаад байх юм алга. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга оффтейк гэрээгээр дамжуулж хулгай хийж болдог гэдгийг МАН-ынханд зааж өгөөд явсан. Түүнийг суудлаасаа буусны дараа Х.Баттулгын үед байгуулснаас ч том хэмжээний оффтейк гэрээг МАН-ынхан байгуулсан. 2012-2016 онд Ардчилсан намыг засаг барьж байх үед С зөвшөөрлийг хэн ч тоодоггүй, хил гаргадаг зөвшөөрөл байсан. Гэтэл 2016 оноос хойш үүнийг авлигын хэрэгсэл болгосон. Өөрөөр хэлбэл, С зөвшөөрлийг хил дээр хүнд суртал үүсгэх хэрэгсэл болгож, уг зөвшөөрлийг авахын тулд хоёр сая төгрөгийн авлига өгдөг болгосон. Ингээд түүнийгээ өөрсдийнхөө хүмүүст өгдөг болгосон. Цагаан хад- Ганц мод боомтын хооронд 2012-1016 онд гурван сая төгрөгөөр тээвэр хийдэг байсан. Энэ үед нүүрсний бизнест оролцож авлигад оролцож ашиг хүртэх боломж байхгүй. Тэр үед нүүрсний үнэ тонн нь 27 ам.доллар байсан. Тийм учраас гэрээтэй холбоотой авлигын асуудал яригддаггүй, явдаггүй байж. Гэтэл 2016 оноос хойш МАН-ынхан өөрсдийн зодооны хэрэгсэл болсон нүүрсний хулгайг Ардчилсан нам руу түлхээд өөрсдөө цэвэрхэн хоцрох оролдлого хийж байна. Наанаа хэдхэн хүний нэр зарлаж жинхэнэ хулгайчид нь тэдний ард үлдэхээр санаархаж байгаа бол над мэтийн хүний амыг таглаж чадахгүй гэдгийг эрх баригчдад сануулъя. Та нар шударгаар нэрийг нь зарлаж чадахгүй байгаа бол сөрөг хүчнийхэнд зарлах боломж хангалттай бий.

-Гэхдээ оффтейк гэрээ байгуулахад Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга дангаараа шийдвэр гаргах боломжгүй. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн гишүүдийн зөвшөөрлөөр байгуулах боломжтой гэсэн шүү дээ. Ингээд бодохоор одоогийн Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга нар нүүрсний хулгайчдыг хэн гэдгийг хайгаад байх боломжтой юм уу?

-Оффтейк гэрээний асуудлыг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр шийдвэрлэсэн эсэх талаар материал, бичиг баримт алга. Эдгээр гэрээг хэний санаачилгаар төрийн нууцад хамруулахаар болсон, ямар албан тоотоор гэх мэт мэдээллүүд одоогоор ил болоогүй байна. Хэн үүнийг санаачилсан нь дараагийн асуудал. Хэрэв нүүрсний хулгайтай холбоотой асуудлыг тухайн үеийн Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр шийдсэн бол Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга гурав гурвуулаа гарын үсэг зурж зөвшөөрсөн байж гэмээнэ албажиж, шийдвэр нь хүчинтэй болдог. Тийм учраас хулгай, луйврын асуудал явагдаж байхад дуугүй суугаад гарын үсэг зурсан бол ҮАБЗ-ийн гишүүд асуудалтай л гэсэн үг.

-Манай улс байгалийн баялгаар арвин. Нүүрс бол зөвхөн нэг төрөл нь. Тэгэхээр бусад төрлийн байгалийн баялаг дээр ийм төрлийн хулгай гараагүй гэх баталгаа байна уу. Цаашид гаргахгүйн тулд тогтолцооны ямар өөрчлөлт хийх нь зүйтэй вэ?

