Month: November 2022

Categories
мэдээ нийгэм

Аравдугаар сард Замын-Үүд өртөөнөөс экспортын ачаатай 428 галт тэрэг БНХАУ руу гарчээ DNN.mn

Цар тахлын халдварыг хумих зорилгоор БНХАУ өнгөрсөн оны эцсээр Замын-Үүд – Эрээн боомтын галт тэрэг солилцоог эрс багасгасны улмаас манай улсын экспорт импортын хэмжээ буурч эдийн засагт сөрөг үр дагавар гарах болсон. Цар тахлын хүнд үе өнгөрч Замын-Үүд-Эрээн боомтын ачаа тээвэр эргэн сэргэж байна.

Сүүлийн саруудад Замын-Үүд – Эрээн боомтоор солилцох галт тэрэг нэмэгдэж байгаа нь үүний бодит илрэл юм. Энэ оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдрөөс тус боомтын өргөн царигийн төмөр замаар УБТЗ Хятадын талд хоног тутам 14 галт тэрэг өгч эхэлснээр галт тэрэг солилцоо цар тахлын өмнөх үеийн хэвийн хэмжээнд хүрсэн.

Өнгөрөгч 10 дугаар сард УБТЗ галт тэрэг солилцоог илүү өсгөж өргөн царигаар Хятадын талд 3 удаа 15 галт тэрэг өгсөн нь цаашдаа галт тэрэг солилцоог нэмэгдүүлэх боломж байгааг харуулж байна. УБТЗ экспорт, импорт, дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх бүхий л боломжийг эрэлхийлж, цар тахлын улмаас алдсан боломжоо нөхөхөөр шамдан ажиллаж байна. Өнгөрөгч 10 дугаар сард УБТЗ-ын тээврийн хэмжээ өмнөх саруудаасаа өссөн үзүүлэлттэй байна.

May be an image of text

Экспортоор:

Замын-Үүд – Эрээн боомтын өргөн царигийн төмөр замаар Замын-Үүд өртөөнөөс 428 галт тэрэг Эрээн өртөөнд өгчээ. Үүнд:

  • Төмрийн хүдэр ачсан галт тэрэг – 88
  • Нүүрстэй галт тэрэг 123
  • Зэс болон бусад ачаатай галт тэрэг 31
  • Транзит чингэлгийн галт тэрэг – 99
  • Ачаанаас суларсан хоосон чингэлэгтэй галт тэрэг – 87 (4102 вагон)

Импортоор:

Нарийн царигийн төмөр замаар Эрээн өртөөнөөс 210 галт тэрэг Замын-Үүд өртөө хүлээн авсан байна. Үүнд:

  • Импортын чингэлэг ачаатай 61 галт тэрэг (3398 вагон)
  • Транзит чингэлгийн ачаатай 128 галт тэрэг
  • Холимог ачаатай 21 галт тэрэг

Эх сурвалж: “УБТЗ” ХНН

Categories
мэдээ утга-зоxиол

“Монголын философичдын өв-III” номын нээлт боллоо DNN.mn

ШУА-ийн Философийн хүрээлэнгийн Философийн салбараас “Монголын философичдын өв-III” номын нээлт зохион байгууллаа.

Уг цуврал ботийн гуравдугаарт Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын харьяат философийн шинжлэх ухааны доктор, профессор, Монгол Улсын гавьяат багш Данзанхорлоогийн Дашпүрэвийн нэгэн сэдэвт бүтээл, эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэл, зохиогчийн намтар, бүтээлийн жагсаалт, баримт, гэрэл зургийг эмхэтгэжээ. Ботид Д.Дашпүрэвийн 1995 онд Оросын ШУА-ийн Философийн хүрээлэнд философийн шинжлэх ухааны докторын зэрэг горилсон “Монголын нийгмийн шинэчлэлтийн үе шатууд /нийгэм-философийн анализ/” нэгэн сэдэвт бүтээл багтсанаараа онцлог юм.

зураг

Энэхүү бүтээлийн монгол орчуулга нь хэвлэгдэн гарч уншигчидын хүртээл болж байна. Ботийг зохиогчийн үүсгэн байгуулсан Олон Улс Судлалын Дээд сургууль ивээн тэтгэж хэвлүүлжээ.

зураг

зураг

Номын нээлтэд МУИС-ийн Философи, шашин судлалын тэнхим, СУИС, ОУСДС, ШУТИС-ийн БУХС, МУБИС, “Хангай” ДС, “Ач” АУДС, Монголын Философийн Холбоо, шавь нарын төлөөлөл оролцлоо.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал эдийн-засаг

ЗГ: ​2023 онд нэг сая жуулчин хүлээн авч, 1.2 тэрбум ам.долларын орлого төвлөрүүлэхээр зорьж байна DNN.mn

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын дэргэд Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх үндэсний хороо байгуулсан. Тус хорооны Ажлын албыг 11 орон тоотой байхаар өнөөдөр баталлаа. Хорооны өдөр тутмын үйл ажиллагааг явуулах, салбар хоорондын уялдааг хангахад хорооны дэргэд байнгын Ажлын алба ажиллах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Монгол Улсын аялал жуулчлалын салбар 2019 онд хамгийн их буюу 577 мянган гадаадын жуулчин хүлээн авч, тус салбараас 607 сая ам.долларын орлого олж, тухайн жилдээ ДНБ-ий 6.4 хувийг эзэлж байсан тус салбар 2020 онд 58, 2021 онд 33 мянган жуулчин хүлээн авсан нь тус салбарт төдийгүй Монгол Улсын эдийн засагт хүндрэл үүсгэсэн.

