Month: November 2022

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Аюулт үзэгдэл, ослоос 39 иргэнийг аварчээ DNN.mn

Нийслэлийн удирдах ажилтнуудын шуурхай зөвлөгөөн 2022 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр болж, өнгөрсөн 14 хоногийн нөхцөл байдлын талаар Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга, хурандаа А.Дашням танилцуулав.

Тэрбээр “Гал түймэр унтраах, аврах ангиуд объектын гал түймрийн 61, аврах ажиллагааны 15, нийт 76 удаагийн дуудлагаар үүрэг гүйцэтгэсэн. Дээрх хугацаанд гал түймрийн утаажилтын бүсээс 23 иргэнийг гаргаж, 3.7 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг хамгаалж, аюулт үзэгдэл, ослоос 39 иргэнийг аварч ажилласан. 2022 он гарсаар нийслэлийн хэмжээнд объектын гал түймэр 1588, ой хээрийн түймрийн зургаа, аврах ажиллагааны 204, нийт 1798 удаагийн дуудлагатай байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 17.5 хувиар өссөн үзүүлэлт” хэмээлээ.

Зөрчил 52.4 хувиар буурсан

Нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газрын дэд бөгөөд Нийтийн хэв журам хамгаалах газрын дарга, хурандаа Б.Оюутболд “Өмнөх 14 хоногоос зөрчил 52.4 хувиар буурсан. Харин гудамж, талбай, олон нийтийн газар танхайрсан зөрчил өссөн. Мөн Экологийн цагдаагийн албаны Хяналт шалгалтын хэлтсээс сайжруулсан шахмал түлшний хяналт шалгалтын хүрээнд байнгын найм, хөдөлгөөнт 16 постод хяналт, шалгалт хийж байсныг нэмэгдүүлж, шөнийн эргүүл гарган ажиллуулж байна” гэв.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

УБТЗ: Нэг ээлждээ 336 вагон ачиж, нарийн царигаар 234 вагон буулгалаа DNN.mn

БНХАУ цар тахлын халдварыг хумих зорилгоор өнгөрсөн оны 11 дүгээр сараас хойш олон сараар Замын-Үүд-Эрээн өртөөгөөр солилцох галт тэрэгний тоог багасгасан нь манай улсын экспорт, импортын тээврийн хэмжээ буурч, эдийн засагт сөрөг үр дагавар үзүүлэх болсон.

Үүнийг УБТЗ-ын зүгээс хятадын төмөр замтай зөвлөлдөж, нягт хамтран ажилласны үр дүнд нөхцөл байдал аажмаар сайжирч, өнөөдөр тус боомтын төмөр замын тээврийн үйл ажиллагаа хэвийн болоод байна. Гэсэн ч УБТЗ-ын хамт олон цар тахлын улмаас алдсан боломжоо нөхөхийн тулд галт тэрэг солилцоог нэмэгдүүлж, ачилтын хэмжээг өсгөхийн төлөө шаргуу ажиллаж байна. Замын-Үүд зангилааны төмөр замчид энэ сарын 10-ны өдөр нэг ээлждээ 336 вагон ачиж, нарийн царигаар 234 вагон буулгаж ээлжийн ачилтын дээд рекордыг шинэчлэн тогтоолоо. Замын-Үүд-Эрээн боомтын үйл ажиллагаа сэргэж байгаа нь Монгол Улсын эдийн засаг өсөхөд түлхэц өгөх учраас “Улаанбаатар төмөр зам” ХНН-ийн удирдлага төмөр замын тээврийн хэмжээг тогтвортой өсгөхөд онцгой анхааран ажиллаж байна гэж УБТЗ-аас мэдээллээ.

Categories
гадаад мэдээ

Херсон хот чөлөөлөгджээ DNN.mn

Херсон хот нь Украины дайн эхэлснээс хойш Оросын цэрэгт эзлэгдсэн цорын ганц мужийн төв байсан юм. ОХУ-ын улстөрчид Херсонд үүрд үлдэнэ гэж мэдэгдэж, өнгөрсөн есдүгээр сард ерөнхийлөгч Владимир Путин эзлэгдсэн дөрвөн мужийг өөрийн улсын бүрэлдэхүүндээ нэгтгэх шийдвэр гаргасны нэг нь Херсон муж байв. Иймээс Херсоны ухралт нь Путинд улс төрийн хувьд бэлгэдлийн талаасаа томоохон ялагдал болж байна. Харин цэрэг, зэвсгийн хувьд Украины зэвсэгт хүчинд Крымийн хойг, Хар тэнгисийн зүүн хэсэг, Азовын тэнгисийн баруун хэсэгт хүрэх зам нээгдэж байна гэсэн үг юм.

Мөн Украины цэрэг холын тусгалтай их буу, тийрэлтэт сумнуудаар Днеприйн баруун эрэг төдийгүй Крымд байрласан орос цэргийн нисэх буудал зэрэг цэргийн байрлалыг чөлөөтэй буудах боломжтой болов.

ОХУ-ын Батлан хамгаалах яамны сайд төв телевизээр цэргүүддээ Херсон хотыг орхин гарахыг зөвшөөрсөн нь энд байсан орос цэргүүд цэргийн техникээ олноор нь орхин өөрсдөө явган нүцгэн, яаран сандран дайжиж Днепр мөрнийг гатлахад хүргэсэн байна. Ингэснээр орос цэргүүд Украины зэвсэгт хүчнээс гадна өвөл хэмээх бас нэг хүчтэй дайсантай тулалдах болоод байгаа юм. Учир нь ялангуяа шинээр дайчлагдсан орос цэргүүдийн өвлийн хангамж бараг байхгүйтэй адил байгаа билээ. Иймээс орос цэргүүдийн эхнэрүүд шинээр дайчлагдсан цэргүүдэд ядаж шөнө дулаан хонох түлэх түлээ өгөхийг удирдлагаас нь шаардаж байна. Тэгвэл Украин цэргүүдэд Английн армиас өгсөн өвлийн хувцас хэрэгсэл дулаан хонох, хоол, цайгаа буцалгах хэрэгсэл, өдөр шөнийн дуран гээд нийт 40 зүйлээс бүрдэж байгаа бөгөөд үүн дээр нэмж цэрэг болгонд эмнэлгийн анхан шатны иж бүрдэл олгож байна.