-Хулгай луйвар гарвал төрийн өмчит компаниудаас л хайх хэрэгтэй. Төрийн өмчийн компаниудад УИХ-ын гишүүний цүнх барьж байсан, сонгуулийн менежерээр нь ажиллаж байсан хүмүүс томилогддог. Тэд төрийн өмчийн компанид хоноцын сэтгэлээр хандаж хоосруулдаг, цөлөмдөг, дампууруулдаг, шамшигдуулдаг.Тиймээс төрийн өмчит компаниудыг олон нийтийн болгож, олон нийтийн хяналтад оруулах нь хамгийн чухал байна. Хоёрдугаарт, ийм хяналтыг бий болгоход тогтолцооны өөрчлөлтийг айхтар хийх шаардлага байхгүй. Ерөнхий сайдын хэлээд байгаа сонгуулийн системийг өөрчлөх, гишүүдийн тоог нэмэх зэрэг асуудал нүүрсний хулгайд яг ямар хамаатай юм бэ. Ингэж өөрсдийн дотоод хэрүүл зодооноо бусад зүйлд нялзаадаг байж болохгүй. Харин тогтолцооны өөрчлөлт гэхээс илүүтэй иргэдийг төлөөлөх чадварыг нэмэгдүүлэх замаар УИХ-ын гишүүдийн тоог тодорхой хэмжээнд нэмэгдүүлэх, тэр нь гурван оронтой тооноос ихгүй буюу 99 дотор байх, сонгогчдын санал гээгддэггүй холимог тогтолцоотой болох зэрэг асуудлууд байж болох юм. Гэхдээ нүүрсний хулгай одоогийн тогтолцооноос болж гарсан уу гэвэл үгүй л байхгүй юу.

-Шүүхийн шийдвэрээр нүүрсний хулгайчдыг эцэслэж, хариуцлага хүлээлгэж чадах болов уу. Эсвэл хэсэг хугацааны дуулиан болоод замхрах уу?

-Нүүрсний хулгайд нэр холбогдсон хүмүүс хууль шүүхийнхэнд авлига өгч байгаад хялбаршуулсан журмаар хэргээ шийдүүлчихнэ хэмээн бодож байж магад. Одоо цаг үе өөрчлөгдсөн. Тийм амархан зүйл хаана ч байхгүй. Хоёрдугаарт, алдагдсан боломжийг тэднээс нэхэх хэрэгтэй. Нүүрсний хулгай анх 40 их наядаар яригдаж байсан, одоо 40 тэрбум төгрөгийн ч хохирол төлүүлэхгүй байх магадлалтай болчихлоо. Ийм байдалд хүрвэл жагсагчдын уур бухимдал дээд цэгтээ хүрнэ. Тиймээс хулгайчдаа нэрлэж, алдагдсан боломжийг тодорхой зөв тооцоолох тал дээр анхаарч ажиллах нь зүйтэй.

Монгол Улсын нийт иргэдийн өмнө алдагдсан боломжийг заавал нөхөн тооцож, буруутай этгээдүүдэд хариуцлага тооцох хэрэгтэй.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд эдлэл, идээ ундаа олно DNN.mn

Аргын тооллын арванхоёрдугаар сарын 15, Бархасбадь гариг. Билгийн тооллын 22, бага морь одтой, хар бар өдөр. Өдрийн наран 8:35 цагт мандан, 17:00 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлийг эхлэх, дээдсээс халамж хүсэх, лам хувраг болох, багш шавьд барилдах, номын абшиг авах, шинэ гэр ба байр авах, сүм дуганыг сэргээх, амилуулах, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг, цагдаагийн үйл, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Золиг гаргах, бомбын үйл, гөлөг тэжээхэд муу.

Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой.

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд эдлэл, идээ ундаа олно.

Categories
мэдээ нийгэм

Улаанбаатарт өдөртөө -19 хэм хүйтэн байна DNN.mn

УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орохгүй, өдөртөө ялимгүй цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор -33…-35 градус, бусад хэсгээр -27…-29 градус, өдөртөө -17…-19 градус хүйтэн байна.

Хур тунадас: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө Говь-Алтайн уулархаг нутаг, говийн бүс нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө Хэнтийн уулархаг нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурна. Бусад нутгаар цас орохгүй.

