Month: November 2022

-ДАРААГИЙН УДАА ХЭН НЭГЭН ХИЙ ЦАЦАХАД ХҮҮХДҮҮД ХЭД ХЭДЭЭРЭЭ НАС БАРАХ АЮУЛТАЙ БАЙНА-

Дархан-Уул аймгийн “Оюуны-Ирдээдүй” цогцолбор сургуулийн хичээлийн “А” байранд бага ангийн сурагчид болон ажилчид хийнд хордсон осол арваннэгдүгээр сарын 8-ны өдөр гарсан. Осол тухайн өдрийн 11:00 цагийн үед буюу хичээлийн их завсарлагааны үеэр гал тогоонд болсныг ослын газарт байсан эх сурвалжууд онцолж байгаа юм. Улмаар 158 хүн эмнэлгийн байгууллагад хандсан бөгөөд үүний 140 нь бага насны хүүхэд байсан гэх мэдээллийг аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн зүгээс өгсөн. Одоогоор таван хүүхдийн биеийн байдал тогтворгүй байгаа талаар аймгийн Засаг даргын орлогч Б.Жавхлан хэлсэн. Аймгийн цагдаагийн газар, МХЕГ, ОБЕГ зэрэг мэргэжлийн байгууллагуудын зүгээс ахлах ангийн сурагч нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагч хий цацсан гэх дүгнэлтийг урьдчилсан байдлаар гаргаад байгаа юм.

Нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагч хийнд хордсон хүүхдийн эцэг эхчүүдийн зүгээс гомдолтой байгаа талаараа хэлж байна. Тодруулбал, дунд сургуулийн сурагч биедээ хортой хий авч явж 100 гаруй хүний эрүүл мэндийг эрсдэлд оруулсныг боловсролын байгууллагын хариуцлагатай холбож тайлбарлав.

Эцэг эхчүүдийн төлөөлөл Ж.Уранцэцэгээс тодруулга авлаа.

-Таны хүүхдийн биеийн байдал ямар байна вэ?

-Тухайн үед илэрсэн толгой өвдөх, дотор муухайрах зэрэг шинж тэмдэг нь арилахгүй байна. Ослоос хойш хоёр хонолоо, ханиалгах, халуурах шинж тэмдэг илэрч байгаа. Цаашид яаж өөрчлөгдөхийг мэдэхгүй юм. Миний хүү бага ангийн сурагч. Ямар нэгэн эмгэгтэй болох вий гэдэгт санаа зовж байна.

-Ослын газар руу та шууд очсон уу. Нөхцөл байдал ямар байв?

-Манайх “Оюуны-Ирээдүй” сургуулийн хажууханд нь байдаг юм. Өглөөний 11:20 цагийн үед л очсон. Тэгэхэд бага ангийн хүүхдүүдийн амьсгал боогдож ухаан балартсан байдалтай, өмхий үнэртэж байсан. Заримынх нь гар, хөл хөхөрч ухаан алдчихсан байсан. Мэргэжлийн байгууллагын зүгээс л хүүхдүүдийн дотор муухайрч бөөлжсөн, өөр асуудал байхгүй гэх худлаа мэдээллийг түгээж байгаа. Хэд хэдэн хүүхдийн ухаан балартаж муужирч унасан байсныг би хоёр нүдээрээ харсан. Ослын газарт хөл толгой нь мэдэгдэхгүй, хэн яах нь тодорхойгүй бужигнаж байсан. Ийм хортой хийг дунд сургуулийн хүүхэд цүнхлээд явж байна гэдэг маш ноцтой асуудал. Боловсролын байгууллагын хараа хяналт сул байдаг нь энэ жишээнээс харагдлаа.

-Хамгийн эхэнд мэргэжлийн байгууллагын зүгээс хүүхдүүдэд ямар арга хэмжээ авч ажилласан бэ?

