Month: June 2022

УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт “Төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийг шинээр байгуулахыг түр хориглох, тэдгээрийн үр ашиг, менежментийг сайжруулах тухай” тогтоолын төслийг УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатар, Э.Батшугар, Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням, М.Оюунчимэг, Ж.Сүхбаатар нар өргөн мэдүүллээ.

“Монгол Улс дэлхийн эдийн засгийн хөгжлийн түгээмэл хандлага, өөрийн орны өвөрмөц онцлогт нийцсэн олон хэвшил бүхий эдийн засагтай байна” гэж Үндсэн хуульдаа заасан боловч, төрийн өмч зонхилсон бүтэц, тогтолцоотой болжээ.

Тухайлбал, 2012-2020 оны хооронд улсын төсвийн зарлага ДНБ-ий 33.2 хувьтай тэнцэж, ДНБ-ий 22.2 хувийг төрийн болон орон нутгийн өмчит компани, үйлдвэрийн газрууд бүрдүүлжээ.

Шилэн дансанд бүртгэлтэй 460 компани, үйлдвэрийн газраас томоохон 107 компани сүүлийн 10 жилийн хугацаанд нийт татварын орлогын 33 хувийг бүрдүүлсэн байна. Гэтэл Монгол Улсад нийт татвар төлөгч аж ахуйн нэгжүүдийн тоо 228 мянга гаруй байгаа бөгөөд дээрх 107 компани нь үүний 0,05 хувьтай тэнцэж байна. Тэгэхээр нийт аж ахуйн нэгжүүдийн 99.95 хувь нь татварын нийт орлогын үлдсэн хэсгийг төлдөг гэсэн үг.

Өөрөөр хэлбэл, Монголын бизнесийн хамгийн өгөөжтэй, далайцтай макро эдийн засгийн орчинд бодитоор нөлөөлөхүйц хэсгийг нийт компаниудын 0.05 хувь буюу төрийн өмчит компаниуд л хариуцан эрхэлж байгаа ажээ.

Түүнээс гадна гадаадад хувьцаа нь арилжаалагдаж буй Монголд бүртгэлтэй компаниудын хувьцааг Монголын хөрөнгийн биржид арилжаалах эрх зүйн үндсийг тавьсан Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн холбогдох заалтын хэрэгжилтийг хангахад энэхүү тогтоолын төсөл чухал ач холбогдолтой гэж төсөл санаачлагчид үзсэн байна.

Мөн одоо үйл ажиллагаа явуулж буй төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийн үйл ажиллагааг олон нийтийн хяналтад оруулах зорилгоор санхүү, нягтлан бодох хяналтыг сайжруулах, Шинэ сэргэлтийн бодлогын хөтөлбөрийн зохих заалтын дагуу Монголын хөрөнгийн биржид хувьцааг нь арилжиж, олон нийтэд нээлттэй хувьцаат компани болгон өөрчлөн зохион байгуулах зэрэг асуудлуудын хүрээнд тогтоолын төслийг боловсруулсан байна.

Өнөөдөр төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд нээлттэй, ил тод байдал дутагдсанаас хөрөнгийн үр ашиггүй зарцуулалт бий болох, удирдлагын алдаатай шийдвэрт хариуцлага тооцдоггүй, ашиг сонирхлын зөрчил үүсэж, авлига тэлэхэд нөлөөлж байна.

Үүний жишээ тод бол Хөгжлийн Банкны зээл олголттой холбоотой асуудал юм. Зээл олгох зүй ёсны бүхий л шалгуур улс төр, танил тал зэргийн дарамтад бүдгэрсэн нь ил болоод байна.

Хөгжлийн банкны 1.8 их наяд төгрөгийн чанаргүй зээлийн 30 хувь нь төрийн өмчит аж ахуйн нэгжид ногдож байна.

Энэ мэт нөхцөл байдлаас шалтгаалан “Төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийг шинээр байгуулахыг түр хориглох, тэдгээрийн үр ашиг, менежментийг сайжруулах тухай” тогтоолын төслийг боловсруулсан ажээ.

Харин энэхүү тогтоолын төсөл батлагдсанаар олон хэвшил бүхий эдийн засгийн бодитоор хөгжүүлэх, ДНБ-д төрийн салбарын эзэлж буй жин хэмжээг бууруулах, хувийн хэвшилд суурилсан чөлөөт эдийн засгийн тогтолцоог баталгаажуулах, баялгийн хуваарилалтаа зохистой, шударга байхад ахиц дэвшил гарна гэж үзсэн байна хэмээн УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2022.06.03/ үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан 10.07 цагт эхэлж, хуулийн төслүүд эцэслэн баталлаа.

Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн, хууль тогтоолын төсөл, Далай ашиглах тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл зэрэг нийт 46 төслийг эцэслэн батлав.

Үргэлжлүүлэн Ойн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явууллаа.

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны танилцуулгыг УИХ-ын гишүүн Т.Энхтүвшин хийлээ.