Оросын арми ийнхүү Херсоноос ухарсан ч сарын хугацаанд бүх зүйлийг минижүүлж орхижээ. Тухайлбал, шүүгээнд мини хийж дотор нь амьд муур түгжсэн байна. Өлссөн муурыг авахаар хаалга онгойлгоход бөмбөг дэлбэрэх аж.

Ийнхүү В.Путинд Украинаас бүх цэргээ гарган, учруулсан хохирлоо төлөхөөр тохирч, өөрийн дэглэмийг татан буулгаж оронд нь өөрийгөө болон ойр тойрныхныгоо олон улсын шүүхээр оруулахгүй, хөрөнгөө аван Хятадад очих ганц зам үлдэв.Энэ боломжийг ашиглаж чадах эсэх нь зөвхөн өөрөөс нь шалтгаална.

Г.Амарсанаа

Categories
мэдээ энтертаймент-ертөнц

О.Мөнх-Очир: Эрчүүд гадагшлуулж чаддаггүй стрессээ фитнессээр хичээллэж тайлдаг DNN.mn

-Хосууд дасгал хөдөлгөөнийг хэвшил болгож чадвал сексийн амьдрал нь идэвхжинэ-

“MGL POWER GYM” фитнессийн клубийн багш О.Мөнх-Очиртой ярилцлаа.

-Одоо үед хүн бүхнийг дасгал хөдөлгөөн хий гэж зөвлөдөг болсон. Яг ямар дасгал хийх, тэр нь хүний биед яаж нөлөөлдөг тухай ойлголт тун бүрхэг. Багшийн хувьд энэ талаар уншигчдад мэдээлэл хуваалцахгүй юу?

-Булчин бол хүний биеийг хөдөлгөж, бүх ачааллыг өөр дээрээ төвлөрүүлж ачаалал даах чадварыг нэмэгдүүлдэг үүрэгтэй. Орчин үед хөдөлгөөний дутагдал гэж их ярих болсон. Энэ нь булчинг ажиллуулахгүй, хөдөлгөөн хийхгүй хэтэрхий удаан байснаас булчингийн сулрал үүсдэгтэй холбоотой. Булчингийн сулрал үүссэнээр хөдөлгөөний дутагдалд орно, цаашлаад таргалалт үүснэ. Таргалалтаас үүдэлтэй өвчлөл их болсон. Нойр булчирхай, элэгний өөхлөлт, цусны өтгөрөл, зүрх судасны өвчин, судасны хана хатуурах, харвах гэх мэт. Дээр үед настай ахмад хүмүүс л харвадаг гэж ярьдаг байсан бол залуучууд ч харвадаг болсон. Нэг ёсондоо таргалалт бол залуучуудын өвчин болж хувирлаа. Энэ бүгдээс сэргийлэх гол хүчин зүйл бол дасгал хөдөлгөөн, эрүүл зөв амьдралын хэв маяг буюу зөв хооллолт. Аливаа зүйлийн тунг тааруулах ёстой гэж боддог. Ямар ч зүйлийн тунг хэтрүүлэхэд сайн зүйл ч хор уршигтай болох эрсдэлтэй.

-Хөдөлгөөнтэй ажил хийдэг хүмүүс “Надад дасгал хөдөлгөөн шаардлагагүй” гэж үздэг. Зөв үү?

-Хүмүүс хөдөлгөөнтэй ажил хийдгээ өөрийгөө идэвхтэй хөдөлж, хөдөлгөөний дутагдлаас ангид байлгаж байна гэж ойлгодог. Байнга суудаггүй хүн ч гэсэн нурууны суулттай болдог. Идэвхтэй дасгал хөдөлгөөнийг өдөрт багадаа 30 минут хийснээр өөрийгөө зүрх судасны өвчин бусад өвчний эрсдэлээс хамгаалж чадна.

-Тэгвэл фитнессийн талаар ярихгүй юу. Нэг үеэ бодоход хүмүүс маш их сонирхдог болжээ?

-Фитнесс бол тухайн хүнээс тэсвэр тэвчээр, тууштай байдлыг маш их шаарддаг спорт. Фитнессээр тогтмол хичээллэе гэвэл сэтгэл зүйтэйгээ маш сайн ажиллах шаардлагатай. Орчин үеийн багш нар тухайн хүнийхээ сэтгэл зүй, амьдралын хэв маягтай холбогдуулж дасгал хөдөлгөөнийг хийлгэх нь үр дүнтэй. Хүн хүнд таарах систем, хүн хүний амьдралын хэв маяг өөр байдаг учраас бүх хүн нэг системээр дасгал хийх боломжгүй. Үүнийг багш хүн л зохицуулж явах ёстой гэж боддог. Фитнесс хийснээр хүнд аз жаргалын гормон ялгардаг. Тэр гормоныг байнга ялгаруулаад байвал донтож эхэлдэг. Хүмүүс долоо хоног фитнесст яваад л шантраад больдог. Тэр хугацаанд донтолт явагдаж амжихгүй байх нь. Гурван сарын хугацаанд тасралтгүй дасгал хөдөлгөөн үргэлжлэх юм бол амьдралын хэв маяг болж ирдэг. Өөрийгөө хүчлэхгүйгээр хичээллэдэг болно. Фитнессээр хичээллэж байгаа хүмүүс эхний гурван сар тууштай яваад үзээрэй гэж зөвлөмөөр байна.

