Үүнээс зөрчлийн дуудлага мэдээлэл 1481, хулгайтай холбоотой 28, хүүхэд, гэр бүлийн хүчирхийллийн дуудлага 137, гэмт хэргийн шинжтэй 85 мэдээлэл бүртгэгдсэн байна.
Үүнээс гадна автомашин согтуу жолоодсон 160, олон нийтийн газар зүй бусаар биеэ авч явж, танхайрсан 133, хүний биед халдсан 63, Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хууль зөрчсөн 141, эрүүлжүүлэх байранд хоносон 190, оршин суугчдын амгалан тайван байдал алдагдуулсан 95 тохиолдол гарчээ.
Богдхан уулын хамгаалалтын бүсийг 22896 га байсныг тэлж 5562 га газраар нэмэгдүүлэн 28458 га болгон өргөтгөж, нэмж хамгаалалтанд авах шийдвэрийг гаргалаа.
Барилгажаад буй хязгаарлалтын бүс 12453 га-аас 5562 га газраар багасаж, 6891 га болж хумигдлаа.
Ингэснээр Богдхан уулын дархан цаазат газарт барилгажаагүй үлдсэн 5562 га газрыг хамгаалж үлдлээ
Улсын Ерөнхий Прокурорын Газар (УЕПГ) өнгөрсөн долоо хоногт буюу тавдугаар сарын 9-13-нд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогчдоос гаргасан 40 гомдол, хүсэлтийг шийдвэрлэжээ. Түүнчлэн мөрдөгч болон зөрчлийн хэрэг бүртгэх эрх бүхий албан тушаалтанд тодорхой ажиллагаа гүйцэтгүүлэхээр 386 даалгавар бичгээр өгсөн байна.
Гэмт хэрэг, зөрчил гарахад нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг арилгуулахаар байгууллага, албан тушаалтанд 19 мэдэгдэл, зөрчил шалган шийдвэрлэх, хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагааг хэрэгжүүлэх явцад гарсан зөрчил, түүнд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөлийг арилгуулахаар харьяа байгууллагуудад хоёр шаардлага тус тус бичиж хүргүүллээ.
Түүнчлэн мөрдөн байцаалтын 2,949 хэрэгт хяналт тавьж, 308 хэргийг яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлж шийдвэрлэлээ. Тодруулбал
Эх сурвалж: УЕПГ
Хийж бүтээх насан дээрээ залуус гэмт хэрэг үйлдэж, эрх чөлөөгөө хасуулдаг жишээ бий. Тэр тусмаа залуус хүн амины хэрэг үйлдэж, олон жилийн хорих ялаар шийтгүүлж буй байдал жил ирэх тусам өсч байгаа нь дэндүү харамсалтай. Тэдний ноцтой хэрэг үйлдсэн шалтгаан нь ердөө л хэдхэн минутын дүрэлзсэн уур, омог, хийж байгаа үйлдлээ хянаж чадаагүйгээс үүджээ.
Залуус найз нөхөдтэйгөө нийлж архи, согтууруулах ундаа хэрэглэн, баар цэнгээний газар ордог. Ингэхдээ хэн нэгэнтэй ялихгүй зүйлээс болж маргалдаж хоорондоо гар зөрүүлдэг. Ямар ч зодоон ердөө 3-5 минутын хооронд л болж өнгөрдгийг мэргэжлийнхэн тогтоожээ. Гуравхан минутын уур хилэнгээ барьж дийлээгүйгээс хүн амины хэрэгтэн болж, амьдралдаа хэзээ ч арилшгүй хар толботой болж үлдэх нь их. Гэмт хэрэгтэн болж эрх чөлөөгөө хасуулсан залуусын олонх нь “Талийгаач намайг янз бүрээр хэлж, доромжилсон. Үүнээс болоод гэнэт уур хүрч, зодолдож эхэлсэн. Маш богинохон хугацаанд бүх зүйл болоод өнгөрсөн” хэмээн мэдүүлэг өгсөн байдаг.