Тус Байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явуулах үед УИХ-ын гишүүн Т.Аубакир, Б.Саранчимэг, Х.Болорчулуун нар хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн тухай танилцуулгатай холбогдуулан асуулт асууж, хариулт авсан гэлээ.

Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулах үед төслийг гүйцээн боловсруулах чиглэлийг хуралдаан даргалагчаас өгсний дагуу Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.1-д заасныг баримтлан 2 зарчмын зөрүүтэй санал, хуулийн төслийн зарим заалтаар дахин санал хураах шаардлагатай гэж үзсэн тул Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.3-т заасны дагуу 3 зарчмын зөрүүтэй саналаар санал хураалт явуулж, Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёроос дээш буюу 72.7 хувийн саналаар тус тус дэмжсэн хэмээн танилцуулав.

Байнгын хорооны танилцуулгатай холбогдуулан асуулт асуух гишүүн гараагүй бөгөөд Байнгын хороогоор дэмжигдсэн зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулсан юм.

Санал хураалтаар төслийн 1 дүгээр зүйлийн 8 дахь заалтын 30.1, 30.4, 30.5, 30.6, 30.7 дахь хэсгийг өөрчлөн найруулах санал дэмжигдсэн. Санал дэмжигдсэнээр ойжуулалт, ойн нөхөн сэргээлтийн ажилд тухайн ойн үрийн мужлалаас гарал үүсэлтэй, стандартын шаардлага хангасан үрийг ашиглах бөгөөд үржлийн материал бэлтгэх, үйлдвэрлэхэд төрөөс дэмжлэг үзүүлэх журмыг байгаль орчны болон санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батлах болов. Мөн итгэмжлэгдсэн лаборатори ойн үрийн улсын нөөцийн санд нийлүүлэх болон худалдан борлуулах ойн үрийн шинжилгээ хийж, чанарын гэрчилгээ олгох бөгөөд гарал үүсэл нь тодорхойгүй, эсхүл итгэмжлэгдсэн лабораторийн шинжилгээгээр стандартын шаардлага хангаагүй болох нь тогтоогдсон үрийг худалдах, импортлохыг хориглох юм байна.

Санал хураалтаар аймгийн байгаль орчны газрын харьяанд сум дундын ойн анги, нийслэлийн байгаль орчны газарт ойн асуудал эрхэлсэн нэгж байгуулж, бүтэц, орон тоог батлан, тэдгээрийн даргыг ойн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын даргатай зөвшилцөн томилж, чөлөөлөх санал дэмжигдсэн.

Түүнчлэн ойжуулалт, ойн аж ахуйн арга хэмжээг төлөвлөх, зохион байгуулах, санхүүжүүлэх болон таримал ойг үнэлэх, хүлээн авах, улсын ойн санд худалдан авах, өмчлүүлэх журмыг санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн болон байгаль орчны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална гэсэн саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн бөгөөд хуулийн төслийг УИХ-ын нийт гишүүдийн олонхын саналаар эцэслэн баталлаа.

УИХ-ын даргын 2022 оны наймдугаар захирамжаар Эрүүл мэндийн салбарын эрх зүйн шинэчлэлийн хүрээнд холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн, Б.Бейсен, Н.Учрал, Ц.Туваан нарын бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан.

Ажлын хэсэг эрүүл мэндийн салбарын мэргэжилтнүүдтэй цуврал хэлэлцүүлэг, санал солилцох уулзалтуудыг хийж байгаа. Өнөөдөр эмнэлгийн мэргэжилтний эрсдэлийн болон хариуцлагын даатгалын эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох асуудлаарх “Эмнэлгийн мэргэжилтний мэргэжлийн даатгалын хэрэгцээ, шаардлага” сэдэвт хэлэлцүүлгийг Төрийн ордонд зохион байгууллаа.

Эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд мэргэжлийн үйл ажиллагаагаа эрхлэх явцдаа эрсдэлд орж, эрүүл мэндээрээ хохирч үлдэх тохиолдлууд гардаг. Тухайлбал, мэс заслын эмч, сувилагчдын нүдний салст руу хагалгааны явцад цусны дусал үсрэх, мэс заслын бохир багажид хатгагдах зэргээс болж элэгний В, С вирусийн халдвар авч, цаашлаад элэгний хатуурал, хавдраар өвдөх эрсдэлтэй болдог. Иймд эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн эрсдэлийн даатгалын асуудлыг хөндөж, эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох хэрэгтэйг УИХ-ын гишүүн, Ажлын хэсгийн ахлагч Ж.Чинбүрэн онцоллоо.

Мөн тэрбээр, “Хариуцлагын даатгалын асуудлын тухайд эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтэн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх явцад үйлчлүүлэгчид хохирол учруулсан тохиолдолд тухайн хохирлыг даатгалаас нөхөн төлүүлж, шүүх, хуулийн байгууллагаар шийдвэрлүүлэхээс илүү эвлэрлийн журмаар шийдвэрлэдэг олон улсын сайн туршлагуудыг судлах ёстой. Ингэснээр эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтэнд учрах сэтгэл зүйн болон санхүүгийн дарамтыг багасгаж, үйлчлүүлэгчид учирсан хохирлыг чирэгдэлгүй нөхөн төлөх давуу талтай болно” хэмээн тэмдэглэв.