Нөгөө талаар фитнессийн холбогдолтой буруу ойлголтууд гадуур тархсан байдаг л даа. Ямар ч хөдөлгөөн хийгээгүй, олон жил явсан хүн фитнесст нэг сар яваад бүх зүйлээ өөрчлөх юм шиг боддог. 10 жил буруу хэв маягтай явсан бол дор хаяж нэг жилийг фитнесст тууштай зориулах ёстой. Тэгж байж эрүүл биетэй болно. Фитнесс бол цаг хугацааны спорт. Хоёрдугаарт, фитнесс бусад спортыг бодвол биеэ хүссэн галбираар урлаж болдог. Гоо зүйн талаасаа хүссэн биеэ сийлбэр хийж байгаа мэт зорж урлах боломжтой нь хамгийн том давуу тал болдог.

-Дасгал хөдөлгөөн, бие бялдрын хөгжил хичээллэсэн хүний сэтгэл зүйд маш хүчтэй байдаг гэдэг. Эрчүүдийн амиа хорлолт өндөр байгаа энэ нийгэмд тэднийг хүчирхэг сэтгэл зүйтэй болгох нэг үндэс спорт, дасгал хөдөлгөөн гэж мэргэжлийн хүмүүс үздэг юм билээ?

-Спортоор хичээллэдэг хүн тэр дундаа фитнессээр хичээллэдэг хүн, стресс уур бухимдал сэтгэл зүйн дарамтыг хурааж явах нь харьцангуй бага байдаг. Дасгал хөдөлгөөн хийдэггүй хүмүүс стрессээ гаргаж чадахгүй дотроо хураагаад байдаг. Эрэгтэй хүнд тестостерон даавар гэж байдаг. Тэр нь эрэгтэй хүнийг эрэмгий дайчин, хурц, тэмцэгч чанарыг нь нэмж өгдөг даавар байдаг. Үүнийг дасгал хөдөлгөөн хийж байж л нэмж өгөх боломжтой. Тестостерон даавар их байх тусам эрчүүд шантрахгүй аливаа зүйлд нурж унахгүй байна. Харин буурснаар эрэгтэй хүмүүс тэмцэх чадвараа алдана.

-Нөгөө талаар гэр бүлийн амьдралд ч эрүүл амьдралын хэв маяг, дасгал хөдөлгөөн нөлөөлдөг гэж орчин үед үздэг болсон гэдэг. Үнэн үү?

-Монголын нийгэмд тулгараад байгаа чухал нэг асуудал бол гэр бүл салалт. Энэ асуудалд хүртэл дасгал хөдөлгөөн маш том нөлөө үзүүлж байгаа. Таргалалт, өөртөө итгэлгүй байдал, дааврын уналт зэрэг нь гэр бүлийн хүмүүсийн бэлгийн амьдралд нөлөөлдөг. Товчхондоо эрэгтэй, эмэгтэй хүний өөхлөлт, өөртөө итгэхгүй байдлаас болж сексийн дур хүсэл буурдаг. Хоёрт, гоо зүй талаас ч хандах хүмүүс ихэссэн шүү дээ. Тиймээс идэвхтэй дасгал хөдөлгөөн хийж, өөртөө цаг зав гаргаж эрүүл байснаар бэлгийн амьдрал ч идэвхтэй, эрүүл байх шалтгаан болж өгнө. Эрэгтэй хүний дааврыг дасгал хөдөлгөөн хийж байгалийн аргаар дэмжиж өндөр байлгаснаар сексийн амьдрал нь илүү идэвхжиж, бэлгийн чадавх нэмэгддэг. Түрүү булчирхай, бэлгийн сулрал орчин үед маш залуужсан. Үүнийг дасгал хөдөлгөөнөөр эмчлэх боломжтой. Эмэгтэй хүн ч ялгаагүй. Тиймээс хүмүүс ар гэрийн асуудалдаа хэтэрхий түүртэж гаргуунд нь гаргахгүйгээр өөртөө цаг зав зарцуулж, өөртөө болон хосдоо хайртай байгаарай гэж хэлмээр байна.

-Заавал фитнесс зааланд очихгүйгээр гэрийн нөхцөлд хийж болох дасгал хөдөлгөөний талаар зөвлөхгүй юү?

-Орчин үед заавал зааланд ирж багшаас зөвлөгөө авах шаардлагагүйгээр онлайн хичээл, дасгалууд хангалттай байна. Тэдгээрээс өөрт тохирсон дасгалаа өдөрт 30 минут хийгээд хэвшчихвэл эрүүл мэнддээ оруулж байгаа том хөрөнгө оруулалт.

-Дасгал хөдөлгөөн хийж байгаа хүний хооллолт бас чухал. Эрүүл хооллолтын талаар үйлчлүүлэгчдэдээ та юуг зөвлөдөг вэ?

-Монголчуудын хооллолтын хувьд тулгарч байгаа гол асуудал бол хэтэрхий их хар махны хэрэглээ. Үүнээс үүдэж цусны улаан эс ихэсдэг. Цаашлаад цус өтгөрөх шалтгаан болдог. Өнөөдөр эрэгтэй, эмэгтэй, хөгшин, залуугүй цус өтгөрөлттэй гэдэг шүү дээ. Дээр үед хүмүүс өвөлдөө махаа идчихээд зундаа цагаан идээгээ идэж хоол хүнсээ тэнцвэржүүлдэг байсан. Орчин цагт тэгэх боломжгүй, зундаа цагаан идээгээ тэр бүр идэж чадахгүй байна. Тиймээс дөрвөн улирал мах идэх нь тодорхой учраас цагаан махыг хоолондоо оруулж өгөх хэрэгтэй. Долоо хоногт гурван өдөр хүнд махан хоол идлээ гэхэд үлдсэн хугацаанд нь цагаан мах буюу тахиа, загас, далайн гаралтай хөнгөн махан хоол идэж хэвших нь эрүүл мэндэд болон дасгал хөдөлгөөн үр дүнтэй байхад тустай.

