Month: June 2022

Categories
мэдээ цаг-үе

Нийслэлд хүнсний барааны үнэ өмнөх долоо хоногоос 2.2 өсчээ DNN.mn

Зургадугаар сарын 6-ны байдлаар хүнсний гол нэрийн барааны үнэ өмнөх сараас 2.9 хувь, өмнөх 7 хоногоос 2.2 хувиар өссөн байна.

Тухайлбал, хонины ястай мах кг нь 13,126 төгрөг буюу 3.3, үхрийн ястай мах 15,585 төгрөг буюу 2.4, төмс кг нь 1,891 буюу 17.5 хувиар тус тус өсжээ.

Задгай сүүний нэг литрийн дундаж үнэ 2,550, харин литрийн тарагных 3,553 төгрөг байна.

Улаанбаатар хотын гол нэрийн зарим барааны үнэ, үнийн индексийн мэдээллийг танилцуулж байна.

№ Барааны нэр хэмжих нэгж Баянзүрх зах Хүчит шонхор зах Бөмбөгөр худалдааны төв Саруул зах Барс худалдааны төв Таван-Эрдэнэ зах Хархорин зах
1 “Алтан тариа” гурил дээд кг 1 600 1 800 1 500 1 750 1 500 1 600 1 600
1-р зэрэг кг 1 400 1 400 1 300 1 500 1 300 1 400 1 350
2 “Алтан тариа” савласан гурил дээдийн дээд кг 2 500 2 500 2 300 2 800 2 500 2 500 2 500
дээд кг 1 600 1 800 1 600 1 800 1 500 1 600 1 650
1-р зэрэг кг 1 400 1 400 1 400 1 600 1 300 1 400 1 400
2-р зэрэг кг 1 200 1 000 1 000 1 200 1 000 1 200 1 000
3 Сүү Сүү ХК 1л литр 3 700 3 500 3 800 3 500 3 500 3 700 3 600
Сүү ХК 0.5л литр 1 700 1 700 1 800 1 800 1 700 1 800 1 800
Задгай литр 2 600 2 500
4 Тараг, Цөцгийтэй литр 3 400 3 500 3 450 3 600 3 500 3 500 3 400
5 Талх Атар ширхэг 1 700 1 700 1 650 1 800 1 700 1 700 1 800
Зууван чех ширхэг 2 400 2 200 2 200 2 100
Хар талх 300 гр 1 600 1 600 1 500 1 800 1 500 1 400 1 500
6 Будаа цагаан кг 4 500 4 200 4 000 5 000 3 500 5 000 4 000
шар кг 3 000 3 000 2 500 3 000 3 500 3 500
7 Цөцгийн тос, “Сүү” ХК кг 6 500 7 000 7 000 6 500 6 500 7 000 6 800
8 Ургамлын тос 1 литр 8 000 8 000 7 500 7 000 8 500 8 500 9 000
9 Ногоон цай, Гүрж кг 4 000 3 800 3 800 3 500
10 Элсэн чихэр кг 3 500 3 500 3 000 3 500 3 500 3 200
11 Хонины мах ястай кг 12 800 11 000 13 500 15 800 12 800 14 800 11 500
цул кг 13 500 12 500 14 500 14 800 12 500
12 Үхрийн мах ястай кг 14 500 14 500 14 500 17 800 14 500 16 800 14 500
цул кг 16 000 15 000 17 000 19 800 16 500 18 800 16 000
13 Адууны мах, ястай кг 12 000 10 000 12 000 11 500 10 000
14 Ямааны мах, ястай кг 11 000 10 000 10 000
16 Төмс, монгол кг 2 000 2 000 2 000 2 500 1 800 2 000 1 800
17 Лууван, монгол кг 4 500 4 500 4 000 4 500 4 500 4 500 4 000
18 Байцаа, монгол кг 6 000 5 000 6 000 5 000 4 500 6 000 5 000
19 Хүрэн манжин, монгол кг 7 000 6 500 6 000 7 500 8 000 7 000 6 000
20 Сонгино, хятад кг 3 000 2 500 2 500 3 000 3 000 2 500 2 500
21 Алим, фүжи кг 8 000 6 500 6 500 8 500 8 990 8 500
22 Өндөг, ОХУ ширхэг 450 440 450 450 340 450 430

Categories
мэдээ нийгэм

Петербургийн олон улсын эдийн засгийн форум дээр “Ногоон эрчим хүч”-д шилжих, дэлхийн хийн зах зээлийг хөгжүүлэх тухай хэлэлцэнэ DNN.mn

ОХУ-ын Санкт-Петербург хотноо XXV Петербургийн олон улсын эдийн засгийн чуулга уулзалт болохоор бэлтгэл хангагдаад байна. Уг чуулга уулзалт нь жил бүр дэлхийн өнцөг булан бүрээс хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчдийг нэг дор цуглуулдаг олон улсын томоохон платформуудын нэг болсон юм. Чуулга уулзалтын хүрээнд томоохон гэрээ хэлэлцээрүүд байгуулагдаж, бизнес эрхлэгчдэд зориулсан арга хэмжээнүүд зохион байгуулагддаг.

Энэ жил “Эдийн засгийн шинэ дэг журам: Цаг үеийн сорилтуудыг даван туулах нь” бизнесийн хөтөлбөрийн хүрээнд ногоон эрчим хүч рүү шилжих, дэлхийн хийн түлшний зах зээлийг хөгжүүлэх талаар салбар хуралдаанууд зохион байгуулагдана.

