Өнгөрөгч хоёрдугаар сарын сүүлчээр нийслэлийн Хан-Уул дүүрэгт байрлах “Зайсан хилл” цогцолборт хүчингийн хэрэг гарсан байна.
Тодруулбал, хоёрдугаар сарын 28-ны өдөр тус цогцолборт байрлах, цахим тоглоомын төвд Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн 25 настай эмэгтэйг хүчирхийлжээ. Энэ хэрэгт 20 настай эрэгтэй З гэгчийг холбогдуулан цагдаагийн байгууллагаас шалгаж байгаа эхлээд байгаа аж.
ОХУ-ын зэвсэгт хүчин Украинд байлдааны ажиллагаа эхлүүлснээс хойш 37 хүүхэд амиа алдсан тухай НҮБ-ын Хүүхдийн сан мэдээллээ. ЮНИСЕФ /НҮБ-ын Хүүхдийн сан/-ийн гүйцэтгэх захирал Кэтрин Рассел “Хоёр долоо хүрэхгүй хугацаанд 37 хүүхэд амиа алдаж, 50 хүүхэд шархадсан. Нэг сая гаруй хүүхэд дүрвэхээс өөр аргагүй нөхцөл байдалд хүрлээ. “Эмнэлэг, ус, ариун цэврийн байгууламж, сургууль зэрэг иргэний дэд бүтцийн эсрэг халдлагаа ОХУ нэн даруй зогсоох ёстой” хэмээн мэдэгджээ.
Өчигдөр Мариуполь хотын эх, хүүхдийн Оросын агаарын цохилтод өртөж, 17 хүн шархадсан тухай Украины талаас мэдээлсэн. Тэгвэл В.Путины хэвлэлийн төлөөлөгч Дмитрий Песков “Оросын зэвсэгт хүчин энгийн иргэдийн объект руу бууддаггүй” гэж мэдэгджээ.
Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн 416.1 км хэвтээ тэнхлэгийн төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажил дуусаж, галт тэрэгний хөдөлгөөний зүгшрүүлэх тээвэрлэлтийг амжилттай эхлүүллээ. “Монголын төмөр зам” ТӨХК болон “Оюу толгой” ХХК-тай хамтарсан гэрээний дагуу гуравдугаар сарын 5-ны өдөр 50 вагон 3200 тонн зэсийн баяжмалыг Замын-Үүд боомтод хүргэн, хил нэвтрүүлэн экспортод гаргахад бэлэн болсон байна.
“Монголын Тариаланчдын Үндэсний Холбоо” ТББ-ын V чуулган боллоо.
Чуулганаар газар тариалангийн салбарын ирээдүйн чиг хандлага, экспортын боломж, хууль эрх зүйн орчин, зээл санхүүжилт, бүтэц зохион байгуулалтын талаар хэлэлцсэн юм.
Мөн Гавьяат болон хөдөлмөрийн баатрууд, МТҮХ-ны үе үеийн удирдлага, ЕТГ-ын төлөөлөл, ХХААХҮЯ, МХЕГ, ОБЕГ, ХААДСан, аймаг нийслэлийн ХХААГ-ын агрономчид, Эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, судлаачид, боловсруулах үйлдвэрлэлүүд, төсөл хөтөлбөрийн төлөөлөл, 21 аймгийн нийт төлөөлөгчид оролцлоо.