Цар тахлын дараах үед аялал жуулчлалын салбарыг богино хугацаанд сэргээж, 2023 онд нэг сая жуулчин хүлээн авч, тус салбарын орлогыг 1,2 тэрбум ам.доллар буюу 4,2 их наяд төгрөгт хүргэн ДНБ-ий 11.5 хувь, 2024 онд 16 хувьд хүргэхэд чиглэн үйл ажиллагаагаа явуулахаар зорьж байна.

2022 оны хоёрдугаар сард Монгол Улс хилээ нээснээс хойш долоон сар гаруйн хугацаанд 210 мянган жуулчин хүлээн авч эдийн засагт 750 тэрбум төгрөгийн орлого оруулаад байна. Энэ оны жилийн эцэс гэхэд жуулчдын тоог 250 мянгад хүргэж, жуулчдаас орох орлогыг нэг их наяд төгрөг хүргэхийг зорьж байна.

Товч мэдээ
· Гомбосүрэнгийн Амартүвшинг Гадаад харилцааны дэд сайдаар, Оюунхүүгийн Амарсанааг Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг-Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын даргаар тус тус томиллоо.

Categories
мэдээ соёл-урлаг цаг-үе

​Аялал жуулчлалын салбарт Турк улстай хамтран ажиллана DNN.mn

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2022 оны арван нэгдүгээр сарын 2-нд болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн баталлаа.

Аялал жуулчлалын салбарт хамтран ажиллах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Турк Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн төслийг хэлэлцэн дэмжээд, хэлэлцээрт гарын үсэг зурах эрхийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Б.Бат-Эрдэнэд олголоо.
Монгол Улсын Засгийн газраас 2023-2024 оныг “Монголд зочлох жил” болгон зарласан. “Алсын хараа 2050” хөгжлийн бодлогын баримт бичигт эдийн засгийг солонгоруулах хамгийн эхний салбар бол аялал жуулчлал хэмээн тодорхойлсон.

Хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа жилээс жилд өргөжин, тогтмол нислэгийн тоо нэмэгдэн, БНТУ-ын агаарын тээврийн “Туркиш Эйрлайнс” компани шууд нислэг үйлдсэнээр аялал жуулчлалын харилцаа эрчимтэй хөгжиж байна.

Монгол Улсад Турк Улсаас 2022 онд 2700 орчим жуулчин ирээд байгаа нь өмнөх жилийнхээс 53 хувиар өссөн үзүүлэлт юм. Одоогоор Истанбул-Улаанбаатар-Истанбул чиглэлийн агаарын тээвэр долоо хоногт гурван удаа нислэг үйлдэж байгаа бөгөөд долоо хоногийн өдөр болгон нислэгтэй байх бүрэн боломжтой. Нислэгийн тоо нэмэгдсэнээр аялал жуулчлал, үүнийг дагаад эдийн засгийн хамтын ажиллагаа хөгжинө гэж үзэж байна.

Хэлэлцээр байгуулснаар тогтвортой аялал жуулчлалын хөгжлийн байгаль орчин, эдийн засаг, нийгэм, соёлын асуудлыг олон улсын хамтын ажиллагаа, хоёр талын зохицуулалтын үйл ажиллагаагаар шийдвэрлэх чухал ач холбогдолтой юм.

Categories
мэдээ улс-төр

“Эрдэнэс тавантолгой” ХК-ийн олборлолт, тээвэрлэлт, экспорт зэрэг бүх үйл ажиллагааг нээлттэй, ил тод болгоно DNN.mn

Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаас гаргасан шийдвэрийг танилцууллаа.

Энэ үеэр “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн Бүрэн эрхэт төлөөлөгч Ж.Ганбат ” Аравдугаар сарын 26-наас хойш 378 мянган тонн нүүрсийг уурхайгаас Цагаан хад руу тээвэрлэж, цаашаагаа борлуулах замаар нийтдээ 15,8 сая ам.долларыг оруулж ирсэн. Энэ байдлаар энэ ондоо багтааж 500 сая ам.доллар оруулж ирэх бүрэн бололцоо байна. Намайг ажлаа авахад ЭТТ 200-300 орчим тээврийн хэрэгсэл 20-30 тонн нүүрсийг экспортод гаргаж байсан. Цаашид он дуустал 500 сая ам.долларыг Монголд оруулж ирэхийн тулд ЭТТ хамгийн багадаа 84 мянган тонн нүүрсийг тээвэрлэх ёстой. Сардаа 2,5 сая тонн нүүрсийг экспортод гаргах ёстой. Энэ дагуу ажлаа төлөвлөж байна” гэлээ.

Түүнчлэн тэрбээр уурхайгаас ямар компани ямар өртөгөөр нүүрс олборлож байна вэ, Цагаан хад руу аль компанийн тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэлт хийж байна вэ, түүнээс цаашаа хилээр ямар үнээр гаргаж байгаа зэрэг мэдээллийг олон нийтэд ил болгоно гэдгийг онцоллоо.

Categories
мэдээ улс-төр цаг-үе

ЗГ-ын авто баазыг төсвөөс санхүүждэггүй байгууллага болгож, автомашины тоог хаслаа DNN.mn


“Засгийн газрын авто бааз” улсын төсөвт үйлдвэрийн газрыг төрийн өмчит аж ахуйн тооцоотой үйлдвэрийн газар болгон өөрчлөн байгуулж, дүрмийг баталлаа.