Өнөөдөр эрчим хүчний шилжилт нь дэлхийн олон орны зүгээс уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх асуудлыг шийдвэрлэхэд өгч буй шийдвэртэй алхам юм. 2020-2021 оны COVID-19 цар тахал нь нүүрстөрөгч багатай эрчим хүчний салбарт сөргөөр нөлөөлсөн хэдий ч цөмийн болон сэргээгдэх эрчим хүч, ялангуяа Ази тивд хурдан сэргэж, эрчимтэй хөгжүүлэх боломжтой болсон. Үүний зэрэгцээ 2022 онд олон улсын байдал хурцадсан нь ногоон эрчим хүч рүү эрчимтэй шилжих амбицтай стратеги, төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд саад болохоор магадлалтай байна.

Дэлхийн эдийн засагт сөрөг үзэгдлүүд нэмэгдэж байгаа энэ цаг үед хий нь дэлхийн түлш, эрчим хүчний цогцолборын эдийн засгийн үр ашгийг хадгалахын зэрэгцээ байгаль орчны зорилгод хүрэхэд хувь нэмэр оруулах цорын ганц төрлийн түлш болж магадгүй гэж шинжээчид үзэж байна. 2035 он гэхэд дэлхийн эрчим хүчний баланс дахь хийн эзлэх хувь 26 хувьд хүрнэ гэж тооцоолж байна. 2021 оны байдлаар Орос улс байгалийн хийн олборлолтоор дэлхийд хоёрдугаарт, экспортын хэмжээгээрээ нэгдүгээрт жагсчээ. ОХУ-аас Европын холбооны орнуудад хийн нийлүүлэлтийн эзлэх хувь 40% хүрчээ.

Олон улс оронд эдийн засгийн ашиг сонирхлоос илүү улс төрийн зорилго давамгайлсан нь Европыг эрчим хүчний салбарт Оростой хамтран ажиллахаас татгалзахад хүргэж байна. Үүний үр дүнд Европын холбооны орнуудад орон сууц, нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний өртөг нэмэгдэж, олон салбар зогсонги байдалд орж, ажилгүйдэл нэмэгдэв.

ОХУ-д найрсаг бус байр суурьтай хэд хэдэн улс орон хориг арга хэмжээний дарамт шахалт үзүүлсэн ч Оросын байгалийн хийн салбар тогтвортой хэвээр байна. Оросын байгалийн хийн нийлүүлэлтийн экспортын маршрутыг төрөлжүүлэх ажил үргэлжилж байгаа. Ази, Номхон далайн бүс нутгийн олон оронд эрчим хүчний нөөцийн эрэлт хэрэгцээ жилээс жилд нэмэгдэж, ОХУ-аас импортлох сонирхол нэмэгдэж байна.

Петербургийн олон улсын эдийн засгийн чуулга уулзалт хүндэт зочдод, тэр дундаа Монголоос ирэх төлөөлөгчдөд Шинэ сэргэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хүрээнд ОХУ-тай ногоон эрчим хүчний салбарт харилцан ашигтай хамтын ажиллагааны асуудлаар ярилцах сайхан боломжийг олгох юм. Уг чуулга уулзалт нь байгаа бүх нөөц, бололцоог ашиглах, энэ чиглэлээр бодитой гэрээ хэлэлцээр байгуулах боломжийг олгох нь дамжиггүй.

Categories
мэдээ нийгэм

​Монголын Үндэсний Их Сургууль & Чусонь Их Сургуулийн хамтарсан “Тэргүүлэх их сургууль бэлтгэх олон улсын хамтын ажиллагааны төсөл”-ийн хүрээнд “Эрүүл мэндийн манлайлал олон улсын хөтөлбөр” сайн дурын ажил хийлээ DNN.mn

Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын иргэдэд эрүүл мэндийн үзлэг, сургалт, хүүхдийн амны хөндийн эрүүл мэндийн сургалт явууллаа

Монголын Үндэсний Их Сургууль, БНСУ-ын Чусонь Их Сургуультай хамтран хэрэгжүүлж буй “Тэргүүлэх их сургууль бэлтгэх олон улсын хамтын ажиллагааны төсөл” (төслийн багийн ахлагч Ким Жинъ хыи) –ийн хүрээнд6-р сарын 1-ний өдрөөс 4-ний өдөр Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын эрүүл мэндийн төвдзүрхний бичлэг, дотрын ЭХО, уламжлалт эмчилгээний эмч, Сувилахуйн тэнхимийн багш,оюутнуудаас бүрдсэн сайн дурын ажлын баг “сумын иргэдэд бодисын солилцооны хам шинжээс урьдчилан сэргийлэх, хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэх кампанит ажил, хүүхдийн амны хөндийн эрүүл мэндийн сургалт, биеийн хэлбэр засах бариа, эмчилгээ” хийлээ.

“Эрүүл мэндийн манлайлал олон улсын хөтөлбөр” сайн дурын ажил нь 2017 оноос БНСУ-ын Боловсролын яам, Солонгосын судалгааны сангийн дэмжлэгээр хэрэгжиж буй “Тэргүүлэх их сургууль бэлтгэх олон улсын хамтын ажиллагааны төсөл”-ийн хүрээнд явагддаг ба Чусонь Их Сургууль болон МҮИС-ийн Анагаах Ухааны Сургуулийн багш, Сувилахуйн тэнхимийн оюутнуудын хамтын ажил юм. Уг сайн дурын ажлыг Чусонь их сургууль төлөвлөн зохион байгуулдаг байсан боловч COVID-19-ийн улмаас өнгөрсөн 3 жил МҮИС-ийн АУС, Сувилахуйн тэнхимийн багш, оюутнуудаас бүрдсэн баг зохион байгуулж ажиллаж байна.