Энэ үеэр МТҮХ-ны дэд ерөнхийлөгч Ц.Рэнчинсэнгээ “Өнөөдөр чуулганд 700-аад төлөөлөгчид оролцож байна. Бид газар тариалангийн салбарт тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх түүнийгээ Ерөнхийлөгч, Засгийн газрын тэргүүн, УИХ эрх зүйн талаар шийдэх асуудлыг нь тус тусад нь саналаа гаргаж хүргүүлэх зорилттой байна. Өнгөрсөн оны ургацын жишээн дээр ярихад манай улс 1995 оноос хойш байгаагүй ургацыг өнгөрсөн жил хурааж авсан. Үндсэндээ бараг 20 гаруй жилийнхээ дээд рекордыг эвдсэн. Гэтэл бид нарын тарьж ургуулсан бүтээгдэхүүн маань дотоодын зах зээлд бүрэн дүүрэн бордогдож чадаагүйн улмаас өнөөдөр үтрэм дээрээ будаа маань хучаастай байна. Тиймээс энэ хавар будаа тариагаа яаж тарих вэ гэдэг асуудал нэгдүгээрт тулгамдаж байгаа юм. Санхүүгийн эргэлтийн хөрөнгийн чадавх нь илт доройтчихлоо. Тиймээс хүнсний аюулгүйн байдлын хэмжээнд энэ асуудлыг авч үзэхгүй бол бид цаашдаа юугаар хооллох вэ гэдэг асуудал үүснэ. Үүний хамгийн гол асуудал нь санхүүгийн дарамт. Өнгөрсөн жилд улсын хэмжээнд 40-50 мянган тонн тэжээлийг тарьж ургуулсан. Өнөөдөр улсынхаа зүүн хязгаараас баруун хязгаар хүртэл тариалангийн талбайн дагуу олон мянга тонн өвс хураалгаатай байгаа. Жил болгон улсын аюулгүйн нөөцөд өвс тэжээл бэлтгэдэг. Тэрийг хүртэл худалдаж авахгүй байна. Ковидын үед хүнсний аюулгүйн нөөц бүрдүүлэх Засгийн газраас гаргасан бодлогыг бид нар дэмжсэн.
Гэхдээ 60 мянган тонноос илүү буудайг битгий оруулж ирээрэй гэж тухайн үед санал бодлоо уламжилж байсан. Тэгэхэд Засгийн газар 230 мянган тонн будааг импортоор оруулж ирсэн. Энэ нь дотоодын гурилын хэрэгцээнд шаардлагатай хүнсний буудайн 70 хувь гэсэн үг. Үлдсэн 30 хувийн орон зайд манай тариаланчдын тарьж ургуулсан 400 мянган тонн будаанаас өчүүхэн нь борлогдоод бусад нь борлуулагдах зах зээлийн багтаамжгүй болчхож байгаа юм. Тэгээд л гадаадын буудайгаар саваа дүүргэчихээр дотоодын буудай нь үтрэм дээрээ хучаастай байна. Өнөөдөр биржийн арилжаанд байгаа хүнсний буудайн үнийг авч үзэхэд нэг тонн хүнсний буудай 1400 орчим төгрөгтэй тэнцэж байна. Гэтэл манай тариаланчдын тарьж ургуулсан буудай 500-600 мянган төгрөгийн үнийн хэлбэлзэлд байна. Энэ маань тариаланчдын нэг га-д зарцуулсан зардлаас нь доогуур орж байна. Тэгэхээр бүгд алдагдалд орж байгаа юм. Иймэрхүү асуудлаас болж өнөөдөр хуралдаж байна” гэлээ.
Харин “Орхон хөгжил” компанийн гүйцэтгэх захирал Д.Жаргалсайхан “Улаанбуудайн үнийг өсгөж зах зээлтэйгээ зэрэгцэхгүй бол болохгүй байна. Жилд урамшуулал нэртэй хэдэн төгрөг өгч ам таглаж болохгүй. Нэг тонн түлшийг 1 сая 700 мянгаар авч байсан. Одоо тонн түлш 2 сая 700 мянга болчихсон байна. Сэлбэг материал бүгд гаднаас орж ирж байна. Хоёр, гурван жилийн өмнөөс материалын үнэ нэг дахин өссөн. Улаанбуудайн үнийг чөлөөлөхгүйгээр цаашдаа улаанбуудайг үйлдвэрлэнэ гэж яриад ч хэрэггүй. Одоо будаа тарих хэрэгтэй үгүйг сонсох гэж өнөөдөр ирсэн. Ноднингийнх шиг будаагаа оруулж ирэх юм бол бид нар будаа тарьж яах юм. Бид хамаг мөнгөө тарианд булчихаад тэрийгээ борлуулж чадахгүй дүүрэн будаатай суумааргүй байна” гэв.