“Засгийн газрын авто бааз” УТҮГ-ын санхүүгийн үзүүлэлтээс харахад сүүлийн жилүүдэд алдагдалтай ажилласан нь тус байгууллагын үндсэн үйл ажиллагаа болох төрийн байгууллагад үзүүлэх авто тээврийн хэрэгслийн үйлчилгээний тарифыг хатуу тогтоосонтой холбоотой бөгөөд улсын төсвөөс цалингийн санхүүжилтэд гурван тэрбум төгрөг олгож байжээ.
Төрийн хэмнэлтийн тухай хуульд “төр, олон нийтэд үзүүлж байгаа үйлчилгээний орлогоор өөрийгөө санхүүжүүлэх боломжтой төсөвт байгууллага, улсын үйлдвэрийн газруудыг аж ахуйн тооцооны зарчмаар ажиллуулах, тухайн чиг үүргийг мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудтай гэрээ байгуулан гүйцэтгүүлэх…” гэж заасан.

“Засгийн газрын авто бааз” УТҮГ-ыг аж ахуйн тооцоотой үйлдвэрийн газар болгон өөрчлөн байгуулснаар санхүүгийн хувьд улсын төсвөөс авдаг цалингийн санхүүжилт байхгүй болж, төсөвт дарамт учруулахгүй болох бөгөөд нөгөө талдаа зах зээлийн зарчимд нийцсэн үнэ тарифаар үйлчлэх замаар орлогоо нэмэгдүүлж, өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлэх, улмаар тус үйлдвэрийн газрын ашигт ажиллагаа дээшилнэ гэж үзэж байна.

Хурлын үеэр ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Засгийн газрын Авто бааз төсөвт үйлдвэрийн газар нь 164 авто тээврийн хэрэгсэлтэй 210 орчим ажилтантай. Жилдээ улсын төсвөөс 3-3.2 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр үйл ажиллагаа явуулдаг байсныг цаашид 100 автомашинтай 105 ажилтантай, төсвөөс санхүүждэггүй байгууллага болгож байна. Төрийн хэмнэлтийн тухай хуулийн дагуу 250 машиныг Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газарт хураан төвлөрүүлсэн. Ойрын хугацаанд дахин 205 автомашиныг хураан төвлөрүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, нийт 509 автомашиныг хураан төвлөрүүлж, автомашин зайлшгүй хэрэглэх шаардлага бүхий эмнэлэг, онцгой, цагдаа, хил хамгаалах, гаалийн байгууллагад хэрэгцээнд тохируулан тарааж өгнө.

Харин төрийн байгууллага ашиглах боломжгүй, элэгдэл нь байх ёстой хэмжээнд хүрсэн автомашинуудыг дуудлага худалдаанд оруулна. Өнгөрсөн хугацаанд нийт 23 автомашиныг 120 гаруй сая төгрөгөөр үнэлж, дуудлага худалдаанд оруулсан. Олон аж ахуйн нэгж дуудлага худалдаанд оролцож, нийт үнэлгээ нь 375 сая төгрөгт хүрсэн байна.

Үлдсэн автомашинуудыг хэрэгцээт байгууллага руу нь шилжүүлнэ. Мөн орон нутгийн хэрэгцээнд буюу сум, багийн эмнэлэгт шилжүүлнэ. Гэхдээ хуулийн хүрээнд УИХ-аар оруулж, тогтоол батлагдсанаар шилжүүлэх ажлаа хийх юм” гэлээ.

Categories
булангууд мэдээ сав-шимийн-ертөнц

Эрвээхэй 14 хоногийн настай амьтан DNN.mn

Дэлхий дээр 170-180 мянган эрвээхэй байдаг гэж үздэг ч жил бүр хэд хэдэн төрлийн эрвээхэй энэ тоон дээр нэмэгддэг. Үүний 10 хувийг өдрийн эрвээхэй эзэлдэг. Өдрийн эрвээхэйнд 17-18 мянган зүйл багтана. Монголын хувьд эрвээхэйн 300 гаруй зүйл байдаг аж. Монголоос шинэ шинэ зүйлийн эрвээхэй их нэмэгдэж байгаа юм. Эрвээхэйн төрөл зүйлийг нэмж олохын тулд судалгааг сайн хийх хэрэгтэй аж. Монголын хамгийн гоё эрвээхэйнээс дурдвал папилио махаон буюу морин эрвээхэй, парнасиус номион, парнасиус аполло зэрэг ордог байна. Эрвээхэй нь дөрвөн үе шаттай амьдралын мөчлөгтэй, ихэнх шавжны нэгэн адил тэд бүрэн хувиралд ордог. Эрвээхэй нь цэцгийн балаар хооллодог бол төөлүүр нь өөр өөрсдийн тэжээлийн ургамал дээр амьдардаг онцлогтой байна.

Эр, эм эрвээхэйг хооронд нь ялгахдаа төрөл бүрийн аргаар ялгадаг аж. Халуун орны эрвээхэйн хувьд өнгө нь өөр байдаг бол Монгол орны эрвээхэйнүүдийг биеийн бүтцээр нь ялгадаг. Ихэнхдээ эм эрвээхэйнүүд том, эр эрвээхэйнүүд жижиг байдаг аж.

Эрвээхэй нь халуун оронд хамгийн их байдаг. Тухайлбал, Монголд зургаа, долоо, наймдугаар сард л байж чаддаг. Зарим үед цөөхөн хэдэн зүйлийн эрвээхэй үр хөврөл нь богинохон байдаг учраас хоёр удаа нисэж гардаг. Бусад нь бол нэг л удаа ихэнхдээ хавар нисэж гардаг. Тиймээс Монгол орны хувьд эрвээхэйн төрөл зүйл бага бол халуун орны хувьд гайхамшигтай олон, өнгөний хувиралтай байдаг байна. Тиймээс эрвээхэйг цуглуулж сонирхдог хүн олон байдаг. Ер нь шавьж дотроо хамгийн гоё, үзэсгэлэнтэй нь эрвээхэй юм.

