Month: May 2022

Categories
мэдээ нийгэм

Улаанбаатар-Гуанжоу, Хөх хотын нислэг ирэх долоо хоногоос эхэлнэ DNN.mn

Өнгөрөгч долоо хоногийн Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар /2022.05.25/ БНХАУ-Монгол Улсын хооронд агаарын хил нээх асуудлыг хэлэлцсэн.

Манай улсын Элчин сайдын яамныхан холбогдох газруудтай ярилцаж Шанхай, Бээжингээс бусад хотууд руу долоо хоногт нэг удаа нислэг хийх зөвшөөрөл авсан талаар ЗТХ-ийн сайд Л.Халтар танилцуулсан.

Энэ хүрээнд УБ-Гуанжоу чиглэлд долоо хоногт нэг удаа МИАТ ТӨХК нислэг үйлдэх бол УБ-Хөх хот чиглэлд “Аэро Монголиа” компани долоо хоногт нэг удаа нислэг үйлдэнэ. Ингэхдээ нэг долоо хоногт монголын агаарын тээврийн компани, нөгөө долоо хоногт нь Хятадын агаарын тээврийн компани ээлжлэх байдлаар нислэг үйлдэх аж.

Монголоос очиж буй иргэдийг тусгаарлах эсэх асуудлыг зургаадугаар сарын 01-ээс өмнө зарлах аж.

Categories
мэдээ улс-төр

Ирэх 7 хоногт УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд DNN.mn

Ирэх долоо хоногийн Пүрэв, Баасан гарагт /2022.06.02-2022.06.03/ хуралдах Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны Хаврын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлын дарааллыг та бүхэнд танилцуулж байна.

ЦАГ

ЧУУЛГАНЫ НЭГДСЭН ХУРАЛДААН

ХААНА

10.00

· Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Агаарын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2021.10.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөлд /Засгийн газар 2021.10.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2021.10.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2021.10.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл /анхны хэлэлцүүлэг/

· Зөвшөөрлийн тухай хуулийн нэгтгэсэн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн С.Бямбацогт нарын 22 гишүүн 2019.03.29-ний өдөр, Засгийн газар 2019.04.30-ны өдөр тус тус өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, үргэлжилнэ/

· Ойн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.03.28-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Далай ашиглах тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2019.10.17-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· “Олон Улсын автотээвэрлэлт гүйцэтгэх тээврийн хэрэгслийн багийн ажлын тухай Европын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Автотээврийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.04.14-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.05.10-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2020.05.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/

· Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төсөл /Засгийн газар 2022.04.05-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/

· Донорын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн нарын 3 гишүүн 2022.05.06-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг/

· Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл /Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр нарын 3 гишүүн 2021.04.08-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, эцсийн хэлэлцүүлэг/

· Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.05.04-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.04.05-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/

· Монгол Улсын Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын болон Эрүү шүүлтээс урьдчилан сэргийлэх асуудал эрхэлсэн гишүүнд нэр дэвшигчийн томилгооны асуудал

· Ерөнхий сайдын мэдээлэл: Цөлжилт, газрын доройтол, хөрсний бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар
Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Хүүхдийн бэлгэнд дунджаар 412 грамм сахар агуулагдаж байна DNN.mn

Насанд хүрсэн хүний нэг өдрийн сахрын хэрэглээг 25 грамм хэмээн Эрүүл Мэндийн Яамны (ЭМЯ) зөвлөмжид заасан байдаг. Хүүхдийн баярт зориулан багцалсан нэг уут бэлэгт ойролцоогоор 412 грамм сахар агуулагдаж байгаа нь дээрх хэрэглээнээс даруй 16 дахин их юм.

Сахрын агууламж өндөртэй хүнсний бүтээгдэхүүнийг нэг дор их хэмжээгээр хэрэглэхэд хүүхдэд цатгалан мэдрэмж төрүүлэн хоолны дуршлыг бууруулдаг. Улмаар шим тэжээллэг хоол хүнс идэхээс дургүйцэх, зөвхөн чихэрлэг хүнсний бүтээгдэхүүнийг идэх дуршилтай болж, шүдний өвчлөлд өртдөг.

Иймд эцэг эхчүүд та бүхэн хүүхдэдээ бэлэг сонгохдоо сахрын агууламж өндөртэй хүнсний бүтээгдэхүүн худалдан авахаас аль болох татгалзахыг уриалж байна. Худалдаанаас ууттай бэлэг сонгож буй тохиолдолд багцалсан хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалах хугацаа, чанар, аюулгүй байдал нь алдагдсан эсэхийг шалгаж авахыг зөвлөж байна.

Эх сурвалж: Мэргэжлийн Хяналтын Ерөнхий Газар

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Төв аймгийн газар тариалангийн бүс нутгуудаар хөрсөн дээр цочир хүйтэрнэ DNN.mn

Малчид, иргэд, тариаланчдын анхааралд:

Өнөө шөнө Архангай, Өвөрхангай, Булган, Төв аймгийн газар тариалангийн бүс нутгуудаар хөрсөн дээр цочир хүйтэрч болзошгүйг анхааруулж байна.

2022 оны тавдугаар сарын 28-ны 20 цагаас 29-ний 20 цаг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан мэдээ:

Хур тунадас: Нутгийн зүүн хэсгээр солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө төвийн аймгуудын нутгийн зүүн, зүүн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсэг, говийн аймгуудын нутгийн зарим газраар, өдөртөө зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар бороо, уулархаг нутгаар нойтон цас орно. Бусад нутгаар багавтар үүлтэй, бороо орохгүй.

Салхи: Ихэнх нутгаар баруун хойноос секундэд 5-10 метр, говь, тал хээрийн нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ.

Агаарын температур: Сэрүүсч шөнөдөө Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутгаар 3-8 градус хүйтэн, Их нууруудын хотгор болон Алтайн өвөр говиор 6-11 градус, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг-Үүр, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн голын хөндийгөөр гурван градус хүйтнээс хоёр градус дулаан, бусад нутгаар 2-7 градус дулаан, өдөртөө Хэнтийн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 8-13 градус, Их нууруудын хотгор болон Алтайн өвөр говиор 24-29 градус, бусад нутгаар 16-21 градус дулаан байна.

УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Шөнөдөө үүл багасна, өдөртөө багавтар үүлтэй. Бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Сэрүүсч шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 1-3 градус хүйтэн, бусад хэсгээр 0 градус орчим, өдөртөө 11-13 градус дулаан байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Шөнөдөө үүлэрхэг, бага зэргийн бороо орно. Өдөртөө үүл багасна, бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Сэрүүсч шөнөдөө 1-3 градус хүйтэн, өдөртөө 10-12 градус дулаан байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Шөнөдөө үүлэрхэг, бага зэргийн бороо орно. Өдөртөө үүл багасна, бороо орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Сэрүүсэж шөнөдөө 1-3 градус хүйтэн, өдөртөө 8-10 градус дулаан байна.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Өнөөдөр олон улсын энхийг сахиулагчдын өдөр тохиож байна DNN.mn

НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлөөс 1948 оны тавдугаар сарын 29-ний өдөр баталсан мандатын үндсэн дээр Израиль Арабын хоорондын зэвсэгт мөргөлдөөнийг түр зогсоох, гэрээний хэрэгжилтийг хангах зорилготойгоор анхны энхийг сахиулах ажиллагааг эхлүүлсэн түүхтэй.

Улмаар НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейн чуулганы 2003 оны А/57/129 дүгээр тогтоолоор жил бүрийн тавдугаар сарын 29-ний өдрийг Олон улсын энхийг сахиулагчдын өдөр болгон тэмдэглэдэг уламжлал тогтжээ.

Харин Монгол Улс Засгийн газрын 2012 оны 140 дүгээр тогтоолын дагуу энэхүү түүхэн өдрийг жил бүр тэмдэглэж эхэлсэн юм.

Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний Зэвсэгт хүчний болон Төрийн цэргийн байгууллагуудын бие бүрэлдэхүүн 2002 оноос эхлэн 20 жилийн хугацаанд давхардсан тоогоор 20300 гаруй, түүний дотор 900 орчим эмэгтэй энхийг сахиулагч дэлхийн 10 гаруй улсад НҮБ-ын энхийг сахиулах болон олон улсын цэргийн ажиллагаанд үүргээ нэр төртэй гүйцэтгэсэн байна.

Харин Онцгой байдлын байгууллагын алба хаагчид 2012 оноос хойш даян дэлхийн энх тайвны төлөө дэлхийн орнуудын дайчин эрстэй мөр зэрэгцэн энхийг сахиулах үүргийг гүйцэтгэж байгаа билээ.

Энэ хугацаанд 370 орчим алба хаагч цэнхэр дуулгатнуудын эгнээнд орж, дэлхийн энх тайвныг батлан хамгаалах ариун үйлсэд хүчин зүтгэж Онцгой байдлын байгууллагын төдийгүй Монгол Улсынхаа нэрийг олон улсад өндөрт өргөн, үүргээ биелүүлж байна.

Онцгой байдлын байгууллагаа төлөөлөн НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож байгаа цэнхэр дуулгатнуудын гурав нь эмэгтэй алба хаагч байгаа юм.

НҮБ-ын энхийн ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэсэн, үүргээ нэр төртэй биелүүлж буй Онцгой байдлын байгууллагын нийт Цэнхэр дуулгатан та бүхэнд “Энхийг сахиулагчдын өдөр”-ийн мэндийг хүргэе гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл спорт туслах-ангилал

Ц.Хосбаяр: Чөлөөт бөхийн холбоог 452 сая төгрөгийн өрөнд оруулаад хаалгаар гарсан Б.Батбаяр одоо тооноор орохыг санаархаж байна DNN.mn

Гавьяат дасгалжуулагч Ц.Хосбаяртай ярилцлаа.

-Монголын чөлөөт холбооны ээлжит их эе өнгөрсөн хавар болсон. Сонгогдсон дасгалжуулагчид ажилдаа орж амжаагүй байна гэх юм. Юу болоод байна вэ?

-Орж амжаагүй байна. Их хурлаар нэр бүхий 29 хүнийг тэргүүлэгчээр сонгосон байдаг. Тэргүүлэгчдээс шигшээ багийн дасгалжуулагч нарыг сонгохоор 11 хүнийг томилсон. Б.Болд, П.Буяндэлгэр, шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар ажиллаж байсан Б.Баттулга, улсын гарьд Б.Гантогтох, дархан аварга Г.Өсөхбаяр, улсын начин Ло.Энхбаяр, гавьяат тамирчин Н.Бүргэдээ, гавьяат тамирчин Б.Наранбаатар, Д.Алтанхуяг, П.Гансүх, Н.Батсайхан нарын зэрэг хүмүүс сонгогдсон юм. Ингээд тэргүүлэгчид ярилцаад шигшээ багийн сонгон шалгаруулалтад оролцохоор нэр дэвшсэн 22 хүнээс зургааг нь сонгож нэрийг дугуйлж шигшээ багийн дасгалжуулагчдыг сонгож ерөнхийлөгч рүүгээ явуулахаар шийдсэн юм билээ. Санал хураалтын үр дүн гарахад О.Пүрэвбаатар, Ц.Цогтбаяр, Г.Мандахнаран, Ц.Баярсайхан, Т.Сүхбаатар, Э.Ням-Очир нар шигшээ багийн дасгалжуулагчаар сонгогдсон байдаг. Гэтэл энэ үр дүн Буяндэлгэрийн Болд гэж хүний санаанд нийцээгүй юм билээ. Болсон үйл явц товчхондоо ийм. Сонгогдоод хоёр сар болж байна. Шигшээ багийн дасгалжуулагч нар сонгогдоод хоёр сар болж байгаа ч ажлаа аваагүй явсаар өнөөдрийг хүрлээ.

-Өмнөх удирдлагууд тодруулбал, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Батбаяр нарын хүмүүс их хэмжээний өртэй үлдээсэн гэх мэдээллийг та онцолсон байна лээ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Үүнийг Монголын чөлөөт бөхийн холбооны санхүү хариуцсан дэд ерөнхийлөгч Н.Батсайхан надад хэлж байна л даа. Ажлаа авахынх нь өмнө багш дасгалжуулагч нарын өргөтгөсөн хурлын үеэр Н.Батсайханд хандаж “Санхүү хариуцсан дэд ерөнхийлөгч гэх албан тушаалд очлоо. Албаа хүлээж авахаас өмнө холбооны өр ширийн асуудлыг холбогдох байгууллагаар шалгуулаарай” гэж анхааруулж байсан юм. Өнөөх маань сая надад 452 сая төгрөгийн өртэй байна гэдгийг надад хэлж байна лээ. Өмнөх удирдлагууд олон улсын тэмцээнд шүүгчгүй явах зэргээр удаа дараа торгууль хүлээж байсныг нь сайн мэдэхийн хувьд би анхааруулсан юм. Тухайн үеийн МЧБХ-ны ЕНБД Б.Батбаяр “Чөлөөт бөхийн шүүгч олон улсын тэмцээнд явахад хамгийн багадаа долоо хонодог. Шүүгчдийн зардал гаргаж байснаас торгуулийг нь хүлээгээд өрөнд орсон нь амар байдаг юм” гэж хэлж байлаа. Ийм ойлголттой хүн чөлөөт бөхийг яаж хөгжүүлэх вэ. Шүүгч олон улсын тэмцээнд явна гэдэг ур чадвараа ахиулах, зэрэг цол авахаас өгсүүлээд олон талын ач холбогдолтой шүү дээ.