-Та бодибилдингийн тамирчин хүн. Энэ спортоор хэзээнээс хичээллэж эхэлсэн бэ. Яагаад сонирхох болов?

-Би анх наймдугаар ангидаа фитнесс зааланд орж үзсэн. Ээж маань фитнесст явдаг, би очиж авдаг байлаа. Тэр үед фитнессийн багш нь намайг “Чи ээжийгээ хүлээж суухаар зааланд ороод сонирхоод үзээч” гэсэн. Тэгээд л заал руу орж булчинтай ах нарыг хараад л энэ спортод дурласан. Ингээд аравдугаар ангиасаа хойш нэлээд эрчимтэй хичээллэж, 2015 оноос тэмцээн уралдаанд орж эхэлсэн. Сүүлийн дөрвөн жил бэртлийн улмаас засварлаад, жилийн өмнөөс бэлтгэл сургуулилтдаа ороод явж байна. Намайг анх фитнессээр хичээллэж эхэлж байсан үеийг одоогийнхтой харьцуулахад тэнгэр газар шиг ялгаатай болсон байна. Өмнө нь хүмүүс фитнессийг тэр бүр мэддэггүй, ойлголт ч муу байсан.

Одоо бол мэдлэгтэй болсоор, фитнесст дурласаар байгааг харахад таатай байна. Клубүүдийн тоо ч нэмэгдсээр байна. Спорт талаасаа яривал фитнесс бодибилдингийн спорт манай улсад хөгжиж байгаа ч дэлхий нийттэй харьцуулахад хоцрогдож яваа. Учир нь манай улс эдийн засгийн байдлаас шалтгаалж зах зээл нь муу байна. Улсаас дэмжлэг туслалцаа байхгүй учир монгол тамчирчид бор зүрхээрээ явдаг шүү дээ. Бүх амьдралаа зориулж маш том эрсдэл үүрч энэ спортыг хөгжүүлэхийн төлөө явж олон тамирчин бий. Миний хувьд жүжигчин мэргэжилтэй. Энэ спортыг сонирхдог, амьдралын хэв маяг болгож явдаг учраас мэргэжлийн тамирчны дайтай явж чадахгүй байна. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Баянхонгор аймагт зохиогдсон “Баянхонгор cup”-т оролцоод хүрэл медаль авсан. Ирэх жилийн улсын аваргад оролцохоор бэлтгэл сургуулилтаа хийгээд явж байна.

Categories
мэдээ спорт

Монголын шигшээ Тайландын багтай тоглоно DNN.mn

FIBA-ын 2025 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний урьдчилсан нэгдүгээр шатны “D” хэсгийн тоглолтууд Улаанбаатар хотод өнөөдөр дуусна.

Өнөөдөр буюу арваннэгдүгээр сарын 14-д хэсгийн сүүлийн тоглолтууд болох ба Монгол, Тайландын шигшээ багууд хэн нь хэсгээ тэргүүлэх, Вьетнам, Малайзын шигшээ багууд хэн нь хэсгийн гуравдугаар байраар дараагийн шатанд шалгарахаа шийднэ.

Вьетнам, Малайзын тоглолт 15:30 цагаас, Тайланд, Монголын тоглолт 18:30 цагт UG Arena-д эхэлнэ.

Categories
мэдээ улс-төр

УИХ: Намын бүлэг, ажлын хэсгүүдийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд… DNN.mn

Монгол Улсын Их Хурал дахь намын бүлэг, ажлын хэсгүүдийн өнөөдөр /2022.11.14/ хуралдах хуралдааны товыг та бүхэнд хүргэж байна.

Д/Д

ХУРАЛДААН

ХЭЛЭЛЦЭХ АСУУДАЛ

ЦАГ

ТАНХИМ

1

Улсын Их Хурал дахь Монгол Ардын намын бүлгийн хуралдаан

10.00

“Жанжин Д.Сүхбаатар”

2

Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан

10.00

“Их Эзэн Чингис хаан”

3

Эдийн засгийн байнгын хороо

Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан

11.00

“Их засаг”

4

Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо

““Эрдэнэт үйлдвэр” төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын технологид тохирохгүй хүдрийн овоолгыг ашиглах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан

12.00

“Үндсэн хууль”

5

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо

Мал, махны бэлтгэн нийлүүлэлт, нөөц, экспортын асуудлаар хяналт шалгалт хийж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан

14.00

“Жанжин Д.Сүхбаатар”

6

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо

Боловсролын ерөнхий хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан

14.00

“Их засаг”

7

Эдийн засгийн байнгын хороо

Банк бус санхүүгийн үйл ажиллагааны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан

14.00

334 тоот

8

Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны цахим шилжилтийн үйл ажиллагаа, цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээтэй танилцах

15.30

“Үндсэн хууль”
Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

О.Сүрэн: БНХАУ манай хил рүү өргөн царигаар төмөр зам тавьчих, нүүрс авъя гэх гэрээ бидэнтэй хийхгүй байх DNN.mn

Төмөр замын инженер О.Сүрэнтэй ярилцлаа.

-Та бол мэргэжлийн төмөр замчин. Бас УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байсан хүн. Төмөр замын өнөөдрийн нөхцөл байдлын талаар ярилцлагаа эхэлье?