Эрвээхэйг дэлгэж хатааж мэргэшсэн хүмүүс манай улсад тийм ч олон байдаггүй юм байна. Иймээс бид мэргэжлийн биологич Ц.Одбаяртай уулзаж эрвээхэйн талаар ярилцлаа.

-Та эрвээхэйг хэрхэн сонирхож, хоббигоо болгож эхэлсэн талаараа хуваалцаач?

-Намайг 12 настай байх үед манайх Баянбулагийн зусланд гардаг байсан юм. Тэр үед гар утас, компьютер тоглоом байхгүй учраас уул, гол руу очдог байлаа. Нэг удаа ууланд явж байх үед улаан цэгтэй их гоё цагаан эрвээхэй хараад барих гээд араас нь дагаж нэлээд хөөцөлдөж байгаад цамцаараа дараад барьж авсан. Парнассиус номион гээд Монголын уулархаг газар хамгийн түгээмэл байдаг зургаан төрөл зүйлтэй парнассиусын нэг төрлийг барьж байсан юм.

Тэр эрвээхэйг харчихаад хөөх ямар гоё юм бэ, ийм сайхан байдаг юм уу гэж багаасаа амьтан сонирхдог байсан учраас эрвээхэйг зүүгээр хатгаж хадгалдаг гэж мэдэж байсан. Тэгээд номын завсар хийхгүй, оёдлын зүүгээр хатгаж хадгалж байсан. Дэлхий дээр олон зүйлийн эрвээхэй байдаг ч гэсэн одоог хүртэл надад парнассиус эрвээхэйг гүйцэх төрөл зүйл байдаггүй, энэ төрөлд хамгийн их дуртай. Хамгийн гоё жингүйддэг парнассиус нь өндөр хадан дээгүүр жингүйддэг, их үзэсгэлэнтэй өнгөний олон хувилбартай байдаг.

-Эрвээхэйн амьдралын мөчлөгийн талаар тодруулаач?

Хүмүүс эрвээхэйг хаа сайгүй нисэж, үргэлж байдаг гэж боддог ч эрвээхэй нь 14 хоногийн настай амьтан. Эрвээхэй болтлоо урт удаан хугацааг туулдаг. Монголын хамгийн том эрвээхэй шар будааны тал шиг хэмжээний өндөг гаргадаг бол жижиг эрвээхэй элснээс жижиг өндөг гаргадаг. Өндөг хагарч авгалдай гарч хооллож томордог бол ихэнх нь хүүхэлдэй болж амжихгүй авгалдайгаараа өвөлждөг. Ирэх хавар нь гарч ирж нэмж хооллож томроод гуужиж хүүхэлдэй болдог. Гуужих бүртээ томордог юм. Хүүхэлдэй болж байх үедээ төөлүүр эрвээхэй болох процесс явагдаж эрвээхэй дэлгэгдэн гарч ирдэг. Эрвээхэй үржилд ороход ихэнхдээ эр эрвээхэйнүүд хаа сайгүй эмэгчингээ хайж нисдэг бол эмэгчингүүдийн хувьд бэлгийн гормон гаргаж навчин дээр нисэлгүйгээр сууж байдаг. Тэдний үүрэг бол ийм л байдаг аж. Эрвээхэй нисэж эхэлсэн эхний долоо хоногт өнгө нь их өнгөлөг, тод байдаг бол хоёр дахь долоо хоногоос эхлэн өнгө нь наранд гандаж, салхин, бороо, ургамлын навч, ишинд далавч нь урагдаж сэмэрдэг. Гурав дахь долоо хоногоос гандаж, сэмэрч тодорхойлж болохооргүй хэмжээнд очиж үхэж дуусдаг.

-Одоогоор таны цуглуулгад хэчнээн төрлийн эрвээхэй байна вэ?

-Би Москвагийн их сургуулийг амьтан судлалын мэргэжлээр төгссөн. Оюутан байхаасаа эрвээхэйг хоббигоороо цуглуулж ирсэн, одоогоор миний цуглуулгад Монголын 200 гаруй зүйл, халуун орны 300 гаруй зүйлийн эрвээхэй бий. Шинжлэх ухааны талаар харж үзэж буй учраас энгийн хүний нүдээр эрвээхэй хаа сайгүй л байгаа юм шиг санагддаг. Хүн харахдаа хамгийн элбэг байдаг эрвээхэйг л хардаг. Жижиг шавар, бутан дээр суудаг чигчий хурууны эхний үе шиг хар, цэнхэр эрвээхэйг тоодоггүй. Энэ нь л хүнд баригддаггүй ховор төрөл зүйлүүд байдаг.

Монголын хамгийн том халуун орны эрвээхэйн цуглуулга надад бий гэж боддог. Анх хичээлийн дагуу Москва дахь Дарвины музейд халуун орны янз бүрийн өнгөтэй эрвээхэйг үзээд хөөх ийм амьтан байдаг байх нь ээ гэж бодож байсан. Дараагаар нь ОХУ-д хамт сургууль төгсөж байсан найз нар маань Монголд судалгаа хийх гэж ирэхдээ надад цөөхөн хэдэн эрвээхэй авчирч өгч байсан юм. Түүнээс хойш эрвээхэйг гаднаас худалдаж авч цуглуулдаг болсон. Одоо тооцоолж үзэхэд халуун орны эрвээхэйнд 30 гаруй мянган ам.долларыг зарцуулсан. Нэг жилд бүгдийг цуглуулж авахгүй шүү дээ, тав, 10, 30-аар нь цуглуулж байсан. “Ковид-19” цар тахлын дараагаар дэлхийн зах зээлд эрвээхэйн үнэ асар өндөр болсон. Тиймээс эрвээхэйг гаднаас худалдаж авахад хэцүү болсон. Миний цуглуулж байсан үеийн эрвээхэйн үнэ 2-3 дахин өссөн байна.