Сайн дурын ажлын баг Эрдэнэдалай сумын иргэдэд эрүүл мэндийн үзлэг хийхээр зүрхний бичлэгийн аппарат, ЭХО, биеийн бүтцийн анализатор, цусан дахь сахар хэмжигч зэрэг багаж төхөөрөмжийг авч очин эрүүл мэндийн үзлэг хийсэн. Үзлэгт хамрагдсан хүн тус бүрийн үзлэгийн үр дүнд суурилан эрүүл мэндийн зөвлөгөө өгсөнд Эрдэнэдалай сумын иргэд сэтгэл хангалуун байлаа. Мөн хавдраар өвчлөх эрсдэл өндөр, эрт илрүүлэх боломж бага байдаг учраас хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэхгол 7 зарчмыгзааж өгсөн. Мөн хүүхдийн шүд цоорлоос урьдчилан сэргийлж фтор түрхэж, эцэг эхэд нь хүүхдийн амны хөндийн эрүүл мэнд болон арчилгааг хэрхэн хийх талаар зөвлөгөө өгсөн.

Эрдэнэдалай сумын удирдлагууд болон эрүүл мэндийн төвийн удирдлага хөдөө орон нутагт ирж эрүүл мэндийн үзлэг, оношилгоо хийж өгсөнд талархан Чусонь Их Сургуулийн багш, төслийн багийн ахлагч Ким Жинъ хыи болон төслийн багийн монгол дахь зохион байгуулагч, МҮИС-ийн багш Пак Даль рим нарыг Эрдэнэдалай сумын хүндэт иргэн тэмдгээр шагнав.

Уг сайн дурын ажилд оролцсон МҮИС-ийн багш нар болон Сувилахуйн тэнхимийн оюутан, багш нарын хувьдөмнөх жилүүдээс ялгаатай нь энэ удаад хол зам туулж ард иргэдийн эрүүл мэндийн төлөө сайн дураар ажиллаж их зүйлийг сурч мэдсэндээ баяртай байгаа бөгөөд энэхүү боломжийг олгосон Чусонь Их Сургуулийн багш, төслийн багийн ахлагч Ким Жинъ хыид баярласнаа илэрхийлсэн.

МҮИС-ийн Сувилахуйн тэнхимийн эрхлэгч С.Сэдэддулам “өнгөрсөн 5 жилийн турш Чусонь Их сургуультай хамтран ажилласан туршлагад суурилан манай сургуулийн багш, оюутнууд “Эрүүл мэндийн манлайлал олон улсын хөтөлбөр” сайн дурын ажлыг үр дүнтэй зохион байгууллаа. Хойшид ч мөн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг хангалттай авч чаддаггүй сум, орон нутагт эрүүл мэндийн асуудал, амьдралын чанарыг сайжруулах зорилгоор эрүүл мэндийн олон төрлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлж ажиллах хэрэгцээ, шаардлага байгааг сайн ойлгосон учраас энэхүү сайн дурын ажлыг дэмжиж, санхүүжүүлсэн төслийн багт баярлалаа” гэжээ.

Энэ удаагийн сайн дурын ажлаар МҮИС-ийн эмч, багш нар, сувилахуйн тэнхимийн багш оюутнууд их, дээд сургуулийн үүрэг, хариуцлагын нэг болох сайн дурын ажлын утга учир, үр дүнг мэдэрсэн тул хойшид ч мөн жил бүх тасралтгүй хийнэ гэдгээ хэлж байсан юм.

Categories
мэдээ цаг-үе

Төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар бороо орно DNN.mn

Өнөөдөр нутгийн баруун хэсгээр солигдмол үүлтэй, бусад нутгаар үүлэрхэг. Баруун аймгуудын нутгийн зүүн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр бороо орно. Бусад нутгаар бороо орохгүй.

Салхи баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр баруун хойноос, бусад нутгаар баруунаас секундэд 6-11 метр, Алтайн салбар уулс болон Арц-Богдын өвөр хоолойгоор секундэд 13-15 метр хүрч, бусад нутгаар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Завхан голын эх, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 11-16 градус, Их нууруудын хотгор болон говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, Дорнод-Монголын тал нутгаар 22-27 градус, бусад нутгаар 17-22 градус дулаан байна.

  • УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. 12-14 градус дулаан байна.
  • БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр. 13-15 градус дулаан байна.
  • ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр. 12-14 градус дулаан байна.
Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

А.Батцэцэг: Эрээнд ковид гарч хил хаагддагийн ард улс төр байгаа DNN.mn

МУИС-ийн Олон улсын харилцаа нийтийн удирдлагын сургуулийн доктор А.Батцэцэгтэй ярилцлаа.

-Цар тахал нэрийн дор манай гол хилийн боомтууд удаан хугацаанд хаалттай, хязгаарлалттай байсаар байна. Үндэслэлийг олон талаас нь тайлбарлаж байгаа. Та энэ үзэгдлийг хэрхэн харж байна вэ?

