Бөхийн жүдо барилдааны насанд хүрэгчдийн Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний мөнгөн медальт, “Алдар” спорт хорооны тамирчин олон улсын хэмжээний мастер Энхтайваны Ариунболдтой ярилцлаа.
-Одоогоос найман жилийн өмнө гавьяат тамирчин Г.Болдбаатар Дэлхийн аварга болж байсан. Тэр цагаас хойш Монголын жүдогийн 60 кг үндсэндээ уналтад орчихоод байлаа. Том тэмцээнүүдээс медаль тасарчихаад байсан шүү дээ. Харин энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс та мөнгөн медаль хүртлээ. Санасандаа хүртэл барилдаж чадав уу?
-Монголоос нисэхдээ Дэлхийн аварга болох зорилготой байлаа. Бэлтгэлийн үеийн үзүүлэлтүүд маань өндөр байсан юм. Алтан медаль зүүж хараахан чадсангүй. Гэхдээ орон орны шилдгүүд чуулсан том наадамд сайн барилдаж шигшээд шалгарлаа, баяртай байна. Жүдогийн татамид анх 13 жилийн өмнө хөл тавьж байж.Өнөөдрийн амжилт бусдад өндөр мэт санагдавч туулж өнгөрүүлсэн замналаа эргээд харвал гайхахаар зүйл биш болов уу. Ийм хэмжээнд хүрч барилдахын тулд боловсрол, ар гэрээс авахуулаад олон зүйлийг золиосолсон. Өдөр бүрийн ачаалалтай бэлтгэл үр дүн гарлаа. Гэхдээ зориод зүтгэснийх эх орон, ээж аавынхаа нэрийг дэлхийд дуурсгалаа. Тамирчин хүний баяр баясгалан энэ.
-Энэ ДАШТ-ий үеэр хийсэн барилдаануудын талаар асуумаар байна. Тэр дундаа хоёрдугаар тойрогт хүнд барилдаан хийх шиг санагдсан. Таныг барилдахад гавьяат тамирчин Ганбатын Болдбаатар буланд сууж зөвлөгөө өгч байлаа. Барилдаанууд ямар болов?
-Бэлтгэл сайн байсныг дээр дурдсан. Тэмцээний үеэр маш тайван байлаа. Тэр ч утгаараа хэнтэй ч таарсан ялна гэсэн бүрэн итгэлтэй байсан. Боломжийн хялбар сугалаа татсан. Үүнийгээ ч бүрэн ашиглаж шигшээд шалгарсан. Мөнгөн медалийн төлөө эзэн орны Баратов гэж залуутай барилдах үеэр ордон шуугиад өмнөх барилдаандаа төвлөрөхөд амаргүй байлаа. Ордон дүүрэн цугласан олон мянган хүн чих дөжиртөл хашхиралдах зуурт өмнөх өрсөлдөгчтэйгөө тулна гэдэг хэцүү юм билээ. Гэсэн ч Дэлхийн аварга Ганбатын Болдбаатар ах руугаа нүднийхээ булангаар нэг хараад тайвширчихсан. Болдоо ах маань нэгэн арванд дэлхийн топ зэрэглэлд өрсөлдөж явсан бөхийн хувьд шавийнхаа сэтгэл зүйг хурцлах тал дээр мэргэшсэн хүн. Ингээд л өмнөх барилдаандаа төвлөрч алдаа гаргах эрхгүй гэдгээ ухамсарлаж ялсан. Хэдийгээр өөртөө итгэлтэй байсан ч дэлхийн аваргын медаль “халаас”-нд ороод ирэхэд итгэж өгдөггүй юм билээ. Татамигаас буугаад Болдбаатар ах руугаа гүйж очоод үсрээд тэврэх гэсэн өнөөх маань тоодоггүй. Юу ч болоогүй юм шиг яваад өгсөн. “Дахиад барилдаан байна, болоогүй шүү” гэж хэлээд амралтын өрөө рүү дагуулаад алхчихсан. Үзэгчдийн суудалд манайхан шуугилдаад л сэтгэл хөөргөчихсөн. Өнөөх төвлөрсөн сэтгэл зүй тэрхэн хоромд л сарничихсан. Амралтын өрөөнд Болдоо ахтай хоёулхнаа сууж байтал жүдод хөтөлж оруулсан н.Батсайхан багш маань ороод ирдэг юм. Шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч Х.Болдбаатар багш ч ороод ирсэн. Ингээд л олимп, дэлхийн аварга Нахисо Такатотой барилдах хувилбараа боловсруулсан.