-Эрвээхэйг дэлгэж хатаах нь ямар ач холбогдолтой вэ?

-Шинжлэх ухаанд шавжин дотроо хамгийн их цуглуулгатай хүмүүс сонирхогчид байсан. Учир нь юм сонирхдог хүн цуглуулгынхаа төлөө юу ч хийсэн чаддаг юм. Чингис хааны музейгээс харахад хэдэн хувь нь хувь хүний цуглуулгаас авсан гэж байгаа билээ. Тэгэхээр сонирхдог хүний цуглуулгаас л авч байгаа юм. Халуун орны эрвээхэйн цуглуулга маань Монголын хаана ч байхгүй цуглуулга.

-Эрвээхэйг дэлгэж хатаахад эрвээхэйгээ барих нь их чухал шүү дээ. Та хэрхэн барих талаар тодруулаач?

-Эрвээхэйг барихын тулд дөнгөж өндөгнөөсөө гарч эхэлсэн үед, мөн идэш тэжээлийн ургамал нь цэцэглэх үед эрвээхэй балаа авч амьдардаг учраас тэр үеэр очвол барьж чадна. Тэгэхээр ямар нэгэн амьтан шавжийг үржлийн үе, гарч ирж буй үеийг тааруулж барьдаг. Би Монголын эрвээхэйг оюутан байхаасаа цуглуулж байгаад завсарласны эцэст сүүлийн 20 жил эрчимтэй явж цуглуулж байна.

-Эрвээхэйг хэрхэн дэлгэж хатаадаг вэ?

-Эрвээхэйг дэлгэж хатаахдаа байгаль дээр араас нь хөөж байгаад сачокоор барьж авч эрвээхэйг бүтэн байна уу, уранхай байна уу гэж хардаг. Хэрвээ уранхай бол тэр эрвээхэй хэрэггүй учраас буцаагаад тавих юм. Бүтэн эрвээхэйг барьж авсныхаа дараа цээжин хэсэгт нь гараараа зөөлхөн базах үед эрвээхэй далавчаа дэвэхгүй, хөдөлгөөнгүй байдалд ордог юм. Хөдөлгөөнгүй болсон үед гурвалжин цаасан пакетанд хийж, тусгай саванд хийх хэрэгтэй. Хэрвээ тэгэхгүй бол эвдэрч, гэмтэх магадлалтай. Хөдөө хол явж байвал өдрийнхөө барьсан эрвээхэйг хөвөн матрасанд тэмдэглэж тавих ёстой. Хаяггүй бол хаанаас, хэзээ барьсан нь мэдэгдэхгүй учраас хаяглаж тэмдэглэх хэрэгтэй. Шинжлэх ухаанд ямар ч амьтныг барьсан хаягладаг. Матрасандаа хийгээд хөгцрүүлэхгүйн тулд цаасан, модон чийг нь авч болох саванд хийж авчирна. Үүний дараагаар чийгтэй орчинд шилэн саванд, нойтон элс зэрэг дээр тавибал хатсан байсан хэлбэрээсээ дэвтдэг юм. Тэр үед зориулалтын шавьж хатгадаг зүүгээр хатгаж, тусгай дэлгэдэг тавцан дээр дэлгэж тавьдаг. Дэлгэдэг хавтангүй бол хөөсөнцрөөр ч хийж болох юм. Youtube дээрээс хайж үзвэл олон бичлэг бий.

Categories
мэдээ нийгэм

ГХЯ: Зүүн Өмнөд Азийн орнууд руу ажилд зуучлах саналаас татгалзаарай DNN.mn

Зүүн Өмнөд Азийн Мьянмар, Камбож зэрэг улсад Монгол Улсын иргэд хөдөлмөрийн мөлжлөгт өртөж, эрх чөлөөгөө хязгаарлуулан, хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогч болж байгаа талаар сэрэмжлүүлэг өгсөөр байгаа хэдий ч “өндөр цалинтай ажилд авна”, “хямд зардлаар аялалд зуучилна” зэрэг хуурамч зарын дагуу манай улсын иргэд дээрх улсууд руу зорчиж, гэмт хэргийн хохирогч болох өндөр магадлалтай байна.

Тухайлбал, “KK Park” буюу өөрсдийн сурталчилгаандаа “Asia Pacific New City” гэх нэрийг ашиглаж буй газар нь Тайланд, Мьянмар Улсын хилийн ойролцоо Мьянмарын зэвсэгт босогчдын мэдлийн бүс нутагт байрладаг цахим луйвар, биеэ үнэлэлт, хөдөлмөрийн мөлжлөг болон мансууруулах бодисын хууль бус наймаа эрхэлдэг болох талаар бүс нутгийн улс, орнуудын хууль хүчний байгууллагаас мэдээлж, тухайн газарт өндөр цалинтай ажилд ороход зуучилна гэсэн хуурамч мэдээлэлд итгэхгүй байхыг анхааруулсаар байгаа билээ.