Саяхан Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгээс хүний амь насыг хөнөөсөн мянга орчим гэмт хэрэгтнээс судалгаа авчээ. Судалгаанд хамрагдсан хоригдлуудын 90 гаруй хувь нь хэдхэн минутын уур хилэнгээ тэсвэрлэж чадаагүйгээс болж хүний амь нас хөнөөсөн талаараа ярьсан байна. Өнгөрсөн гуравдугаар сард л гэхэд цэргийн баяр тэмдэглэж явсан найзууд хоорондоо зодолдож нэгнийхээ амь насыг хөнөөсөн хэрэг Сүхбаатар дүүрэгт гарсан. Гэмт этгээд уураа барьж дийлээгүйгээс болоод талийгаачийг ширээний тавцангаар цохиж аминд нь хүрсэн байна. Энэ мэт хоромхон зуурын уураасаа болж олон мянган залуус гэмт хэрэгтэн болсоор.
Тиймээс ялангуяа залуус найз нөхдөө харж онгирч, хэт дэрвэх, мөн хэдхэн минутын дүрэлзсэн уур омгоо дараад сурчихвал өөрийнхөө эрх чөлөөг болоод бусдын аз жаргалыг ч бүрэн хамгаалж, хадгалж үлдэх юм шүү
Өнгөрсөн 24 цагийн хугацаанд улсын хэмжээнд коронавируст халдварын 29 тохиолдол шинээр батлагджээ.
Шинээр илэрсэн тохиолдлуудын
Тавдугаар сарын 9-ний байдлаар нийслэл болон зургаан аймагт 250 хүн эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байсан гэж ХӨСҮТ-өөс мэдээллээ.
Сүүлийн өдрүүдэд Оросын арми Донбасс дахь байлдааны гол бүсэд төдийлөн ахиц дэвшил гаргаагүй бөгөөд харин Украины зэвсэгт хүчний довтолгоо Харьковын ойролцоо тэднийг бараг өөрийнх нь хилд тултал ухраагаад байгаа билээ. Тэгвэл Оросын удирдлага цаашид ямар арга хэмжээ авах, дайны ямар хувилбар байж болох талаар цэргийн хоёр тэргүүлэх мэргэжилтэн АНУ-ын Тэнгисийн цэргийн шинжилгээний төв (CNA) -ийн судалгааны хөтөлбөрийн дарга Майкл Кофман болон Филадельфийн Гадаад бодлогын судалгааны хүрээлэн (FPRI)-гийн ахлах ажилтан Роберт Ли нар хэрхэн дүгнэн хэлэлцсэнийг энэ сарын 13-нд “DW”-д нийтэлснийг сонирхуулъя.
“Оросын арми өнөөдөр явуулж байгаа шигээ Украины Северодонецк мужийн нутаг дэвсгэрт бага хэмжээний довтолгоо хийж, их хэмжээний хохирол амссаар байх аваас удахгүй довтлох ямар ч чадваргүй болох аюултай тулахаас өөр аргагүй болно” гэж Роб Ли хэлэв. Үүнтэй холбогдуулан тэрээр Оросын арми Северодонецкийн голыг хэдэн өдөр дараалан хөвдөг гүүрээр, яг нэг газраар гатлах оролдлогоо олон давтан хийж, уг гарам дээр өөрсдийн 76 танк, хуягтаа украинчуудаар устгуулаад байгааг жишээ болгон авав. Харин энд амиа алдсан Оросын цэргийн тоо одоогоор тодорхойгүй байгаа гэнэ. Оросын арми Донбасст Украины хамгаалалтын шугамыг хэд хэдэн хэсэгт хуваан тасалж устгах гэсэн төлөвлөгөө нь бүтэлгүйтээд байгааг Майкл Кофман дурдав. “Иймээс Оросын арми Изюмийн ойролцоо бус Северодонецк руу цэргийн зарим хүчээ шилжүүлэх гэж Северодонецкийн голыг гатлах оролдлого хийж байгаа юм” гэж Кофман тэмдэглэв.