-Такато аваргатай ямар хувилбар боловсруулж гарав?
-Шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч Халиуны Болдбаатар багш шигшээд шалгарчихаад ороод ирэхэд “Чи энд аварга болохоор ирсэн шүү” гэж хэлээд амрахыг зөвлөсөн. Барилдаан хүртэл цаг орчим унтах гэж үзсэн болоогүй. Сэтгэл хөөрчихсөн хүн унтана гэдэг боломжгүй юм билээ. Ингээд л Такатотой яаж барилдах талаараа багштайгаа зөвлөсөн. Зүүн гарыг нь салгаж дараад тулгуур хөл рүү нь өшиглөх тактик боловсруулаад гарсан. Такатогийн бүх Японы аварга шалгаруулах тэмцээний үеэр хийсэн барилдааныг нь хараад тийм хий зайг нь бид олж харсан юм. Тулгуур хөл рүү өшиглөөд үнэлгээ авчихаж болмоор санагдаад л гарсан. Дэлхийн дөрвөн удаагийн аварга, олимпийн аварга хүн өөр юм билээ. Миний барьцыг түрүүлж халаад барилдааныг маань гаргаагүй. Арай гэж барьцаа аваад өшиглөж үзсэн ч бичлэгээ үзээд алдаагаа засчихсан байна лээ. Ингээд л Такатогийн барилдааны “хайрцагт” орчихсон. Өөрийнхөө барилдааныг гаргаж чадалгүй ялагдсан.
-Та шигшээ барилдааны өмнөх бие халаалтаа дэлхийн аварга Ц.Цогтбаатартай хийсэн шүү дээ. Та хоёр юу зөвлөв?
-Барилдааны төлөвлөгөөг бол багш нар зөвлөөд гаргасан. Цогтбаатар маань намайг илүү хурцалж өгсөн. “Такатогийн үе мултарчихсан. Одоо чиний цаг. Миний найз гараад юу ч битий бод. Галзуу хүн шиг юу ч хамаагүй хийгээд барилд. Өнөөдөр чиний өдөр” гэх тоймтой хэдхэн үг хэлсэн. Цогоо маань өөрөө татамид юм бодож нервтдэггүй, өөрийнхөөрөө гоё барилддаг бөх. Мөн шигшээ барилдааны өмнө Г.Алтанбагана маань зааланд ирчихсэн гүйж байлаа. Над руу хармагцаа “Одоо л наадахыгаа дарж авна ш дээ” гэж хэлж байгаа юм. Баг хамт олон гэдэг нэгнийхээ төлөө ийм л халуун сэтгэлтэй сайхан улс байдаг. Ялагдвал сэтгэл зүйгээр дэмжээд өгнө. Хамт олныхоо халуун сэтгэлийг сая илүү мэдэрлээ. Шигшээ барилдааны дараа ч хамт олноо дэмжээд л бие халаалтыг нь хийлгээд суучихсан. Миний хувьд дэлхийн аваргын хамгийн эхний өдөр барилдсан. Медаль авсны дараа гэр рүүгээ бага зэрэг яарч байснаа энд нуугаад яах вэ. Монголдоо ирчихээд онгоц газардах 20 хон минут 20 хоног шиг л удаан санагдсан. Онгоцны буудалд буугаад гараад ирэхэд “Алдар” спорт хорооны удирдлагууд, ивээн тэтгэдэг компанийн хамт олон гэр бүлийнхэн гээд бүх дотны улс маань ирчихсэн байхад гайхалтай мэдрэмж төрсөн. Хэлэх ч үг олдохгүй инээгээд л байлаа. Ер нь мөнгөн медаль зүүснээс хойш инээгээд л баймаар санагдах болсон шүү. Одоо ч инээд алдаад л явж байна.