Иймд, олон нийтийн цахим сүлжээ болон бусад хэлбэрээр тавьсан Зүүн Өмнөд Азийн орнуудад өндөр цалинтай, хялбар ажлын байранд зуучлах саналаас татгалзаж, энэ төрлийн мэдээлэл, санал авсан тохиолдолд цагдаагийн байгууллагад мэдээлж, өөрийгөө болон ойр дотны хүмүүсээ гэмт хэргийн хохирогч болохоос урьдчилан сэргийлэхийг иргэд та бүхэнд дахин анхааруулж байна.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл редакцийн-нийтлэл туслах-ангилал

Монгол ган үйлдвэрлэгч болчихвол Азид тоглогч байх бүрэн боломжтой DNN.mn


ӨДРИЙН СОНИНЫ 2013 ОНЫ АРХИВААС ДАРААХ НИЙТЛЭЛИЙГ ХҮРГЭЖ БАЙНА.

Өнгөрсөн долоо хоно­гийн баасан гаригт
бол­сон “Металс Монголиа” чуулганы үеэр хэлсэн дүгнэлтүүдээс анхаарал татахаар өгүүлбэр
нь энэ байлаа. Металлургийн салбарын хөрөнгө оруу­лагчид энэ өдөр алт, зэс, хар төмөрлөгийг онцолж илтгэл сонсож,
хэлэлцүү­лэг өрнүүлсэн юм. Чуул­га­наас анхаарал татсан хэсэг нь хар төмөрлөгийн
салбар хуралдаан байв.

Улс орны хөгжил, аюул­гүй байдлыг ган үйлд­вэрлэж байгаа эсэ­хээр нь хэмждэг гэсэн
бичигдээгүй хэрнээ боди­той хууль бий. Манай улс ч ган хайлах чиг рүү бод­логоо
чиглүүлж байгааг тус хуралдаанд оролц­сон төрийн төлөөллүү­дийн байр сууринаас ан­заарч
болохоор байв.

Хар төмөрлөгийн сал­бар хуралдаанд
Уул уур­хайн яамны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Батхүү, ҮХААЯ-ны
хүнд үйлд­вэрийн бодлогын хэрэ­гжилтийг зохицуулах газ­рын дарга Д.Ганболд зэрэг
эрхмүүд оролцсон юм. Тэд түүхий эдийн гэ­хээс
илүү металлын үйлдвэрлэлд анхаарах бод­логыг төрөөс барьж бай­гаа гэж онцолж байсан.
Өөрөөр хэлбэл ган хай­лах чиг рүү явж, тэр зүгийн бодлого барьж байгаагаа метал­лур­гийн­ханд
дуулгасан. Төмрийн хүдрийг 100 ор­чим ам.доллараар зардаг бол, да­раагийн шатны
бо­ловсруулалт хийвэл 200 ам.доллар, ширэм хийвэл 400, ширэмнээс ган болоод ирэхээрээ
600-800 ам.дол­лар байдаг учраас эдийн засгаа бодсон ч аюулгүй байдлаа тооцсон ч
ган үйлд­вэрлэгч орон болох ёстой гэдэг дээр шийдвэр гаргагчид санал нэгджээ.

Уул уурхайн сайд “Металс Монголиа”-г
нээж хэлсэн үгэндээ ч гангийн үйлдвэр байгуулах бод­лого барьж буйгаа онцолж байсан.
Тэрээр “Уул уурхайн яам, Мон­голын төмөрлөг үйлдвэрлэгчдийн холбоотой төмрийн хүдрийн
бо­ловсруулалтын түвшинг дээш­лүүлэх, өрсөлдөх чадварыг нэ­мэгдүүлэх, экспорт борлуулалтын
“Нэг цонх”-ны бодлогыг хэрэг­жүүлэх зорилгоор “Монголын тө­мөрлөг үйлдвэрлэлийн
салбарт хамтран ажиллах санамж бичиг” байгуулаад байна. Цаашид “Мон­гол төмөр” хөтөлбөрийн
хүрээнд дотоодын хэрэгцээгээ хангах, ул­маар экспортлох хүчин чадал бү­хий гангийн
үйлдвэр байгуулах зорилготой ажиллаж байна. Ин­гэснээр төмрийн хүдрээ экспорт­лоод
эргүүлээд төмөр хийц импор­толдог өнөөгийн байдал үндсээрээ өөрчлөгдөх болно. Мөн
зэс хай­луулах үйлдвэр барих ажлыг хурдавчлах зорилго бүхий яамд дундын ажлын хэсэг
ажиллаж байна” хэмээн ярьж байв. Чуулга уулзалтад металлургийн салбарт хөрөнгө оруулах
сонирхолтой гаднын хөрөнгө оруулагчид ч цөөнгүй харагдаж байсан. Уул уурхайн сайд
хөрөнгө оруулалтын орчны талаар нааштай мэдэгдлийг чуулганы индрээс хийсэн юм. Уул
уурхайн яам хөрөнгө оруулалтад нээлттэй хандаж байгаа, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхийн
тулд дэс дараатай ажлуудыг хийж бай­на гэсэн агуулгатай үг хэлж байв. Гэхдээ металлургийн
салбарт хөрөнгө оруулалтыг яг яаж дэмжих талаар тодорхой зүйл яриагүй.

“Сайншан­дын аж үйлдвэрийн цогцол­бор”
компанийн гүйцэтгэх захирал Ж.Дөлгөөн энэ үеэр төс­лийн­хөө талаар ярьсан юм. ҮХААЯ-ны Хүнд үйлдвэрийн бод­логын хэрэгжилтийг
зо­хицуулах газар Сайншандын аж үйлд­вэрийн паркийн асуудлыг хариу­цаж, холбог­дох
судалгааг нь хийж байгаа аж. Сайншандын аж үйлд­вэрийн паркийн гол зорилго нь гангийн
үйлдвэрлэлээр дотоодын хэрэглээг хангах гэж тэрээр он­цолж байв.