Салхи: Зүүн аймгуудын нутгаар баруун өмнөөс, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 6-11 метр, өдөртөө говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ.

Агаарын температур: Хүйтэрч шөнөдөө Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс, Байдраг голын хөндийгөөр -38…-43 градус, Увс нуурын хотгор болон Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр -31…-36 градус, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр -17…-22 градус, бусад нутгаар -25…-30 градус, өдөртөө Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр -27…-32 градус, Увс нуурын хотгор болон Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Хараа, Ерөө, Туул голын хөндийгөөр -20…-25 градус, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр -10…-15 градус, бусад нутгаар -16…-21 градус хүйтэн байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Шөнөдөө -31…-33 градус, өдөртөө -20…-22 градус хүйтэн байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орохгүй, өдөртөө ялимгүй цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө -33…-35 градус, өдөртөө -19…-21 градус хүйтэн байна.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

ТОЙМ: Нэрт нийтлэлч Б.Цэнддоогийн “Шинэ дайн​” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ DNN.mn


Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаар 12 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт Нүүрсний ассоциацийн
гүйцэтгэх захирал Ж.Золжаргал “Нүүрсний шуугианы цаана
борлуулалтын нийт дүн нь нэг тэрбум
ам.доллараас ч илүү байх магадлалтай
гэрээнүүд хаалттай үлдэж байна” гэснийг “Улс төр” нүүрээс үргэлжлүүлэн уншаарай.

Хуульч, өмгөөлөгч А.Пүрэвдулам “Гишүүдийн
эрхийг
түдгэлзүүлэн
шалгах саналыг
ерөнхий
прокурор
оруулж ирэх эрх
нь нээлттэй” гэв.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт нийтлэлч Б.Цэнддоогийн “Шинэ дайн” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ.

Жагсагчид: Гишүүд халдашгүй
байдал гэх “хантааз”-аа тайл…

УИХ-ын гишүүн Ш.Адьшаа “Нүүрсний хулгайн анхны шүглийг үлээж, Хянан шалгах түр хороог байгуулсан хүн нь би” хэмээн ярилаа.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugi ns/news/login

Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаараас уншаарай.

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88111375 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу




“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ

Categories
мэдээ нийгэм

Өмнөд хилээ баталгаажуулсан түүхэн үйл явдлыг судлаачдын илтгэлээр тодотгов DNN.mn

Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Хил хамгаалах ерөнхий газар хамтран зохион байгуулсан “Монгол Улс, БНХАУ-ын хилийн гэрээ 60 жил” сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал өнөөдөр ГХЯ-нд боллоо.

Энэхүү хурал нь Монгол Улсын өмнөд хил бүрэлдэн тогтсон түүхт 60 жилийн ойн хүрээнд зохиогдов. Өөрөөр хэлбэл, Монгол-Хятад хоёр улсын хилийн нийт урт 4709.6 километр ба хилийн хэсгийг хоёр улсын Засгийн газрын төлөөлөгчдийн хамтарсан бүлэг 1962 оны гэрээгээр баталгаажуулсан тэртээх он цагийн шаргал хуудсыг өнөөдөр дахинтаа сөхөж, түүхэн үүргийг нь эрдэмтэн судлаачдын илтгэл лекцээр тодотгосон юм.

Улсын хил бүрэлдэн тогтсон түүхэн ач холбогдлыг тодотгох зорилгоор зохион байгуулсан уг хурал “Монгол, Хятадын хилийн гэрээний түүхэн ач холбогдол, үр дүн”, “Монгол, Хятадын хилийн гэрээний хоёр улсын хамтын ажиллагаанд эзлэх байр суурь, нөлөөлөл” гэх хоёр хэсгээс бүрдсэн бөгөөд “Монгол Улс, БНХАУ-ын хилийн гэрээ байгуулагдсаны түүхэн ач холбогдол, үр дүн”, “Монгол, Хятадын хилийн боомтын хөгжил, худалдаа, эдийн засгийн харилцаа”, “Монгол, Хятадын хилийн гэрээний түүхэн ач холбогдол” зэрэг үндсэн найман илтгэл болоод хавсралт илтгэлүүдийг эрдэмтэн, судлаачид хэлэлцүүлсэн юм.