Гадаадын зарим улс оронд “буруутгах” болон “үл буруутгах” зарчим үйлчилж байна. “Буруутгах” тогтолцоотой орнууд эмч, сувилагч, эмнэлгийн мэргэжилтний гэм бурууг шүүхээр эцэслэн шийдвэрлүүлсэн тохиолдолд хохирлыг нөхөн төлдөг бол “Үл буруутгах” тогтолцоотой орнуудын хувьд хэрэгцээнд тулгуурлан хохирлыг даатгалаас нөхөн төлдөг зохицуулалттай байдаг аж.

Эмч, мэргэжилтнүүдийг эрсдэлээс хамгаалах, хариуцлагажуулахад даатгал чухал үүрэгтэй. Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээг үзүүлэх, мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл бүхий эмнэлгийн мэргэжилтэн нь мэргэжлийн хариуцлагын даатгалд заавал хамрагдах нь зүйтэй гэдгийг Эрүүл мэндийн яамны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Б.Буянтогтох мэдээллээ.

Олон улсад мэргэжлийн хариуцлагын даатгалын дөрвөн шалгуур байдаг байна. Тодруулбал,

1. Эмнэлэг эсхүл эмч үйлчилгээ үзүүлэх, нэхэмжлэгч үйлчилгээ авах гэрээний харилцаа буюу үүрэг/ хариуцлага үүссэн байсан эсэх,
2. Эмнэлэг / эмч үйлчилгээгээ үзүүлэх явцад алдаа, зөрчил гаргасан эсэх,
3. Тухайн алдаа, зөрчил нь нэхэмжлэгчид учирсан хохирлын шууд эсхүл хамгийн ойрын анхдагч шалтгаан мөн эсэх,
4. Хохирлын хэмжээ, үнийн дүнг тогтоож болохуйц эсэхийг тогтоодог.2022 оны нэгдүгээр улиралд Эрүүл мэндийн яаманд иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдол, саналын 32.6 хувийг эмчилгээ, үйлчилгээний чанар хүртээмжтэй холбоотой, 8.2 хувийг эмч, ажилчдын мэргэжлийн ур чадвар, харилцаа, хандлага, ёс зүйтэй холбоотой, 59.2 хувийг бусад асуудлууд эзэлжээ.Өнөөдрийн байдлаар эмнэлгийн байгууллагын хариуцлагын даатгалын үйлчилгээг 3 компани, эмнэлгийн мэргэжилтний хариуцлагын даатгалын үйлчилгээг 4 даатгалын компани үзүүлж байна.

2021 оны байдлаар сайн дурын байгууллагын хариуцлагаа даатгуулсан эмнэлгийн байгууллагатай 197 орчим сая төгрөгийн 89 гэрээ байгуулсан байгаагаас 19 сая төгрөгийн 14 гэрээний нөхөн төлбөрийг төлсөн байна. Харин сайн дураар эмч, эмнэлгийн ажилтны хариуцлагыг даатгуулсан эмнэлгийн байгууллагатай 124 орчим сая төгрөгийн 53 гэрээг байгуулсан. Үүнээс 2 гэрээний нөхөн төлбөрт 347 орчим сая төгрөг төлжээ. Энэ нь нийт хариуцлагын даатгалын 1.6 хувийг эзэлж байгааг Санхүүгийн зохицуулах хорооны Даатгалын газрын дарга З.Батболд хэллээ.

Хэлэлцүүлэгт оролцогчид эрүүл мэндийн салбарт мэргэжлийн болон хариуцлагын даатгалын тогтолцоог нэвтрүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Ингэхдээ албан журмын болон сайн дурын даатгалын хэлбэрийг хослуулах, хохирлын хэмжээ болон эмч мэргэжилтнүүдийн буруутайг эсэхийг тогтоох субъектийг тодорхой заах хэрэгтэй гэлээ. Мөн даатгалын хураамжийн хэмжээг цалин хөлс, инфляцтай уялдуулан тогтоох, эмч, мэргэжилтнүүдэд хууль зүйн туслалцаа авахад шаардлагатай санхүүгийн асуудлыг шийдэх зэрэг олон асуудалд шийдэл олох шаардлагатай байгааг сануулав.

Эмч, мэргэжилтнүүд дангаараа хариуцлага хүлээх боломжгүй. Ажиллах хүчний хомстол, ажлын нөхцөл байдлаас шалтгаалан нэг хүнд хэт их ачаалал ирдэг. Нөгөө талаар алслагдсан сум, багт эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхэд олон бэрхшээл тулгардаг зэргийг харгалзан үзэх талаар хэлэлцүүлэгт оролцсон эмч, мэргэжилтнүүд саналаа хэлсэн.