Соёлын яамнаас Монголын Бурхны Шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийдэд соёлын өвийн үзлэг, тооллого хийж, үр дүнг өчигдрийн Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулжээ.

“Хоршоонд суурилсан тогтвортой мал аж ахуйн үйлдвэрлэл” төслийн хүрээнд “Малын тоо толгойн албан татварын тухай хуулийн хэрэгжилт, тулгамдсан асуудал” сэдвээр ХААИС-д хэлэлцүүлэг боллоо.Энэ үеэр малчдаас төвлөрүүлсэн татварын зарцуулалт олон нийтийн хяналтаас гадуур байгааг холбогдох албаны хүмүүс хэллээ.

ХХААХҮЯ-ны БТГ-ын мэргэжилтэн Т.Түмэнбаяр: “Малын тоо, толгойн хэт өсөхийн хэрээр бэлчээрийн даац хэтэрч байна. Улмаар мал бэлчээрээс шим тэжээлээ авч чадахгүй байгаа нь махны ашиг шимд нөлөөлж байна. Өмнө нь уламжлалт аргаар бэлчээрийн мал аж ахуй эрхлэхэд нэг малаас махны хэмжээ их байсан бол сүүлийн үед найрлагад өөрчлөлт орж мал өөхөн тарга их авч байгаа юм. Энэ нь эргээд малчдын орлогыг бууруулж, нэг малаас авах ашиг шимийн хэмжээ буурснаар орлого буурахад сөргөөр нөлөөлж байна” гэв.

Малын тоо толгойн албан татварын тухай хуулиар малчдаас 1.4 тэрбум төгрөг төвлөрчээ. Үүний 300 гаруй сая төгрөг нь зөвхөн мал аж ахуйтай холбоотой зүйлд зарцуулахаар төлөвлөгдсөн аж.

ХХААХҮЯ-ны Малын генетик нөөцийн хэлтсийн дарга Д.Батсүрэнгээс зарим асуудлыг тодрууллаа.

-Малчдыг хэрхэн хоршоолуулах вэ?

-Малчдыг аль болох үйл ажиллагааны чиглэлээр ньхоршоолуулах асуудал яригдаж байгаа. Малчид хоршихгүй байснаар ямар хор хохиролтой юм, хоршсоноороо ямар үр дүнтэй юм бэ гэдэг жишээнүүдийг харуулж хэлж өгөхгүй бол малчид маань хоршино гэхийг яг сайн ойлгохгүй байна. Тэгэхээр зөвхөн түүхий эдлэлийн чиглэлээр хорших уу, малын чанар үйлдвэрлэл байдлын чиглэлээр хорших уу, малын худалдаа үйлчилгээний чиглэлээр хорших уу гэх мэтээр нэгтгэн хоршоолуулна. Хоршсон хүмүүс хөрөнгөө нийлүүлнэ, тэндээсээ ашгаа хуваана, тэгэхээр хэр үр дүнтэй байх нь уу, боломжтой байх нь уу үгүй юу гэдгээ мэдээд, туршаад үзэх хэрэгтэй байгаа юм.

-Нүүдлийн мал аж ахуйг суурин болгоход ямар арга замууд байна вэ?

-Нүүдлийн мал аж ахуйг бүгдийг нь суурин болгохгүй. Нүүдлийн чигээр нь эрхлээд явах газар бол эрхлүүлнэ. Яг одоо суурин эрчимжсэн чиглэлээр хөгжүүлэх асуудал бол зөвхөн газар тариалангийн бүс, төвийн бүсэд яригдана. Тэгэхийн тулд бид хэдэн сайн чанарын үхэртэй байвал болох юм гэх мэтийн жишээнүүдийг танилцуулан ажиллана.

-Хөдөө хүнгүйдэж малчингүй боллоо гэх юм. Хэрвээ малчдыг хоршоод нэгтгэвэл энэ байдал сайжрах уу?

-Малчингүй боллоо гэдэг асуудал дээр хотоос хөдөө рүү гэрээт малчнаар ажиллах судалгаа авч байгаа. Судалгаагаар 21 аймгийн 4000 гаруй малчин төвөөс гэрээт малчин авч цалинжуулаад, шаардлагатай бол гэр өгье, гэр бүлээрээ ирээд суурьшаад малчин болооч ээ гэсэн байсан. Тэгвэл нийслэлээс хөдөө рүү гарч малчин болмоор байна гэсэн 400 гаруй хүний судалгаа ирсэн. Тэгэхээр хөдөө ажлын байр байна гэсэн үг. Өөрсдөө хүсэх л юм бол мал аж ахуйн үйлдвэрлэл дээр ажиллах боломж байгаа юм. Мөн аймагт хэрэгцээтэй байгаа тэр олон ажлын байрыг ганц нийслэлээс биш аймгийн төвөөсөө нөхөөч ээ гэж хүсэх байна.

-Хоршоонд суурилсан мал аж ахуй хөгжүүлснээр ямар ач холбогдол гарах вэ?

-Маш олон ач холбогдол гарна. Эрсдэлийг дааж, гэнэтийн цочролыг хүлээн авч хариу өгөх чадамжтай болно.