-452 сая төгрөг гэдэг бага мөнгө биш шүү дээ. Ковидын үед тэмцээн уралдаан зохион байгуулагдаагүй. Энэ их өр яагаад үүсэв гэдэг нь анхаарал татаж байна л даа.

-Би сая тэмцээнд шүүгчгүй явдаг асуудлыг онцоллоо. Дээрээс нь нэмээд хэлэхэд, Б.Батбаяр өнгөрсөн зун олимпийн наадамд оролцож тамирчны буланд суусан асуудал байгаа. Энэ үйлдэлдээ торгууль хүлээсэн байх. Холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга хүн олимпийн дэвжээнд зодоглож буй тамирчны буланд сууж байгаа нь илтэд дүрэм зөрчсөн үйлдэл. Тухайн үед Б.Батбаяр БЗД-ийн Засаг даргын орлогчоор ажиллаж байсан юм. Энд ковидын нөхцөл байдал амар биш, дүүрэг нь усанд автчихсан үер болж байхад л Засаг даргын орлогч Б.Батбаяр олимпийн наадам үзэж тамирчны буланд суугаад алчуур сэвээд МЧБХ-г өрөнд оруулаад зогсож байлаа. Мөн Б.Төмөрбаатар гэж шүүгч нь дэлхийн бөхийн холбооны дүрмийг удаа дараа зөрчсөн. Энэ үйлдэлдээ торгууль хүлээсэн. Дэлхийн бөхийн холбооноос Б.Төмөрбаатарын шүүх эрхийг хоёр жилээр хассан байдаг. МЧБХ-ноос энэ үйлдлийг олонд зарлалгүй, дараад өнгөрөөсөн. Энэ бүхэн хуримтлагдаад л ийм хэмжээний өр үүсч. Энд онцлоод багаа хүмүүсээс өмнө Монголын чөлөөт бөхийн холбооны үйл ажиллагаа хэвийн явж байлаа.

-Энд анхаарал татах өөр нэг асуудал байна л даа. Бөхийн чөлөөт барилдааны Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээн сая Улаанбаатарт болсон. Энэ үеэр санхүүгийн ноцтой зөрчлүүд гарсан байх юм.

-Тус тэмцээнд Засгийн газраас дэмжлэг болгож 930 орчим сая төгрөг төсөвлөсөн байдаг. Гэтэл нэг тэрбум хоёр зуун тавин сая төгрөгийн зардал гаргасан байгаа юм. Холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга П.Буяндэлгэр гэж хүн гарын үсэг зураад л зарцуулаад байна лээ. Яг юунд зарцуулсан тайлан тооцоо нь ил биш. 900 гаруй сая төгрөг гэдэг бага мөнгө биш шүү дээ. Суманд бага сургууль барьчих хэмжээний төсөв. Ийм хэмжээний төсвийг Монголын чөлөөт бөхийн холбооны цөөхөн хүмүүс гар хөлийн үсэг зурж зарцуулчихаад тайлан тооцоогоо ил гаргахгүй байгаа нь ноцтой асуудал.

-Тэмцээнд оролцсон тамирчдаас хураамж авдаг шүү дээ. Дээрээс нь Засгийн газраас дэмжлэг авдаг хэрэг үү.

-Хажуугаар тамирчдын хураамж өдрийн 180 швейцарь франк авдаг. Нэг өдрийн 180-ыг дөрвөн өдрөөр тооцоход 720 швейцарь франк. Энэ мөнгийг Монголын чөлөөт бөхийн холбоо хурааж авдаг. Мэдээж эндээс тамирчдын буудал, тэднийг зөөх унааны мөнгө гарна. Заал чимэглэх гэх мэт ажлуудад зардал гардаг. Энэ мэт зардлууд их гарлаа гэхэд л 20 сая төгрөгөөс хэтрэхгүй. Энэ бүх тайлан тооцоо нээллтэй байх ёстой. Гэтэл хаашаа яаж зарцуулсан нь бүрхэг хэвээр байна.

-Их хэмжээний төсөв эргэлдэж байна шүү дээ. Аудитын байгууллагаас шалгалт ороогүй юм уу?

-Оруулах санал гаргахад өөрсдөө татгалзаад байх юм. Хяналт тавих чиг үүрэгтэй байгууллагууд нь үүнд анхаарал хандуулах ёстой. Ийм хэмжээний төсөв хаашаа орсон нь ил биш, тэгээд 452 сая төгрөгийн өртэй үлдээчихээд аудитын шалгалтаас зайлсхийж байгаа нь анхаарал татаад байна. Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын орлогч Б.Батбаяр нарын хүмүүс чөлөөт бөхийн хөгжлийн төлөө ажилласан уу, эсвэл энэ мэтээр мөнгөнд шунаж байсан уу гэдгийг хуулийн байгууллага шалгах хэрэгтэй. Энд аудит оруулах зайлшгүй шаардлагатай нэг асуудал бий. Үүнийг би хардах эрхийн хүрээнд хэлж байгаа юм шүү. 2019 онд украин, орос дасгалжуулагчид ирж сонгомол бөхийн сургалтын талаар сургалт хийсэн. “Алдар” спорт хорооноос Ц.Цогтбаатар, Б.Одончимэг бид гурав сууж сертификат авсан юм. Үүний дараахан миний хоёр шавийг хэд хэдэн тэмцээнд багшгүйгээр явуулсан байдаг. Ингээд Казахстанд болох дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний өмнө хоёр шавиа дагаж явахаар өргөдөл бичсэн юм. Холбооноос хоёр хоногийн зардал л хүссэн юм. Гэтэл зөвшөөрөөгүй. Монголын чөлөөт бөхийн холбооны зүгээс миний хоёр шавийг багшгүйгээр тэмцээнд явуулж нэр зүүж байсан нь тайланд тусгах л зориулалттай байсан болов уу. Энэ үеэр Дэлхийн бөхийн холбооноос их хэмжээний мөнгө орж ирсэн байх ёстой. Энэ нь хаашаа орсон нь мэдэхгүй. Үүнийг зайлшгүй шалгах ёстой.