-Хэн ямар үүрэгтэй нь мэдэгдэхгүй, хөл толгойгүй бужигнаж байсан. Тэнд байсан хүмүүсийн яриагаар бол нулимс асгаруулагч хий цацсан гэх хоёр хүүхэд нь зугтчихсан гэх мэдээлэл хэлж байлаа. Захирал эмэгтэй нь нулимс асгаруулагч цацсан хүүхдийг хайж байна гээд зогсож байгаа юм. Эмч нар л ухаан балартсан хүүхдүүдийг тэргэнд түрээд гүйлдэж байсан. Боловсролын байгууллага энэ мэтийн гэнэтийн эрсдэлийн үед яаралтай ямар арга хэмжээ авч учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх талаар ямар ч ойлголтгүй байдаг юм байна. Наанадаж л баг ч юм уу маск бэлэн байх шаардлагатай шүү дээ. Эмч нар ирээд л арга хэмжээ авсан. Эмч нар ирэхээс өмнө анхан шатны тусламж үйлчилгээ үзүүлэх талаар стандарт баймаар юм. Боловсролын яамны зүгээс бэлэн байдлын сургалт явуулдаггүй юм байна. Ослын газар ямар ч эмх замбараагүй. Жаахан хүүхдүүдийн амьсгал боогдоод хэвтэж байхад зарим хүмүүс утсаараа бичлэг хийгээд зогсож байсан. Дараагийн удаа гал гарлаа гэхэд яаралтай арга хэмжээ авах талаар боловсролын байгууллагад ямар ч ойлголт алга. Хэдэн зуун хүүхэд шатаад дуусах юм байна. Боловсролын байгууллагын удирдлага, багш нарт энэ талаар ямар ч ойлголт алга. Энэ аймшигтай явдалтай холбоотойгоор хэн ямар хариуцлага хүлээх нь тодорхойгүй байна. Хий цүнхэлж явсан хүүхэд нь юм уу, эсвэл цацсан хүүхэд нь юм уу. Анхаарал алдсан сургуулийн захиралд ямар хариуцлага тооцох вэ, аймгийн Засаг дарга Б.Азжаргалд хариуцлага тооцох уу, эсвэл Боловролын сайд нь хариуцлага хүлээх юм уу, хэн яах нь тодорхойгүй байна. Зуу гаруй сурагчийн эрүүл мэндэд ийм ноцтой асуудал үүсээд байхад Боловсролын яам огт чимээгүй байгааг гайхаж байна. Дараагийн удаа хэн нэгэн нулимс асгаруулагч цацахад хэд хэдэн хүүхэд хордож нас барах аюултай байна гэв.

Харин энэ талаар Дархан-Уул аймгийн цагдаагийн газрын дарга, цагдаагийн хурандаа Д.Ганзоригоос тодрууллаа.

-Оюуны-Ирээдүй цогцолбор сургуулийн хичээлийн байранд дунд сургуулийн сурагч нулимс асгаруулагч цацсан осол гарлаа. Нулимс асгаруулагч хийг бага насны хүүхэд чөлөөтэй хэрэглэж болдог юм уу?

-Цагдаагийн байгууллагын шалгалт үргэлжилж байна. Нулимс асгаруулагчийн тухайд тусгай зөвшөөрөлтэй зарж борлуулдаг. Тусгай зөвшөөрөлтэй харуул хамгаалалт, цэрэг, цагдаагийн байгууллагууд хэрэглэдэг. Нулимс асгаруулагч цацсан хүүхдээс авсан урьдчилсан мэдүүлгээр үеэл ах нь биеэ хамгаалах зориулалтаар авч өгсөн гэж мэдүүлсэн. Учир нь өнгөрсөн долдугаар сард тухайн сурагч халдлагад өртөж байсан гэж хэлсэн.Үүнийг шалгалтаар тогтооно. Тусгай зөвшөөрөл авч байж худалддаг зүйлийг насанд хүрээгүй хүүхдэд өгч явуулснаас олон хүний эрүүл мэнд эрсдэлд орлоо. Одоогоор хэрэг бүртгэлийг нээж шалгаж байгаа. Шалгах ажил дуусаагүй байхад бид арга хэмжээ авах боломжгүй. Хяналтын дараа дээд шат болох прокурорын байгууллагатай зөвшилцөж, хууль дүрэмд заасны дагуу шийдвэр гаргах болно. Цаашид ийм тохиолдол гаргахгүйн тулд бид сургуулийн нийгмийн ажилтан, багш нартай хамтарч урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулна гэх мэдээллийг өгсөн юм.