-Өнөөдөр төмөр зам хуучнаа бодвол шинэ бүтээн байгуулалтууд хийгдэж, гаднаас нь харахад сайшаалтай олон зүйл байна. Гэхдээ улс орны хөгжил, хүн амын амьжиргаанд нэмэр болохоосоо нэрмээс болж байгаа нь их юм уу даа.

-Яагаад тэр вэ?

-Өнөөдөр барьж байгуулагдаж байгаа төмөр замын суурь бүтцүүд Таван толгойн нүүрсийг БНХАУ-ын зах зээлд тээвэрлэн, олон улсын зах зээл дээрх жишиг үнээр борлуулах зорилготой байх ёстой. Уг нь Гашуунсухайт төмөр замыг нарийн царигтай төмөр замаар шийдэж, олон улсын эрх зүйг түшиглэн, Далайд гарцгүй орнуудын дамжин өнгөрөх конвенцийн хуулиар шийдсэн бол Монгол Улс ялах байлаа. Урд хөрш рүү төмөр зам тавигдвал нарийн царигтай, хойд хөршрүү тавигдвал өргөн царигтай төмөр зам байна гээд хуульчилсан байсан. Энэ хуулийн дагуу бол Таван толгойгоос – Гашуун сухайт хүртэл нарийн цариг, Таван толгой-Зүүнбаян чиглэлд өргөн царигтай төмөр зам баригдах ёстой байсан. Хэрвээ Гашуунсухайт-Ганц мод боомтыг холбосон төмөр зам нарийн цариг бол НҮБ-аас байгуулж өгсөн Далайд гарцгүй орнуудын судалгааны төв жинхэнэ үр өгөөжөө өгөх байсан. Би яагаад гэдгийг тайлбарлахыг оролдъё. Суурь бүтэц ба түүний засвар үйлчилгээ төрийн мэдэлд байна, галт тэрэг эзэмшигчид нь хувийн мэргэшсэн аж ахуйн нэгжүүд байж өрсөлддөг тогтолцоотой нүүрсний тээврийг урд хөрш рүү тээвэрлээд эхэлбэл Тэг-Ковид гэсэн БНХАУ-ын бодлого үйлчлэхгүй.

Нүүрс шилжүүлэн ачилтын зардалгүй. Экспортод гаргаж байгаа нүүрсний хэмжээ Монголын төмөр замын суурь бүтцийн тээх, нэвтрүүлэх чадвараас хамааран хэдэн ч тонн байж болно. Улс төр, ямарваа нэгэн албан тушаалтнаас хамааралгүйгээр зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлт олон улсын эрх зүйгээр зохицуулагдана. Эцсийн хэрэглэгчдэд дэлхийн зах зээл дээрх үнээр очих зэрэг боломжууд нээгдэх байсан юм.

-Тодруулбал?

-Нэгдүгээрт, төмөр замын тээх нэвтрүүлэх чадвар гэдэг нь өндөр үнэтэй төмөр замын суурь бүтэц барьснаар шийдэгддэггүй. Жишээлбэл, Австрали улс нүүрсний уурхайнуудаас өөрийн далайн боомт хүртэл нэг жилд 100 сая тонн нүүрс тээвэрлэдэг. Таваас 10 минутын зайтай 200 хүртэл ачааны вагонтой галт тэрэгнүүд шил дараалан тээвэрлэдэг боловсронгуй технологи нэвтэрсэн төмөр замын суурь бүтэцтэй. Гэтэл манай оронд зорчигч тээврийн хурдны галт тэрэгт зориулан тавигддаг төмөр зам барих зардлаар 10 сая тонн ч хүрэхгүй ачаа тээвэрлэх аль болох олон боомтууд руу төмөр зам тавих төрийн бодлоготой. Гэтэл БНХАУ төмөр замын технологи, хөгжлийн хурдаараа дэлхийд тэргүүлэгч орнуудын нэг болчихсон. Тус орон олон тооны хилийн боомтоор дусагнуулж байснаас цөөн боомтоор их хэмжээний нүүрс тээвэрлэх бодлоготой гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Түүгээр зогсохгүй манай орон шиг төмөр зам барьж хулгай хийдэг улс төр, бизнесийн бүлэглэлүүд байдаггүй байх. Хоёрдугаарт, Далайд гарцгүй орнуудын дамжин өнгөрүүлэх худалдааны конвенц гэж Дэлхийн худалдааны байгууллагад элсэн орох орнууд заавал ч үгүй соёрхон баталдаг баримт бичиг байдаг. Тус конвенцийн зорилго нь далайд гарцтай улс орнууд далайд гарцгүй улсуудын ачаа тээврийн вагоныг өөрийн далайн боомтууд руу тээвэрлэхэд өөрийн улсад мөрдөгдөж буй тарифаар үйлчлэх үүргийг хүлээдэг. Энэ нь манай улсаас нүүрс ачсан галт тэрэг Хятадын аль ч төмөрлөгийн үйлдвэр, дулааны цахилгаан станцуудад тээвэрлэгдэн очих зардал далайн боомтын нүүрсний биржүүдээс ачигдан хүргэгдэх нүүрсний тээврийн зардлаас хямдхан болох боломжтой гэсэн үг юм. Бид дэлхийн зах зээл дээрх үнээр эцсийн хэрэглэгчдэд өөрийн нүүрсээ зарах боломж бүрдэх юм.

-Манай улсаас нүүрс тээвэрлэн очсон галт тэргийг БНХАУ хүлээн авахгүй гэвэл яах вэ?

