Month: September 2022

Categories
мэдээ цаг-үе

Эрт илрүүлэгт 300 мянган хүн хамрагдаад байна DNN.mn

Өнөөдөр “Дэлхийн эмч нарын баярын өдөр” тохиож байна

Эрүүл мэндийн сайдын 2022 оны гуравдугаар сарын 15-ны өдрийн “Журам батлах тухай” А/139 дүгээр тушаалаар гаргасан журмын дагуу “Хүн амын нас, хүйс, эрүүл мэндийн эрсдэлд суурилсан зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоо”-г орон даяар эхлүүлсэн. Энэ үзлэгээр улаан хоолой, ходоод, элэг, уушги, бүдүүн шулуун гэдэс, хөх, умайн хүзүүний хавдрыг эрт илрүүлэх боломжтойг сайд хэлсэн юм. Эрт илрүүлэг үзлэг нэг жилийн хугацаанд үргэлжилнэ. Одоогийн байдлаар эрт илрүүлэг оношилгоонд 300 мянган хүн хамрагдаад байна.

ДЭМБ-ын харьяа Хорт хавдрын судалгааны агентлагийн 185 орныг хамруулсан 2020 оны статистик мэдээгээр жилд 19.2 сая хүн хорт хавдраар өвдөж, үүний улмаас 9.9 сая хүн нас баржээ. Сүүлийн хоёр жилд манай улсад хорт хавдрын өвчлөл 2020 онд 6702, 2021 онд 5981 бүртгэгдсэн. Зонхилон тохиолдох хорт хавдрын өвчлөлийн бүтцэд:

  • Элэгний хорт хавдар 32.7 хувь,
  • Ходоодны хорт хавдар 16.1 хувь,
  • Уушги, гуурсан хоолойн хорт хавдар 7.5 хувь,
  • Улаан хоолойн хорт хавдар 5.7 хувь,
  • Умайн хүзүүний хорт хавдар 5.2 хувийг эзэлжээ.

Жилд шинээр оношилж буй хорт хавдрын 72 хувь нь хожуу буюу гурав, дөрөвдүгээр үе шатандаа төгс эмчлэх боломж багассан үедээ оношлуулж байгаагаас нас баралтын түвшин өндөр байна хэмээн сайд хэлсэн.

Хорт хавдрын зургаан сарын эмчилгээнд 4-80 сая төгрөгийг зарцуулдаг. Өнгөрсөн оны байдлаар 0-19 насны 115 хүүхэд хорт хавдраар өвчилсөн бөгөөд 55 хүүхэд нас баржээ. 2021 оны жилийн эцсийн байдлаар 24,141 хүн хорт хавдрын улмаас аймаг, дүүргийн хавдар судлаач эмчийн хяналтад байгаагийн 456 нь хүүхдүүд байна.

ДЭМБ-аас хавдрын урьдчилан сэргийлэлт, эрт илрүүлгийг амжилттай хэрэгжүүлснээр хорт хавдрын шалтгаант нас баралтыг 35-60 хувь бууруулах боломжтой хэмээн зөвлөсөн.

Categories
мэдээ нийгэм

“Говийн чоно-2022”: Аврах ажиллагааны дуурайлган үзүүлэх дадлага сургалт боллоо DNN.mn

Онцгой байдлын ерөнхий газар, Баянхонгор аймгийн Засаг даргын Тамгын газар, АНУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайдын яамны Цэргийн атташегийн алба, Энэтхэг, Номхон далайн цэргийн командлал хамтран зохион байгуулж буй “Говийн чоно-2022” гамшгийн хор уршгийг арилгах олон улсын сургалт, дадлага сургууль Баянхонгор аймагт зургаа дахь өдрөө үргэлжилж байна.

Дадлага сургуулийн хүрээнд өнөөдөр газар хөдлөлтийн гамшгийн үед нурсан барилгаас нэрвэгдэгсдийг аврах, үйлдвэрийн барилгад химийн ослын үед аврах ажиллагаа явуулах, гамшгийн голомтод хээрийн эмнэлэг дэлгэн нэрвэгдэгсдийг хүлээж авах, эмчлэх, дараагийн шатлалын эмнэлэг рүү шилжүүлэх дуурайлган үзүүлэх дадлага сургуулийг хийж, талуудын оролцоог хангах, томилгоот бүрэлдэхүүн гамшгийн нөхцөл байдалд хэрхэн үүрэг гүйцэтгэх туршлагыг хуваалцаж, мэдлэгээ бататгах сургалтууд явагдлаа.