ГХЯ-ны Олон улсын гэрээ, эрх зүйн газрын захирал С.Сүхболд энэ үеэр хэлэхдээ “Монгол Улс, БНХАУ нь 1949 оны 10 дугаар сарын 16-нд дипломат харилцаа тогтоосон. Тэрхүү цаг үеэс өнөөг хүртэлх хугацаанд бүрэлдэн бий болсон хоёр орны хоорондох нэн таатай харилцаанд нэгэн жарны өмнө байгуулсан “Монгол, Хятадын хилийн гэрээ” чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Уг гэрээг хуучнаар БНМАУ-ын Сайд нарын зөвлөлийн дарга Ю.Цэдэнбал төрийн тэргүүний хувиар БНХАУ-д төрийн айлчлал хийх үеэрээ буюу 1962 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр Бээжин хотноо “Монгол, Хятадын хилийн гэрээ”-нд Монголын талаас, Хятадын талаас БНХАУ-ын Төрийн зөвлөлийн Ерөнхий сайд Жоу Эньлай нар гарын үсэг зурж байв. Улмаар гэрээний батламж жуух бичгийг 1963 оны 3 дугаар сарын 25-нд Улаанбаатар хотноо солилцсоноор хүчин төгөлдөр болсон ба 1975 онд НҮБ-д албан ёсоор бүртгүүлсэн. Үүнээс хойш хоёр улсын хилийг 1982-1984 онд анх удаа, 2001-2004 онд хоёр дахь удаагаа хамтран шалган баталгаажуулсан. Энэхүү хилийн гэрээ нь хоёрын улсын хамтын ажиллагаа цэцэглэн хөгжихөд томоохон түлхэц үзүүлсэн олон улсын тулгуур эрх зүйн баримт бичиг юм” гэлээ.

ҮАБЗ-ийн Стратеги судалгааны хүрээлэн, шинжээч, хурандаа Б.Алтанхүү гэрээний түүхэн ач холбогдол, үр нөлөөг тодорхойлсон илтгэлдээ “Олон улсын эрх зүйд нийцүүлэн хөрш зэргэлдээ орнуудтайгаа хилээ тогтоон тэмдэглэж, баталгаажуулах нь үндэсний аюулгүй байдал, түүний дотор нутаг дэвсгэр, хил хязгаарын бүрэн бүтэн, халдашгүй дархан байдлыг хангах, хөрш оронтойгоо тогтоосон найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд чухал алхам болдог. Энэхүү хилийн гэрээг байгуулснаар нэгдүгээрт, хоёр улсын аюулгүй байдлыг хангахад, цаашилбал бүс нутгийн болон олон улсын аюулгүй байдалд томоохон хувь нэмэр оруулсан. Хоёрдугаарт, хоёр улсын хамтын ажиллагаа мөнхөд хөгжих бодлого, эрх зүйн чухал тулгуур үндэс болсон. Гуравдугаарт, хоёр улсын улстөрийн удирдлагуудын түвшинд улс орныхоо нэн тэргүүний асуудлуудад анхаарал хандуулах боломжийг олгосон. Дөрөвдүгээрт, хоёр улс, хил, хилийн бүс, зурвас, хил орчмын нутаг, хилийн орон зайд үүсэж болзошгүй асуудалд зарцуулах эдийн засгийн нөөцөө улс орны хөгжлийн бусад зорилго, тулгамдсан асуудлуудад хандуулах нөхцөлийг бүрдүүлсэн” хэмээн дүгнэсэн юм.Тус хуралд оролцогсодын зүгээс эл гэрээг байгуулснаар улсын хил халдашгүй дархан болж, хил өөрчлөгдөх, зөрчигдөх аюулыг найдвартай хааж, хил дээр гарч болзошгүй болон гарсан асуудлыг үр дүнтэй шийдвэрлэсээр ирсэн ба цаашид ч шийдвэрлэх бололцоотой. Товчдоо бол, энэхүү гэрээ нь эдүгээ НҮБ-д албан ёсоор бүртгэгдсэн ямар нэг маргаангүй хилийн нэг болон төлөвшсөн гэдэг дээр санал нэгтэй байсан юм. Улс орны тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлын илэрхийлэл болсон улсын хилийн шугамыг хөрш зэргэлдээ оронтойгоо баталгаажуулаад зогсохгүй дэлхий нийтэд хүлээн зөвшөөрүүлж чадсан түүхэн ач холбогдолтой гэдгийг онцлон тэмдэглэснээр хурал амжилттай болж өндөрлөлөө.