Нулимс асгаруулагч хийг тусгай зөвшөөрөлтэй зарж борлуулдаг бөгөөд цагдаа, тагнуул зэрэг байгууллага шаардлагатай нөхцөлд зарж борлуулдаг талаар цагдаагийн хурандаа Д.Ганзориг онцолж байна. Эмх замбараагүй байдал үүсэх үед бусдын биед учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор хэрэглэх талаар хуулийн зохицуулалт байдаг гэнэ.

Б.Золбоо: Нулимс асгаруулагч хийнд өндөр хордсон бол амь насаа ч алдах эрсдэлтэй

Нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагч хий нь хүний эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг талаар их эмч Б.Золбоогоос тодруулсан юм.

-Нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагч хий хүний эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг юм бэ?

-Нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагч хий нь хоромхон зуурт хүний амьсгалыг боогдуулдаг бөгөөд тодорхой хугацааны дараа биеэс гадагшилдаг. Хүнийг түр зуурын хүчилтөрөгчийн дутмагшилд оруулах үйлчилгээтэй.

-Нулимс асгаруулагч хийнд хордсон тохиолдолд хожим гарах хор уршиг нь юу байдаг вэ?

-Ер нь хэр хордсоноос хамаарна. Тун хэмжээ нь өндөр тохиолдолд хүний аминд ч сөргөөр нөлөөлж болно. Нулимс асгаруулагч хийнд хордсон тохиолдолд биеийн байдлаа ажиглах хэрэгтэй. Хоолой хорсох, дотор муухайрах шинж тэмдэг илэрч байвал яаралтай эмнэлгийн байгууллагад хандах шаардлагатай. Харин ужиг өвчтэй хүн энэ хийнд хордвол тэр дороо амь насаа алдаж болно. Уушгины суурь өвчтэй бол хожим нь хүндрэх магадлал маш өндөр гэв.

Түүнчлэн нулимс асгаруулагч хийнд өндөр тунгаар хордсон тохиолдолд амьсгалын зам боогдож нас барах ч эрсдэлтэйг их эмч Б.Золбоо онцолж байна. Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн зүгээс онцолж байгаагаар бол таван хүүхдийн эрүүл мэнд хэвийн бус байгаа гэнэ. Бусад хордсон хүүхдүүдийн тухайд гэрийн нөхцөлд биеийн байдыг ажиглаж байгаа талаар мэдээлсэн юм. Харин эцэг эхчүүдийн зүгээс 100 гаруй хүүхдийн эрүүл мэндэд аюул тулгараад байхад байр сууриа илэрхийлэхгүй байгааг хэлж байлаа. Мөн учирч болох гамшгийн үед боловсролын байгууллага бэлэн байдал туйлын хангалтгүй, дараагийн удаа хэдэн ч хүүхдийн амь нас хохирч болох эрсдэлтэйг эцэг эхчүүд онцолж байна. Үүнээс гадна бага насны 100 гаруй хүүхэд хордсон ноцтой осолд өнөөдөр ямар албан тушаалтан хариуцлага хүлээх нь тодорхойгүй байгааг ярилаа.

Инженер Б.Цэвэгмидтэй ярилцлаа.

-Авто оношилгоонд хамрагдаагүй, замын хураамж төлөөгүй тээврийн хэрэгслүүдийг товчоодоор нэвтрүүлэхгүй байх журам энэ сарын 1-ний өдрөөс хэрэгжээд эхэллээ. Иргэдийн зүгээс янз бүрийн л байр суурийг илэрхийлж байна. Таны тухайд энэ шийдвэрийг яаж харж байна вэ?