-Монгол, Хятад улсын хувьд хилийн маргаангүй. Мөн гадаад харилцаа, улс төрийн түвшинд зөрчил маргаан харьцангуй тайван хэдий ч цар тахалтай холбоотой хил гаалийн хатуу бодлого баримталж байгаа нь нэлээн урт хугацааг хамарч эдийн засгийн хувьд дарамтад оруулж байгаа нь үнэн. Өмнөд хөрш Монгол Улсаас гадна бүс нутгийн хэд хэдэн улсад ч ижил бодлого баримталж байгаа. Хятадын боомтын зөвлөл халдварын нэг ч тохиолдлыг гадаадаас нэвтрүүлэхгүй гэдэг зарчим, дүрэм, журмыг нэвтрүүлж байгаагаас шалтгаалж удаан хугацаанд хаалттай, хязгаарлалттай байсаар байгаа нь өөр бусад улсад ч тодорхойгүй хүлээлтийн байдалд хүргэж байна гэж бас болно.

Хил гаалийн асуудал нь нэгдүгээрт, цар тахал, хоёрдугаарт, Хятадын Коммунист намын хурал, өвлийн олимптой холбоотой байсан. Мэдээж дотоодын нийгмийн болон улс төрийн шалтгаантай гэж судлаачийн хувьд үзэж байна.

-Нийгмийн болон улс төрийн шалтгаантай гэдгийг та хэлж байна. Халдварын нөхцөл байдал хүнд байгаа ОХУ аль дээр хилээ нээсэн. Гэтэл урд хил дээр яг нээгдэх нь гээд улс даяараа бужигнадаг, нэг өглөө босоход л хаагдчихдаг нэг бус удаагийн тохиолдол гарлаа шүү дээ?

-Өнөөгийн дэлхий дахины нөхцөл байдал, олимп, Хятадын Коммунист намын хурал, Бүх Хятадын ардын төлөөлөгчдийн тавдугаар их хурал зэрэг олон чухал ажил давхацсан. Мэдээж тус улсын хувьд эдгээр арга хэмжээгээ хариуцлагатайтаар зохион байгуулах томоохон үүрэгтэй байсан тул бүх талаасаа хамгаалах шаардлага үүссэн гэж ойлгож байгаа. Ийм учраас эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж хил гаалийн асуудлаа чангаруулсан байх. Энэ бол зөвхөн Монгол Улсад тавьсан хориг биш юм.

Дотоодод халдварын тархалтыг алдахгүйн тулд нэгдсэн менежмэнттэй ажилласан.

Нөгөө талаар БНХАУ-ын хувьд удаан хугацааны туршид тогтвортой байсан тэдний нийгэм эдийн засгийн байдал, ганцаар давамгайлах, хэт ноёлогч байр суурийн хандлага нь өнөөдөр тэднийг маш олон асуудлууд дунд авчирсан байж болох талтай. Коронавирусээс үл шалтгаалан цаашдын олон улсын харилцаан дахь, даяаршиж буй нийгэм дэх байр суурь нь өөрчлөгдөж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, нэг бол суларсаар, нэг бол хүчирхэгжсээр байгаа хэдий ч нийгмийн тогтвортой байдлаа хадгалсаар байгааг дэлхий нийт харж байна. Манай хоёр улсын хувьд өөр өөрийн улс төр, эдийн засгийн нөөц чадавхтай. Хятад бол улс төр, эдийн засгийн хувьд аль ч үед тогтвортой, нөлөө бүхий байсаар ирсэн. Харин манай улсын хувьд эсрэгээрээ.

-Манай улсын улс төр, эдийн засгийн нөхцөл байдлаас шалтгаалж хил гаалийн асуудал үүдэлтэй гэсэн үг үү?

-Ингэж үзэх үндэслэл бий. Монгол Улсын хувьд цар тахал гэнэтийн зүйл байлаа. Хоёрт, энэ том дайралтаас гарах туршлага байгаагүй. Эдийн засгийн чадавх муу. Дээр нь хамгийн гол нь улс төрийн тогтворгүй байдал нөлөөлсөн. Ерөөсөө өрхийн амьжиргаа чанартай байвал нийгэм чанартай байна. Ингэж чадвал улс төр болон эдийн засгийн тогтвортой байдал бий болно. Энэ бүхнийг тогтвортой байлгахын тулд хүний нөөцийн асуудал манайд чухлаар тавигдана. Харамсалтай нь энэ тал дээр манайх учир дутагдалтай. Улс төр, эдийн засаг гэх мэт аль ч салбарт чанартай боловсон хүчин бэлтгэгдэж байж улс орны цаашдын стратеги, төлөвлөлт чамбай, чанартай гарна гэсэн үг шүү дээ. Тэгэхээр өнөөдөр хүртэл үргэлжилж байгаа хил гаалийн асуудал манай талын улс төрийн тогтворгүй байдал, эдийн засгийн чадавхтай нөлөөтэй гэж хэлж болно. Өөрөөр хэлбэл, Эрээнд ковид гараад л хил хаагддаг. Үүний ард улс төр л байгаа шүү дээ.