Categories
мэдээ эдийн-засаг

Шинэ орон сууцны үнийн өсөлт XI сард эрчимжиж, жилийн 17.3 хувь болов DNN.mn

Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан мэдээллээр Улаанбатар хотод орон сууцны үнэ өмнөх оны мөн үеэс 13.7 хувиар, өмнөх сараас 3.5 хувиар өссөн байна. Энэ оны тавдугаар сард орон сууцны үнэ 0.9 хувиар буурч байсан бол түүнээс хойш тасралтгүй өссөөр 11 дүгээр сард өсөлтийн хурд нь нэмэгджээ.

Шинэ орон сууцны үнийн жилийн өсөлт 17.3 хувьтай байгаа бол хуучин орон сууцных 14.9 хувьтай байна. Сүхбаатар дүүрэгт шинэ орон сууцны нэг метр квадрат талбайн дундаж үнэ 3.76 сая төгрөг, харин хуучин орон сууцных 3.89 сая төгрөг байна.

Шинэ орон сууцны дундаж үнэ 11 дүгээр сард өмнөх оны мөн үеэс 17.3 хувиар өсөж, 3.44 сая төгрөг болжээ. Бүх дүүрэгт орон сууцны үнэ өсөөд байгаа бөгөөд Сүхбаатар дүүрэгт хамгийн өндөр буюу метр квадрат нь 3.76 сая төгрөг, Сонгинохайрхан дүүрэгт хамгийн хямд буюу 2.48 сая төгрөгийн ханштай байна.

Хуучин орон сууцны дундаж үнийн хувьд нэг метр квадрат нь 3.21 сая төгрөг байгаа нь өмнөх сараас өссөн үзүүлэлт боллоо. Сонгинонхайрхан дүүрэгт хамгийн хямд буюу 2.39 сая төгрөг, Чингэлтэй дүүрэгт 3.59 сая төгрөгийн ханштай байгааг Үндэсний статистикийн хороо мэдээллээ.

Үүнээс гадна Барилга, Хот байгуулалтын яамны мэдээллээр 12 дугаар сарын есний өдрийн байдлаар 7166 иргэнд 655.8 тэрбум төгрөгийн ипотекийн зээлийн санхүүжилт олгосон байна.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар ипотекийн зээлийн хүү, урьдчилгааг хэлэлцэхээр төлөвлөөд байгаа юм. Одоогоор 2020 оны аравдугаар сараас өмнө олгосон зээлийн жилийн хүү найман хувь, түүнээс хойш олгосон зээлийн хүү зургаан хувьтай байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Сангийн сайд Б.Жавхлан шинэчилсэн найруулгын төслийг өргөн мэдүүллээ DNN.mn

УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлан өнөөдөр Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт өргөн мэдүүллээ.

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийг Монгол Улсын Их Хурлаас 2005 онд баталж, төрийн худалдан авах ажиллагааг шинэ шатанд гаргах эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн. Гэвч тус хуулийг баталснаас хойш нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлттэй холбогдуулан төрийн худалдан авах ажиллагааны цар хүрээ ихээр нэмэгдэх, бусад салбар хуулиудын шинэчлэлтэй холбогдсон зохицуулалтыг тусгах үүднээс нийт 32 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулжээ.

