Month: October 2022

Categories
гадаад мэдээ

Цэргийн дайчилгаа зарласнаас хойш 700 мянган иргэн ОХУ-ыг орхин гарчээ DNN.mn

Цэргийн дайчилгаа

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин есдүгээр сарын 21-ний өдөр хэсэгчилсэн цэргийн дайчилгаа зарласан. Кремлийн тэргүүний уг мэдэгдлийн дараа цэргийн насны орос залуус олноороо визгүй зорчдог хөрш орнууд руу дайжиж эхэлсэн.

Тухайлбал, Орос-Гүржийн хилийн шалган нэвтрүүлэх цэг дээр их хэмжээний дараалал үүсэж, хүмүүс 4-5 хоног оочерлох хэмжээнд хүрч байв.

Тэгвэл Путин цэргийн дайчилгаа зарласнаас хойш хоёр долоо хоногийн хугацаанд 700 мянган хүн ОХУ-ыг орхин гарсан талаар “Forbes” мэдээллээ. Тухайлбал, ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын нэрээ нууцалсан эх сурвалжийн мэдээлснээр өнгөрсөн хоёр долоо хоногийн хугацаанд 600-700 мянган иргэн эх орноосоо дайжсан байна.

Казахстаны Дотоод хэргийн сайд Ахметжанов Марат Муратовичийн мэдээлснээр есдүгээр сарын 21-нээс хойш ОХУ-ын 200 мянган иргэн тус улс руу нэвтэрч, 147 мянган хүн гарчээ. Харин Гүржийн Дотоод хэргийн яамны мэдээлснээр өдөрт дунджаар 10 мянга, долоо хоногт 53 мянга гаруй ОХУ-ын иргэн тус улсын хилээр орж ирж байгаа нь есдүгээр сарын 21-нээс өмнөх үетэй харьцуулахад 40-45 хувиар өсчээ. Европын холбооны Хил, эргийн хамгаалалтын агентлагийн статистикт мэдээлснээр долоо хоногт 66 мянга гаруй ОХУ-ын иргэн ЕХ-ны орнууд руу зорчсон нь өмнөх үеэс 30 хувиар өссөн үзүүлэлт аж. ЕХ-ны орнуудад зорчсон ОХУ-ын иргэдийн дийлэнх нь визгүй зорчдог Финланд болон Эстони руу нэвтэрсэн байна.

Харин Финландад суугаа ОХУ-ын Элчин сайд Павел Кузнецов есдүгээр сарын 21-нээс хойш 60 мянган орос иргэн Финландад нэвтэрсний 80 хувь нь цааш Европын бусад орнууд руу дамжин өнгөрсөн. ОХУ-ын 100 орчим иргэн сүүлийн долоо хоногт Финландын цаагаачлалын албанаас орогнол хүссэн гэж мэдээлжээ.

Эх сурвалж: Forbes, Gazeta.ru

Categories
мэдээ цаг-үе

Явган хүний зам дээр зогссон ОХУ-ын дугаартай машины жолоочийг 20 мянган төгрөгөөр торгов DNN.mn

ОХУ-ын дугаартай автомашиныг манай улсад явган хүний зам дээр гаргаж тавьсан нэгэн зураг сошиал орчинд тарсан.

Улмаар иргэд үүнд эгдүүцэж, “Хойноос ирээд хот минийх” гэгч боллоо хэмээн шүүмжилцгээж, хариуцлага тооцохыг сануулж байв.

Тэгвэл ТЦА-наас эл зөрчилд арга хэмжээ тооцжээ. Тодруулбал, Зөрчлийн тухай хуулиар 20 мянган төгрөгөөр торгожээ.

Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж бусдад аюул, осолтой байдал үүсгэж хөдөлгөөнд оролцсон жолооч нарт Зөрчлийн тухай хуулийн дагуу арга хэмжээ тооцдог. Иргэн та замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж буй үйлдлийн талаарх мэдээллийг #E_Police гар утасны аппликейшинг ашиглан илгээх боломжтой.

Categories
мэдээ цаг-үе эдийн-засаг

Улсын гадаад өр энэ оны эхний хагас жилд 33.3 тэрбум ам.доллар болов DNN.mn

Монгол Улсын гадаад өрийн нийт хэмжээ 33 тэрбум давав | News.MN

Улсын нийт гадаад өр энэ оны эхний хагас жилд 33.3 тэрбум ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 271.5 (0.8 хувь) сая ам.доллароор нэмэгдэж, өмнөх улирлынхаас 545.1 (1.6 хувь) сая ам.доллароор багассан байна.

Нийт гадаад өрийн 12.1 (36.5 хувь) тэрбум ам.доллар нь шууд хөрөнгө оруулалт, компани хоорондын зээллэг, 9.2 (27.6 хувь) тэрбум ам.доллар нь бусад салбарынх, 8.1 (24.2 хувь) тэрбум ам.доллар нь Засгийн газрынх, 2.5 (7.5 хувь) тэрбум ам.доллар нь Төв банкных, 1.4 (4.2 хувь) тэрбум ам.доллар нь Төв банкнаас бусад хадгаламжийн байгууллагынх аж.

Улсын нийт гадаад өр энэ оны эхний хагас жилд өмнөх оны мөн үеийнхээс нэмэгдэхэд шууд хөрөнгө оруулалт, компани хоорондын зээллэг 156.3 (1.3 хувь) сая, бусад салбарынх 470.3 (5.4 хувь) сая, Төв банкных 244.7 (10.9 хувь) сая ам.доллароор нэмэгдсэн нь нөлөөлжээ. Харин Төв банкнаас бусад хадгаламжийн байгууллагынх 191.5 (12.1 хувь) сая, Засгийн газрын гадаад өр 408.6 (4.8 хувь) сая ам.доллароор багассаныг Үндэсний статистикийн хороо мэдээллээ.