Харин Хятад улсын хувьд бүс нутгийн хамтын ажиллагаа нь далайн эрэг, хил орчмын хамтын ажиллагаанд голчлон тулгуурладаг. Дээр нь тус улс “Сайн хөрш, найрсаг бодлого” гэх гадаад бодлогыг баримталдаг. Энэ нь Хятадын үндэсний аюулгүй байдал, эдийн засгийн хөгжлийн тогтвортой байдалд ашигтай. Хятад улс бүс нутгийн олон талын хамтын ажиллагаанд оролцож, туршлага хуримтлуулж, улс орны бүх талын үндэстний хүч чадлыг дээшлүүлэх, энэ чухал цаг хугацааг ашиглаж дэлхийд байр сууриа дээшлүүлсэн улс төрийн хүрээний бодлогоо улам бэхжүүлэх санаа агуулж байна. Ийм учраас энэ нь манай улсад ч хамааралтай болох нь дамжиггүй.

Энэ байдлаар Хятадын хилийн хориг 2022 он дуустал үргэлжлэх төлөвтэй байна. Энэ нь хэд, хэдэн чухал үйл явдалтай холбоотой гэдгийг дээр хэлсэн. Энэ нь мэдээж Хятад улсын нөлөөллийн бодлогын нэг өнцөг.

-Таагүй мэдээ байна. Ер нь хил гаалийг хаах, хязгаарлахтай холбоотой эрх зүй ямар байдаг бэ. Манайд үүсчихээд байгаа асуудал дээр хоёр улс хил гаалийн эрх зүйгээ мөрдөж чадаж байна уу?

-Цар тахал хүчтэй тархаж байх үед дэлхийн бүх улс орон өөр, өөрийн улс үндэстний аюулгүй байдлыг хамгаалж хил гааль, боомтуудыг хааж хатуу хөл хорихоос өөр аргагүй байсан. Манай улсын хувьд ч ялгаагүй хатуу хөл хорьж, хилээ хаасан. Энэ бол нэг талаар сүүлийн жилүүдэд яригдаж ирсэн олон улсын харилцааны салбар дахь даяаршсан нийгмийн тулгамдсан асуудал, түүний үр дүн гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Хэдий хүчирхэг гүрэн, хөгжингүй улс байлаа гээд дэлхий дахинд олон жилийн туршид аюул учруулж ирсэн, учруулж байгаа, учруулж болзошгүй асуудлыг дангаараа шийдвэрлэх боломжгүй гэдгийг харуулсан тод жишээ энэ Цар тахал гэж хэлж болно.

Манай улсын хувьд ч тэр жижиг улс, хүн ам цөөн, үйлдвэрлэл төдийлөн хангалттай хөгжөөгүйн сөрөг тал, цар тахлаас үүдсэн удаан хугацааны хилийн боомтын хориг нийт ард түмний амьжиргаа, нийгмийн болон амьдралын чанарт хэрхэн яаж нөлөөлж байна, цаашлаад оюун санаа сэтгэлгээний онцлогт яаж сөрөг нөлөө үзүүлж байна гэдгийг бид өнгөрсөн хугацаанд харлаа.

Монгол Улс олон улсын хил гаалийн эрх зүйн хэм хэмжээ тогтоосон гэрээ хэлэлцээрийн дагуу хүлээсэн үүргээ үндэсний хэмжээнд хангах үүргийг олон улсын өмнө хүлээдэг. Хятад ч ялгаагүй. Тиймээс Хятад улс хил гаалийн эрх зүйгээ зөрчөөд хилээ хаачихлаа гэж шууд дүгнэж болохгүй.

-Нөгөө талаар хоёр улсын хувьд Төвөд улс, Далай ламын тухайд эмзэг ханддаг сэдвүүдийн нэг. Саяхан энэ асуудал манай улсад хөндөгдөж яригдсан. Магадгүй үүнтэй холбоотойгоор урд хил хаагдчихав уу гэдэг хардлагыг зарим хүмүүс дэвшүүлж байна?

-Монгол Улс Бүрэн эрхт улс. Хятад улс ч тэр. Бүрэн эрхт улсын хамгийн үнэт капитал бол ард түмэн. Ард түмний оюун санаа, сэтгэлээний мөн чанарын цаана байгаа гол зүйл монгол хүний шашин шүтлэгийн асуудал.

Хятад улсын гадаадын бодлого бол энх тайвнаар зэрэгцэн орших мөн чанартай. Энэ бол аливаа хоёр улс бие биенийхээ дотоод үйл хэрэгт хөндлөнгөөс оролцохгүй гэсэн агуулга. Тиймээс хил гаалийн боомилолт шашин шүтлэг, Төвөд, Далай ламтай холбох ямар ч үндэслэлгүй.

Categories
мэдээ цаг-үе

Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулийн төсөл хэлэлцэнэ DNN.mn

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан 10.00 цагт эхэлнэ. Өнөөдрийн хуралдаанаар дараах хуулийн төслүүдийг хэлэлцэнэ.

  • “Олон Улсын автотээвэрлэлт гүйцэтгэх тээврийн хэрэгслийн багийн ажлын тухай Европын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.04.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/
  • Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.04.05-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/
  • Хууль зүйн туслалцааны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2021.03.19-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/
  • Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Мөнхбат нарын 4 гишүүн 2022.05.27-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/
  • Донорын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн нарын 3 гишүүн 2022.05.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/
  • Үйлдвэрлэл технологийн паркийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн С.Бямбацогт нарын 14 гишүүн 2022.03.29-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/
  • Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/
  • Татварын мэргэшсэн зөвлөх үйлчилгээний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Цогтбаатар 2022.05.24-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/
  • “Нийгмийн даатгалын Үндэсний зөвлөлийн зарим гишүүнийг чөлөөлөх, томилох тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл
Categories
гадаад мэдээ цаг-үе

Европын Холбоо 2035 оноос эхлэн бензин, дизель хөдөлгүүртэй автомашин худалдахыг хориглоно DNN.mn

2035 оноос эхлэн бензин, дизель хөдөлгүүртэй шинэ автомашин худалдахыг хориглох хуулийн төслийг Европын парламент өчигдөр дэмжжээ.