“Өгөөж мандал уул” компанийн захирал Ч.Пэрэнлэй “Энэ эдийн засгийн хүндрэлтэй, ковидын халдвартай, хөрш зэргэлдээ орнууд дайн үймээнтэй үед гол салбар болох газар тариалангийн салбар тогтож байж хүмүүсээ хүнсээр хангана. Тиймээс өнөөдөр бид нэгдэж дуу хоолойгоо төр засагтаа хүргэж шуурхай арга хэмжээ авахуулмаар байна.
Өнөөдрийн тулгамдаж буй асуудал бол газар тариалангийн бүтээгдэхүүнийг экспортод гаргах ёстой. Өнөөдөр будаа борлогдохгүй байна. Экспортод гаргахын тулд гэрээ хэлэлцээр хялбар баймаар байна. Мөн бид хөрсөө алдах юм бол газар тариалан сөнөнө. Монголын газар тариалан 800 га талбай, цаашдаа тэлэх боломж бага байна. Мөн хөрсний 70 хувь нь элэгдэлд орчихсон байна. Энэ мэтчилэн маш олон шалтгаанууд байна” хэмээлээ.
М.САЙНЗАЯА
Төв аймгийн Зуунмод суманд хүүхдийн төлөө салбар зөвлөл нь өнөөдөр анхдугаар хуралдаанаа хийж, электрон тамхины худалдааг хориглосон байна.
Зуунмод хот фэйсбүүк хуудастаа энэ талаар “Хүүхдийн салбар зөвлөл анхдугаар хуралдаанаар 2022 оны төлөвлөгөөгөө баталж Зуунмод хотын аж ахуйн нэгж, байгууллагын эцэг эхийн зөвлөлийн зөвлөгөөн хийх, хүүхдийн чуулган хуралдуулах, электрон тамхины худалдааг хориглох, хүүхдэд ээлтэй байгууллага шалгаруулах, сар бүр хүүхдийн аян зарлах зэрэг ажлуудыг зохион байгуулахаар шийдвэрлэлээ” хэмээн мэдээлжээ.
Бүх цаг үеийн суут яруу найрагчид болоод сод бүтээлүүдийн эзэн болсон утга зохиолын шилдгүүдийг толилуулж байна.
Эхний онцлох өвгөн зохиолч бол Нобелийн шагналт Эрнест Хэмингуэй.
Түүний “Зэр зэвсэг минь баяртай”, “Өвгөн тэнгис хоёр” “Африкийн ногоон толгод”, “Наран мандсаар л” зэрэг цөөнгүй зохиол нь монгол хэлнээ орчуулагдсан байдаг.
Ирландын зохиолч, авангардизмын төлөөлөгч Жеймс Жойс.
Түүнийг утга зохиол дахь хамгийн дээд шат, “дээд зиндаа” гэж тодорхойлж болно. Тэрээр 1907 онд “Цөөхүүл хөгжим” гэсэн уянгын шүлгийн түүвэр гаргасан нь XIX зууны Элизабет хатны үеийн яруу найргийн уламжлал хийгээд символизмын нөлөө тодорхой хэмжээгээр туссан аж.
Мөн 1922 онд Жойс Гомерийн Одиссей дууллын үйл явдлаас сэдэвлэн жирийн гурван хүний нэг өдрийн амьдралыг дэлгэрэнгүй өгүүлсэн “Улисс” хэмээх роман бичсэн бөгөөд уг бүтээлдээ хүний санаа сэтгэл, дотоод ертөнцийг өөрчлөлт хувирал дунд дүрсэлсэн нь ухамсрын урсгал гэдэг чиглэлийн анхны бүтээл болсон юм. Жойс өдөр тутмын ердийн аж байдал, хэрэг явдлыг ер бусын сонирхолтой бичиж чаддаг зохиолч байв.