Засгийн газрын нийт өр энэ оны эхний хагас жилд 28.5 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 1.4 (5.3 хувь) их наяд, өмнөх улирлынхаас 980.9 (3.6 хувь) тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэв. Засгийн газрын дотоод өр энэ оны эхний хагас жилд өмнөх оны мөн үеийнхээс 514.3 (49.2 хувь) тэрбум, өрийн баталгаа 14.6 (1.5 хувь) тэрбум, барих-шилжүүлэх төрлийн концесс 270.7 (35.5 хувь) тэрбум төгрөгөөр багасаж, гадаад өр 2.2 (9.2 хувь) их наяд төгрөгөөр нэмэгджээ.

Засгийн газрын энэ оны эхний хагас жилд нийт өрийн 26.6 (93.1 хувь) их наяд төгрөг нь гадаад өр, 531.8 (1.9 хувь) тэрбум төгрөг нь дотоод өр, 940.7 (3.3 хувь) тэрбум төгрөг нь Засгийн газрын өрийн баталгаа, 491.8 (1.7) тэрбум төгрөг нь барих-шилжүүлэх төрлийн концесс тус тус эзэлж байна.

Засгийн газрын нийт өрөөс энэ оны эхний хагас жилд үндсэн төлбөрт 381.5 тэрбум, хүүгийн төлбөрт 108.5 тэрбум төгрөг төлөгджээ. Үндсэн төлбөрийн төлөлт өмнөх оны мөн үеийнхээс 511.5 (57.3 хувь) тэрбум, хүүгийн төлбөр өмнөх оны мөн үеийнхээс 234.3 (68.3 хувь) тэрбум төгрөгөөр багассан аж.

Categories
мэдээ цаг-үе

Монголын багш нарын 56 дахь, дэлхийн багш нарын 28 дахь удаагийн баярын өдөр тохиож байна DNN.mn

Өнөөдөр багш нарын баярын өдөр

Дэлхийн багш нарын 28 дахь, Монголын багш нарын 56 дахь удаагийн баярын өдөр өнөөдөр тохиож байна.

Жил бүрийн 10 дугаар сарын 5-ны өдрийг ЮНЕСКО-гоос Дэлхийн багш нарын өдөр болгон 1994 онд зарласан. Монгол Улс Багш нарын баярыг 1966 оноос 2 дугаар сард тэмдэглэж ирсэн бөгөөд Засгийн газрын 2013 оны 412 дугаар тогтоолоор “Түүхэн үйл явдлын ой, тэмдэглэлт өдрийг тэмдэглэх, гавьяат үйлстнийг алдаршуулах, дурсгалыг нь мөнхжүүлэх” журамд Монголын багш нарын өдрийг жилийн бүрийн 10 дугаар сарын 5-нд тэмдэглэж байхаар өөрчлөлт оруулсан юм. Багш нарын баярын өдрийг дэлхийн 100 гаруй оронд тэмдэглэдэг уламжлалтай.

ЮНЕСКО 2022 оны багш нарын өдрийг “Боловсролын өөрчлөлт багшаас эхэлнэ” уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлэхээр шийдвэрлэжээ. Уур амьсгалын өөрчлөлт, цар тахлын нөхцөл байдал, дижитал шилжилт зэрэг олон шалтгааны улмаас боловсролыг хувирган өөрчлөх шаардлага тулгарч байна. Энэ өөрчлөлтийг багш нар л хийж чадна гэж дэлхий нийт зарлаж байна.

Монгол Улсын хэмжээнд 2021-2022 оны хичээлийн жилд боловсролын 2,389 байгууллага сургалтын үйл ажиллагаа явуулсан бөгөөд эдгээрт нийт 99.4 мянган багш, ажиллагчид ажилласан байна.

Тэдний 31 мянга нь сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагад, 56.2 мянга нь ерөнхий боловсролын сургуульд, 12.2 мянга нь их, дээд сургууль, коллежид ажиллаж байна.

Бүх шатны сургуульд ажиллаж буй нийт багш, ажилтнуудын 84.5 мянга нь төрийн өмчийн 14.9 мянга нь хувийн өмчийн сургуульд ажилладаг.

Categories
мэдээ цаг-үе эдийн-засаг

Ам.долларын ханш 3352-3430 төгрөг байна DNN.mn

Ам.доллар ХОМСДЛОО, Төв банк, Засгийн газарт хийх ажил их байна

Монголбанкны өчигдрийн /2022.10.04/ зарласан албан ханшаар ам.доллар 3,352 төгрөг байна. Харин евро 3,310 төгрөг байгаа бол ОХУ-ын рубль 56,89 төгрөг байна.

Харин Найман шарга валют арилжааны төвд ам.доллар 3,430 төгрөг, евро 3,440 төгрөг, ОХУ-ын рубль 53.50 төгрөг тус тус байна.

Categories
гадаад мэдээ цаг-үе

ОХУ-д байгаа монгол иргэдийн анхааралд DNN.mn

ОХУ-ын Төрийн далбааны өдөр

Бүртгэлд хамрагдаагүй тохиолдолд ОХУ-д нутаг дэвсгэрт оршин суух боломжгүйг тус улсад суугаа Монгол Улсын ЭСЯ-наас анхаарууллаа.

Оросын Холбооны Улсын “Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хууль”-д нэмэлт өөрчлөлт орсноор тус улсад 90 хоногоос дээш хугацаанд оршин суух гадаадын иргэд бүртгэл хийлгэж, эрүүл мэндийн шинжилгээнд хамрагдах үүрэгтэй болсныг Монгол Улсын Гадаад харилцааны яамны Консулын газар энэ оны хоёрдугаар сард өөрийн цахим хуудас, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлсэн билээ.