Тус сургалтын үйл ажиллагааг Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга, хошууч генерал Г.Ариунбуян, АНУ-ын Элчин сайдын яамны дэд тэргүүн Мэйтью Фэрэнс тэргүүтэй зочид, төлөөлөгчид үзэж, дадлага сургуулийн үйл ажиллагаа онол, практик хослуулсан иж бүрэн сургалт болж чадлаа гэсэн үнэлгээг өгсөн юм.

Дуурайлган үзүүлэх дадлага сургуульд Онцгой байдлын ерөнхий газрын харъяа Үндэсний аврах бригад, Агаараас эрэн хайх, аврах 111 дүгээр анги, ДСССЗТ-113, Ар тал, хангалтын 115-р анги, НОБГ, нийслэлийн “Аврах анги”, Зэвсэгт хүчний 256-р анги, Төр тусгай алба хаагчдын нэгдсэн эмнэлэг, өмнөд бүсийн төв Өмнөговь аймаг, Говь-Алтай, Дундговь, Завхан, Өвөрхангай аймгуудын Онцгой байдлын газрын аврагч алба хаагчид, эмч, мэргэжилтнүүд оролцлоо гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.


Categories
мэдээ нийгэм

Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд УХТЭ-т ажиллаж төвлөрлийг сааруулах бодлогын хэрэгжилтийг шалгажээ DNN.mn

Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд өчигдөр Улсын Хоёрдугаар Төв Эмнэлэгт ажиллаа. Энэ үеэр 2021-2022 онуудад тус эмнэлэгт хийгдсэн хөрөнгө оруулалтын үр дүнд нэвтэрсэн эмчилгээ үйлчилгээ, шинээр суурилуулсан тоног төхөөрөмжийг хэрэглээнд нэвтрүүлсэн байдалтай танилцжээ.

УХТЭ-ийн ангиографийн тасагт 1,8 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий SIEMENS брэндийн ангиографийн аппаратыг суурилуулсан. Ингэснээр тархи, захын мэдрэлийн судасны оношилгоо, судасны мэс засал зэрэг эмчилгээнд ахиц дэвшил гараад байна. Ангиографийн аппаратыг улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Ховд, Хэнтий, Өвөрхангай зэрэг зургаан аймагт суурилуулсан бөгөөд УХТЭ болон УНТЭ-ийн эмч нар орон нутагт ажиллаж эмч нарыг сургах, чадавхжуулах ажлыг сайдын тушаалын дагуу хийж байна. Ийнхүү орон нутгийн эмнэлгүүдэд ангиографийн аппарат ашиглалтад орж эмчилгээ, хагалгааг хийж эхэлсэн нь Эрүүл мэндийн яамнаас барьж буй төвлөрлийг сааруулах бодлогын хүрээнд хийсэн ажил юм.

УХТЭ-ийн харвалтын тасаг, өвдөлт намдаах тасгийн үйл ажиллагаатай Эрүүл мэндийн сайд С.Энхболд танилцлаа. Эдгээр тасаг нь ЭМЯ-аас барьж буй төвлөрлийг сааруулах ажлын хүрээнд хийгдсэн ажил юм. УГТЭ-т төвлөрдөг байсан харвалтын дараах эмчилгээг бусад эмнэлгүүдэд хийдэг болж буйн нэг жишээ энэ юм. Мөн өвчин намдаах тасагт бүх төрлийн хагалгааны дараах өвдөлт, бусад өвчний өвдөлтийг намдаах эмчилгээг хийх юм байна.

Тус эмнэлэг нь 2019 онд анх удаа Эрүүл мэндийг дэмжих төвийг ашиглалтад оруулж байсан билээ. Өнөөдөр Баянзүрх дүүргийн найм болон 17 дугаар хорооны иргэд тус төвд эрт илрүүлэх үзлэг, оншилгоонд хамрагдаж байна. Өнөөдрийн байдлаар тус төвд 1200 иргэн уррьдчилан сэргийлэх үзлэг, оношилгоонд хамрагджээ. Тус төвийн хувьд өдөрт 40 орчим иргэнийг бүтэн үзлэгт хамруулж буй. Тухайлбал 40-45 иргэн дурангийн шинжилгээнд нэг өдөрт хамрагдаж байна. 40-өөс дээш насны иргэдийн дунд улаан хоолой, ходоодны өвчлөл өндөр байгааг эмч нар хэллээ.