-RFID гэх технологи нэвтрүүлж товчоодоор орж буй тээврийн хэрэгслүүдийг бүрэн хянаж үзлэг, оношилгоонд ороогүй, замын хураамж төлөөгүй тээврийн хэрэгслийг оруулахгүй байх журам хэрэгжиж эхэлсэн юм билээ. Үзлэг оношилгоонд ороогүй, замын хураамж төлөөгүй тээврийн хэрэгсэл Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хөдөлгөөнд оролцох ёсгүй. Дээрх шийдвэр бол хотоос гадуур тээрийн хэрэгсэл жолоодоход оношилгоонд орох эсэх нь огт хамаагүй гэж хэлж байна. Манайх тусгаар тогтносон улс. Бүх газар нутагт хууль дүрэм ижил тэгш үйлчлэх учиртай.

-Торгуулиа төлж барагдуулаагүй тээврийн хэрэгслийн зорчих эрхийг хязгаарлах асуудал яригдаж байна.

-Торгуулиа төлөөгүй бол товчоодоор оруулахгүй байна гэсэн асуудал байж болохгүй. Ямар ч тохиолдолд торгуультай тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөн хязгаарлах эрх тэдэнд үүсэхгүй. Торгуулиа цуглуулж авч чадахгүй байна гэдэг төрийн арчаагүй байдал.

Торгуультай тээврийн хэрэгсэл товчоодоор нэвтрүүлэхгүй гэж байгаа бол хүний эрхэд халдсан, хууль бус үйлдэл. Торгуультай тээврийн хэрэгслийг зорчих хөдөлгөөнд оролцуулахгүй гэх ямар ч эрх зүйн үндэслэл байхгүй. Жишээ татаад ярья л даа. Би торгуультай байж болно. Надад захиргааны арга хэмжээ л авагдсан. Тэрнээс биш би ялтан биш. Зорчих эрхийг хязгаарлах ял надад оноогоогүй. Оношилгоондоо орж, татвараа төлсөн бол торгуультай, торгуульгүйгээс эс хамаарч зорчих эрхтэй. Шүүхийн шийдвэрээр л хүний зорчих эрхийг хязгаарладаг. Шүүхийн шийдвэргүйгээр дураараа зорчих эрх хязгаарлах эрх эд нарт байхгүй. Шүүхээс ял авсан хүний л зорчих эрхийг хязгаарладаг болохоос биш захиргааны зөрчил гаргаж, торгуулиа төлөөгүй хүний зорчих эрх хязгаарлах хууль дүрэм хаана ч байхгүй. Ингэж хүний эрхэд халддаг асуудал хаана ч байж болохгүй.

-Дураараа дугаарын хязгаарлалт тогтоож торгодог үзэгдэл гаарч байна. Энэ тухайд?

-Энэ бол төрөөс явуулж буй хууль бус үйлдэл. Нэгдүгээр эгнээгээр зорчлоо гээд торгодог. Энэ ч ялгаагүй хууль зөрчсөн үйлдэл. Тусгай эгнээг чөлөөлөх инженерийн шийдлийг гаргаагүй, буруу гаргачихаад иргэдийг торгоод байж болохгүй. Манайх НҮБ-д элсчихээд ингэж дураараа дүрэм гаргаад иргэдийг торгож байгаа үйлдлийг гайхдаг юм. Олон улсын конвенцод элсчихээд үүнийгээ илтэд зөрчөөд байгаа үйлдэл. Иргэд нэгдүгээр эгнээгээр зорчиж торгуулсан бол төлөхгүй байх хэрэгтэй. Энэ бол төрөөс явуулж байгаа хууль зөрчсөн үйл ажиллагаа мөн.

-Цагдаа нар булан тохойд нуугдаад анаж зогсож байгаад л “Хурд хэтрүүллээ” гээд шууд торгочихдог үзэгдэл бий.