Тус холбооны орнууд 2030 он гэхэд хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг 1990 оны түвшнээс 55 хувь бууруулах ерөнхий зорилго тавиад байгаа.

Өчигдөр дэмжигдсэн хуулийн төсөл уг төлөвлөгөөний нэг хэсэг юм.

Шинэ хуулийн дагуу 2035 оноос хойш Европын Холбооны зах зээлд худалдаалагдах шинэ автомашинууд бүгд дотоод шаталтын хөдөлгүүргүй байх болно.

“Европын Холбооны хүлэмжийн хийн нийт ялгаруулалтын 15 хувь автомашинаас эх үүсвэртэй байдаг. Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх зорилгодоо хүрэхэд энэ хууль чухал ач холбогдолтой юм” гэж Евро парламентын Ногоон намын бүлэг өчигдөр мэдэгджээ.

Форд, Вольво зэрэг үйлдвэрлэгчид Европын Холбооны төлөвлөгөөг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн байна. Харин Германы автомашин үйлдвэрлэгчдийн холбоо VDA дээрх төлөвлөгөөг эсэргүүцэж байжээ.

Цахилгаан автомашиныг цэнэглэх дэд бүтэц бэлэн биш байгаа нь төлөвлөгөөг хугацаанд нь хэрэгжүүлэхэд бэрхшээл учруулна гэж тэд болгоомжилж байгаа.

Өнгөрсөн онд Европын Холбооны зах зээлд зарагдсан шинэ автомашинуудын 18 орчим хувь нь бүрэн цахилгаан болон хосолсон (hybrid plug-in) хөдөлгүүртэй байжээ.

Эх сурвалж: Reuters

Categories
их-уншсан мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал улс-төр

Д.Үүрцайх: Хүнжүүлсэн пропорционал сонгуулийн тогтолцоог ашиглан УИХ-аа сонгох нь илүү тохиромжтой DNN.mn

Хуульч Д.Үүрцайхтай ярилцлаа.

-Манай улс ардчилсан тогтолцоонд шилжээд өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд пропорционал болон мажоратор, холимог гэх мэт олон төрлийн сонгуулийн тогтолцоог ашиглаж ард иргэдийн төрд төлөөлөх төлөөллийг сонгож байсан. Таны хувьд манай улсад хамгийн тохиромжтой сонгуулийн тогтолцоог аль нь байх боломжтой гэж үзэж байна вэ?

-Монгол Улс 1990 онд ардчилсан төрийн тогтолцоотой болсноос хойш нийт есөн удаа УИХ-ын сонгууль явуулсан байна. Хамгийн эхний буюу шилжилтийн үеийн сонгуулиар АИХ-ын депутатуудыг олонхыг төлөөлөх тогтолцоогоор, Улсын бага хурлын гишүүдийг пропорционал тогтолцоогоор буюу улс төрийн намд өгсөн саналаар нь АИХ-аас сонгож байсан.

Тиймээс шууд бүх ард түмний сонгууль болсон гэж үзэхэд өрөөсгөл. Үүний дараа 1992 онд ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиа баталснаас хойш нийт найман удаа УИХ-ын сонгууль явуулснаас долоог нь олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцооны хэдэн янзын хувилбараар явуулсан байдаг.

Харин 2012 онд хосолсон тогтолцоо буюу УИХ-ын гишүүдийн 2/3 нь буюу 48 гишүүнийг тойргоос, 28 гишүүнийг улс төрийн намуудад өгсөн саналаар нь хувь тэнцүүлэн сонгох тогтолцоогоор явуулсан. Тиймээс манайд туршиж үзээгүй сонгуулийн тогтолцоо байхгүй гэж ойлгох нь учир дутагдалтай.Тухайлбал, цэвэр пропорционал тогтолцоо, хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоо, шилжих саналын тогтолцоо зэрэг олон тогтолцоог манай улс туршиж хараахан үзээгүй байна.

-Шинэ Үндсэн хууль батлагдсанаас хойш ашигласан олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцоог цаашид ашиглахад ямар хүндрэл бэрхшээл тулгараад байна вэ?

-Сонгуулийн уг тогтолцоог өөрчлөхгүй бол бид өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд хөгжлийнхөө томоохон боломжуудыг алдсан буруу замналаасаа гарч чадахгүй гэдэг нь нэгэнт тодорхой болсон. Тиймээс олонхыг төлөөлөх тогтолцоо цаашид манай улсад тохирохгүй, хөгжлийн бодлогыг гацаагч, тойргийн төсвийг тойглож, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыг үр дүнгүй болгож, улсаа өрийн хавханд оруулж байна. Тиймээс сонгуулийн тогтолцоогоо өөрчлөхгүйгээр парламентын ардчилал бэхжихгүй гэдэг дээр эрдэмтэн, судлаачид, улс төрийн намуудын дийлэнх нь санал нэгдэж байна. Хөгжиж байгаа, амжилттай байгаа парламентын ардчилалтай Бүгд найрамдах улсуудын дийлэнх нь хувь тэнцүүлэн сонгох буюу пропорционал тогтолцоог хэрэглэж байна. Өөрөөр хэлбэл улс төрийн намд өгсөн саналд нь хувь тэнцүүлж парламентын суудлаа хуваарилах тогтолцоо юм.