ОХУ-ын “Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийн 1 бүлгийн 5 дугаар зүйлийн дагуу тус улсад 2021 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрөөс хойш хөдөлмөр эрхлэх зорилгоор ирсэн гадаадын иргэд 30 хоногийн дотор, бусад иргэд 90 хоногийн дотор эрүүл мэндийн шинжилгээнд хамрагдаж, хурууны хээ, гэрэл зургаа авхуулж бүртгүүлэх ёстой.

Харин 2021 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрөөс өмнө ОХУ-д орж ирээд дахин гараагүй иргэд 2022 оны 7 дугаар сарын 14-ний өдрөөс хойш 180 хоногт багтан бүртгүүлнэ.

Бүртгэлд хамрагдаагүй тохиолдолд ОХУ-д нутаг дэвсгэрт оршин суух боломжгүй болж, виз, бүртгэл тань сунгагдахгүй тул та бүхнийг, ялангуяа оюутан залуучуудыг хуульд заасан хугацаанд бүртгэлд хамрагдахыг анхааруулахын хамт хэрэв танд энэ талаар мэдээлэл хомс байгаа бол сургуулийнхаа холбогдох нэгж, ажилтнуудад нэн даруй хандаж зааварчилгаа авахыг зөвлөж байна.

Жич: Энэхүү бүртгэлд 0-6 насны хүүхэд, албан, дипломат паспорт эзэмшигч иргэд хамрагдахгүй.

Эрүүл мэндийн шинжилгээ хийх, гарын хээ, гэрэл зураг авч бүртгэх байгууллагын хаягийг харьяа хот, дүүргийнхээ “Төрийн үйлчилгээний төв”, сургуулийнхаа цахим хуудас, холбогдох нэгж, ажилтнаас авна.

Эрүүл мэнд, Иргэдийн шилжилт хөдөлгөөний бүртгэлийн байгууллагуудын ажлын ачаалал өндөр байгаагийн улмаас та бүхэн хуулийн хугацаанд бүртгэлд хамрагдаж чадахгүй байх эрсдэлтэй тулгарч болзошгүй тул холбогдох байгууллагуудад яаралтай хандаж үйлчилгээ авах өдрөө тогтоож, дараалалд бүртгүүлнэ үү гэв.
Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Иргэн Б.Цацрал: Тухайн бичлэгийг постолсноороо би хүн хохироосон биш, өөрөө хохирч байна DNN.mn

Хүүхдүүд цэрэгжилтийн Бэлтгэл хийж, гадаа хүйтэнд галуун цуваагаар алхаж буй бичлэгийг цахим орчинд нийтэлсэн иргэн Б.Цацрал Эрүүгийн цагдаагийн албанд дуудагдаж, мэдүүлэг өгчээ. Энэ талаар түүнээс тодрууллаа.

-Таныг Эрүүгийн цагдаагийн албанаас дуудаж мэдүүлэг авсан гэсэн. Ямар шалтгаанаар дуудсан юм бэ?

-Намайг Эрүүгийн Цагдаагийн кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсээс ирж мэдүүлэг өг гэж дуудсан. Тус хэлтэст би дөрвөн сарын өмнө нэг гомдол гаргасан. Миний твиттер хаягийн дор нэр ус нь тодорхойгүй, зураг хөрөггүй тролл хаягууд хэл үгээр доромжлоод байна гэсэн утгатай. Эхэндээ ут саар ярихаар нь би тэр гомдлын дагуу ярьж байгаа юм байна гэж бодтол “Таны твиттерт оруулсан бичлэгт хүмүүс гомдол гаргасан” гэж хэлсэн. Ямар бичлэг вэ гэтэл хүүхдүүдийн бэлтгэл хийж байгаа бичлэгийг твиттерт н и й т э л с э н б а й н а г э с э н . Яагаад энэ бичлэгт гомдол гаргаж байгаа юм гэтэл хүүхдүүдийн нэр төрд халдсан гэж эцэг эхчүүд нь мэдээлсэн. Тиймээс энэ гомдлын дагуу ирж мэдүүлэг өг гэсэн. Миний утсыг хаанаас олсон юм бэ гэтэл сошиалаас олсон гэж байгаа юм. Сошиалаас энэ яг Цацралын дугаар гэж олоход хүндрэлтэй гэж би ойлгож байгаа. Тэгээд би очиж мэдүүлэг өгөхгүй, хэрэв та нар наад бичлэгээ үзсэн бол хүүхэд дээрэлхэж, хүчирхийлж байгаа үйл явдал гарч байгааг харсан уу гэтэл харсан гэсэн. Тэгэхээр нь тэгвэл хүүхдийг яагаад ингэж дэглээд байгаа асуудлаар нь эхлээд тайлбар мэдүүлэг ав. Нэгдүгээрт, бичлэг оруулсан гэдэг шалтгаанаар яагаад байцаалт авах ёстой юм. Хоёрдугаарт, наад бичлэгийг чинь би хийгээгүй, зүгээр л постолсон гэтэл утсаар ийм зүйл яриад яах вэ, нүүр нүүрээ харж байгаад уулзаж ярилцъя гэсэн. Тэгвэл би хэзээ очиж болох вэ, өнөөдөр бол би бүтэн завгүй гэтэл ө ө р и й н ч и н ь б о л о м ж т о й хугацаанд мэдүүлэг авъя гэсэн. Би өнөөдөр 21:00 цагт ажлаа дуусгаад боломжтой болно, тэгвэл тэр цагтаа иргэсэн. Түүний өмнө хэлэхдээ энэ бичлэг дээр чинь гомдол ирсэн, энэхүү бичлэгээ устга г э с э н . Б и э н э б и ч л э г и й г устгахгүй. Яагаад гэвэл энэ бичлэг дээр хүүхдийн эрх зөрчигдөж байгаа. Энэ ямар учиртай юм бэ гэдгийг би сүүлийн арав хоног БСШУ-ны сайдаас асууж байна.