-Та Дэлхийн бүх шилдгүүд чуулдаг наадмын шигшээ барилдаанд шалгарсан. Олимп, Дэлхийн аваргатай алтан медалийн төлөө барилдахаар гарахын өмнөх мэдрэмж ямар байв?
-Тайван байсан шүү. Яг гарахын өмнө барилдааныхаа талаар нэг их бодоогүй. Миний нэр улаан пайз дээр бичигдвэл гоё юм даа л гэж санагдаж байлаа (Дэлхийн аварга тамирчны нэр улаан пайзад бичигддэг). Одоо бодоход Такато аваргатай Цогтбаатарынхаа зөвлөснөөр галзуу, солиотой хүн шиг дайраадюу ч хамаагүй хийгээд барилдчих байсан юм билээ. Дэлхийн аваргын медаль “халаас”-нд ороод ирчихсэн юм чинь алдах юм надад байхгүй шүү дээ. Хүлээж барилдсан маань алдаа байж.
-Та 13 жилийн турш жүдо бөхөөр хичээллэж энэ амжилтын ард гарсан талаараа хэллээ. Энэ бага хугацаа биш. Жүдо бөхийн спортод тууштай байх хөшүүрэг нь юу байв?
-Энэ хугацаанд бэлтгэл бүрийн цагаас хоцролгүй очих шалтгаан нь миний аав юм даа. Аав минь амьдралын боломжтой баян хүн биш л дээ. Гэсэн ч гадагшаа тэмцээнд явах болоход хүүгийнхээ бүх асуудлыг зохицуулчихсан л байдаг. Хүүгийнхээ төлөө гаргаж буй энэ их зүтгэлийнх нь хариуд урмыг нь хугалахгүй юм шүү гэх бодол амжилтын гол хөшүүрэг болсон юм уу даа.
Сая бага боловч баярлуулсан болов уу гэж санахаар сэтгэл дүүрэн сайхан байна. Миний аав энэ насны амьдралаа миний л төлөө зориулж яваа хүн.
-Орон орны аваргууд авхаалж самбаагаа сорьдог том наадмаас мөнгөн медаль зүүлээ. Ингэснээс та өөртөө ямар боломж нээв?
-Амьдралд маань өөрчлөлт гарлаа. Нуугаад яах вэ, би түрээсийн байранд л амьдардаг байсан. Одоо сар бүр медалийн тэтгэмж авахаар боллоо. Ар амьдрал руугаа санаа чилээлгүй зөвхөн спортдоо бүрэн анхаарлаа чиглүүлээд явах боломж нээгдлээ. Хамгийн чухал нь өөрийнхөө нөөц бололцоог мэдэрлээ. Дэлхийн шилдгүүдийн хэнтэй ч тулсан хол дутах юм надад алга. Өөртөө итгэх итгэлийг дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс олж авлаа. Тамирчин хүний хамгийн чухал зүйл энэ байдаг. Парисын олимпийн өмнө ийм итгэлийг олж авсан нь маш сайн хэрэг. Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний шигшээ барилдаанд шалгарсан юм чинь дараагийн удаа аварга болно л гэж дайрна. Ийм амжилтын араас олимпийн наадамд яагаад финальдаж болохгүй гэж. Алдаа бүрээсээ суралцаад цааш алхана даа. Миний ард бат зогсдог багш нар, сайхан хамт олон
минь итгэж байна. Сүүлд нь онцлоход, энэ амжилтын ард том баг ажилладаг юм шүү. “Алдар” спорт хороо, Жүдо бөхийн холбооны нийт хамт олон, шигшээ
багийн багш дасгалжуулагч, цэвэр орчинд бэлтгэл хийх боломжоор хангадаг үйлчлэгч нартаа талархал илэрхийлье. Аавдаа, аавын минь найз н.Энхболд ахдаа баярлаж байна. Намайг жүдод анх хөтөлж оруулсан юм. Миний төлөө сэтгэл чилээдэг олон багш бий. Намайг дэмждэг “Талын хишиг” групп болон “Мөнхийн үсэг” компанийн хамт олонд талархъя. Та бүхний итгэлийг амжилтаараа хариулах болно.