-Манай улсад дээр дурдсан сонгуулийн олон тогтолцооноос алийг нь хэрэгжүүлбэл илүү үр дүнтэй гэж үзэж байна вэ?

-Шилмэл, сонгогдсон сонгуулийн тогтолцоо буюу хамгийн сайн сонгуулийн тогтолцоо гэж байхгүй. Хамгийн сайн сонгуулийн тогтолцоо гэдэг нь тухайн улсынхаа эрхэм зорилго, төрийн байгуулалт, нийгмийн байдалд тохирсон байхыг л хэлээд байгаа юм. Нэгэнт олонхыг төлөөлөх сонгуулийн тогтолцооны олон хувилбарыг туршиж үзээд энэ тогтолцоо манайд тохирохгүй гэдэг нь тодорхой болсон учраас пропорционал сонгуулийн тогтолцоог ашиглан төлөөллийн байгууллагаа сонгодог болох шаардлагатай байна. Пропорционал сонгуулийн тогтолцоо дотроо бас олон төрөл бий. Би хувь судлаачийнхаа хувьд хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоог Монгол Улсад хамгийн тохиромжтой гэж үзэж байгаа. Ийм сонгуулийн тогтолцоо Герман, Швед зэрэг орнуудад амжилттай хэрэгжиж байна.

-Хүнжүүлсэн пропорционал тогтолцоо гэдэг нь бусдаасаа ямар ялгаатай байх вэ. Жаахан дэлгэрүүлэх боломж бий юү?

-Тус тогтолцоогоор тухайн парламентын гишүүдийн талыг нь тойргоос сонгодог бол талыг нь намд өгсөн саналаар сонгох юм. Гэхдээ суудлаа хуваарилахдаа намд өгсөн саналаар нь хувь тэнцүүлэн хуваарилдаг. Өөрөөр хэлбэл, сонгогч хоёр санал өгөх бөгөөд эхний саналаараа тойргийн нэр дэвшигчээ сонгох бол, хоёр дахь саналаа аль улс төрийн намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, бодлогыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлэн дугуйлах юм. Эцэст нь аль улс төрийн нам хэдэн хувийн санал авснаар нь суудлыг нь хуваарилдаг. Ингэж хуваарилах үед шууд сонгогдсон гишүүд нь намд ногдох суудлаас цөөн байвал тухайн намын жагсаалтаас нэмж оруулах, их байвал бусад намуудад хувь тэнцүүлэн жагсаалтаас нь нэмж оруулах юм.

-Тус тогтолцооны сул болон давуу тал нь юу вэ?

-Пропорционал тогтолцооны давуу тал нь сонгогчийн өгсөн санал гээгддэггүй. Нийт сонгогчид ямар төртэй байхыг хүсч, ямар намуудын төлөөллийг төрд оруулахыг хүснэ тэр нь толины тусгал мэт парламентад орж ирдэг. Төлөөллийн зарчим маш сайн хангагддаг. Мөн улс төрд шинэ улс төрийн хүчин орж ирж, олон ургалч үзэл парламентат орж ирэх боломжийг бүрдүүлдэг. Харин сул талын тухайд УИХ-д олон улс төрийн хүчин орж ирэхээр Засгийн газраа байгуулах хэмжээний олонх бүрдэхгүй байх магадлалтай. Өөрөөр хэлбэл, сонгуулийн үр дүнд эвслийн Засгийн газар байгуулагдах нөхцөл шаардлага үүсдэг. Мөн хэт олон намын төлөөлөл УИХ-д орж ирвэл Засгийн газар нь тогтворгүй болох эрсдэл ч бий. Гэхдээ эдгээр эрсдэлтэй талыг хаах хууль эрх зүйн зохицуулалт, механизм бий. Өөрөөр хэлбэл, нийт сонгогчдын 3-5 хувийн санал авсан улс төрийн намууд суудал хуваарилалтад оролцдог. Энэ нь хэтэрхий олон намууд орж ирэх нөхцөл боломжийг хаадаг. Хоёрдугаарт, эвслийн Засгийн газар байгуулагдахаар ямар нам, ямар хүмүүсээр Засгийн газраа удирдуулах шийдэл нь сонгогчдыг санал өгөх үед харьцангуй тодорхой бус байдаг. Гэхдээ ардчилсан байдлаар Засгийн газраа байгуулснаар нэг намын дарангуйллаас салах боломжийг бий болгоно. Олонхыг төлөөлөх буюу мажоратор тогтолцоо бол ялагч бүхнийг авна гэх зарчимтай. Тухайлбал өнөөдөр МАН-ынхан нийт сонгогчдын 43 хувийн саналын дэмжлэг авсан мөртлөө парламентын 80 гаруй хувийг эзэлчихсэн, Засгийн газар дээр 100 хувийн эрх мэдэлтэй болчихсон байна. Гэтэл дэлхийн улс орнуудын ардчиллын хөгжил зөвшилцлийн ардчилал руу явж байна. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн намууд нь гудамжинд жагсаал, тэмцлээр бус, парламентдаа орж ирээд эвлэж нэгдээд Засгийн газраа байгуулдаг, улс төрийн хүчнүүд асуудлаа парламентдаа хэлэлцэж дундын зөв шийдлээ ярьдаг хэлбэр рүү орж байна. Бид энэ хөгжлийн замаас хоцорч болохгүй. Энэ чиглэл рүү явах шаардлагатай.