Энд онцлоод байгаа 452 сая төгрөгийн өр бол ил байгаа нь. Хэрэв аудит оруулах юм бол хэд нугарсан их мөнгөний зөрчил гарна гэдгийг ам бардам хэлье.

Монголын чөлөөт бөхийн холбоог ийм хэмжээний өрөнд оруулж хаячихаад Буяндэлгэрийн Болд нарын хүмүүс үгсэн хуйвалдаж “Мэргэжлийн зөвлөл” гэх зүйлийг байгуулж чөлөөт бөхийн дахин гартаа оруулахыг санаархаж байгаа нь зэвүү хүргэж байна. Гэрийн хаалгаар гараад явсан Буяндэлгэрийн Батбаярыг тооноор оруулж ирэхийг завдаж байна л даа. Ингэхдээ мэргэжлийн зөвлөлийн даргаар энэ бүх булхай, будлианы хөрөнгө Буяндэлгэрийн Батбаярыг томилох гэнэ. Дэлхийн бөхийн холбооноос бандуулсан шүүгч Б.Төмөрбаатар, Ц.Сэрээтэр нар нь мэргэжлийн зөвлөлийн гишүүд болох юм байна. Чөлөөт бөхийг дахиад гартаа оруулж гадаад дотоодын тэмцээний төсвөөр гараа угаах гээд байгаа юм уу. Хэвийн ажиллагаатай байсан чөлөөт бөхийн холбоог авч 452 сая төгрөгийн өрөнд оруулаад орхисон хүн ямар нүүрээрээ чөлөөт бөх рүү харж байна вэ. Үүнийг хувьдаа хүлээн зөвшөөрөхгүй. Ийм сэтгэлээр ажилладаг хүмүүс чөлөөт бөхийн хөгжлийг урагш нь чиглүүлж чадахгүй.

-Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд дотоодын ямар тэмцээн уралдаанууд болов?

-Ковидын үед нас насны улсын аварга шалгаруулах тэмцээнүүд явагдлаа. Ингэхдээ тамирчдаас мандатны мөнгө гэж 20000 төгрөг хурааж авсан. Байнд нь өргөмжлөл л өгсөн. Жүдо, таэквондо зэрэг спортын төрлүүдийн тэмцээнүүд хэвийн явагдаж бай шагналаа олгож байсан. МЧБХ-ны зүгээс мандатны мөнгөөр л тэмцээнээ зохиосон. Шагнал өгөөгүй. 452 сая төгрөгийн өртэй холбоо юугаараа ч шагнах вэ дээ.

-Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний үеэр БНСУ-ын шүүгчдийн мөнгө хулгайд алдагдсан гэв үү?

-Одоо Монголын чөлөөт бөхийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байгаа П.Буяндэлгэр гэж хүн цүнхнээсээ мөнгө хулгайд алдсан гэж байна лээ. Тэр хүн хулгайд алдсан бол цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэмээр юм. Бага хэмжээний мөнгө биш шүү дээ. Багаар бодоход л хэдэн арван саяар тоологдох мөнгө. Ийм мөнгө алдчихаад цагдаад мэдэгдээгүй байгааг болоход хувьдаа завшсан болов уу гэж хардаж байна. Үүнийг нуун дарагдуулах гэж их үзсэн байна лээ. Асуудал ил болоход нь асуудлыг өөрөө төлсөн гэж байгаа юм.

-МЧБХ-ны удирдлагуудын талаар хоёулаа түлхүү ярилцлаа. Та өөрөө холбоонд ажиллах ашиг сонирхолтой байгаа ч юм шиг өнгө аяс харагдаад байх юм.

-Үгүй дээ. Би өнөөдөр “Алдар” спорт хорооны дасгалжуулагчаар ажиллаж байна. 100 гаруй хүүхэдтэй ажиллаж байна шүү дээ. Надад холбоонд орж ажиллах зав зай алга. Ашиг сонирхол ч бахгүй. “Алдар” спорт хорооноосоо дэлхийн аварга төрүүлсэн. Одоо олимпийн медальтан төрүүлэхээр л ажиллаж байна. Сүүлд нь онцлоход, энэ бүхнийг хөндөөд байгаа минь Монголын чөлөөт бөхийн цаашдын сайн сайхны төлөө юм шүү.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдэд хүндэтгэл үзүүллээ DNN.mn

Монгол Улсын Зэвсэгт хүчин энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож эхэлсний 20 жил, “Олон улсын энхийг сахиулагчийн өдөр”-ийг тохиолдуулан энэ сарын 27-ны өдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор “Эмэгтэй энхийг сахиулагчдын чуулга уулзалт” зохион байгуулагдсан билээ.

Энэхүү чуулга уулзалттай уялдуулан Зэвсэгт хүчний 186 дугаар ангийн захирагч, хурандаа Ц.Төрмөнх болон тус ангид томилолтоор ажиллаж байсан Зэвсэгт хүчний Хуурай замын цэргийн командалын Удирдлага, төлөвлөлтийн хэлтсийн дарга, хурандаа Д.Өлзийбаяр нар энхийг дэмжих ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэсэн эмэгтэй цэргийн алба хаагчдыг хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүллээ. Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүд ангийн бүрэлдэхүүнд ажиллагааны газар орны онцлог, үүрэг гүйцэтгэсэн туршлага, сургамжаа хуваалцаж, “Монгол цэрэг-дэлхийн цэрэг” болсон талаар сонирхолтой яриа өрнүүлсэн юм.

Мөн өдгөө хилийн чанадад үүрэг гүйцэтгэж байгаа энхийг сахиулагчдынхаа ар гэрийнхэнтэй уулзан, санал сэтгэгдлийг сонсож, хүүхэд багачуудад нь гарын бэлэг гардуулан өглөө. Хурандаа Ц.Төрмөнх энхийг сахиулагчдын ар гэрийнхэнд хандаж “Таны хань үүргээ нэр төртэй гүйцэтгэж байгаа. Энхийг сахиулагчдын өдөр бол нэг талаасаа ч та бүхний баяр. Яагаад гэхээр алба хаагчдыг үүргээ нэр төртэй гүйцэтгэхэд та бүхний сэтгэлийн дэмжлэг маш чухал юм шүү” хэмээн талархал илэрхийллээ гэж Зэвсэгт хүчний жанжин штабаас мэдээллээ.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл соёл-урлаг туслах-ангилал

Э.Цэндсүрэн: Хуучир хөгжим хүнийг уяраах, дотоод мэдрэмжээ хөглөх, илэрхийлэх увдистай DNN.mn

Монголын Үндэсний урлагийн их театрын гоцлол хөгжимчин Э.Цэндсүрэнтэй ярилцлаа.