Оросууд Донбасст дайралтаа үргэлжлүүлж Украины шинэ газар нутгийг эзэлж авсан ч энэ нь ямар ч үр дүнгүй зүйл болно гэдэгт шинжээчид итгэлтэй байна. Оросын армийн бие бүрэлдэхүүнд хийсэн үнэлгээ, судалгааг үндэслэн энэ довтолгоо Оросын цэргийн сүүлчийн нөөцийг Донбасс дахь ажиллагаанд дуусгаж байна гэсэн дүгнэлтийг Кофман хийжээ. Орос Украин руу зайлшгүй дайрна гэж зөв таамаглал дэвшүүлж байсан энэ шинжээч “Оросууд өмнө нь явуулж байсан шигээ өргөн хэмжээгээр халдлагаа үргэлжлүүлэх боломжгүй болсон гэж би дүгнэж байна. Бас барууны бусад шинжээчид, ялангуяа Дайн, тулалдаан судлалын хүрээлэн (ISW)-гийн шинжээчид Оросын армийн Украины цэргийн гол хүчийг Изюм-Славянск-Дебальцевын шугамын дагуу бүслэн бут цохих гэсэн гол төлөвлөгөө нь ямар ч боломжгүй болсон гэж дүгнээд байна” гэж хэлэв.
Оросын армийн нэг гол хүнд асуудал бол боловсон хүчний хомсдол гэж Кофман, Ли нар үзсэн байна. “Тэдний одоо байлдаанд бэлэн байгаа ангиудын 75-80 хувь нь аль хэдийнэ дайнд оролцон их хохирол амсан “зүрх нь үхчихсэн”, харин дайнд оролцоогүй нь шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэх боломжгүй 20-25 хувь байна” гэж Ли нэмж хэлэв. Хэрэв өмнө нь Украины эсрэг цэргийн ажиллагаанд оролцсон Оросын армийн довтолгооныг мэргэжлийн байлдааны тактикийн батальон (БТБ)-ууд гүйцэтгэдэг байсан бол эдгээр нь өнөөдөр дайнд үрэгдсэн цэргүүдийнхээ орон тоог нөхөж чадахгүй болсон, нөхсөн ч ямар ч чадваргүй цэргүүд ирж байгаагаас Оросын армийн өнөөдрийн БТБ-уудыг мэргэшсэн байлдааны тактикийн батальон гэх боломжгүй болчихоод байна. Оросын армийн өнөөдрийн БТБ-ууд бол зүгээр л хоосон тоо гэсэн үг. Иймээс Путин Оросын цэргийн нөөцийг Таджикистан, Абхаз, Сириэс нөхөх гэж оролдож буй мэдээг Кофман, Ли нар хэлэлцүүлгийн үеэр танилцуулав. Оросын хувьд өөрт нь маш эмзэг эдгээр цэгүүдээс цэргээ Украин руу татаж байгаа нь Оросын арми бүрэн сульдсаны нэг том баталгаа гэнэ. Боловсон хүчний асуудлаас гадна Оросын арми зэвсгийн нөөц ялангуяа нарийн ончтой пуужингаа шавхаж дуусч байна. “Хэр олон байгааг хэлэхэд хэцүү, гэхдээ маш цөөхөн үлдсэн нь тодорхой байна” гэж Роб Ли үзэж байна. Коффман харин үүнд санал нийлээгүй байна. “Тийм ээ, Орос олон тооны танк, хуягт техникээ алдсан. Гэхдээ сумны нөөцийг тооцоолоход илүү хэцүү байдаг. Магадгүй хүмүүс оросууд эхлээд хуучин пуужингуудаа хөөргөж байгааг анзаараагүй байж магадгүй. Иймээс тэдний нөөц шавхагдаж байна гэж дүгнэсэн байх. Орос пуужингийн нөөц хангалттай байх магадлалтай” гэж Майкл Кофман нэмж тайлбарлав.