-Одоо мөрдөгдөж байгаа төмөр замын тээврийн тухай суурь хуульд Галт тэрэгний хөдөлгөөн зохицуулалтын алба байхаар зохицуулсан байдаг. Энэ албаны хөрш орнуудын төмөр замын галт тэрэгний нягтрал, хүчин чадлын графикийг судлах, галт тэрэг зохицуулах технологи, тээх нэвтрүүлэх чадварыг хөрш орнуудын төмөр замуудтай дүйцэх хэмжээнд хүргэх, суурь бүтэц эзэмшигч төрийн өмчийн байгууллагын нүд, чих, тархи нь болж байх ёстой алба. Мөн тухайн үйл ажиллагаа явуулж, вагон эзэмшиж буй хувийн компаниудын хүчин чадлын судалгаа хийж, галт тэрэгний тоо хэмжээ хөрш орнуудтай тэрхүү судалгаа шинжилгээ, тооцооллын үндсэн дээр тохиролцоо хийж байх ёстой алба юм. Ямар ч үндэслэлгүйгээр манай улсын галт тэргийг хүлээн авахаас татгалзвал тухайн эзэмшигч хувийн хэвшлүүд НҮБ-аас Улаанбаатар хотод байгуулсан Дэлхийн худалдааны байгууллагын Далайд гарцгүй орнуудын судалгааны төвд зарга үүсгэн галт тэрэг вагоны сул зогсолтын зардлыг нэхэмжлэх эрхтэй болохоор үүнд ямар ч сайн дарга, эрх мэдэлтний хэрэггүй.

-Та уг хуулиар урд хил рүү гарвал нарийн царигаар, ОХУ-тай хиллэх хойд хил рүү өргөн царигтай төмөр зам байхаар зохицуулагдсан гэлээ. Тухайн хуулийн заалтыг хэн гэдэг хууль өргөн барих эрхтэй албан тушаалтан ямар зорилгоор өөрчилсөн бэ?

-Би үнэхээр хэлж мэдэхгүй байна. Тавантолгой-Гашуунсухайт-Ганц мод чиглэлийн төмөр зам барих, ямар цариг байх нь улсын нууцад хамаардаг гэсэн. Өөр мэдээлэл байхгүй байна.

-Одоо байгаа төмөр замын тухай асуухад та улс орон, ард түмэнд нэмэр болохоосоо нэрмээс болох нь их байна гэлээ. Энэ талаараа тодруулаач?

-Миний харж ойлгож байгаагаар улс төр бизнесийн бүлэглэлүүд өрсөлдөж, төмөр замыг өөрийн хүссэн өөр өөр технологи, үнэ, стандартаар барьж өөр өөрийн хил хязгаарыг тогтоож байна. Цаашид ч өөр бүлэглэлүүд шинээр төмөр замууд барихаар уралдаж байна. Тэдний зорилго бол ойлгомжтой. Миний бодлоор төмөр зам барих уралдаанаа түр зогсоогоод барьсан төмөр замаа цэгцэлж, улс оронд өгөөжөө өгдөг болсны дараа уралдаанаа зөв гольдролоор явуулах ёстой байх.

-Яаж цэгцлэх ёстой вэ?

-Монгол Улс төмөр замын суурь хуультай. Энэ суурь хууль сайн хууль болсон. УБТЗ цорын ганц Орос-Монголын 50:50 хувь эзэмшдэг. Энэ асуудал 1949 оны гэрээгээр зохицуулагддаг учир сонгодог хууль гаргах хэцүү байсан. Одоо процессын хууль болох төмөр замын тээвэрлэлтийн хууль, төмөр замын аюулгүй байдлын тухай хуулийг яаралтай батлан гаргах хэрэгтэй. Тээвэрлэлтийн хуулиараа одоо баригдсан төмөр замууд болон УБТЗ-ын суурь бүтэц цаашид баригдах стратегийн төмөр замын суурь бүтцийг төрийн нэг компанид эзэмшүүлэн ашиглах процессыг хуульчлах ёстой. Яг манай хоёр хөрш шиг. Аюулгүй байдлын хуулиар төмөр замын суурь бүтэц барих, хөдлөх бүрэлдэхүүн ашиглах, дохиолол, холбоо ашиглах стандартуудыг хуульлах ёстой. Саяхан төмөр зам дээр гарсан сүйрлээс харахад энэ олон төмөр замууд нэгдсэн нэг удирдлага, нэг ижил стандарт байхгүй. Бүлэглэл болгон өөрсдөдөө ашигтай эд анги, тоног төхөөрөмжийг өөрийн хүссэн орны стандарт, хэмжээсээр шахсанаас болж гарсныг согтуу машинч хурд хэтрүүлсэн гэж хэлж байна. Ингэж хэлж байгаа дарга төмөр замын технологи, сахилга, стандарт хөгжсөн орныхонд хүй нэгдлийнхэн гэж харагдахаар байна лээ дээ.

-Гашуунсухайт-Ганц мод болон Ханги-Мандал боомтуудаар хичнээн тонн нүүрс гаргах боломжтой вэ?

-Энэ тоог би хэлэх боломжгүй. Таван толгой-Гашуунсухайт-Ганц мод чиглэлийн төмөр зам барих, ямар цариг байх нь улсын нууцад хамаардаг гэсэн. Гэхдээ өргөн царигаар ачигдаад очсон нүүрсийг аль хил дээр, яаж буулгах асуудал ямар ч олон улсын эрх зүйгээр зохицуулагддаггүй. Хоёр даргын л тохирсноор явах байх.

Би лав хувьдаа тэр боомтоор өргөн царигаар манай хил рүү тавьчих, тэдэн тонн нүүрс авъя гэсэн гэрээ урд хөрш манайхтай хийхгүй байх гэж бодож байна. Тэгэхээр наад тоо чинь даргаас хамаарах л асуудал болов уу.