УИХ-ын 2016 оны 51 дүгээр тогтоолын хавсралтаар батлагдсан “Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”, 2020 оны 24 дүгээр тогтоолын хавсралтаар батлагдсан “Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр”, 2020 оны 52 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичгүүдэд худалдан авах ажиллагааг боловсронгуй болгох чиглэлээр зорилтууд тусгагдсан. Тухайлбал, Авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөрт худалдан авах ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгож, үр ашигтай, шударга, ил тод, нээлттэй байдлыг нэмэгдүүлж, хяналт, хариуцлагыг дээшлүүлэх зорилтыг хангах чиглэлийн хүрээнд тендер шалгаруулалтын үйл ажиллагааг цахим хэлбэрт бүрэн шилжүүлэх, гэрээ шууд байгуулах аргачлал, шалгуурыг тодорхой болгох, гэрээний үүргээ биелүүлээгүй иргэн, хуулийн этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагыг дээшлүүлэх зэрэг зорилтууд багтсан. Энэхүү зорилтын хүрээнд 2019 онд Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд цахим худалдан авалттай холбоотой нэмэлт, өөрчлөлт орсон боловч худалдан авах ажиллагааны бүх үе шатыг бүрэн цахим хэлбэрт шилжүүлэхэд хангалтгүй байна гэж төсөл санаачлагчид үзсэн байна.

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн хэрэгжилтийн үр дагаварт хийсэн үнэлгээний тайлангийн судалгаанаас үзэхэд 955 иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөллийн 94.5 хувь нь цахим системээр тендер шалгаруулалтын мэдээлэл, урилгатай танилцдаг бол, 78.1 хувь нь нэн тэргүүнд цахим системээс тендер шалгаруулалтын үр дүн, захиалагчийн шийдвэрийг хүлээн авдаг байна. Иймд хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд хүний оролцоог бууруулах, худалдан авах ажиллагааны нээлттэй, ил тод байдлын нэмэгдүүлэх, шуурхай хялбар тендер шалгаруулалт хийх, хариуцлагын тогтолцоог сайжруулах зэрэг зохицуулалтыг тусгасан байна. Тухайлбал, Монгол Улсын хэмжээнд зохион байгуулсан тендер шалгаруулалтын 2017 онд 27 хувь, 2018 онд 89 хувь, 2019 онд 98 хувь, 2020-2021 онд 99 хувийг цахим тендер шалгаруулалтаар зохион байгуулсан байна. Тиймээс тендер шалгаруулалтыг бүрэн цахимаар зохион байгуулах, тендерт оролцогчийн мэдээллийг төрийн мэдээлэл солилцооны системээс ирүүлж буй мэдээлэлд үндэслэн үнэлэх зохицуулалтыг тусгажээ.

Худалдан авах ажиллагааны нээлттэй, ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх хүрээнд худалдан авах ажиллагааны төлөвлөх үе шатаас гэрээ дүгнэх хүртэл үе шатны мэдээллийг удирдах мэдээллийн нэгдсэн эх үүсвэрийг худалдан авах ажиллагааны цахим систем (www.tender.gov.mn)-д төвлөрүүлэн, хөгжүүлэх эрх зүйн үндсийг бий болгосон. Уг цахим системээр зарласан тендер шалгаруулалтад 2000 онд 7093 тендерт оролцогчоос 54.051, 2021 онд 6511 тендерт оролцогчоос 46.489, 2022 онд 4352 тендерт оролцогчоос 28.869 тендер ирүүлсэн байна. Мөн онуудад шалгарсан тендерт оролцогчийн илгээсэн тендерийн хуулиар нууцад хамаарахгүй нийт 92.912 (давхардсан тоогоор) материалтай бусад оролцогчид танилцжээ. Хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд тендерт оролцогчоос өөрийн тендерийг нууцлан ирүүлсэн боломжтой тендерийн материалын хязгаарыг тодорхойлох, шалгарсан тендерт оролцогчийн ирүүлсэн материалыг ил тод болгохоос татгалзах тохиолдолд үүсэх эрх зүйн үр дагаврыг төсөлд тусгасан байна.