“Орос улсад энэ янзаараа тулалдсаар дуусах, энэ тактикаа өөрчлөх, эсвэл бууж өгөх гэсэн аль аль нь тэдэнд таагүй гурван сонголт үлдээд байна” гэж Роб Ли үзэж байгаа бөгөөд “Путин зөвхөн дайн зарлаж бүх нийтийн цэргийн дайчилгаа явуулж байж л одоо байгаа тактикаа өөрчлөх боломжтой” гэж хэлсэн байна. Путинд “Хүчний эргэлт хийхээс өөр арга үлдээгүй” гэж тэр хэлэв. Харин Орос улс өөрийн түүхийн туршид яг өнөөдрийнх шиг нэг янзаар дайн хийж ирсэн уламжлалтай тул хүчээ өөрчилж чадахгүй байсаар энэ дайнд ялагдана гэдэгт Кофман итгэлтэй байна. “Миний гол дүгнэлт бол Путин өөртөө таагүй шийдвэр гаргах хэрэгтэй болно” гэж тэр хэлэв. Тэрээр ерөнхий дайчилгааны хувилбарыг бодитой бус, магадлал багатай гэж үзэн, Оросын удирдлагын өнөөгийн үйл ажиллагаа болон цэргийн боловсон хүчний хомсдолын асуудлыг шийдвэрлэх гэж байгаа арга хэмжээнүүд нь “ямар ч үр дүнгүй хагас, хугас оролдлогууд” буюу өөрсдийгөө хуурч буй явдал гэж тэр тайлбарлав.
Украин дахь Оросын армийн байр суурь өдөр өнгөрөх бүр улам дордож байна гэж Кофман үзэж байна. “Эхний дөрвөн өдөрт, цаад тал нь эхний арав хоногт оросууд ялах ёстой байсан. Үүнийгээ биелүүлж чадаагүйгээс өдөр өдрөөр мөхөл рүүгээ ойртох хувилбарт шилжин орсон. Тэдэнд анх дайрсан цэргүүдийнх нь ард өөр нэмэлт хүч байгаагүй” гэж тэр дүгнэн хэлэв.
Өнгөрсөн гуравдугаар сарын дунд үе хүртэл өөрсдийн шаардлагаар энхийн гэрээ байгуулах боломж оросуудад байсан гэж Ли хэлэв. “Оросын тал өөрийн шаардлагын дор хаяж нэг хэсгийг нь украинчуудаар зөвшөөрүүлж энэ мөргөлдөөнөөс гарах боломжтой байсан. Тэд энэ боломжоо ашиглаж чадалгүй алдсан. Одоо байдал оросуудад хамаагүй муугаар эргээд байна. Оросыг ямар нэгэн амжилтад хүрч чадна гэж би бодохгүй байна” гэж Роб Ли хэлжээ. Гэхдээ оросууд том хэмжээний довтолгоон хийх боломжгүй болох ч хамгаалах, тактикийн довтолгоон хийх чадвартай үлдэнэ. Оросууд маш их хохирол хүлээх ч Украины тал ч багагүй хохирол хүлээнэ. Түрэмгийлэгчдийг эсэргүүцсэн гадаадын сайн дурынхан бас барууны улсуудын орчин үеийн техник хэрэгсэл украинчуудад түрэмгийлэгчдийг ялах таатай боломж бий болгоно гэдэгт шинжээчид санал нэгтэй байв.
Эцэст нь нэмж хэлэхэд, Оросын арми өнөөдөр 150 байлдааны тактикийн батальон бүрдүүлээд байна. Цэргийн шинжээчдийн Оросын армийн өнөөдрийн БТБ-ууд бол зүгээр л хоосон тоо гэдэг ч энэ бол яах аргагүй их хүч. Хамгийн гол нь эдгээр их хүч буюу байлдааны тактикийн батальонууд маш нарийхан газраар дайрах болчихоод байгаа юм. Энэ нь 300 спартанчууд хар мянган персийн цэргийг ганц нарийн гарцтай даваан дээр тогтоон барьж байсан шиг украинчуудад маш ашигтай нөхцөл болно. Тэгээд ч энэ довтолгоон Оросын сүүлчийн том дайралт болох бөгөөд үр дүнд нь дайнд эргэлт гарч украинчууд эх нутгаа чөлөөлж эхэлнэ.
Г.АМАРСАНАА
БНСУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжиж буй “10 аймгийн төвийн дулааны станц барих” төслийн барилга угсралтын ажлын шав тавих нээлтийн ажиллагаа Хэнтий, Сүхбаатар аймгуудад боллоо.