-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Зургадугаар сарын 17-нд тоглолтоо хийнэ. Тоглолтдоо түлхүү анхаарч бэлтгэлээ базааж байна. Үүнээс гадна манай Үндэсний урлагийн их театрын Үндэсний их найрал хөгжим буюу төрийн найрал хөгжмийн 60 жилийн ойн хүрээний ажил их бий. Ирэх сарын 6-нд залуучуудын “Global mind” нэртэй тоглолт болно. Миний гоцлол хөгжимчний тоглолт, наадмын үдэш, гоцлол хөгжимчдийн тоглолт, гала тоглолт гэх мэт ойн хүрээнд 5-6 тоглолт төлөвлөсөн.

-Бие даасан тоглолт уу?

-Бие даасан гэхээс илүү 60 жилийн ойн хүрээнд хамрагдаж буй тоглолт. Үндэсний урлагийн их театр найрал хөгжим, дуу, бүжиг гэсэн үндсэн гурван ангиас бүрддэг. Найрал хөгжмийн 60 гаруй уран бүтээлч тоглолтод бэлтгэж байна.

-Та хэзээнээс хөгжимчин болсон бэ?

-2006 онд Хөгжим бүжгийн коллежид элссэн. Тэр үеэс хойш мэргэжлээрээ тасралтгүй суралцаж, ажиллаж байна. 2014 оноос МҮУИТ-таа хөгжимчнөөр гурван жил ажиллаад, БНХАУ-ын Шанхай хотод мэргэжил дээшлүүлсэн. 2020 онд сургуулиа төгсөж ирээд ажилдаа орсон. Ирснээс хойш хөл хориотой, ажил зогсонги байдалтай байж байгаад саяхнаас ажилдаа орлоо. Ковидын хугацаанд тайзаа их санасан байна (инээв).

-Тоглолтын бэлтгэл ханаж байна уу, хэзээнээс эхэлсэн бэ?

-Тоглолт хийх тухай өнгөрсөн намраас яригдаж эхэлсэн, он гараад бэлтгэлдээ орсон. Энэ дашрамд ганц хөгжимчний тоглолтыг байгууллагаасаа санаачилж, хамтраад хийх гэж байгаа хамт олондоо талархлаа илэрхийлмээр байна.

-Анхны тоглолт уу?

-Хөгжим бүжгийн коллежид байхаас тоглолтоо хийсэн. Бие даасан, том хэмжээний гэвэл дөрөв дэх тоглолт, их догдолж байна. Энэ тоглолтоор дамжуулан Монголын хуучрын урлагийн хэм хэмжээг харуулахыг хичээж байгаа болохоор ачаалалтай ажиллаж байна.

-Өдөрт хэдэн цаг бэлтгэл хийдэг вэ?

-Хувийн бэлтгэлээ өглөө 7-9 цагийн хооронд хийдэг. Бусад үед байгууллагын болон хувийн ажил гээд цаг зав муутай.

-Яагаад хуучир хөгжмийг сонгосон юм бэ?

-Бага ангийн сурагч байхдаа гэрийнхээ бүх хөгжмийг дуугаргаад, сонсголоороо ая тоглочихдог байсан. Нэг өдөр ээжийг ажлаас ирэхэд нь мандолин хөгжмийг буруу харуулаад барьчихсан “Маамуу нааш ир” дууг тоглож байсан гэсэн. Ээж урамшаад надад шинэ мандолин авч өгч байсан. Монгол Улсын Консерваторын ахмад багш, хүндэт профессор П.Мөнгөнцэцэг багшдаа шалгуултал хуучир хөгжимд тохирох юм байна гээд сонгож байсан. Эхэндээ хөгжмийнхөө сайхныг мэдээгүй, яваандаа гайхамшгийг нь мэдэрч ямар азаар сонгогдсон юм бэ гэж баярладаг. Багштайгаа одоог хүртэл холбоотой, зөвлүүлсээр л явдаг.

-Хуучир хөгжмийн сайхан нь юу вэ?

-Хуучир эмэгтэй хүний хоолойтой их төстэй. Хуучир хөгжмөөр дамжуулан хүнийг уяраах, дотоод мэдрэмжээ хөглөх, илэрхийлэх увдистай гэж боддог. Хөгжим бүр өөрийн гэсэн онцлогтой, би хуучраар дамжуулан өөрийнхөө хоолойг гаргаж байгаа юм шиг санагддаг. Хөгжмийн зэмсэг гэхээс илүү сүнстэй, хүн ч юм шиг мэдрэмж төрдөг. Хуучир их ааштай хөгжим, өдөр бүр давтахгүй л бол маш хурдан мэддэг. Хамгийн нандин зүйл нь дотоод дууллыг хүргэж чаддагт оршдог. Хуучир хөгжим эхлээд надад хүн байхыг заасан, намайг хэзээ ч давраалгүй даруу, тууштай байхыг заасан. Хөгжмөөрөө хүмүүжиж байгаа гэж боддог.

-Хөгжмөөр хүний сэтгэлд хүрэхийн тулд юу чухал вэ?

-Хөгжимчин хүн өөрөө маш баялаг ертөнцтэй байх хэрэгтэй. Учир нь зохиол бүр ямар нэг санаа, дүрийг хүмүүст хүргэх зорилготой. Ном бол уншаад, зураг бол хараад ойлгочихно. Хөгжмийг хүн төсөөлж л ойлгоно. Хөгжмийн зохиолчийн хэлэх гээд байгаа санааг хөгжимчин өөрийн ертөнцөөр баяжуулаад сонсогчдод хүргэнэ гэдэг маш нарийн ажил.

-Та хуучраас өөр хөгжим тоглодог уу?

-Хөгжим бүжгийн коллежид ерөнхий төгөлдөр хуурын хичээл заадаг. Тэр утгаараа төгөлдөр хуур тоглодог. Ёочин, мандолин гэх мэт хэд хэдэн хөгжмийг тодорхой хэмжээнд тоглоно, гэхдээ чадна гэж хэлэхгүй ээ.

-Урын сандаа хэд орчим уран бүтээлтэй вэ?

-Багаасаа өөрсдийн нас, чадварт тохирсон хөтөлбөрөөр олон бүтээл тоглодог, түүнийг тоолох боломжгүй. Өнгөрсөн жил “Portraits” гэдэг найман бүтээлтэй анхны цомгоо гаргасан. Мөн он гаргаад Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, Чингис хааны одонт нэрт хөгжмийн зохиолч Б.Шарав гуайн хуучирт зориулсан концертын нэгдүгээр анги “Аяз” бүтээлийг клип болгож гаргасан. Тоглолтдоо зориулаад шинэ уран бүтээлүүд дээр ажиллаж байна.