Эрт илрүүлэх үзлэг, оношилгоонд 300,000 иргэн өнөөдрийн байдлаар хамрагдаад байна. Эдгээр иргэдийг 21 аймгийн нэгдсэн эмнэлэг бүрийн дэргэд тус бүр нь 1,5-1,8 тэрбум төгрөгөөр байгуулсан дэмжих төвөөр хийж буй. Үүнээс гадна 118 цэг, бүрэн тоноглогдсон авто машин, автобус, явуулын галт тэргээр иргэдийг үзлэгт хамруулж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

“Тогтвортой хөгжлийн зорилго” нээлттэй өдөрлөг Сүхбаатарын талбайд болж байн DNN.mn

Монгол Улсын Засгийн газар, Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага, Монголын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим болон Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар хамтран “Тогтвортой хөгжлийн зорилго” нээлттэй өдөрлөгийг 2022 оны есдүгээр сарын 10-ны өдөр Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулж байна. Энэхүү өдөрлөгийн арга хэмжээнд Төрийн байгууллагууд, иргэний нийгмийн байгууллагууд, иргэдийн сайн дурын хөдөлгөөн, хувийн хэвшлийн байгууллагууд, шинжлэх ухаан, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, их, дээд болон ерөнхий боловсролын сургуулиуд, олон улсын байгууллагууд, хүүхэд, залуучуудын төлөөллийн байгууллагууд, хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд, таван мянга гаруй хүн биечлэн оролцож, 100 мянга гаруй хүнд мэдээлэл хүргэхээр зорьж байна.

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам нь энэхүү өдөрлөгийн хүрээнд Тогтвортой хөгжлийн зорилгын 13 дугаар зорилго (SDG 13. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр нөлөөг багасгах), Тогтвортой хөгжлийн зорилгын 15 дугаар зорилго (SDG 15. Хуурай газрын экосистемийг хамгаалах)-ын талаар танилцуулна. Түүнчлэн, 2022 оны есдүгээр сарын 02-ны өдрөөс 10 дугаар сарын 02-ны өдрийн хооронд улсын хэмжээнд агаар, орчны бохирдлыг бууруулах зорилготой “Яндангаа хөөлье-өнтэй өвөлжье” аяны талаар иргэд, олон нийтэд танилцуулж байна. Ташрамд дурдахад, Монгол Улс 2020 онд Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хангахад зориулан, хөгжлийн бодлого төлөвлөлтөө шинэчлэн боловсруулж, “Алсын хараа-2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлого баталсан. Уг баримт бичигт Ногоон хөгжлийн зорилтуудыг онцгойлон тусгасан. Түүнчлэн Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 106 дугаар тогтоолоор “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг баталж, Ногоон хөгжлийн сэргэлтийг тодорхойлсон. “Ногоон хөгжлийн сэргэлт”-ийн хүрээнд уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах, цөлжилт, газрын доройтлыг бууруулах, ойн санг нэмэгдүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулах “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг өрнүүлэх, усны нөөцийг хамгаалж, хүн амыг баталгаат ундны усаар хангах, говийн бүс нутгийн усан хангамжийг нэмэгдүүлэх экологи, эдийн засгийн ач холбогдолтой “Хөх морь” төсөл, орчны бохирдлыг бууруулах Энгийн болон аюултай хог хаягдлын төвлөрсөн байгууламж байгуулах зэрэг хөгжлийн төслүүдийг хэрэгжүүлж байна гэж БОАЖЯ-наас мэдээллээ.
Categories
мэдээ нийгэм

Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь хорих ангиас оргосон оргодлыг баривчилжээ DNN.mn

зураг

Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Хорих …. дугаар ангиас наймдугаар сарын 8-нд оргосон оргодол Г.Сумьяабазарыг цагдаагийн алба хаагчид баривчилжээ.