Эрчим хүчний сайд Н.Тавинбэх ёслолын арга хэмжээг нээж “Монгол Улсын Засгийн газраас нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн түлхүүр болсон эрчим хүчний салбарыг түрүүлж хөгжүүлэх, төвлөрсөн хот, сум, суурин газарт дулааны эх үүсвэр шинээр барих, өргөтгөх ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж, дулаан хангамжийн чанар хүртээмж, ард иргэдийн ая тухтай амьдрах нөхцөлийг сайжруулах зорилт тавин ажиллаж байна. Монгол Улс “Алсын хараа 2050”, Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын хүрээнд хүрээлэн буй орчны тогтвортой байдлыг хадгалах, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулах, хот суурин газрын дулаан хангамжийн хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор БНСУ-ын Засгийн хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр 10 аймгийн төвд дулааны станц, шугам сүлжээ барих төслийг хэрэгжүүлж байна” гэлээ.
Монгол Улсын Засгийн газар, БНСУ-ын “Экспорт-Импорт” банк хооронд байгуулсан зээлийн гэрээний хэрэгжилтийн хүрээнд төслийн зөвлөхөөр БНСУ-ын “Кореан дистрикт хитинг инженеринг” компанийн ”KDHEC-KDHC-GEI” түншлэл ажиллаж байна. Хэнтий, Сүхбаатар, Завхан, Говь-Алтай, Баянхонгор, Өвөрхангай, Говьсүмбэр аймгийн барилга угсралтын ажлын гүйцэтгэгчээр БНСУ-ын “Бьюксан инженеринг” компани шалгаран ажиллаж байгаа бөгөөд төсөл 26 сар үргэлжилж, 2024 оны халаалтын улирал эхлэхээс өмнө ашиглалтад хүлээлгэн өгөхөөр төлөвлөсөн. Төслийн хүрээнд Хэнтий аймгийн төвд автомат удирдлагын систем бүхий хүрээлэн буй орчинд бохирдол багатай 30 Гкал/ц хүчин чадалтай нүүрсээр ажилладаг дулааны станц, 400 – 80 мм-ийн голчтой 18 км урт дулаан дамжуулах шугам, 1,1-4,5 Гкал/цагийн хүчин чадалтай 16 дулаан дамжуулах төв бүхий төвлөрсөн дулаан хангамжийн систем бий болох аж. Харин Сүхбаатар аймгийн төвд автомат удирдлагын систем бүхий хүрээлэн буй орчинд бохирдол багатай 20 Гкал/ц хүчин чадалтай нүүрсээр ажилладаг дулааны станц, 400 – 80 мм-ийн голчтой 61 метр урт дулаан дамжуулах шугамыг тус тус шинээр барьж ашиглалтад оруулах юм байна.
Шинэ технологийн зуух нь хамгийн бага илчлэгтэй нүүрсийг ч бүрэн шатаах ашигт үйлийн коэфициент (85-90%) өндөртэй тул нүүрсний хэрэглээг 40 гаруй хувь, үнсний гаралтыг 25 хувь хүртэл бууруулах аж. Энэхүү станцаас ялгарах утаанд илүү нарийн шаардлага бүхий БНСУ-ын агаарын чанарын стандартыг мөрдөх юм байна. Тухайлбал, одоо ажиллаж байгаа дулааны станцуудын дундажтай харьцуулахад утаанд агуулагдах хүхрийг 80 хувь, азотыг 75 хувь, тоосонцрыг 99 хувь, нүүрсхүчлийн хийг 50 гаруй хувиар тус тус бууруулна.
Аймгийн төвүүд иж бүрэн төвлөрсөн дулаан хангамжийн системтэй болсноор иргэдийн амьдрал, нийгэм эдийн засагт дараах эерэг нөлөөг үзүүлнэ. Үүнд:
Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын Таац багийн “Баруун голын шаахам зураа” гэдэг газар бага насны хүүхэд 05.15-ны өдрийн 17:30 цагийн орчим гэрийнхээ гадна тоглож байгаад сураггүй болсон тухай дуудлагыг 05.16-ны өдрийн 05:35 цагт Онцгой байдлын алба хүлээн авсан байна.
Дуудлагын дагуу тус сумын Таац багийн Засаг даргаар ахлуулсан сумын мэргэжлийн ангийнхан, орон нутгийн иргэд гурван настай С хүүг эрэн хайх ажиллагааг зохион байгуулж байна. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, аврах 12 дугаар ангийн алба хаагчид 05.16-ны өдрийн 06:32 цагт хүч нэмэгдүүлэн ажиллахаар хөдөлжээ.
Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын засаг дарга П.Лхагва-Очиртой ярилцлаа.
-Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сум улсын шилдэг сумаар шалгарлаа, та бүхэнд баяр хүргэе. Шилдэг сум болохын тулд танай сум ямар шалгуур үзүүлэлтийг хангасан бэ?
-Баярлалаа, Хутаг-Өндөрчүүддээ талархал илэрхийлье. Бид хамтын хөдөлмөр, хичээл зүтгэлээрээ улсын тэргүүний сум болж чадлаа. Засгийн газрын 2009 оны 193 дугаар тогтоолоор “Улсын тэргүүний /загвар/ сум”-ын 19 шалгуур үзүүлэлтийг баталсан. Энэ цаг үеэс манай сум “Улсын тэргүүний сум” болох зорилтыг дэвшүүлэн Хангайн бүсэд зургаан удаа журмын хэрэгжилтийг тайлагнасан. Дээрх 19 үзүүлэлтэд сумын нийгэм, эдийн засгийн бүхий л үзүүлэлтийг тусгасан байдаг.
Хэрэгжилтийг хангахын тулд төрийн байгууллага, иргэд, хувийн хэвшлийн салбарынхан бүгд оролцож, тулгамдаж буй асуудлуудаа цаг тухайд нь шийдвэрлэж, ажиллаж, амьдрахад таатай орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, төрийн байгууллагуудын үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлд анхаарч ажилласан. -Танай сумын онцлог юу вэ, байгуулагдаад хэдэн жил болж байна вэ?
-1924 онд байгуулагдсан, 2024 онд түүхт 100 жилийн ойгоо тэмдэглэх гэж байна. Манай сум хангай нутаг, байгалийн үзэсгэлэнт газартай, Эртний Уйгарын томоохон хот болох Бай-балык хотын туурь, Чингисийн унаганы зэлний гадас, Бичигт Биржин, Бичигт хад, Эгийн голын олон үеийн дурсгалт газрууд болон Эг, Сэлэнгэ, Хануй зэрэг томоохон гол, мөрөнтэй, үүнийгээ дагаад аялал жуулчлал хөгжсөн. Эдийн засгийн гол салбар нь мал аж ахуй, газар тариалан. Улсын чанартай автозам дайран өнгөрдөг ба Орхон аймаг, Хөвсгөл аймгийн дунд 200 км зайд оршдог. Төмс, хүнсний ногоо ихээр тариалж, дээрх аймгуудын тодорхой хэрэгцээг хангадаг. Жилийн дөрвөн улиралд чөлөө зайгүй ажиллаж байдаг их ажилч, хөдөлмөрч зон олонтой.
-Шилдэг сум болоход удирдлага болон иргэдийн оролцоо чухал байсан байх. Иргэдээ хэрхэн дэмжиж ажиллав?
-Төр, хувийн хэвшил, иргэдийн хамтын ажиллагааны үр дүнд бид өнөөдөр тэргүүний сум болж байгаа. Төрөлх нутагтаа ая тухтай, ажилтай, орлоготой сайхан амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд анхаарч 2014 онд “Сумын төвийн шинэчлэл” төсөлд хамрагдаж, нэгдсэн инженерийн шугам сүлжээтэй болж, айл өрх, албан байгууллагуудыг дулаан, цэвэр ус, бохирын системд холбох ажлыг шат дараатай хэрэгжүүлэн ажиллалаа.
Иргэдээ ажлын байраар хангах, өрхийн болон жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх чиглэлд тусгай сангуудаас зээл олгох, хувийн хэвшлийн үүсгэл санаачилгыг зөв бодлогоор дэмжиж ажилласнаар ажилгүйдлийн түвшин 5,0 хувьд хүрч буурсан.
-Сүүлийн жилүүдэд ямар бүтээн байгуулалтууд хийгдсэн бэ?