Categories
мэдээ энтертаймент-ертөнц

​УГЗ, хөгжмийн зохиолч Б.Магсаржавын гэр бүлийн “Айсуй” тоглолт маргааш болно DNN.mn

“Насны намар”, “Зүүдэн бороо”, “Зүрхний уяа”, “Сүүн далай ээж”, “Хуарангийн шөнө”, “Хилийн заставын хар нүдэн бүсгүй”, “Монгол омогшил”, “Ээжийн чанасан цай”, “Сүслэн хайрлаж яваарай” зэрэг Монголын ард түмний сэтгэлд хоногшсон, одоо ч дуулагдсаар байгаа сор болсон 500 гаруй дуутай хөгжмийн зохиолч Б.Магсаржавыг монголчууд бүгд танина.

1988 оны “Морин хуур” наадмын тэргүүн байрын шагналт, Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн хөгжмийн зохиолч Б.Магсаржав гэргий Ж.Ганчимэгтэйгээ хамтарсан “Айсуй” тоглолтоо маргааш Монгол бөхийн өргөөнд 19 цагаас ард түмэндээ хүргэх гэж байна. Түүний гэргий Ж.Ганчимэг нь МЗЭ-ийн гишүүн, яруу найрагч бөгөөд их эмч, клиникийн профессор юм. Мөн “Морин хуур” наадмын шагналт яруу найрагч билээ. Тэд хамтран олон шинэ дуу өлгийдөн авч, Монголын дууны урлагийг чимж явна. Тэдний “Айсуй…MG-2022” уран бүтээлийн тоглолтод, МУГЖ Б.Сарантуяа, Ө.Уянга, С.Жавхлан, Л.Болдбаатар, С.Цогтсайхан, Д.Ширмэнтуяа Б.Батбаатар, Г.Энхбаатар, Д.Амаржаргал, Б.Батмэнд, Ц.Түмэнжаргал, МУСТА П.Баярмагнай, Э.Төрмандах, Ц.Энхтайван, У.Сансар, Л.Сөрөлт, Л.Нарантуяа, С.Сэрчмаа, Ж.Эрдэнэцэцэг, Б.Гүрбадам, Б.Болд, Х.Мөнгөнцэцэг, Д.Пэрэнлэйлхагва, Б.Сэрсэндэмид, Б.Анар, Б.Отгончимэг, Б.Уранзаяа, У.Одонтунгалаг нарын дуучид мөн ҮУИТ-ын найрал дуучид, ЦДБЭЧ-ын уран бүтээлчид, ЗХЖШ-ын Үлгэр жишээ үлээвэр найрал хөгжим, АЛТАЙ болон MU­GRA BAND хамтлаг тус тус оролцох юм байна.

Д.САРУУЛ

Categories
гадаад мэдээ

Тэрбумтангууд яагаад цомхотгол яриад эхлэв DNN.mn

Дэлхийн тэргүүн тэрбумтан Илон Маск шинэ эзэн болж ажилдаа орсон өдрөөсөө л Твиттерийн захирлуудыг ээлж дараалан халж, захирлуудын зөвлөлийг татан буулгасан. Цаашлаад Твиттер компанийн ажилтнуудын тал орчим хувийг Илон Маск халахаар зэхэж байна гэж өөрсдийн эх сурвалжаас авсан мэдээлэлтэйгээр Блүүмберг агентлаг 11 дүгээр сарын гуравны өдөр мэдээлсэн. Твиттер компанид ажилладаг 7.5 мянган хүний 3.7 мянгыг нь ажлаас хална, харин ажилдаа үлдсэн хүмүүсийг гэрээсээ ажиллахыг хориглохоор төлөвлөж байгаа гэсэн. Ингэснээр Илон Маск зардал хэмнэхээр тооцоолж байна гэж эх сурвалж мэдээлжээ. Тэгвэл Марк Цукерберг ажилчидтайгаа уулзах үеэрээ зардлаа бууруулж, тэргүүлэх чиглэлээ өөрчлөхийн тулд шинэ баг ажилд авахыг зогсоож, бүтцийн өөрчлөлт хийснээр корпораци 2023 он гэхэд хамаагүй жижиг болно гэж хэлсэн. Тус компани 2004 онд Фэйсбүүк компанийг үүсгэн байгуулснаас хойш анх удаа ийм арга хэмжээ авч байгаа юм. Шалтгаан нь бас л компанийн орлого буурсантай холбоотой аж. Гүйцэтгэх захирал Цукерберг “Эдийн засгийн нөхцөл байдал тогтворгүй байгаа нь” ийм шийдвэр гаргах шалтгаан болсон гэж үзэн, ажилд авахыг түр зогсооно гэж мэдэгдэв.

Одоо Мета компанид 83.5 мянга гаруй ажилтан ажилладаг аж. Коронавирусийн тахлын үеэр Мета ажилчдынхаа тоог 62 хувиар нэмэгдүүлж, 2019 оны эцэст 48,000 байсан бол 77,800 гаруй ажилтантай болжээ. Метагийн 2022 оны I улирлын орлогын тайланд хүлээгдэж буй 28.2 тэрбум долларын орлогоос 27.91 тэрбум долларын орлого олжээ. Хоёр нийгмийн сүлжээ болон мессенжерийн цэвэр орлого нэгдүгээр улиралд 2021 оны мөн үетэй харьцуулахад 13 хувиар буурч, 11,48 тэрбум ам.доллар болжээ. Хамгийн гол нь 2021 онд 2,96 тэрбум долларын цэвэр алдагдал хүлээсэн байна. Мета компаний хувьцааны үнэ 2022 онд 60 хувиар унасан аж. Энэ бүхэн дэлхийн эдийн засаг хумигдаж байгаа нь Илон Маск, Марк Цукерберг нарыг ч тойрохгүй дайрч, ажилчидаа цомхотгохоос өөр аргагүй байдалд хүргэж байна гэсэн үг болж байна.