-Би Улаанбаатарт боломжтой газар нь 80 хүртэлх км цагийн хурдтай явдаг. Ингээд торгуулсан тохиолдолд би хэзээ ч төлөхгүй. Хаана ч, ямар ч нөхцөлд өөрийгөө хамгаалж чадна. Эд нар хот суурингийн гаднах хөдөлгөөн зохион байгуулалтын хурдны горимыг хот дотроо хийчихээд иргэдийг 60 км.ц-аас дээш хурдтай явлаа гэж торгож байгаа нь илтэд хууль бус үйлдэл. Би энд торгууль төлөхгүй. Иргэд ч үүнийг маш сайн мэдэж байх ёстой. Төрийн хууль бус ажиллагааг өөгшүүлж, хүлцэнгүй байж болохгүй санагддаг юм. Шаардлага тавьж байх хэрэгтэй.

-Тээврийн хэрэгслээр замын хөдөлгөөнд оролцоход цахим гэрчилгээ олгох талаар мэдээлэл байна лээ. Товчхондоо машинд нь төхөөрөмж суулгаад явсан км тутмаас нь татвар авах зохицуулалт нэвтрэх юм уу даа. Орон нутгийн тээврийн хэрэгслээс бол км тутамд нь 45 төгрөгийн татвар авах юм билээ. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?

-Байж болохгүй асуудал. Би Улаанбаатар хотын авто замыг бүрэн ашиглана гээд жилийн хураамжаа төлчихсөн. Дээрээс нь нэмж төлбөр нэхнэ гэдэг юу гэсэн үг вэ.

Хоёрдугаарт, RFID гэж төхөөрөмжөөр бидний явсан км-ийг тогтооно гэж байгаа юм. Би, чи бүгд гэмт хэрэгт сэжиглэгдэж байгаа хүмүүс биш. Энэ төхөөрөмжийг суулгаснаар явсан маршрут ил болно. Үүнийг мөрдөх ажиллагаа, гүйцэтгэх ажиллагаа гэж нэрлэдэг. Цахим гэрчилгээ авснаараа нийслэлийн засаг дарга Д.Сумъяабазар гэж хүний гүйцэтгэх ажиллагааны объект болж хувирах нь, бид. Хүний эрхийн талаасаа байж болохгүй ажил. Эд нар хиймэл оюун ухаанаар замын хөдөлгөөнийг удирдаж, зохицуулна гэсэн. Үүний тулд RFID гэж төхөөрөмж нэвтрүүлсэн. Замын хөдөлгөөнийг хиймэл оюун ухаанаар удирдахын тулд тээврийн хэрэгслийг тоолдог. Хаана, хэдэн цагийн үед ямар ачаалалтай байна гэх зэргийг тогтоохын тулд. Харин RFID нь хэн явж байна гэдгийг тоолоод байгаа юм. Үүний хооронд зарчмын том ялгаа бий. Дахин онцлоход, хөдөлгөөн зохион байгуулалтын хүрээнд тээврийн хэрэгсэл тоолох ажил байдаг. Харин хэн явж байгааг нь тоолдоггүй юм. Хүний эрхийн ноцтой зөрчил.

-Дээрх бүх ажлыг замын түгжрэлийн эсрэг л хийж байх шиг. Одоогоор хамгийн том асуудал түгжрэл болоод байна шүү дээ.

-Улаанбаатарын тухайд түгжрэл бол гамшиг болсон. Сая таван зуун мянган иргэнтэй хотод түгжрэлийн нөхцөл байдал ийм дээрээ тулаад байгаа нь авлигад идэгдсэн дарга, гарын үсгээ үнэлдэг албан тушаалтнуудын л гай.

Одоо түгжрэл замын хөдөлгөөн зохицуулдаг дарга нарын бялуу болж хувирсан. Түгжрэл арилгана гээд л мөнгө хувьдаа завшдаг болсон. Түгжрэл арилгах арга хэмжээнүүд дундаас нь үр дүн гарч байгаа зүйл бараг байхгүй. Үүнийг хүн бүр л харж байгаа. Ганцхан нэмэртэй ажил нь Яармаг дахь “Хүннү Молл”-ын урд хийж байгаа явган хүний гарц. Өөр үр дүнтэй ажил алга.