-Сүүлийн хоёр жилд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 240 хүүхдийн хичээлийн байр, 120 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилгын өргөтгөл, үерийн далан, түр буудаллах цэг, орон сууцны барилгын дэд бүтэц, шугам сүлжээний ажлууд хийгдэж байна. Орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар сумын төвд шинээр 0.4кв цахилгаан дамжуулах агаарын шугам татах, төвлөрсөн дулаан хангамжийн хүрэлцээг нэмэгдүүлэх чиглэлд 1.4 мкв хүчин чадалтай халаалтын зуух шинээр суурилуулах, улмаар айл өрхийг дулаанаар хангах, боловсролын салбарт хүүхдүүдийн хичээлийн хоцрогдлыг арилгах зорилгоор “Цахим анги” төсөл хэрэгжүүлэх, Эрүүл мэндийн төвийн яаралтай тусламж үйлчилгээг сайжруулах, лабораторийн тоног төхөөрөмжийг нэмэгдүүлэх зэрэг ажлууд хийгдээд явж байна.
Сумын ахуйн үйлчилгээний барилгыг засварлах, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, сургуулийн дотуур байрны хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, орон сууц барих зэрэг ажлууд шат дараатай хийгдэнэ.
-Эрүүл мэндийн салбартаа хэрхэн анхаарсан бэ?
-Сүүлийн хоёр жил эрүүл мэндийн салбар их хүнд үеийг даван тууллаа. Эрүүл мэндийн төвийг шаардлагатай багаж тоног төхөөрөмжөөр хангах чиглэлд түргэн тусламжийн машин, гематологийн анализатор, шээсний анализатор, соруулгын аппарат, элетрофорет аппарат, цахилгаан зүүний аппарат, дефибилятор, хүчилтөрөгчийн цэвэр баллон, автомашинд цэнэглэдэг хүчилтөрөгч өтгөрүүлэгч, отсос зэрэг 309.3 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмжийг улсын болон орон нутгийн төсвөөр шийдвэрлэсэн. Ковидын үед сумын баяр наадмыг тэмдэглэлгүй, төсөвлөсөн хөрөнгөөр Эрүүл мэндийн төвдөө цусны шинжилгээний иж бүрэн аппарат авч өгсөн.
-Сум төлөвлөлтдөө хэрхэн анхаарч байна вэ?
-Сум 2014 онд “Сумын төвийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө” 2014-2035 хүртэл төлөвлөлт гарган түүнийхээ хэрэгжилтийг хангаж ажиллаж байна. Мөн “Бэлчээр менежмэнтийн төлөвлөгөө” 2021-2024 он, “Нутаг дэвсгэрийн хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө” 2020-2027 он зэрэг бодлогын баримт бичгүүдийг сумын эрхэм зорилго, зорилттой уялдуулан мэргэжлийн байгууллагуудаар хийж гүйцэтгүүлэн хэрэгжүүлж байна.
-Танай сум хэдэн хүн амтай вэ. Хүн амын дийлэнх хувийг хэдэн насныхан эзэлж байна вэ?
-Манай сум Хутаг, Хантай, Уньт, Тээл, Хонгор гэсэн засаг захиргааны таван багтай. 2021 оны жилийн эцсийн байдлаар 1607 өрхийн 5193 хүн ам оршин сууж байна. Үүнээс 52.5 хувь нь залуу болон дунд насныхан, 36.1 хувь нь хүүхэд, 11.3 хувь нь ахмадууд эзэлж байна.
-Боловсролын салбаруудад ямар ажлуудыг хийв?
-Багш, ажилчид, сурагчдын ая тухтай ажиллах, суралцах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, үйл ажиллагааны чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхээр Тээл багт Зуны цэцэрлэгийн байр, Уньт багийн цэцэрлэгийн байрны засвар, 120 хүүхдийн цэцэрлэгийн барилга, хоёр багийн цэцэрлэгийн гал тогооны тоног төхөөрөмж, сургалтын хэрэглэгдэхүүн, тоглоом наадгай, Багшийн хөгжлийн төвийн тохижилт, найман төрлийн хичээлийн кабинетын тохижилт, үйлчилгээний автобус, гал тогооны иж бүрэн тоног төхөөрөмж, цахим ангийн хэрэглэгдэхүүн, Хантай багийн бага сургуулийн хичээлийн байрны засвар зэрэг боловсролын салбарт 1.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, цаашид нэн шаардлагатай байгаа 150 хүүхдийн дотуур байр барих санхүүжилтийг 2022 оны улсын төсөвт тусгуулан ажилласан.