Г.Амарсанаа

Categories
мэдээ цаг-үе эдийн-засаг

Аравдугаар сард 10.321 ширхэг ухаалаг утсыг зургаан улсаас импортолжээ DNN.mn

Өнгөрсөн есдүгээр сард Apple компани IPhone 14 загварын шинэ утсаа танилцуулсан.

Гаалийн ерөнхий газрын өнгөрсөн есдүгээр сараас эхлэн импортолсон ухаалаг утасны статистик мэдээллийг аль улсаас хэчнээн тоогоор оруулж ирснийг дэлгэрэнгүй харуулдаг болсон юм. Үүнтэй холбоотойгоор сүүлийн хоёр сард манай улс хэчнээн тооны ухаалаг утас хэдэн улсаас импортолсон тухай мэдээллийг хүргэхийг зорилоо.

Тус газраас гаргасан статистикаас харвал, 2022 оны эхний арван сард найман улсаас нийт 71,118.2 мянга буюу 71.1 сая ам.доллароор 223,540 ширхэг ухаалаг утас импортолжээ.

Үүний 36 хувийг буюу 81,920 ширхгийг Энэтхэг улсаас, 31.7 хувийг Вьетнам, 27 хувийг БНХАУ, дөрвөн хувийг БНСУ, 0.3 хувийг АНУ, 0.2 хувийг Хонконгоос тус тус импортолсон байна.

Харин Хорват болон Норвеги улсаас хамгийн бага тооны ухаалаг утас оруулж иржээ. Тодруулбал, энэ оны эхний арван сарын хугацаанд Хорватаас 8.2 мянган ам.доллароор гурван ширхэг ухаалаг утас оруулж ирсэн бол Норвеги улсаас 900 ам.доллароор хоёр ширхэг утас импортолжээ.

График1. (2022 оны эхний ес болон аравдугаар сарын байдлаар аль улсаас хэчнээн тооны ухаалаг утас импортолсон тухай мэдээлэл)

Харин үнийн хувьд БНХАУ-аас импортоор оруулж ирсэн ухаалаг утас хамгийн өндөр дүнтэй байна.

Тодруулбал, сүүлийн 10 сард ухаалаг утсанд зарцуулсан нийт 71.1 сая ам.долларын 41 хувийг БНХАУ-аас оруулж ирсэн ухаалаг утасны үнэ эзэлж байна. БНХАУ-аас 29.1 сая ам.доллароор үнээр 60,353 ухаалаг утас импортолжээ.

Мөн ухаалаг утасны импортод зарцуулсан нийт үнийн дүнгийн 27.2 хувийг Энэтхэгээс оруулж ирсэн бол

  • Вьетнамаас 18 сая ам.доллар буюу нийт үнийн дүнгийн 25.2 хувь,
  • БНСУ-аас 4 сая ам.доллар буюу нийт үнийн дүнгийн 5.6 хувь,
  • АНУ-аас 539.1 мянган ам.доллар буюу нийт үнийг дүнгийн 0.7 хувь,
  • Хонконгоос 96.6 мянган ам.доллар буюу нийт үнийн дүнгийн 0.1 хувьтай тэнцэх хэмжээний өртөгтэй ухаалаг утсыг импортолжээ.

2022 оны эхний ес болон аравдугаар сарын байдлаар аль улсаас ямар үнээр ухаалаг утас импортолсныг дараах графикаас харна уу.

Харин зөвхөн аравдугаар сард нийт 4.8 сая ам.доллароор /4,838.90 мянган доллар/ 10,321 ширхэг ухаалаг утсыг зургаан улсаас импортолсон байна.

Үүний дийлэнх буюу гар утасны 46 хувь, нийт үнийн дүнгийн нь 69 хувийг БНХАУ-аас оруулж ирсэн ухаалаг утас дангаараа эзлэв. Тодруулбал, өнгөрсөн сард БНХАУ-аас 3.4 сая ам.доллароор 4,751 ширхэг ухаалаг утсыг хилээр оруулж иржээ.

Түүнчлэн,

  • Вьетнамаас 919 мянган ам.доллароор 4,194 ширхэг ухаалаг утас,
  • Энэтхэгээс 357 мянган ам.доллароор 800 ширхэг ухаалаг утас,
  • БНСУ-аас 117 мянган ам.доллароор 394 ширхэг ухаалаг утас,
  • Хонконгоос 13 мянган ам.доллароор 100 ширхэг ухаалаг утас,
  • АНУ-аас 89 мянган ам.доллароор 82 ширхэг ухаалаг утас тус тус импортолжээ.

Мөн зөвхөн есдүгээр сард импортолсон ухаалаг утасны нийт дүнг өмнөх сарынх нь нийт дүнтэй харьцуулан авч үзэхэд, есдүгээр сард 17,541 ухаалаг утсыг 5.7 сая ам.доллароор импортолжээ. Гэхдээ зөвхөн есдүгээр сард импортолсон ухаалаг утсыг аль улсаас, хэчнээн тоогоор оруулж ирсэн тухай нарийн тоон мэдээлэл байхгүй байна.

Ташрамд дурдахад, есдүгээр сарын сүүлээс аравдугаар сарын эхэн үе хүртэл Гаалийн байгууллагаас карго компаниар дамжин агаарын ачаанд ирсэн iPhone 14 загварын утаснуудыг түр хугацаанд саатуулсан.

Учир нь зарим карго компаниуд татвар төлөхгүйн тулд iPhone 14-ийг олон хүний нэрээр гаальд мэдүүлсэн байж болзошгүй гэж үзсэн тул зөвхөн хүлээн авагчдын бичиг баримтыг шаардсаны үндсэн дээр олгох ажиллагаа явуулж эхэлсэн юм.