ХАЙГУУЛ ХИЙВЭЛ ХҮДРИЙН НӨӨЦ ЭРС НЭМЭГДЭНЭ

Бид үйлдвэрлэсэн гангаараа Ази­даа
тоглогч байх ч боломж­той гэнэ. Урд хөршид
гэхэд л 750 сая тонн металл хэрэг­лэд­гийнхээ ихэн­хийг гаднаас авдаг, төмрийн хүд­рийнх
нь нөөц багасч байгаа гэсэн хоёр шалтгааныг чуулганд орол­цогчид онцолж байсан. Хятадад Энэтхэг, Бразил, Автсрали төм­рийн хүдрээ
ний­лүүлдэг. Гол ний­лүүлэг­чдэд ордог Энэтхэг, Бразил өөрс­дийнх нь хэрэглээ өсөх
уч­раас урд хөршид зардаг төмрийн хүд­рийн хэмжээгээ эрс багасгана гэсэн таамгийг
судлаачид гаргажээ. Цааш­даа 5-10 сая тонн ган хайлах цогцолбор барих бүрэн бо­ломж
бий аж. Хүн тө­рөлхтөн төмрийнхөө 55 ху­вийг барил­гад ашигладаг, Ази хотжилтод
ач холбогдол өгч байгаа учраас төмрийн хувьд бидэнд маш их боломж байгаа юм билээ.

Монгол Улс төмрийн хүд­рийн нөөцөөрөө
ч цэнхэр гаригийн анхааралд орж бо­лохоор гэдгийг “Гложекс холдинг” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Л.Наранбаатарын
илт­гэлээс харж болохоор байв. АМГ-аас гаргасан тооцоо­гоор Монгол A,B, C зэр­гийнхээр
958 сая тонн төм­рийн хүдрийн нөөцтэй юм бай­на. А нь баттай, B нь бодитой, С нь
боломжтой гэсэн үг аж. А зэргийн нөөц байхгүй гэж илтгэгч онцолж байсан. Манайд
байгаа зэ­рэг­лэлүүд дээр төмрийн хүдрийн үйлдвэрлэл явуулахыг зөвшөөрсөн байдаг
гэнэ. Тэгэхээр манайд дажгүй нөөцтэй гэж
тэмдэглэгдсэн 56 ордын хувьд үйлдвэрлэл явуулж
болохоор гэсэн үг. Хайгуул хийвэл төмрийн хүдрийн нөөц нэлээд хэмжээгээр нэмэгдэх
магадлалтай, нөөцөөрөө дэлхийн хэмжээнд яригдах боломжтойг салбар ху­рал­даанаас анзаарч болохоор байв.

Саяхан гэхэд л “Харанга ресурс” Сэлэнгийн
Баянголын бүс нутагт нэлээд хөрөнгө зарж, хай­гуул хийгээд олон улсад хүлээн зөвшөөрөгддөг
ЖОРК стандар­таар 300 сая гаруй тонн төмрийн хүдрийн нөөц илрүүлжээ. Энэ мэтээр
хайгуул хийгээд байвал нөөцөө ахиулаад байх боломжтой гэдгийг төмрийн салбарынхан
онцолж байлаа. Хуульд зааснаар бол салбараас олсон орлогын 30 хувийг хайгуулд зарна
гэсэн заалт бий ч амьдрал дээр хэрэгждэггүй аж. Энэ заалтыг хэрэгжвэл нөөц эрс нэмэгдэх
боломжтой гэнэ. Хайгуулын лиценз олголт хумигд­сан нь ч нөөцөд нөлөөлж байгаа юм
байна.

ТӨМРИЙН БАЯЖМАЛЫН ЗАХ ДЭЭР УРД ХӨРШИЙН НӨЛӨӨ ИХЭСЧЭЭ

Хуралдаанд оролцогчид тө­рөөс 50 сая
ам долларын дэмжлэг үзүүлж, нойтон баяжуулах үйлд­вэрийг дэмжиж буйд ам сайтай байсан.
Одоогоор ихэнх үйлдвэр­лэг­чид хуурай аргаар баяжуулж буй учраас чанартай баяжмал гаргаж чадахгүй байгаа гэнэ. Ной­тон аргаар баяжуулаад эхэлчихвэл олон улсын
стандартад нийцсэн хүдрийг урд хөршид экспортлох боломж нээгдэж байгаа аж. Со­нирхуулж
хэлэхэд энэ аргаар баям­жал үйлдвэрлэхэд 64-67 ху­вийн агуулгатай баяжмал гараад ирэх юм билээ.

Салбар хуралдаан дээр тавь­сан илтгэлүүдээс нэг статистик сонирхол татав. Манайд байгаа төмрийн
хүдрийн 56 ордын 29 нь Хятадын зуун хувийн
хөрөнгө оруу­лалттай, 20 нь Монголын зуун хувийн хөрөнгө оруулалттай, зур­гаа нь
хамтарсан хөрөнгө оруу­лалттай гэж явдаг гэнэ. Хамтарсан гэгдээд байгаа компаниудын
хувьд Хятадын хөрөнгө оруулалт давам­гайлсан
байдаг аж. Төмрийн баяжмалд Хятадын хөрөнгө
оруу­лалт анхаарахаар өнцөг болсон нь эдгээр
тооноос харагдаж бай­сан юм. Өөр нэг баримт анхаарал татаж байв. Дархан, Чойр, Говь-Өндөрт жижиг оврын 200-300
мянган тоннын хүчин чадалтай үйлдвэрүүд байгаа
гэнэ. Нойтон аргын баяжуулалтаар ажиллаж байгаа энэ үйлдвэрүүдээс гарсан бүтээгдэхүүн экспортын багагүй хувийг эзэлж эхэлжээ. Цаашдаа
экспортод эзлэх хувь нь нэмэг­дэхээр байгаа гэнэ.