Түүнчлэн худалдан авах ажиллагааны ил тод байдлыг баталгаажуулж нээлттэй мэдээллийг нуун дарагдуулсан албан тушаалтанд хүлээлгэх хариуцлагыг нэг мөр журамлах, хууль тогтоомж зөрчигдсөн тохиолдолд буруутай этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагыг тодорхой болгосон. Тухайлбал, олон нийтээс худалдан авах ажиллагаанд хяналт тавих механизм болох шүгэл үлээх боломжийг цахим системд бүрдүүлжээ.

Жил бүр давтагддаг нийтлэг ажил, зөвлөхийн бус үйлчилгээ тухайлбал авто зам засвар, арчлалт, даатгал, хоолны үйлчилгээ зэрэг гэрээг төсвийн жилд үндэслэн байгуулдаг нь төрийн байгууллагын хувьд дээрх гэрээг жил бүр шинэчлэн байгуулах шаардлага үүсгэдэг. Төсвийн жил шинээр эхлэх хугацаатай зэрэгцэн дараагийн гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулдаг нь ажил, үйлчилгээ тасалдах эрсдэлтэй байдаг. Мөн төрийн байгууллагад үргүй зардал, цаг хугацаа алдах, нэмэлт гэрээ хийх зэрэг нөхцөлийг үүсгэдэг. Нөгөө талаар, хувийн хэвшлийнхэнд богино хугацаатай гэрээ нь бизнесийн үйл ажиллагааг дунд хугацаанд төлөвлөх, хөрөнгө оруулах боломжийг хязгаарладаг. Иймд төрийн байгууллагад шаардлагатай жил бүр давтагддаг нийтлэг ажил, зөвлөхийн бус үйлчилгээг урт хугацаанд авах, барилга байгууламж, оффисын тоног төхөөрөмж, машин механизмын түрээслэх харилцааг боловсронгуй болгох, хэд хэдэн захиалагч хамтран хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээг зохион байгуулах асуудлыг зохицуулах боломжтой болох аж.

Хуулийн төсөл батлагдсанаар тендер шалгаруулалтын ажиллагаанд ил тод байдал сайжирч, тендерт оролцогчоос тавих хөндлөнгийн хяналт нэмэгдэх, тэдний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хамгаалагдан, улмаар тендер шалгаруулах ажиллагаанд итгэх олон нийтийн итгэл нэмэгдэнэ гэж төсөл санаачлагчид үзэж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ DNN.mn

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон уг хуулийн төсөлтэй холбогдуулан боловсруулсан бусад хуулийн төслүүдийг өнөөдөр /2022.12.14/ УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт өргөн мэдүүллээ.

Халдашгүй бүрэн эрхээр “халхавчлан” хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр эрүүгийн хариуцлага хүлээдэггүй, эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх, шударга ёсны зарчмыг гажуудуулдаг байдлыг халах зорилгоор Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенцод нийцүүлэн хуулиар халдашгүй байдлыг баталгаажуулсан албан тушаалтны бүрэн эрхийг эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан түдгэлзүүлээгүй бол гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацааг зогсоож, бүрэн эрх дуусгавар болсны дараа тоолох өөрчлөлтийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангид тусгажээ. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан тохиолдолд эрх хасах ялыг нийтийн албаны удирдах албан тушаалд бүх насаар хасах, өршөөл, уучлал үзүүлэхгүй байх гэмт хэрэгт авлигын гэмт хэргийг хамааруулах нэмэлтийг тусгасан байна.