Тодруулбал, энэ оны есдүгээр сарын 9-ний өдрийн 20:00 цагийн орчимд Баянхонгор аймгийн Галуут сумын нутаг дэвсгэрээс баривчилсан байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Нийслэлийн ногоон бүсэд хууль бусаар самар түүхгүй байхыг анхааруулж байна DNN.mn

Самарчдын 37 отог, 146 иргэнд холбогдох хууль журмыг танилцуулж, хууль бусаар түүсэн самрыг хураажээ

Нийслэлийн ногоон бүсэд “Самар-2022” хэсэгчилсэн арга хэмжээг Нийслэлийн Байгаль орчны газраас зохион байгуулж байна. Нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газар, Экологийн цагдаагийн алба, нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газар, Богдхан уулын Дархан цаазат газартай хамтран есдүгээр сарын 5-15-ны хооронд нийслэлийн ногоон бүсийн хушин ой бүхий газар нутагт хяналт шалгалт явуулж буй юм.

Есдүгээр сарын 8-ны байдлаар самарчдын 37 отог, 146 иргэнд холбогдох хууль журмыг танилцуулж, ногоон бүсээс буулгаж, хууль бусаар түүсэн самрыг хураасан байна. Зөрчлийн шинжтэй зургаан үйлдлийг илрүүлэн Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар болон Экологийн цагдаагийн албанд хүлээлгэн өгчээ.

“Самар-2022” хэсэгчилсэн арга хэмжээ нь “Байгаль орчныг хамгаалах тухай”, “Ойн тухай”, “Эрүүгийн хууль”, “Зөрчлийн тухай”, “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай” хуулиуд, “Ойн дагалт баялгийг хамгаалах зохистой ашиглах” журам болон холбогдох бусад хууль тогтоомжуудын хэрэгжилтэд хяналт тавих, зөвшөөрөлгүйгээр ойн дагалт баялаг болох хуш модны самар бэлтгэсэн үйлдлийг таслан зогсоох, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх зорилготой. Хяналт шалгалтын үеэр иргэд ойн дагалдах баялаг болох хуш модны самрыг хууль бусаар түүхдээ модыг хүчтэй цохих, сүхдэх зэргээр холтсыг гэмтээсэн зөрчил ихээр илэрчээ. Түншүүр буюу хатуу биетэй механик үйлдэл үзүүлж модыг доргиох аргаар самар түүх нь хуш модыг гэмтээж, үүнээс үүдэн моддын 20 хувь нь амьдрах чадвараа алддаг байна. Цаашлаад модны хоёрдогч хортон орвол 70-80 хувь нь хатаж үхэх эрсдэлтэй ажээ. Мөн хуш модны самрын болц гүйцээгүй байхад нь түүснээс үүдэн мод мөхөх, улмаар экологийн тэнцвэрт байдал алдагдах аюултайг мэргэжилтнүүд санууллаа.

Самрыг түүхийгээр нь түүснээс үүдэн хүнээс хүнд дамжих шар өвчин, гэдэсний халдварт өвчин тусах эрсдэлтэйн дээр самар түүх үедээ өндрөөс унаж, бэртэж гэмтэх, улмаар амь насаа алдах явдал тохиолдсон байна. Иймд нийслэлийн ногоон бүсэд хуш модны самрыг хууль бусаар түүхгүй байхыг Нийслэлийн Байгаль орчны газраас анхааруулж байна.

Нийслэлийн ногоон бүсэд хууль бусаар самар түүхгүй байхыг анхааруулж байна
Categories
мэдээ нийгэм

​“Өдрийн сонин”-д бүх төрлийн шуурхай зар, зар мэдээ өдөр тутам хэвлэгдэж байна DNN.mn


Монголын хамгийн олон уншигч, захиалагчтай Өдрийн сонинд бүх төрлийн үгэн зар өдөр тутам хэвлэгдэж байна.

Өдрийн сониныг хэвлэмлээр 20 мянга, цахимаар 10 мянган хүн өдөр бүр тогтмол уншдаг.

Та зараа Монголын хамгийн олон уншигчтай сонинд нийтлүүлэхийг хүсвэл 19001987 дугаарын утсаар холбогдож болно. Мөн Мобикомын 155005 дугаарт зарыг тань мессежээр хүлээн авч байна. Зар сурталчилгааны албаны 99190807, 99181648, 96441103, 99017006, 99005205, 99115924, 99195013, 91185115 дугаарын утаснуудад хандаж шуурхай зар, зар мэдээ болон реклам сурталчилгаагаа нийтлүүлэх боломжтой.