-Таны хувьд хамгийн үнэ цэнэтэй, хайртай уран бүтээл юу вэ?

-Б.Шарав гуайн концертыг л хэлмээр байна. 2012 оноос хойш тоглосон, одоог хүртэл тоглох бүртээ тэр зохиолоос суралцсаар байдаг. Агуу бүтээл гэдэг үнэ цэнээ хэзээ ч алдахгүй, улам л хөглөдөг юм байна. Шанхайд суралцаж байхдаа тоглолтдоо “Аяз” бүтээлийг тоглоход багш нар маань их сайшааж байсан.

-Монгол, Шанхайн хөгжмийн урлагт ялгаа их байна уу?

-Асар их ялгаатай. Нэгдүгээрт, хүн амын нягтралаас үүдэлтэй өрсөлдөөн маш их байдаг. Чи шанаганыхаа хэмжээгээр хутгаад ав гэж байгаа юм шиг үзэх, суралцах зүйл маш их. Яг үнэндээ Монголд суралцаж байхад хоёрдугаар дамжаанд ороод л бараг “Одоо монгол зохиол юу тоглох билээ” гэж санаа зовж эхэлсэн. Зохиолын гачигдалтай учраас зохиолыг их хөрвүүлж тоглодог. Энэ утгаараа Хятад бол маш их урын сантай, хөгжимчид нь хөгжмийн сайн зохиолч байдаг. Тоглогчдод хөгжмийг бүрэн утгаар нь ойлгох, тоглоход эвтэйхэн зохиол арвин.

-Зохиол бичих бодол байдаг уу, танд?

-Шанхайд очоод боломж, туршлагаа бүрдүүлж хуучир хөгжимдөө зориулж олон зохиол бичих ёстой юм байна гэдэг бодол төрсөн. Урын сан баяжиж байж сайн хөгжимчин болно, сайн хөгжимчин болбол хөгжмийн зэмсэг сайжрах юм билээ. “Дурсамж” гээд нэг зохиол бичиж байсан. Илүү олон сайн зохиол бичихийн тулд өөрийгөө хөгжүүлэх хэрэгтэй байна. Мөн хөгжмийн зохиолч гэдэг тусдаа мэргэжил учраас тодорхой хэмжээний цаг зав, хөдөлмөр, туршлага шаардлагатай. Хөгжмийн зохиол бичих бол томоохон мөрөөдлүүдийн минь нэг мөнөөсөө мөн.

-Хөгжимчин болоход төвлөрөл чухал байх…

-Тийм, нэг талаас бясалгалын шинжтэй, олон зүйлийг нэг цэг рүү төвлөрүүлэх хэрэгтэй болдог. Сүүлийн үед эцэг эхчүүд хүүхдээ заавал мэргэжлийн хөгжимчин болохгүй ч, хөгжмөөр сургаж байна. Энэ нь хүүхдийг тууштай, нэг зүйлдээ төвлөрөх, эхлүүлснээ дуусгахад сургаж байгаа хэрэг.

-Дараагийн зорилго, төлөвлөгөөнөөсөө хуваалцаач?

-Жижигхэн биетэй, ажлын найман цаг ажиллаж байж их юм мөрөөднө өө бас /инээв/. Төлөвлөж байгаа ажлууд олон байна, эхний ээлжинд тоглолтоо сайн хийх. Оноос өмнө Монголын хөгжмийн зохиолчдоор дагнасан цомог гаргахыг зорьж байгаа. Шинэ уран бүтээлээ дүрсжүүлэх гэх мэт олон ажил хүлээж байна.

Хүн сайхан хувцаслаад, сайхан орчинд ажиллаж амьдарч болж байна. Гэхдээ сэтгэлээ юугаар тэжээх юм бэ гэдэг чухал. Хөгжмийн зохиолч Н.Жанцанноров гуай “Хөгжим хүнийг баясгаад байгаа юм биш, ямар нэгэн зүйлийг ойлгоход нь тусалдаг” гэж хэлж байсан. Өөрийгөө олох, өөрөөсөө асуух асуулт, хүн байхыг хөгжмөөс суралцдаг байх гэж боддог. Тэр ч утгаараа мэргэжил минь үнэ цэнэтэй, миний хувьд. Бид бүгд маш яарч байна, гурван минутаас урт хөгжим сонсож чадахгүй байна. Одоо ийм байгаа ч сэтгэл рүүгээ өнгийх үе эхэлж байна. Тэр хөгжмийг амьдруулж чадвал хүнд хүрнэ л гэж итгэдэг. Ирээдүй маш гэрэлтэй санагддаг, хэзээ нэг өдөр 20-30 минутын концерт таашаалтайгаар тоглох байх.

-Монголд ямар хөгжимчдөөс үлгэр жишээ авдаг вэ?

-Хуучрыг Хятадын хөгжим ч гэх юмуу, янз бүрээр хэлдэг л дээ. Монгол гэж батлах гээд ч яах вэ. Бидний өөрсдийн онцлог байгаа, монгол аяыг сайхан тоглочихвол монгол л сонсогдоно. Хятад зохиолыг тогловол хятад л сонсогдоно. Монголын бүтээл, хөгжимчин хоёр чухал. Манлай хөгжмийн зохиолч Л.Мөрдорж, урлагийн нэрт зүтгэлтэн С.Буяннэмэх гуай гээд домогт уран бүтээлчид хуучир хөгжмийг тоглодог байсан. Хуучир хүрээний хөгжим байсан, ардын дуу хуураа хуучир дээр тоглодог, ерөөл магтаал уншдаг байсан. Ахмадууд бол хөгжмөөрөө өгүүлж, ярьдаг байсан. Орчин үеийн үлгэр жишээч хуучирч гэхээр жаахан хэцүү болчихоод байгаа юм.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

О.Энхбаяр: Осол гаргасан жолооч машинаасаа буухдаа хөл дээрээ зогсч чадахгүй гуйваж байсан DNN.mn

Одоогоос хоёр жил орчмын өмнө Дорнод аймгийн Хөлөнбуйр сумын гуравдугаар багийн нутагт согтуу жолооч айлын гэр дайрч гэр бүлийн хоёр хүний амь насыг хохироосон осол гарсан. Ослын улмаас 15 настай хүү зургаан настай дүүгийн хамт өнчирч үлдсэн байдаг. Тухайн өдрийн ослын талаар иргэн О.Энхбаяртай ярилцлаа. Түүний тухайд талийгаачтай гэр бүлийн найзууд байжээ.