-Сургуулиас нь намрын спартикад бэлтгэж байна гэсэн тайлбар гаргасан байна лээ?

-Энэ хэрэг дундаа хоёр эргэчихсэн. Одоо гомдол гаргаж байгаа хүн буюу Өсвөрийн зохион бүтээгчдийн сургуулийн захирал, анги удирдсанбагш хоёр нь гомдол гаргасан байгаа юм. Гэтэл тэр бичлэгийг тавихдаа би Өсвөрийн зохион б ү т э э г ч д и й н с у р г у у л и й нхүүхдүүд бэлтгэж хийгээд байна гэж ер дурдаагүй, тийм агуулга ч гаргаагүй. Аль сургуулийн хүүхдүүд гэдгийг би өөрөө ч мэдээгүй. Аль сургуулийн хүүхдүүд ямар зорилгоор гадаа хүйтэнд ийм бэлтгэл хийгээд байгаа юм бэ гэсэн асуулт л тавьсан.

Тэр твиттертэй холбоотой өөр зургууд дор нь орж ирээд байгаа биз. Нэгдүгээр сургуулийн урд талбай, Их дэлгүүрийн урд талбай, 220 мянгатын гадаа ч цэрэг хувцас өмссөн хүүхдүүд бэлтгэл хийгээд байгаа нь ямар учиртай юм бэ гэж л асуусан. Гэтэл одоо тайлбарлахдаа бид намрын спартикадаа бэлтгэж байна гээд байгаа. Тэгвэл боловсролын цөм хөтөлбөр дээр намрын спартикадад дуут жагсаал хийнэ. Тэр жагсаалаа цэргийн хувцастай хийнэ гэдэг юм байхгүй. Үүнийг бусад сургууль тэгвэл яагаад хийгээд байгаа юм бэ. Өнөөдөр 33 дугаар сургууль бас тийм бэлтгэл хийж байна гэсэн жиргээ яваад байна лээ. Дуут жагсаал гэж аль 44 жилийн өмнө хийж байсан зүйлийг хүүхдүүд өнөөдөр хийгээд байгаа нь ямар учиртай юм бэ. Өчигдөр нэг телевиз ямар учиртай бэлтгэл хийгээд байгааг очиж асуусан байна лээ. Манай сургуулийн намрын спартикад болох гэж байгаа. Түүндээ зориулж жил болгон ийм жагсаал хийдэг манай сургуулийн уламжлал. Гэтэл манай сургуулийн хүүхдүүдийн нэр төрд халдаад сошиал орчноор бичлэг тараасан байна лээ гэж ярьсан байсан. Тэгвэл энэ тайлбараа урьд нь хэлэхгүй яасан юм. Хэлсэн бол би тэр бичлэгийг тавихгүй. Бэлтгэл хийж байгаа юм бол яагаад хүүхэд хүчирхийлээд байгаа юм бэ. Энэ бичлэгээр жагсаалыг улстөржүүллээ гэсэн гомдол гаргасан байна лээ. Дараагийн хүн нь энэ бичлэгийг дайнтай холбосон байна гэж байгаа юм. Миний жиргээнд дайнтай холбоотой нэг ч үг, өгүүлбэр байхгүй. Дээрээс нь эцэг эхчүүдээс гомдол ирсэн гэсэн мөртлөө нэг ч эцэг эхийн гарын үсэг байгаагүй. Ганцхан эцэг эхийн зөвлөлийн дарга гэх ганц хүний л гарын үсэг байсан. За үнэхээр эцэг эхчүүд нь зөвшөөрөөд ахлах ангийн хүүхдүүд ийм жагсаал бэлджээ. Гэтэл галуун цуваагаар алхуулах буюу Олон улсын эрүүл мэндийн байгууллагаас хүүхдүүдийг ингэж явуулж болохгүй. Ер нь том хүнийг ч ингэж явуулж болохгүй. Учир нь хүчирхийллийн өнгө аястай ийм дасгал хөдөлгөөнийг хийлгэхгүй гээд хорьсон байхад тэр бичлэгт хийгээд гарч байгаа юм. Хүүхэд хүчирхийлж байгаа уг асуудлаар холбогдох хүмүүст нь хариуцлага тооцмоор байна. Гэтэл бодит болж байгаа зүйлийг яаж мушгин гуйвуулдгийг харлаа.

-Мэдүүлэг авсан цагдаа нь тантай зүй бусаар доромж байдлаар харьцсан гэсэн үү?