-Хүн амын тоо, ажлын байр, жижиг дунд үйлдвэрлэлийг яаж дэмжив?
-Суманд нийт 137 аж ахуйн нэгж, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч 536 иргэн 23 төрлийн жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхэлж байна. Тэдгээрт төрийн бодлого шийдвэрийг таниулах, тусгай сангуудын зээлд хамруулах, төрөөс үзүүлэх үйлчилгээг хүнд сурталгүй, түргэн шуурхай хүргэх, үүсгэл санаачилгыг дэмжих чиглэлээр хамтарч ажиллаж байна. 2021 онд байнгын болон түр 230 ажлын байр бий болгосон.
-Малын тоо толгой хэдээр өсч, хөдөө аж ахуйн салбартаа хэрхэн анхаарч ажиллаж байна?
-Манай сумын эдийн засгийн гол үндэс мал аж ахуй, газар тариалангийн салбар. Одоогоор 1003 малчин болон мал бүхий өрхийн 293 мянган толгой малтай. Сүүлийн гурван жилээр аваад үзэхэд малын тоо толгой буурсан үзүүлэлттэй байгаа. Энэ нь малчид тоонд бус чанарт анхаарч мал, малын мах, түүхий эдийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах хандлага нэмэгдсэнтэй холбоотой. Газар тариалангийн хувьд улсын хэмжээнд барьж байгаа бодлого хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, мэргэжил арга зүйгээр дэмжиж ажиллахад чухалчилж байна. Малчин тариаланч хоёрын хоорондох үл ойлголцлыг бууруулах, малчдаа тэжээл ургамал тариалах боломж олгох, малчдын хоршоог дэмжих бодлого барин ажиллаж байна.
-Цаашид ямар ажлуудыг хийхээр төлөвлөж байна вэ?
-“Нэгдмэл Хутаг-Өндөр” үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан 317 ажил, арга хэмжээг үе шаттай зохион байгуулан ажиллахаас гадна сумын 100 жилийн ой 2024 онд тохиох тул олон бүтээлч ажлуудыг хийхээр төлөвлөсөн. Инженерийн шугам сүлжээнд айл өрхийг холбох, төвлөрсөн дулаанаар хангах тал дээр анхаарч ажиллаж байна. Мөн орон сууц барих, гэр хорооллын нүхэн жорлонг өөрчлөх, “Сайн хашаа”, “Гудамж” төслүүдийг хэрэгжүүлэх, сумын хог хаягдлын менежмэнтийг сайжруулахаар төлөвлөн ажиллаж байна.
-Бусад сумдад ямар туршлага хуваалцах вэ?
-“Улсын тэргүүний сум”-ын шалгуур үзүүлэлтийг ханган ажиллахын заалт бүрийг эзэнжүүлж, хэрэгжилтийг сайтар тооцох, 19 шалгуур үзүүлэлт нь маш өргөн хүрээтэй тул төрийн бүх байгууллагууд идэвх санаачилгатай, манлайлалтай ажиллах шаардлага юм билээ. Нутгийн өөрөө удирдах байгууллага буюу ИТХ, Засаг даргын тамгын газрын ажлын уялдаа холбоо, төр – төрийн бус байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, иргэдийн дэмжлэг хамгийн чухал гэж бодож байна.
2022 оны 05 сарын 16-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан мэдээ:
Нутгийн баруун хэсгээр үүлшинэ, баруун аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр бороо орно. Бусад нутгаар багавтар үүлтэй, бороо орохгүй.
Салхи нутгийн зүүн хэсгээр баруун хойноос, бусад нутгаар баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ.Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Завхан голын эх, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 16-21 градус, Их нууруудын хотгор болон Алтайн өвөр говь, Орхон-Сэлэнгийн сав газраар 25-30 градус, бусад нутгаар 20-25 градус дулаан байна.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 20-22 градус дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. 20-22 градус дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 18-20 градус дулаан байна.