-СОГТУУ ЖОЛООЧИЙН ҮЙЛДЛЭЭС БОЛЖ ЖИЛД 150 ОРЧИМ ХҮН АМЬ НАСАА АЛДАЖ БАЙНА-

-Хөлөнбуйр суманд авто ослын улмаас хоёр хүн газар дээрээ нас барсан харамсалтай хэрэг хоёр жилийн өмнө гарчээ. Тухайн ослын талаар мэдэх хүрээндээ ярилцах боломж байна уу?

-Бусдад сэрэмжлүүлэх үүднээс ярьж бололгүй яах вэ. Дээрх эмгэнэлтэй осол гараад хохирогчдын гэр бүлийн нулимс гүйцэд хатаж байхад л сумын төвийн гудамжаар согтуу залуус жолооны ард суучихаад гуйвж дайваад л явах юм. Согтуугаар жолооны ард суусан хүний балгаар нэг бүлийн амьдрал нүдэн дээр нь сүйрчихээд байхад л сургамж авахгүй байгаад нь харамсах юм. Таны асууж байгаа ослын тухайд 2020 оны намар аравдугаар сард болсон юм. Шөнийн 00:00 цаг өнгөрч байхад “приус 20” унасан согтуу залуу айлын гэр дайрсан байдаг. Ослын улмаас гэртээ амарч байсан эхнэр, нөхөр газар дээрээ нас барж, бага насны хоёр хүүхэд хүнд гэмтээд үлдсэн. Тухайн үед 24-хөн настай залуугийн болчимгүй үйлдэл л бүтэн бүлээн гэр бүлийн амьдралыг нүд ирмэхийн зуурт л сүйрүүлээд хаячихсан. Ид хийж бүтээх насан дээрээ явсан гэр бүл ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлнэ гэдэг дэндүү харамсалтай байгаа биз. Осол гаргасан залуу машинаасаа бууж ирсэн даруйдаа хөл дээрээ зогсож чадахгүй гуйвж байсныг ойр байсан хүмүүс нь гэрчилдэг. Энэ жишээнээс согтуурсан үедээ жолооны ард сууна гэдэг цэнэглэсэн ака буу бариад гудамжинд шүршиж байгаатай ижилхэн гэдэг нь харагдаж байна л даа.

-Талийгаачтай та гэр бүлийн найзууд байсан гэв үү?

-Тийм. Гэр бүлийн найзууд байсан юм. Бие биенийхээрээ өдөр тутам орж гарна. Хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, амьдралын төлөө хамтдаа зүтгэдэг дайчин гэр бүл байлаа. Найз маань гэр бүлээрээ нийслэл рүү нүүж мужааны цех ажиллууллах талаар ярина. Өөрөө гарын уртай болохоор тэр шүү дээ. Энэ ажлаа гүйцэлдүүлэхээр зүтгэж яваад л согтуу жолоочийн балгаар 43-хан насандаа нас барсан даа. Үүнд нь харамсаад бардаггүй юм. Одоо хоёр хүүхэд нь сумандаа бий. Ах, дүү нар дээр нь л байдаг байх. Тухайн ослын үеэр том хүү нь 15 настай байсан. Дүү нь зургаахан настайдаа л ээж, ааваасаа өнчирч үлдсэн дээ. Бүтэн бүлээн гэр бүлд өсөж торнисон хүүхдүүдэд энэ цохилт яаж туссан бол гэж бодохоос гол харладаг юм.

-Осол гаргасан жолоочийн асуудал яаж шийдэгдсэн бол?

-Амьдрал дөнгөж хөл тавиад байсан залуу нэг удаагийн болчимгүй үйлдлээс болоод л торны цаана суусан. Амьдрал нь гэрэлтэж байсан залуугийн, өөрийгөө хянаагүй болчимгүй үйлдэл л нэг гэр бүлийн амьдралыг сүйрүүлчихсэн.

-Иргэд аймшигтай ослоос сэрэмж авахгүй байгаа талаар та онцолж байна…

-Тийм ээ. Тухайн үедээ шуугиж, гашуудаж байгаад л мартацгаасан. Саяхан л гэхэд бараг өөрийгөө хянах чадваргүй болтлоо согтсон хоёр залуу дэлгүүрээс архи аваад л жолооны ард суугаад хэнэг ч үгүй яваад өгөх юм. Хэлэхэд өөдөөс “Чамд хамаагүй” гэж ээрч муураад хариулж байна лээ. Дахиад нэг гэр бүлийн амьдрал сүйрвэл яах вэ. Согтуугаар жолооны ард суух нь ямар их эрсдэл дагуулж байгааг огт ухамсарлахгүй юм. Согтуугаар жолоо барих зөрчил хөдөө орон нутагт илүү хор хөнөөлтэй байгаа нь харагддаг. Цөөхөн цагдаатай, согтуугаар жолооны ард суусан хүн бүрийг шалгаж зөрчлийг цаг тухайд нь илрүүлэх боломж хомс. Үүнд хяналт тавихад онцгой анхаарахгүй бол дахин хэдэн гэр бүлд дээрх шиг эмгэнэлтэй явдал тохиохыг таах аргагүй.

-Согтуугаар жолооны ард суух зөрчил буурахгүй, өсөх хандлагатай байгааг Тээврийн цагдаагийн албанаас онцолж байна л даа. Таны зүгээс үүний шалтгаан нөхцөлийг яаж харж байна вэ?