-Өчигдөр (уржигдар) би ажлаа дуусгаад такси бариад явж байтал 21:12 минутад нөгөө цагдаа над руу утасдсан. Эрүүгийн хуулийн эрүүдэн шүүхийн эсрэг олон улсын конвенцоороо 22:00 цагаас хойш байцаалт авахыг хориглосон. Гэтэл над руу 21:12 цагт залгаад ер нь танаас байцаалт авч чадахгүй юм байна. Амжихаа больчихлоо гэж байгаа юм. Өмнө нь ярихдаа тэр хүн 21:00 цагт авч амжихаар байсан шүү дээ. Гэнэт 21:12 минутад амжихаа больчихсон. Тэгэхээр нь “Үгүй, үгүй. Би одоо такси бариад танай ажил руу очиж байна. Замдаа жаахан түгжрээд хоцорчихлоо. Удахгүй орно” гэж хэлсэн. Тэгээд ортол надад хэргийн гомдол гаргасан мэдүүлгийг үзүүлсэн. Би асуулт асуугаад компьютер дээр шивнэ. Тэгэхээр 22:00 цагаас өмнө мэдүүлгээ авч дуусахгүй, дараа ир гэсэн. Би олон дахин нааш цаашаа явж чадахгүй гэдгээ хэлчихээд гарч ирсэн. Тэр хооронд хүнийг басамжлах маягтай харьцаж байгаа юм. Дээрээс нь сошиал орчинд ганцхан би л тэр бичлэгийг тавьсан юм уу. Өөр бичлэгүүд зөндөө яваад байсан. Түүнийг чинь аль хэдийнэ 30 мянган хүн үзчихсэн байна. Яагаад ганцхан миний жиргээнд тавьсан бичлэгийг шалгаж байгаа юм. Өөр зөндөө хүмүүс тавьсан шүү дээ. ганцхан намайг шалгах юм уу, бусдыг нь шалгаж байгаа юм уу гэтэл боломжтойг нь дуудаад шалгаж л байна шүү дээ гэсэн. Тухайн бичлэгийг тавьснаараа би хүн хохироосон биш, өөрөө хохирч байна. Миний твиттер, фэйсбүүк хаяг руу танихгүй нэр усгүй хүмүүс элдвээр дайрч доромжлон хараан зүхэж байна. Би хүн хохироосон гэхээсээ илүү би хохирогчийн байр суурин дээр оччихлоо.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Хуульч А.Пүрэвдулам: ЕБС-ийн сурагчдыг цэрэгжилтийн бэлтгэл хийлгэх ямар нэгэн үндэслэл байх ёсгүй DNN.mn

Сошиал орчинд Ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүд цэрэгжилтийн бэлтгэл хийж, галуун цуваагаар алхаж буй бичлэг тархсан. Энэ талаар хүний эрхийн хуульч, өмгөөлөгч А.Пүрэвдуламтай ярилцлаа.

-Цас орж буй хүйтэнд галуун цуваагаар алхаж байгаа хүүхдүүдийн бичлэгийг та үзсэн үү?

– Үзсэн. Тэр үйлдлийг яаралтай таслан зогсоох ёстой гэж харсан. Түүн дээр ямар нэгэн эрх зүйн орчин Монголд байхгүй. Ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүдийг нэгдсэн байдлаар зохион байгуулалтад оруулан цэрэгжилтийн бэлтгэл хийх ямар нэгэн үндэслэл байх ёсгүй. Хэрвээ тийм үйл явдал болоод байгаа бол эрх зүйн хувьд болохгүй асуудал.

-Хувь хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн ардчилсан оронд Ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүдийг нэгдсэн зохион байгуулалтад оруулан цэрэгжилтийн бэлтгэл хийлгэж байгааг та хүний эрхийн хуульчийн хувьд хэрхэн харж байна вэ?

-Монголчуудын дунд түгээмэл нэг хандлага байгаад байдаг. Хүний эрх, хүүхдийн эрхийг тусад нь авч үзээд байдаг. Хүүхэд гэхээрээ тусдаа эрх зүйн субьект юм шиг. Тухайн хүүхдийг өөрсдийн хүсэл зоригоос үл хамаараад ямар нэгэн байдлаар хүчээр асуудлыг шийдэн, ямар нэгэн арга хэмжээнд оруулах гээд байдаг. Зүй нь ямар байх ёстой вэ гэхээр өнөөдөр хүн бүр буюу насанд хүрсэн хүн гэж хэлээгүй. Өөрөөр хэлбэл, хүүхэд ч гэсэн хүн. Хүн бүр гэдэг чинь хүн бүрийн эрхийн асуудал. Монголд хүний эрх хүүхдийн эрхийн конвенцоос эхэлдэг гэх ерөнхий агуулгаа ойлгохгүй, мэдэхгүй яваад байна. Ялангуяа сургуулийн насны хүүхдүүд иргэний эрх зүйн харилцааны чадамжтай субьект нь 12-14 наснаас эхэлж байгаа. Тэгэхээр тухайн хүүхдүүдийн хүсэл сонирхол юу байна түүнийг юун түрүүнд хүлээж авах ёстой. Гэтэл өнөөдөр яаж байна гэхээр хуульд заагдаагүй буюу цэргийн захирамжлах аргаар юм уу, ямар нэгэн дайчлах аргаар үйл ажиллагаанд хамруулдаг. Жишээ нь, сошиал орчинд явж буй бичлэг шиг. Түүнийг нь агуулгын хувьд аваад үзэхээр ардчилсан хүмүүнлэг иргэний нийгэмд энэ бол байж боломгүй асуудал. Дээрээс нь эрх зүйт нийгэм нь баталгаажсан улс орнуудыг аваад үзвэл Ерөнхий боловсролын сургуульд цэрэгжсэн байдлыг хориглосон байдаг. Тухайн хүүхдүүдэд цэрэгжсэн үйл ажиллагаа явуулбал хүний эрхийн маш ноцтой зөрчил гэж үзээд нэн даруй эцэг эхэд нь шаардлага хүргүүлж, хандаж чаддаг. Канад, Швед, Швейцарь зэрэг улс хүний эрхийн хамгийн анхдагч хэрэгцээг нэн тэргүүнд хангадаг.

-Гэтэл манай улсад эсрэгээрээ яваад байх шиг?
-Монголд хичээлийн шинэ жилийн нээлтэд хүртэл ямар нэгэн байдлаар цэргийн хувцас өмсүүлдэг, улаан галстук зүүж, ёсолсон байдлаар хуучин нийгмийн байр байдлыг харуулаадбайдаг.