Түүний “Улисс”, “Дублинчууд” зэрэг зохиол нь О.Чинбаярын орчуулгаар монгол хэлнээ хэвлэгдсэн байдаг билээ.
Лев Николаевич Толстой Тула мужийн Ясная Поляна хэмээх эдлэнд төржээ. 1862 онд София Андреевна Берстэй гэрлэсэн тэрээр 13 хүүхэдтэй байв. Тэдний тав нь хүүхэд ахуйдаа эндсэн гэдэг. Хамгийн алдартай хоёр бүтээл болох “Дайн ба энх”, “Анна Каренина” роман нь бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг романуудын тоонд ороод зогсохгүй реалист утга зохиолын оргил гэгддэг билээ. Тэрээр Астапово галт тэрэгний буудал дээр 1910 онд 82 насандаа таалал төгсжээ.
Америкийн яруу найрагч Роберт Хасс.
Түүний шүлгүүдийг “Дэлхийн сонгомол яруу найраг” номоос унших боломжтой.
Нобелийн шагналт зохиолч, яруу найрагч, хөгжмийн зохиолч, зураач Рабиндранаат Таагүр.
Түүнийг Дорнын мэргэн ухаан гэж хэлж болно. Тэрээр бенгали, англи хэлээр 50 гаруй шүлгийн цоморлиг, 12 роман, тууж, 100 гаруй өгүүллэг, 30 гаруй жүжиг, хэдэн зуун өгүүлэл, нийтлэл, мянга гаруй дуу бичсэн. 1910 онд хэвлүүлсэн “Өргөлийн дуулал” шүлгийн цоморлиг нь түүнд Нобелийн шагналыг авчиржээ.
Залуудаа Нобелийн шагнал хүртсэн Албер Камю.
Хүнийг бодит ертөнцийн зүй тогтолд эрхгүй шүтэн барилдуулж, оюуны эрх чөлөөг алдагдуулдаг аж. Энэхүү хоосон мөрөөдлийг уудлан илрүүлэх нь урлагийн гол зорилго юм гэж Камю үздэг байв. Тэрээр 1957 онд Нобелийн шагнал хүртэх үедээ “Урлаг, утга зохиолын агуулга хэлбэр нь орон зай, цаг хугацаанд үл баригдан, хүн төрөлхтний нийтлэг асуудлыг тусгаж, улмаар нийгмийн амьдралын ямар ч тогтворгүй байдлыг даван туулах чадвартай байх ёстой” хэмээсэн байна.
Түүний “Хөндлөнгийн хүн” тууж 2007 онд Ц.Цэнгэлийн орчуулгаар, 2008 онд Г.Лхагвадуламын орчуулгаар монгол хэлнээ орчуулагдсан байдаг.
Аргентины зохиолч Хорхе Луис Борхес.
Тэрээр постмодерн зохиолын нэг эцэг гэгддэг бөгөөд насныхаа эцэст хараагүй болсноороо “ХХ зууны Хомер” гэж нэрлэгдэх болжээ.
“Өвгөн бүргэд” Габо буюу Габриель Гарсиа Маркес.
Тэрбээр 1982 онд утга зохиолын Нобелийн шагнал хүртсэн бөгөөд Монголын уншигчид “Зуун жилийн ганцаардал” романыг нь Г.Акимын, “Мартагдсан хурандаа” туужийг нь Н.Энхбаярын, “Хурандаад хэн ч бичихгүй” туужийг нь О.Чинбаярын, “Ирендира охины эмгэнэлт түүх” зэрэг богино өгүүллэгүүдийг нь Э.Ганболдын орчуулгаар тус тус уншсан билээ.