Өөрсдөө ордгүй атлаа уурхай­нуудаас
хямд үнээр төмрийн хүдэр авч боловсруулаад экспортлодог гэнэ. Энэ үйлдвэрүүдийг ажиллуул­даг хүмүүс нь хятадууд
аж. Малч­даас ноолуур авч энд хагас бо­ловс­руулаад
хил давуулдаг систем төмрийн хүдэр дээр ажиллаад эхэлсэн, төр засаг үүн дээр ан­хаараач гэсэн саналыг
биз­несмэнүүд тавьж байв.

ТӨМРИЙН ҮНЭ 2027 ОН ХҮРТЭЛ БУУХГҮЙ

Үнэ нь уначихаад байгаа нүүрстэй харьцуулахад
төмрийн баяжмалын зах зээл гайгүй байгаа
гэнэ. Үнэ нь огцом өсөхгүй, бас огцом уруудахгүй
гэсэн таамгийг дэлхийн шинжээчид гаргачихаад байгаа юм байна. Дэлхийд эхний гуравт орох ган үйлдвэрлэгчид
2019 он хүртэл хөрөнгө оруу­лалтаа эрс нэмэгдүүлэх бодлого бариад эхэлжээ. Үүнээс
цааш таваас найман жилдээ төмрийн хүдрийн
үнэ унахгүй гэдгийн наад захын жишээ нь энэ гэнэ. Тэгэхээр 2027 он хүртэл төмрийн баяж­малын зах
зээлд ямар нэг асуудал гарахгүй нь бололтой.

Салбар хуралдааны үеэр “Нано металл”
компаниас хэрэг­жүүлж байгаа шууд ангижруулсан төмрийн хүдрийн төслөө сонир­хуулсан
юм.

Жилийн 500 мянган тоннын хүчин чадалтай
үйлдвэр барих боломж бүхий энэ төслийг Дарханд барих бололцоотой гэнэ. Европ стандартын,
үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн нь олон улсын бир­жүүд дээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн, эдийн
засгийн хувьд хэмнэлттэй, бүрэн автомажсан гэсэн давуу талуудтай аж. Еnerjiron хэмээх энэ технологиор дэлхийн олон
улсад үйлдвэр барьжээ. Сүүлийн үеийн мэдээгээр гэхэд Америкт 2.5 сая, Египетэд хоёр сая, Эмиратад хоёр
сая тоннын хүчин чадалтай ийм үйлдвэрүүдийг барьж эхэлсэн гэнэ.

Энэ технологиор шууд ангиж­руулсан
төмөр үйлдвэрлээд эхэл­бэл хаана ч өндөр үнээр борлуулж болох юм байна. Хөгжлийн
банк­наас 30 хувийн санхүүжилтийг нь өгчихвөл Хятадын хөгжлийн банк үлдсэн хувийг
нь гаргаж, Хятадын компани бариад өгье гээд
гэрээ байгуулжээ.

Ц.БААСАНСҮРЭН

Categories
гадаад мэдээ

Хилс хэргийн нөхөн төлбөр олгоно DNN.mn

Америкийн иргэний хөдөлгөөний нэрт зүтгэлтэн Малкольм Икс (Malcolm X) 1965 онд бусдын гарт алагдахад шийтгүүлсэн хоёр хүнийг олон жилийн дараа шүүх гэм буруугүй гэж үзэн цагаатгажээ. Цагаатгагдсан Мухаммад Азиз, Халил Ислам нарын хохирлыг барагдуулахад Нью-Йорк хот, Нью-Йорк мужийн захиргаа нийтдээ $36 саяыг төлөхөөр болсныг шүүх зарласан байна. Хоёр хохирогчийн нэг 84 настай Азиз 20 орчим жил шоронд хоригдоод 1980-аад оны дундуур суллагдсан ч өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сард л цагаатгагдсан аж. Нөгөө нэг хохирогч болох Ислам нь бас 20 орчим жил хоригдон, 2009 онд 74 насандаа таалал төгсчээ. Азиз болон Исламын үр хүүхдүүд арьс өнгөөр ялгаварлах үзэл шүүхийн системд нөлөөлсний улмаас хилс хэрэгт шийтгүүлсэн гэх үндэслэлээр тус тусын хохирол болох $40 саяыг шүүхээс нэхэмжилсэн байна. Нью-Йорк хотын захиргаа Азиз, Ислам нарын хохиролд нийтэд нь $26 саяыг, Нью-Йорк мужийн захиргаа хохирогч тус бүрд $5 сая, нийт $10 саяыг төлөх шийдвэр гаргажээ.

Малкольм Икс 39 настайдаа 1965 онд нэгэн арга хэмжээнд үг хэлэхээр ирэх үедээ Нью-Йоркийн Харлем дүүрэгт буудуулж нас барсан юм. Түүний аллагад исламын шашны “Nation of Islam” гэх африк гаралтай иргэдийн экстремист байгууллагын гурван гишүүн сэжиглэгдэн баривчлагдаж, шүүхээр шийтгэгджээ. Эдгээр гурвын хоёр ньцагаатгагдсан Азиз, Ислам нарюм. Гурав дахь сэжигтэн Абдул Халим 2010 онд шоронгоос суллагдсан бөгөөд одоо 81 настай тэрбээр аллага үйлдсэнээ хүлээж, нөгөө хоёрыгоо гэм буруугүй гэж мэдүүлсэн юм байна.

Г.АМАРСАНАА