Хүсэл зориг гэж юмыг хангахгүй тэр хүүхэд хүссэн хүсээгүй захиргаадалтын аргаар тухайн зүйлийг заавал хийхийг тулгаж байна. Өнөөгийн нийгэмд захиргаадалтын аргаар хийлгэж байгаа нь байж болохгүй үйлдэл. Хүүхдийг өөрийнх нь эрхээр байлгах орчин нөхцөлийг бүрдүүлж өгөх ёстой.

-Тухайн бичлэгт гарч байгаа үйл явдалд багш нь юм уу, ангийн дарга нь юм уу, командлагч нь юм уу буруу хийсний төлөө элдэн хөөж байгаа нь бичигдсэн байсан. Энэ нь хувь хүний эрх чөлөөнд халдаж буй үйлдэл үү?

-Энэ бол хувь хүний эрх чөлөө, халдашгүй байдал буюу Үндсэн хуульд заасан заалтыг зөрчиж буй асуудал. Халдашгүй байдал гэхээр хүмүүс буруу ойлголттой байх нь бий. Халдашгүй байдал нь зөвхөн онцгой нэг субьектэд олгогдсон эрх зүйн ойлголт гэж боддог. Халдашгүй байдал гэдэг нь зөвхөн УИХ-ын гишүүн, сайд дарга нарт олгогдсон эрх биш. Хүн төрөхөөсөө л халдашгүй төрдөг. Энэ бол хувь хүний орон зай буюу тухайн хүний аюулгүй байдлыг илэрхийлж буй хэлбэр юм. Хүн халдашгүй байх эрхээр хамгаалагдаж төрөх ёстой. Хүн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах, сурч боловсрох эрх юугаар хамгаалагдах, тэр эрх нь бүрэн гүйцэд хэрэгжих нөхцөл нь яагаад бүрдэхгүй байна гэхээр халдашгүй байдлаар хамгаалагддаг. Халдашгүй байдлыг нь салгаад авчих юм бол тэр эрхүүд хэрэгжих боломжгүй. Жишээбэл, хүний эрхийг эрэмбэлж болдоггүй. Миний эрх гэхээр хамгийн анхдагч нь сурах эрх гэвэл бусад эрх буюу халдашгүй байдал, эрүүл амьдрах зэргийг нь аваад хаячих юм бол амьд явах эрх нь хангагдахгүй гэсэн үг. Хүний эрхүүд бүгд хоорондоо уялдаатай цогцоороо байдаг. Энэ бүх эрхүүд холбоотой байдаг учраас тухайн бичлэгээс харахад маш эмзэглэмээр зүйлүүд гарч байгаа нь “Нэг, хоёр” гэж эхнээс нь тоолуулаад шийтгэсэн байдлаар галуун цуваагаар явж, нэлээд хүйтэн өдөр хэдэн цагаар гадаа зогсоосон нь харагдаж байна лээ. Энэ байдлыг Ерөнхий боловсролын сургуульд хяналт тавьж байгаа эрх бүхий субьект яам, агентлагийнхан сайдын тушаал гаргаж хариуцлага тооцох ёстой.

-Эрх зүйн орчны хувьд энэ асуудал хэр хамгаалагдсан байдаг юм бэ?

-Манайд 2015 онд Хүүхдийн эрхийн хууль шинээр батлагдаж гарсан. Олон улсын гэрээ конвенцоороо хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын хүрээнд хийгдсэн актаараа хүүхдийн эрхийг хамгаалах, халдашгүй байлгана гэж яваад байдаг ч төдийлөн хангагдаж чадахгүй байна. Ерөнхий байдлаар зохицуулчихсан. Ерөнхий боловсролын сургуулийн биеийн тамирын хичээлд ерөнхий бие бялдрыг хөгжүүлэх хичээл ордог. Ерөнхий бие бялдрыг хөгжүүлнэ гэхээр спортын аргаар юм уу, эрүүл мэндэд чиглэсэн тусгай зориулалтын заал танхимд зориулалтын дагуу хүүхдийн биеийг хөгжүүлэх ёстой. Гэтэл тэрхүү бичлэгт гарч буй байдлаар биеийн тамирын хичээл ордог бол хэрхэвч болохгүй. Энэ ойлголт хэвшмэл үзэгдэл болчихвол иргэний нийгэм гэж хүлээн зөвшөөрөхөд хэцүү л байна.

-Хэрвээ энэ байдлын талаар хүүхэд өөрөө ч юм уу, эцэг эхчүүд нь гомдол гаргая гэвэл хаана хандах ёстой вэ?

-Эхлээд нэгдсэн байдлаар сургуулийн захиргаанд яаралтай шаардлага тавих ёстой. Тэгээд хариуцсан яам буюу БСШУ-ны яаманд гомдол гаргана. Тухайн үйл явдлыг хүчээр зохион байгуулж хэрэгжүүлсэн бол бүрэн зогсоох боломжтой хууль эрх зүйн субьект байж байна. Хэрвээ тухайн нөхцөл байдлаас болоод хүүхэд гэмтсэн, бэртсэн тохиолдол гарсан бол тусдаа Эрүүгийн хуулиараа шийдэгдээд явна. Үүн дээр цагдаагийн байгууллага ч гэсэн хариуцаж ажиллахад болохгүй гэх газаргүй. Хүүхдийн халдашгүй байдалд халдаад, хүчээр биеийн хүчний болон сэтгэл санааны хохирол учруулаад байна шүү дээ. Нөгөө талаар энэ хүүхдүүдийг ялгаварлан гадуурхаад байна шүү дээ. Насанд хүрээгүй өөрийнхөө хүсэл зоригийг зөв илэрхийлж чадахгүй байдлыг хүч хэрэглэх байдлаар ялгаварлан гадуурхаж байна.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Засгийн газар хуралдаж байна DNN.mn

Засгийн газрын ээлжит (2022.10.05) хуралдаан болж байна. Эргэн сануулбал, өнгөрсөн долоо хоногт Сангийн сайд 2023 оны төсвийн төслийн талаар мэдээлэл өгсөн юм.

Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Ч.Хүрэлбаатар “Оны эхэнд манай улсын валютын нөөц 4.4 тэрбум ам.доллар байсан бол өнөөдрийн байдлаар 2.4 тэрбум ам.доллар болсон. Иймд нөөцөө нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Манай улсын инфляци өсч, эдийн засгийн өсөлт саарч байна. Иймээс эдийн засгийг тогтворжуулах шаардлагатай. Засгийн газар эдийн засгийг тогтворжуулах арга хэмжээ авч хэрэгжүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний бодлого чангарна, төсвийн алдагдлыг 1.5 их наяд төгрөгөөр бууруулна” гэж мэдээлж байв.

Өнөөдрийн хурлаас гарсан шийдвэрийг эргэн мэдээлнэ.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал эдийн-засаг

ЗТХ-ийн сайд С.Бямбацогт: Цоргоо олон болгоход бодлогоо чиглүүлж ажиллана DNN.mn

УИХ-ын гишүүн, Зам, тээврийн сайд Н.Бямбацогт УБТЗ ХНН /хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг/-ийн үйлчлүүлэгч аж ахуйн нэгж, иргэдтэй өчигдөр “Ганзам палас”-т уулзалт хийлээ.

Уулзалтын үеэр төмөр замын тарифын үнийг нэмэх, мөн ачаа барааг эрэмбэлэх шаардлагатай байгааг мэдэгдлээ. Нэгдсэн уулзалтын үеэр тэрээр “Жилдээ 1 их наяд төгрөгийн борлуулалт хийдэг энэ байгууллагад тулгамдсан асуудал олон байна. Тяньжины ачаа, чингэлэг хоёр жил гаруй, Замын-Үүд-Эрээн дээр ч ачаа бараагаа авч чадахгүй зургаа долоон сар, экспортын ачаа болох жонш, нүүрс, төмрийн хүдэр бусад ачаагаа гаргаж чадахгүй жил, хоёр жилээр гацдаг. Улаанбаатар төмөр зам энэ онд 71 сая тонн ачаа тээвэрлүүлэх хүсэлт ирсэн байна. Гэтэл Улаанбаатар төмөр зам ХНН-ийн өөрийн хүчин чадал нь 14 сая тонн. Үүнийг шийдвэрлэхэд авлигын асуудал яригддаг. Ажлаа аваад есдүгээр сарын 1-нд УБТЗ ХНН-ийн ажил байдалтай танилцах үедээ уг асуудлыг шийдэх үүргийг өгч байсан. Энэ хүрээнд Замын-Үүдэд гацаад байсан бүх чингэлгийг татсан. Одоо ес дүгээр сарын 10-наас хойших 200 гаруй чингэлэг хүлээгдэж байна. Мөн Улаанбаатар хотод байсан хоосон чингэлгийг гурав дахин бууруулж, ачаагаа аваагүй иргэдийн чингэлгийг шийдэхээр ажиллаж байна . Шахаж шаардаад ажиллавал болдог юм байна. Төмөр замын хувьд цаашдаа транзит тээврийн хувьд тулгамдсан асуудал бий. Хятад улсад манайх тарифын хөнгөлөлт эдэлдэг бол ОХУ-д тарифын хөнгөлөлт өгдөг. Транзит тээврийн хувьд ачаалал бас үүссэн. Үүнийг цаашид хэрхэн яаж бууруулах вэ гэдгээ ч шийдэх хэрэгтэй болж байна. 1100 км замтай УБТЗ гэсэн нэг байгууллагатай байсан бол одоо Ханги Мандал, Таван толгой-Гашуунсухайт, Таван толгой-Зүүнбаян гээд олон өмчлөлийн хэлбэртэй төмөр замын нэгдсэн сүлжээ бий болж байна. Эдгээр бүх төмөр замыг нэгдсэн зохион байгуулалтаар хангах шаардлагатай болсон.

Төмөр замын тухай хууль”-д энэ бүгдийг тусгасан. Энэ бол бидний дунд болон урт хугацаандаа шийдэх, төмөр замдаа баримтлах бодлогын асуудлууд юм. Богино хугацаандаа гэвэл өнөөдрийн бидний хийж байгаа уулзалт. Ачаа бараа ачуулж байгаа, мөн илгээж, ачаа бараа зуучилж, тээвэрлэж байгаа байгууллага болон хувь хүмүүст тулгамдсан асуудлыг хурдан шийдвэрлэе, энэ асуудал дээр байдал ямар байгааг харилцан ярилцахаар энэ уулзалтыг зохион байгуулж байгааг тодотголоо. Үргэлжлүүлэн УБТЗ-ын дарга Х.Хэрлэн мэдээлэл өгсөн юм. Тэрээр “Сүүлийн нэг жилийн турш бид ковидын улмаас багагүй асуудалтай нүүр туллаа. Монгол-Хятадын хил дээрх галт тэрэг солилцоо огцом буурав. Замын-Үүд-Улаанбаатар чиглэлийн терминалуудад ачаатай болон хоосон чингэлэг бөөгнөрсөн нь төмөр замын тээврийн найдвартай, тасралтгүй, аюулгүй ажиллагааг хангахад саад учруулсан.Бид эдгээрийг ЗТХЯ, Сангийн яам, ГХЯ, хоёр орны төмөр замын болон хил гаалийн байгууллагатай хамтран шийдэхээр ажиллаж байна. Хилийн галт тэрэгний солилцоог нэмж, экспорт импортыг нэмэх нь бидний нэн тэргүүний зорилт. Замын-Үүд-Эрээн өртөө хоорондын галт тэрэг солилцоо өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард хоногт найм болж буурсан. Энэ оны хоёрдугаар сараас хоногт арав, долдугаар сараас 11-12 галт тэрэг болов. Сүүлийн хоёр жилд Тяньжинд бөөгнөрсөн ачаатай чингэлгүүдийг богино хугацаанд авчрах үүргийг Засгийн газраас өгсөн. Иймд Хятадаас импортын галт тэрэг хүлээн авах ажлыг эрчимжүүлсэн. Урд хөршөөс нарийн царигийн төмөр замаар өдөр бүр 7-8 галт тэрэг авч байна” гэв.