-Ингэхэд та ямар мэргэжилтэй билээ?
-Дунд сургуулиа төгсөөд ЭЕШ өгч Монгол Улсын Их сургуулийн Физикийн ангид элсэж байлаа. Гэсэн ч бэлтгэл, хичээлийн цаг давхцаад нэгийг нь сонгох шаардлага гарсан. Ингээд спортоо сонгоод сургуулиа орхисон. Одоо би Монгол Улсын Боловсролын их сургуульд суралцдаг.
-Тамирчдын төлөөллийн тухайд байр сууриа илэрхийлэхгүй юү. Өнөөдрийн нийгэм, тэр дундаа “Generation Z” гэж нэрлэгдэх залуусын талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-Зөвхөн залуус ч гэлтгүй нийгмээрээ шүүмжлэгчид болсон санагддаг. Бүх
зүйлийг шүүмжилнэ. Юуг ч утасны цаанаас үгийн муугаар хэлээд л хэвтэж байдаг. Орон зайдаа бага ч болов гэрэл түгээж эерэг байгаасай гэж боддог юм. Хувийн байр сууриа илэрхийлэхэд өмнөө тавьсан зорилготой түүнийхээ төлөө тэмцэж яваа хүнд бусдыг шүүмжлээд суух зав гарахгүй дээ. Өглөө сэрэхдээ л зорилгодоо хүрэхийн тулд тухайн өдөр юу хийх талаараа төлөвлөөд гарна. Юун бусдыг шүүмжлэх. Залуусыг өмнөө тавьсан зорилготой хөдөлмөрч байгаасай л гэж хүсдэг. Зарим тамирчид хүний төлөө зааланд ирчихсэн юм шиг бэлтгэл хийхдээ ялархаж байгаа харагддаг. Ийм хандлагатай бол амжилт гаргах хэцүү. Ажил дээр ч адилхан болов уу. Өөрийнхөө төлөө л ажиллаж байгаагаа ухамсарлаж, жаахан ч болов сэтгэл гаргах хэрэгтэй.
Туркийн ард түмний нэг том соёл нь цайны соёл. Нэг жижигхэн аягатай цай нь нэгээс гурван турк лир. Аяганы хэмжээ нь ойролцоогоор 100 грамм орчим юм уу даа. Хаа сайгүй цайлж болох ямар л газар байна нөгөө хөөрхөн жижигхэн аягатай цайгаа уугаад, тамхиа татаад юм яриад суучихна. Цайгаа ойр орчмын газрууддаа дуудлагаар хүргээд өгчихдөг. Зөвхөн тэр цайгаараа гэхэд л овоо хэдэн лирийн орлого олчихдог юм билээ. Олон зууны туршид амьдралынх нь нэгэн хэв маяг болсон соёлын салшгүй өв бол Туркийн ард түмний цайны соёл ажээ. Хаа сайгүй байх зочид буудлын хүлээн авагч нь ирсэн зочноо найрсгаар хүлээн авч нэн түрүүн мөнөөх цайгаараа л дайлна. 