Нийслэлийн статистикийн газраас өргөн хэрэглээний барааны бүтээгдэхүүний үнийн судалгааг хүргэж байна.

Махны дундаж үнэ

2022 оны дөрөвдүгээр сарын III долоо хоногт

• хонины ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 12433 төгрөг,
• үхрийн ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 14820 төгрөгийн үнэ ханштай байна.

Үхрийн ястай махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 251 (1.7%) төгрөгөөр, үхрийн цул махны үнэ 285 (1.7%) төгрөгөөр тус тус өссөн байв.

Энэ долоо хоногийн ажиглалтаар үхрийн ястай мах, “Хүчит шонхор”, “Хархорин” хүнсний захуудад хамгийн хямд буюу 12500 төгрөг, харин “Саруул” захад хамгийн өндөр үнэтэй буюу 17000 төгрөг байна.

Өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад хонины ястай махны үнэ 170 (1.3%) төгрөгөөр, хонины цул махны үнэ 109 (0.8%) төгрөгөөр тус тус буурсан байлаа. Энэ долоо хоногийн ажиглалтаар хонины ястай мах “Хүчит шонхор” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 9800 төгрөгөөр, харин “Их наяд” худалдааны төвд хамгийн өндөр үнэтэй буюу 15500 төгрөгөөр худалдаалж байна.

Гурилын үнэ

2022 оны 04 дүгээр сарын III долоо хоногт нийслэлийн хүнсний томоохон зах, дэлгүүрт

• “Алтан тариа” савласан нэг кг гурилын үнэ дээд зэрэг нь 1490-1900 төгрөг,
• 1-р зэргийнх 1310-1600 төгрөг,
• 2-р зэргийнх 969-1200 төгрөг байна.

Худалдан авагч олон байдаг “Хүчит шонхор”, “Таван эрдэнэ”, “Бөмбөгөр”, “Баянзүрх”, “Хархорин”, “Барс” хүнсний захуудад задгайгаар буюу шуудайгаар худалдаж буй

• нэг кг дээд зэргийн “Алтан тариа” гурилын үнэ 1600-1800 төгрөг,
• 1-р зэргийн гурил 1400 төгрөгөөр тус тус зарагдаж байна.

“Атар” талх хүнсний зах, дэлгүүрт 1500-1800 төгрөгийн үнэтэй байна. “Барс” хүнсний захад талхыг хамгийн хямд буюу 1500 төгрөгөөр, харин “Их наяд” худалдааны төвд хамгийн өндөр үнээр буюу 1800 төгрөгөөр худалдаалж байна.

Хүнсний ногооны үнэ

2022 оны дөрөвдүгээр сарын III долоо хоногт өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад монгол лууван 2.4 хувиар өсч 3268 төгрөгөөр, монгол байцай 4.3 хувиар өсч 3309 төгрөгөөр тус тус худалдаалагдаж байна.

Эх сурвалж: Нийслэлийн статистикийн газар

Нийслэлийн хэмжээнд нийтийн эдэлбэр газарт зөвшөөрөлгүй барьсан гараашуудыг буулгах ажил үргэлжилж буй. Өнөөдөр /2022.04.21/ дөрвөн дүүргийн нутаг дэвсгэрт нийтийн эдэлбэр газарт зөвшөөрөлгүй газар эзэмшиж байсан нийт 221 тоосгон гараашийг буулгах ажлыг хийж байна.

Тухайлбал, Баянгол дүүргийн гуравдугаар хорооны нутаг дэвсгэрт 71 дүгээр байрны урд талд байрлах 51 ширхэг, 17 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт 22 дугаар сургуулийн урд Ганьт хорооллын ард талд байрлах 30 ширхэг гарааш, Сүхбаатар дүүргийн 10-р хорооны байрны урд талд нийтийн эзэмшлийн зам, талбай дээр зөвшөөрөлгүй барьсан 20 ширхэг, Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэр Баянбүрдийн тойргийн урд талд 24 ширхэг, Орос 14 сургуулийн хойд талын хөл бөмбөгийн талбайн баруун болон хойд талын 66 ширхэг гэх мэт нийт 211 зөвшөөрөлгүй баригдсан гараашийг буулган, газрын зөрчил арилгах ажлыг гүйцэтгэж байгаа юм.

Энэ жилийн хувьд нийт 188 байршилд 4860 гарааш буулгахаар төлөвлөжээ. Чөлөөлсөн талбайд тухайн орчинд оршин сууж буй иргэдээс санал авч, авто зогсоол, ногоон байгууламж барих зэрэг тохижилтын ажлуудыг хийх аж.

Энэ оны эхний гурван сарын байдлаар мотоциклийн ослоор 21 хүний амь нас хохирч, 24 хүн гэмтэж бэртсэн байна. Мотоциклтой зам тээврийн осол, хэргийн гол шалтгаан нь хурд хэтрүүлж онхолдох, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ замын хөдөлгөөнд оролцох, үл хөдлөх зүйл мөргөх зэрэг хэлбэрээр үйлдэгдсэн бол хамгаалах малгай хэрэглээгүй улмаас толгойндоо гэмтэл авах, ууц нуруу, гар хөл нь хугарах зэргээр амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирч байгааг ТЦА-наас мэдээллээ.