Тус уулзалтын үеэр уул уурхайн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг, тээвэрлэдэг компани, ААН-үүдийн төлөөлөл өөрсдийн байр сууриа илэрхийлсэн юм. Хамгийн гол нь БНХАУ руу гаргаж байгаа вагоныхоо тоог нэмэгдүүлэх, ганцхан Замын-Үүд боомтоор биш олон гарцаар гаргах шаардлагатай байгааг хэлж байлаа. Тухайлбал, Дархан-Уул аймгийн төмрийн хүдрийн боловсруулалт хийдэг компанийн төлөөллийн Эрдэнэбаяр хэлэхдээ “Манай компани 300 гаруй ажилтантай. Манай байгууллагын үйл ажиллагаа доголдсоноос үүдэн ажилчид маань ажлын байргүй болж байна. Манай компани улсдаа анх удаа төмрийн хүдрийн хорголжин баяжмал үйлдвэрлэж байгаа. Уул уурхайн бүтээгдэхүүнд нэмүү өртөг шингээж, баялаг бүтээж, ажлын байрыг нэмэгдүүлсэн. Манай компани Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сум дахь Төмөртэйн уурхайгаас үйлдвэрийнхээ үндсэн түүхий эдийг вагоноор татаж авдаг. Автомашинаар тээвэрлэх боломж байдаггүй. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд төмөр замын хямралтай байдлаас үүдэн үйлдвэрлэлийнхээ түүхий эдийг татаж авах боломжгүй, үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ экспортод гаргах боломжгүй болсон. Монгол Улсын Засгийн газраас уул уурхайн бүтээгдэхүүнийг нэмүү өртөг шингээж экспортод гаргах ААН-үүдийг бүх талаар нь дэмжихээ илэрхийлдэг. Гэсэн ч бодит байдал дээр бидэнд үйл ажиллагаагаа тогтвортой явуулах боломж алга. УБТЗ-д удаа дараа хүсэлт хүргүүлж бичиг хүргүүлсэн. Наймдугаар сард гурван вагон гаргаж өгсөн. Есдүгээр сард хоёр вагон гаргаж өгөх талаар ярьсан ч одоо болтол шийдэгдээггүй. Бид үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ талбайд хураачихсан байна. Одоогийн байдлаар 1100 вагон нүүрс тээвэрт, 500 вагон Эрдэнэт үйлдвэрийн зэсийн баяжмал зөөж байна. УБТЗ-аас “Та нар хувийн вагонтай бол, эсвэл вагон түрээсэл” гэдэг. Тухайлбал, үйл ажиллагаа явуулаад 50,60 жил болчихсон Эрдэнэт үйлдвэр хувьдаа вагонгүй, түрээсийн вагон ашиглахгүй байхад өөрсдийн өртгөө ч нөхөж чадаагүй үйлдвэрүүд яаж өндөр үнэтэй воганаар үйлчлүүлэх вэ. Энэ тал дээр төрөөс дорвитой арга хэмжээ авч ажиллахыг шаардаж байна” гэв.

Уулзалтын төгсгөлд Зам, тээвэр хөгжлийн сайд С.Бямбацогт цоргоо олон болгоход бодлогоо чиглүүлж ажиллахаа илэрхийллээ. Тухайлбал, улс орны эрх ашиг, эдийн засагт оруулж буй хувь нэмэр, бий болгосон ажлын байр, төсөвт төлж буй татвараар нь төмөр замын ачааг эрэмбэлж вагон хуваарилалт хийх. Хоёрдугаарт, экспортын цоргоо олон болгож, томруулах. Үүний тулд Ханги-Мандалын төмөр замын холболтын цэг, төмөр замын терминалын асуудлыг шийдэж төмөр замын хоёр дахь гарцтай болох. Гуравдугаарт, Замын-Үүдээр нэвтрэх вагоны цуваа 8-10 байсныг 14 болгоод буй өнөөгийн түвшнээ хадгалах, цаашдаа 16-18 болгох асуудлыг БНХАУ-ын талтай ярилцаж аль болох богино хугацаанд шийдвэрлэх. Дөрөвдүгээрт, Сайншанд-Зүүнбаянгийн төмөр замыг хүчитгэх, шинэчлэх ажлыг яаралтай ажил хэрэг болгох. Тавдугаарт, төмөр замын тарифыг нэмэгдүүлж алдагдлыг бууруулж, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах бодлогыг хэрэгжүүлэхдээ хүнс, шатахуун, ургац, цемент, эм эмнэлгийн хэрэгсэл гээд нийгмийн зориулалттай, ард иргэдийн амьжиргаанд шууд нөлөөлөх ачаа барааны тарифыг нэмэгдүүлэхгүй байх бодлого баримталж ажиллахаа илэрхийллээ. Эцэст нь ойрын хугацаанд төмөр замын ачаа тээврийн үйлчилгээний цахим системийг шударга, нээлттэй, ил тод, боловсронгуй болгох талаар бүх талын эрх ашгийн тэнцвэрийг хангасан нэгдсэн зөв шийдэлд хүрэхэд анхаарал хандуулахаа илэрхийллээ.