-Сонгуулийн тогтолцоогоо өөрчиллөө гэхэд иргэдийн саналыг худалдаж авдаг, мөнгөний гэх тодотголтой сонгууль явахгүй гэх баталгаа бий юү?

Хувь тэнцүүлэн сонгох тогтолцоогоор улс даяараа нэг тойрог болох учраас улс даяар сонгогчдыг худалдаж авах хэмжээний тийм баян хүн, гадны хүч байх боломжгүй болно. Энэ бол манай улсын ардчиллын дархлаа, тусгаар тогтнолын бас нэг хамгаалалт, шийдэл болох юм. Өөрөөр хэлбэл, өмнө нь том гэгдэх намууд нэр дэвшигчдээ шилж олохдоо мэдлэг чадвартай хүнийг сонгохоосоо илүү тухайн тойрогт мөнгө зарж, сонгогчдын саналыг худалдаж авч чадах хөрөнгөлөг хүмүүсийг эрж хайдаг байсан. Хэрэв одоо хувь тэнцүүлсэн тогтолцоонд шилжвэл бодлогоор өрсөлдөж, түүнийг хэрэгжүүлэх мэргэжилтнүүдийг улс төрийн намууд оруулж ирэхийг хичээх юм.

Нэг үеэ бодвол сонгогчдын боловсрол дээшилсэн учраас улс төрийн намууд хувь тэнцүүлсэн тогтолцоо хэрэгжиж эхлэхэд намаа хорлох гээгүй л бол авлигач, хулгайч, нэр муутай улстөрчдөө аль болох жагсаалтад оруулахаас татгалзах байх. Оруулбал тэр улс төрийн нам, намын гишүүд бүхэлдээ хохирно. Монгол Улсад тохиромжтой сонгуулийн тогтолцоог сонгоход харгалзаж үзэх бас нэг нөхцөл бол манай улсын хүн амын нягтаршил багатай байдал юм. Тиймээс зах хязгаар нутагт амьдардаг, орон нутгийн иргэдийг төлөөлөх бодитой төлөөлөл бас байх шаардлагатай. Үүнд дээр дурдсан Герман улсын сонгуулийн тогтолцоо нэлээд тохирч байгаа. Учир нь тал нь тойргоос сонгогчдын эхний саналаар сонгогдож, тал нь пропорционал тогтолцоогоор сонгогдох юм. Бүр байг гэхэд 2012 онд явуулсан хосолсон тогтолцоогоор талыг нь тойргоос, талыг нь намд өгсөн саналаар хувь тэнцүүлэн сонгох зэрэг хувилбар байвал манайд хамгийн тохиромжтой гэж үзэж байна.

Categories
зурхай мэдээ цаг-үе

Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай DNN.mn

Аргын тооллын зургадугаар сарын 9, Бархасбадь гариг. Билгийн тооллын 10, тугчин одтой, харагчин могой өдөр. Өдрийн наран 4:54 цагт мандан, 20:49 цагт жаргана. Тухайн өдөр тахиа жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр найз нөхдийг түшиж элдэв үйлийг түргэн бүтээх, бүтээл туурвил эхлэх, бизнес эхлэх, цар ихтэй үйлийг эхлэх, бясалгал хийх, доодсыг асран өглөг, хандив өргөх, сүм дуганыг сэргээх, газар лусын зан үйл хийх, өр барагдуулах, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Ургаа мод таслах, газрын ам нээх, гөлөг тэжээх, байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу.

Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойд зүгт мөрөө гаргавал зохистой.

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эрч хүч ихэснэ.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 12-14 хэм, бороо орно DNN.mn


УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи шөнөдөө баруун өмнөөс, өдөртөө баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө 6-8 градус, өдөртөө 12-14 градус дулаан байна.

Хур тунадас: Нутгийн баруун хэсгээр багавтар үүлтэй, бусад нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө төвийн аймгуудын нутгийн баруун болон өмнөд хэсэг, говийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, өдөртөө баруун аймгуудын нутгийн зүүн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр бороо, дуу цахилгаантай аадар бороо орно. Бусад нутгаар бороо орохгүй.

Салхи: Шөнөдөө нийт нутгаар баруун өмнөөс, өдөртөө баруун болон төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр баруун өмнөөс баруун хойш эргэж, бусад нутгаар баруунаас секундэд 6-11 метр, Алтайн салбар уулс болон Арц-Богдын өвөр хоолойгоор секундэд 13-15 метр хүрч, бусад нутгаар борооны өмнө түр зуур ширүүснэ.

Агаарын температур: Шөнөдөө Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Завхан, Идэр голын хөндийгөөр 0-5 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 15-20 градус, бусад нутгаар 5-10 градус, өдөртөө Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Завхан голын эх, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 10-15 градус, Их нууруудын хотгор болон говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 22-27 градус, бусад нутгаар 19-24 градус дулаан байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө бага зэргийн бороо, өдөртөө бороо орно. Салхи баруун өмнөөс секундэд 8-13 метр. Шөнөдөө 7-9 градус, өдөртөө 13-15 градус дулаан байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Бороо орно. Салхи шөнөдөө баруун өмнөөс, өдөртөө баруун өмнөөс хойш эргэж секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө 5-7 градус, өдөртөө 12-14 градус дулаан байна.