-Олон шалтгаан байгаа болов уу. Голлох шалтгаан нь хууль эрхзүйн орчин зөөлөн байгаатай холбоотой. Шал согтуугаар жолооны ард сууж бусдын амь нас, эрүүл мэндэд санаатайгаар заналхийлж буй этгээдийг торгоод өнгөрч байгаа нь толгойг нь илж байгаа хэрэг. Гудамжинд буу бариад шүршиж байгаа нөхрийг л торгоод өнгөрч байна гэсэн үг. Олон улсын жишгээр хатуухан хариуцлага тооцоод явахад ийм төрлийн гэмт хэрэгтнүүд ухамсарлана. Өнөөдөр хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулиар бол согтуугаар замын хөдөлгөөнд оролцсон этгээдийг 500 мянган төгрөгөөр торгоод, жолоодох эрхийг нь хасаад л өнгөрдөг. Давтан үйлдэлд нь 7-30 хоног баривчлах ялаар шийтгэдэг. Энэ бол бусдад санаатайгаар заналхийлсэн этгээдийг өөгшүүлж байгаа явдал. Дахиад ч согтуураад бусдын хөрөнгийг сүйтгээд ир гэсэнтэй яг ижилхэн. Өнөөдөр ОХУ-д согтуугаар жолоо барьж замын хөдөлгөөнд оролцвол 920-1600 ам.доллар аар торгодог. Жолоодох эрхийг гурван жилийн хугацаагаар хасдаг. Бусдын амь нас, эрүүл мэндэд хохирол учирсан бол 15 жил хүртэлх хугацаагаар хорих ялаар шийтгэдэг. Манайд саявтар жүжигчин залуу согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож бусдын амь насыг хохироосон ноцтой осол гарсан. Өнөөх залуу жил гаруйн хугацаанд хоригдоод л гараад ирсэн байна лээ. Эрхзүйн орчин нь ийм зөөлөн, нялцаганасан болохоор л согтуугаар жолооны ард суух гэмт хэрэг буурахгүй байгаа юм шүү дээ. Ийм учраас л энэ үйлдлээс улбаалан учирч болох хор хохирлыг тооцоолохгүй байна. Хувьдаа согтуугаар жолооны ард суусан л бол багадаа гурван жилээр жолоодох эрхийг хасдаг байх ёстой. Хажуугаар нь өндөр торгууль тавьж байх хэрэгтэй. Ингэж хатуу хариуцлага тооцож байж л согтуугаар жолоо барьж болохгүй гэх ухамсар хүмүүст суух болов уу.

Г.Отгонтамир: Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох зөрчил 76.2 хувиар өссөн

Энэ оны эхний дөрвөн сарын байдлаар согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 16588 зөрчил бүртгэгджээ. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 76.2 хувиар өссөн үзүүлэлт болсон байна. Энэ талаар Тээврийн цагдаагийн албаны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад Г.Отгонтамираас тодрууллаа.

-Согтуурсан үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодож ноцтой осол гаргасан талаарх мэдээлэл өдөр тутам л гарах юм. Энэ төрлийн гэмт хэргийн нөхцөл байдал ямар байна вэ?

-Согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ замын хөдөлгөөнд оролцох зөрчил буурахгүй байна. Энэ нь статистикаас тодорхой харагддаг. Энэ оны эхний дөрвөн сарын байдлаар л гэхэд согтуугаар жолоо барьсан 16588 зөрчлийг цагдаагийн алба хаагчид илрүүлж болзошгүй осол, аваараас урьдчилан сэргийлж ажилласан. Хувьчлаад авч үзэхэд үүний 7697 нь орон нутагт гарсан байгаа юм. 8891 нь нийслэлд илэрсэн. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 76.2 хувиар өссөн үзүүлэлт. Согтуурсан үедээ жолооны ард суух тохиолдол буурахгүй байгаа нь эндээс ил цагаан харагдаж байна.

-Эрхээ хасуулсан үедээ согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох тохиолдол байдаг шүү дээ. Ийм төрлийн зөрчил хэд бүртгэгдэв?

-Энэ тохиолдолд 7-30 хоногийн баривчилгаанд явуулдаг. Эрхээ хасуулсан үедээ жолооны ард суусан гэсэн үг л дээ. Оны эхний дөрвөн сарын байдлаар нийслэлд 632 иргэн согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож баривчилгаанд явсан. Харин орон нутагт 1206 жолооч энэ төрлийн зөрчлийг давтан үйлдэж баривчлуулах шийтгэл хүлээсэн байна.

-Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох төрлийн зөрчил буурахгүй байгаа шалтгаан нөхцөлийг та яаж харж байна вэ. Жолооч нар ухамсаргүй байна уу?

-Голлох шалтгаан нөхцөл нь үйлчилгээний байгууллагууд хязгаарлалтгүй ажиллаж байна л даа. Мөн архи согтууруулах ундаа хэрэглэж байгаа хэн нэгэн жолооны ард суухаар завдахад үйлдлийг нь таслан зогсоох ухамсар дутмаг байна. Таслан зогсоосноор учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж байна гэдгээ ойлгох хэрэгтэй. Энд нэг жишээг онцолъё л доо. Тавдугаар сарын 23-ны өдрийн оройн 23:00 цагийн орчимд согтуу жолооч 300-400 метр зам туулж зогсоолд байсан гурван машиныг мөргөсөн осол гаргасан. Магадгүй хороолол доторх хөдөлгөөн байсан бол хүний амь нас эрсдэх ч магадлал өндөр байсан. Согтуурсан үедээ жолооны ард суусан хариуцлагагүй үйлдэлтэй холбоотойгоор жилд 150 орчим хүн амь насаа алддаг гэх судалгаа бий.

-Согтуугаар жолооны ард суух эрсдэлийн талаар хэвлэл мэдээллээр нөлөөллийн ажил тогтмол явдаг. Гэсэн ч энэ төрлийн зөрчил буурахгүй, өсөх хандлагатай байна л даа. Энэ төрлийн зөрчил тулгах ялын бодлого зөөлөн байна уу.

-Бодлогын чанартай асуудлыг Хууль зүйн яамнаас тодруулах шаардлагатай болов уу. Гэхдээ нэг зүйлийг онцлоод хэлэхэд манайд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон үйлдэлд арга хэмжээ тооцож байгаа хуулийн санкц олон улстай харьцуулахад зөөлөн байдаг.

Categories
зурхай мэдээ цаг-үе

Хар морь өдөр DNN.mn

2022.5.29, НЯМ ГАРАГ / БИЛГИЙН ТООЛЛЫН: 29

ЗУНЫ ТЭРГҮҮН ХӨХӨГЧИН МОГОЙ САР
ДОЛООН УЛААН МЭНГЭТЭЙ ХАР МОРЬ ӨДӨР

  • Аргын тооллын: 2022.5.29, Ням гараг
  • Наран ургах шингэх: 05.00-20.40
  • Үс засуулбал: Сүлд тэнэж одно
  • Барилдлага: Арвидах
  • Шүтэн барилдлага: Тийн мэдэхүй
Тухайн өдөр луу жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Эл өдөр идээ, хувцас хунар олдох, худалдаа наймаа хийх, эд зүйлс өгөлцөж авах, өглөг өгөх, хөрөнгө цацах, эдийн тэнгэр тахиулах, шид бүтээл үйлдэхэд сайн, эм засал хийлгэх, авшиг авах, бэрийн үйл, дайсныг дарахад болон хуран чуулах, үс угаахад сайн. Зүүн нүд татвал хувцас олдох, баруун нүд татвал тэмцэл болох, баруун чих хангинавал сайн, зүүн нь хангинавал өчүүхэн нэгнийг үзэх, тагнай загатнах, бие татвал үзэсгэлэн болох, хөлийн шөрмөс татвал үг, асуулт болно.