ШУУРХАЙ ЗАР, ЗАР МЭДЭЭ:

-Хүчингүйд тооцов

-Нэр өөрчлөгдөв

-Хаясан, гээсэн бичиг баримт

-Татан буугдав

-Ажлын байрны зар

-Тендерийн урилга

-Дуудлага худалдаа

-Обьект

-Үйлчилгээ

-Газар, хашаа

-Байр, оффис түрээслүүлэх

-Сургалт

-Худалдана

-Худалдаж авна

-Хамтарч ажиллана

-Автомашин

-Хэлбэр өөрчлөгдөв

-Хаус

-Холбоо барина уу

-Үнийн санал авах урилга… гэх мэт.

ЗАР ХҮЛЭЭН АВАХ ЦЭГҮҮД:

-“Өдрийн сонин”-ы редакци

-МУБИС-ийн урд нүхэн гарц

-Хорооллын “Ачлал” их дэлгүүрийн 1 давхар

ӨДРИЙН СОНИН ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ



Categories
мэдээ цаг-үе

Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн автозамыг ирэх сард нээхээр болжээ DNN.mn

"Дарханы замыг хурдлуулах" ажлын хэсэг байгуулагдлаа

Сангийн сайд Б.Жавхлан Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн автозамын ажлын явцтай танилцжээ. Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто замын ажлыг Азийн хөгжлийн банк болон Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны төслүүдийн санхүүжилтээр барьж байгаа бөгөөд таван багц болгон тендер зарлаж, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулан ажлыг хийж байна. Азийн хөгжлийн банкны төслийн хоёр, дөрөвдүгээр багцын ажлууд хугацааны хоцрогдолтой, анхаарах шаардлагатай байгаа тул 2 дугаар багц буюу Хар модтын давааны араас Урьхан хүртэлх 45.5 км замын ажилтай Сангийн сайд Б.Жавхлан газар дээр нь танилцаж холбогдох албаныханд үүрэг чиглэл өглөө. Хоёрдугаар багцын ажлыг Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр “Арж капитал” ХХК, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны санхүүжилтээр БНХАУ-ын Жунмэи Инженеринг групп компаниуд гүйцэтгэж байгаа. “Арж капитал” ХХК-ийн ажлын явц 72.7 хувь, БНХАУ-ын Жунмэи Инженеринг группын ажил 43.7 хувьтай байна. Гэрээгээр бол 2023 оны 3 болон 9 дүгээр сард бүрэн ашиглалтад өгөх ёстой. Гэхдээ ирэх сард багтааж замын хучилтыг дуусган замын хөдөлгөөнийг нээхээр ажиллаж байна.

Санхүүжилтийн хувьд ямар ч саадгүйгээр гүйцэтгэлийг тухай бүр олгож байгаа, хил гаалийн нөхцөл байдлаас хамааралтай ажил удаашрах, саатаж байгаа асуудал байхгүй гэдгийг гүйцэтгэгч компаний удирдлагууд хэлж байна. Харин Дөрөвдүгээр багц буюу Сүмбэрийн уулзвараас Цайдмын хөндий хүртэлх 45.08 км авто замын зорчих хөдөлгөөнийг аравдугаар сард нээхээр ажиллаж байна. Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто замын хамгийн удаан, хүндрэлтэй яваа хэсэг бол дөрөвдүгээр багц юм. Санхүүжилттэй холбоотой ямар нэгэн саатал гараагүй ч Азийн хөгжлийн банкны төслийн уг багцын ажлыг хийж байсан гүйцэтгэгч компани солигдсонтой холбоотойгоор хугацаа их алдсан. Одоо авто замын ажлыг Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр БНХАУ-ын Чайна Жео-Инженеринг Корпораци, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны санхүүжилтээр мөн БНХАУ-ын Шанхай Констракшн групп гүйцэтгэж байна. Ажлын явц тус бүр 45 орчим хувьтай байна. Өмнө нь гүйцэтгэгч хоёр компани параллель байдлаар буюу зэрэгцэж 4 эгнээ замын ажлыг гүйцэтгэж байсан бол одоо хугацаа хэмнэхийн тулд хоёр компани эхлэл болон төгсгөлийн цэгээс ажлыг гүйцэтгэж, энэ оны 10 дугаар сард зорчих хэсгийг нээхээр ажиллаж байна.

Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто зам дээр одоо үүсч байгаа хүндрэл бол цементийн хомсдол байна. Цемент нийлүүлж байсан Хөтөлийн “Цемент шохой” ХК-д техникийн засвар үйлчилгээ хийгдэж байгаатай холбоотой үйлдвэрлэл хэвийн явагдахгүй болсноос цементийн хомсдол үүссэн. Гэвч 10 дугаар сарын 1-ний өдрөөс уг үйлдвэрийн засвар дуусч цемент хэвийн нийлүүлнэ гэдгийг Хөтөлийн “Цемент шохой” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Л.Наранбаатар хэллээ. Иймд 10 дугаар сард багтаан Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто авто замын зорчих хэсгийг нээхэд цементийн хэрэгцээгээр тасралтгүй хангах, гүйцэтгэгч компаниуд төлөвлөсөн хугацаандаа ажлаа гүйцэтгэх үүргийг холбогдох хүмүүст өглөө. Засгийн газар болон Сангийн яам, ЗТХЯ, бусад холбогдох төрийн байгууллагууд бүх талаар дэмжиж онцгой анхаарал хандуулж ажиллах болно.

Categories
арын-нүүр булангууд мэдээ

НОМ ЯРЬЖ ӨГЬЕ: “Йоханнес Шилтбергерийн аялал” DNN.mn

Монгол Улсын их сургуулийн Монгол судлалын хүрээлэнгээс “Йоханнес Шилтбергерийн аялал-Татар болон Османы улсад боол мэт өнгөрүүлсэн он жилүүд 1394-1427” хэмээх онц сонирхолтой номыг эрхлэн гаргасан бөгөөд уг номыг Г.Одбаяр герман хэлнээс орчуулж, тайлбар хийжээ. Уг номын агуулга нь Монголын эзэнт гүрний задралын эхэн үе болох XIV зууны адгаар Байерн гаралтай Йоханнес Шилтбергер гэх цэрэг Алтан ордны болон Ил хааны харьяат түрэг ноёдын ордонд өөрийн биеэр туулан өнгөрүүлсэн он жилүүдийнхээ тухай тэмдэглэн үлдээсэн тухай юм. “Йоханнес Шилтбергерийн аялал-Татар болон Османы улсад боол мэт өнгөрүүлсэн он жилүүд 1394-1427” бүтээл нь германд ихээхэн алдарт гарч маш олон удаа хэвлэгдэж байсан ба монгол хэлээр анх удаа орчуулагдсан нь энэ ажээ. Йоханнес Шилтбергер анх 14 настайдаа өөрийн эзнийхээ хөтөч болж европ руу довтолж байсан Төмөр хааны харьяат түрэгүүдтэй тулалдахаар эх нутгаасаа гарчээ. Номын зохиогч бээр татаруудын дунд нийтдээ 30 орчим жил амьдарсан ба тухайн үеийн амьдрал ахуй, соёлын онцлог ёс заншлуудын талаар тун сайн тэмдэглэн үлдээсэн тухай номын оршилд өгүүлсэн байна. Энэхүү ном нь нийт 67 бүлэгтэй. Гэхдээ уншихад тун хялбар богино хэсгүүдтэй. Номын зохиогч удиртгал хэсэгтээ “…Энд би татаруудтай тулалдсан хийгээд тэдний дунд өнгөрүүлсэн цаг мөч бүхэнд бодож явсан, үзэж харсан их хотууд, ус мөрөн, газар орны тухай бүрэн биш боловч үнэн мөнийг бичив. Өөр өөрийн хэлээр ярьж бичдэг олон улс хотууд бас олон онцгой сониныг би үзсэн билээ” гэснээс эхлээд бүтээл хэр сонирхолтой болох нь мэдэгдэнэ. Ромын эзэнт гүрний хаан Унгарын Сигисмунд гэгч буруу номтны эсрэг Загалмайтны улсуудыг уриалан аян дайнд гарсан ба Йоханнес Шилтбергер Дунай мөрний эрэгт байх Никополис цайзын тулаанд оролцож. Харамсалтай нь загалмайтны нэгдсэн арми ялагдал хүлээж, тухайн үед 16-хан настай байсан тэрээр олзлогджээ. Номын зохиогч нэгэнт 20 нас хүрээгүй байсан тул цаазлуулах ялаас хэлтэрч амь гарч чадсан бөгөөд гав гинжинд хүлээтэй 500 гаруй км замыг явган туулж султан Баяазидын ордноо хүргэгдсэн байна. Ингээд л түүний олон жилийн аялал, зовлон зүдүүр, туулах ёстой ирээдүй нь нүүр тулан иржээ. Хэрэв тэрээр цаазлуулах ч юм уу, нөхцөл арай өөрөөр эргэсэн бол энэхүү түүхийн үнэт сурвалж болох бүтээл хэзээ ч төрөн гарахгүй байсан биз ээ. Зохиогч нь олон олон тулаанд султаныхаа төлөө тулалдсан ба өөрийн 60 нөхдийн хамт зугтсан боловч эргэн бууж өгч нийтдээ 12 жилийн турш түрэгүүдтэй амьдарсан байх юм. Гэсэн ч хувь заяаны эрхшээлээр Төмөр хааны албат болж, дараа нь удам залгасан хөвгүүд ач нарынх нь албат болжээ.