Мөн гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хувийн байдал, мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн байдлыг харгалзан оногдуулах хорих ялыг хөнгөрүүлэх, хорихоос өөр төрлийн ялыг сонгон оногдуулах, эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх, хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэх эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгожээ. Түүнчлэн гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан эсэхээс үл хамааран хурааж улсын орлого болгохоор тусгасан байна.

Эрүүгийн хуулийн 22 дугаар бүлэгт заасан Авлигын гэмт хэрэгтэй холбоотой бүлгийг бүхэлд нь хөндсөн бөгөөд ингэхдээ энэ бүлэгт заасан гэмт хэрэгт оногдуулах ялын бодлогыг чангатгахаар оруулжээ. Тухайлбал, торгох ялын нэг нэгж нь хоёр мянган төгрөгтэй тэнцүү байхаар, зарим гэмт хэргийн үндсэн болон хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнээс торгох ялыг хасах, хорих ялын хэмжээг нэмэгдүүлэх, нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасах, авлигын гэмт хэрэгт өршөөл, уучлал үзүүлэхгүй байх өөрчлөлтийг тусгасан бөгөөд хорих ялын хэмжээг нэмж байгаатай холбогдуулан хөөн хэлэлцэх хугацаа нэмэгдэх юм байна. “Нийтийн албан тушаалтан” гэдэгт Авлигын эсрэг хуулийн 4.1-д заасан албан тушаалтнаас гадна байнга болон түр хугацаагаар байгуулагдсан хамтын шийдвэр гаргах чиг үүрэг бүхий хороо, комиссын гишүүн, эдгээртэй адилтгах ажил, үйлчилгээ эрхэлж байгаа этгээдийг хамааруулах нэмэлтийг тусгажээ.

Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах (22.1) гэмт хэргийн үндсэн болон хүндрүүлэх бүрэлдэхүүний ял хариуцлагыг адил хэмжээтэй оногдуулахаар заасан давхардал, зөрчлийг арилгаж, хүндрүүлэх бүрэлдэхүүний (22.2, 22.3) торгох ялыг хасаж, бусад ялын хэмжээг нэмэгдүүлэх, нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасах өөрчлөлтийг тусгасан байна. Мөн нийтийн албан тушаалтан хахууль авах (22.4) гэмт хэргийг онц хүндрүүлэх буюу хясан боогдуулах аргаар үйлдсэн, эсхүл их хэмжээний хахууль (22.3) авсан, улс төрд нөлөө бүхий этгээд, зохион байгуулалттай бүлэг үйлдсэн бол (22.4) ялын бодлогыг чангатгах, нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасах өөрчлөлтийг оруулсан байна.

Гадаад улсын төрийн байгууллага, олон улсын байгууллагын албан тушаалтныг хахуульдах (22.6) гэмт хэргийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүний ял хариуцлагаас торгох ялыг хасаж, эрх хасах ялыг нэмэгдүүлжээ. Үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих (22.10) гэмт хэргийн үндсэн болон хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнээс торгох ялыг хасаж, нийтийн албанд ажиллах эрх хасах нэмэгдэл ял болон зорчих эрхийг хязгаарлах, хорих ялын бодлогыг чангатгах, нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасах өөрчлөлтийг тусгажээ. Түүнчлэн нийтийн албан тушаалтнаас бусад этгээд хахууль авах гэмт хэргийг 22.13-т тусад нь тусган, уг гэмт хэргийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүний ялын бодлогыг чангатгасан байна.

Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн Хорин хоёрдугаар бүлэгт заасан авлигын гэмт хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэхгүй байх өөрчлөлтийг тусгахаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Улсын Их Хурлын гишүүний хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг Авлигатай тэмцэх газар шалгадаг байх өөрчлөлтийг тусгахаар Авлигын эсрэг хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг тус тус боловсруулжээ. Хуулийн төсөл батлагдсанаар авлигын гэмт хэргийн гаралт буурах, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтэй тэмцэх төрийн бодлого чангарч, эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх, шударга ёсны зарчмын хэрэгжилт баталгаажна гэж хууль санаачлагчид үзэж байгаа юм байна.