Номын долдугаар бүлэгт “Яаж Баяазид Самсон хотыг ноёрхов” нэртэй ба уг бүлгийг сонирхуулъя. “Дараа зунаа Баяазид 80.000 цэрэг авч Цаника орны нийслэл Самсон хотыг бүслэв. …Хотын эзэн нь улсынхаа нэрээр Симайд гэж нэрлэгдэнэ. Эзэн нь хотоо орхин зугтаж, харьяатууд нь бууж өгөв. Баяазид тэр орныг хот, иргэдтэй нь эзлэн авав” гэж өгүүлнэ. Мөн 20 дугаар бүлэг “Төмөр хааны үхлийн тухай” өгүүлнэ. “Төмөр асар их уур хилэнгийн улмаас өвдөж нас барсан. Уур хилэнгээс болж үхэхэд гурван шалтгаан байсан. Эхнийх нь түүний нэг албат алба барихаар ирж явахдаа оргосон нь их гутамшигтай гэх. Удаахь нь Төмөр гурван хатныхаа залууд нь хамгийн хайртай байсан. Төмөр дайнд мордохдоо нэгэн ноёноо хатантайгаа үлдээсэн бөгөөд эргэн ирэхэд нь их хатан нь түүнд бага хатан нь албаттайгаа наргин цэнгэсэн тухай хэлжээ. …Гурав дахь нь мөнөөх ноёныг барьж чадаагүйдээ ихэд уурсан хорссон ба удалгүй тэнгэрт хальжээ. …Миний ийнхүү өгүүлсэн бүхэн Төмөр хааны эрхэнд зургаан жил амьдрахад минь тохиолдсон болон биеэр оролцсон явдлууд билээ”.

Эрхэм уншигч, түүх сонирхогч та бүхэн энэхүү тунчиг сонирхол татам номыг авч уншина гэж итгэж байна. Бас нэг зүйлийг хэлэхэд, уг номын герман эхийн гэрэл зургийг давхар хавсаргаснаараа онцлог бүтээл болжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

БНХАУ-ын БХАТИХ-ын Байнгын хорооны даргын айлчлал өнөөдөр эхэлнэ DNN.mn

БХАТИХ-ын Байнгын хорооны дарга Ли Жаньшу Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийнэ

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Гомбожавын Занданшатарын урилгаар Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Бүх Хятадын Ардын Төлөөлөгчдийн Их Хурлын Байнгын хорооны дарга Ли Жаньшу 2022 оны есдүгээр сарын 10-12-ны өдөр Монгол Улсад албан ёсны айлчлал хийнэ. Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын БХАТИХ-ын Байнгын хорооны дарга Эрхэмсэг ноён Ли Жаньшу айлчлалынхаа хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхэд бараалхана. Мөн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ БНХАУ-ын БХАТИХ-ын Байнгын хорооны дарга Ли Жаньшу-д бараалхана хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.