Түүнийг Латин Америкийн шидэт реализмын хамгийн гарамгай төлөөлөгчдийн нэг гэж зүй ёсоор дүгнэдэг бөгөөд хүний мөн чанарыг чинээнд нь тултал тэмцэлдүүлэн, аймшигтай агаад догдлон биширмээр дотоод дүр төрхийг илэрхийлэн бичдэг нь түүний уран туурвилын онцлог юм.
Нобелийн шагналт, Японы зохиолч Ясүнари Кавабата. Тэрээр Японы Осака мужийн Осака хотод төржээ. Токиогийн эзэн хааны их сургуулийн утга зохиолын факультет, Японы утга зохиолын тэнхимийг төгссөн. “Изүгийн бүжигчин охин”, “Цасны орон”, “Мянган тогоруу”, “Хуучин нийслэл” зэрэг зохиолуудаараа алдаршиж, Японы зохиолчдоос анх удаа 1968 онд Нобелийн шагнал хүртсэн билээ. Харамсалтай нь 1972 онд өөрийгөө хорт хийгээр хордуулж амиа хорлосон юм.
Японы зохиолч Юкио Мишима. Тэрээр амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд Такэнокай буюу “Бамбайн бүлгэм” хэмээх хэт барууны цэрэгжсэн байгууллагыг байгуулж, Японы шинэ барууны, үндсэрхэг үзэлд томоохон нөлөө үзүүлсэн билээ.
“Багтай өчил”, “Хориотой өнгө”, “Давалгаан чимээ”, “Алтан сүм”, “Кёокогийн гэр”, “Үржил шимийн далай” (4 боть) зэрэг зохиолуудаараа алдартай. Мөн “Сад ахайтан”, “Бидний нөхөр Хитлер” зэрэг жүжгийн зохиол бичжээ.
1970 онд Японы Өөрийгөө Хамгаалах Хүчнээр цэргийн эргэлт хийлгэх гэсэн оролдлого нь бүтэлгүй болсны улмаас самүрайн ёсоор гэдсээ хүүлэн амиа хорложээ.
Юкио Мишимагийн “Алтан асрын сүм” зохиол монгол хэлээр бий.
Нэрт яруу найрагч Уолт Уитмэн. Түүний “Өвсний навч” ном нь монголоор хэвлэгдсэн байдаг. Тэр ном манай дунд үеийн яруу найрагчдыг хүмүүжүүлсэн гэхэд болно.
Сүүлийн 24 цагт коронавирусийн халдварын 120 тохиолдол бүртгэгджээ. Шинээр бүртгэгдсэн халдварын 70 нь Улаанбаатар хотод, 50 нь орон нутагт бүртгэгдсэн байна. Энэ хугацаанд 12 аймагт халдвар бүртгэгдээгүй бол бусад аймгуудад 1-12 тохиолдол батлагджээ. Өнгөрсөн хоногт коронавирусийн халдварын улмаас нэг хүн энджээ. Ингэснээр нийт нас барсан тохиолдлын тоо 2105 боллоо.
Өнөөдрийн байдлаар эмнэлэгт 1154 хүн хэвтэн эмчлүүлж байгаагийн 296 нь хүүхэд, 800 нь жирэмсэн эмэгтэй байна. Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа хүмүүсээс 133 хүний биеийн байдал хүнд, 12 хүн маш хүнд байгаа аж. Харин гэрийн хяналтад 4290 хүн эмчлүүлж байна.
Цагдаагийн байгууллагад өчигдөр /2022.03.09/ 2008 гомдол, мэдээлэл иржээ. Үүнээс зөрчлийн 1644, гэмт хэргийн шинжтэй 121 зөрчил бүртгэгдсэн талаар Цагдаагийн Ерөнхий газраас мэдээллээ.
-Эрүүлжүүлсэн 251,
-Хүний биед халдах 97,
-Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хууль зөрчих 86,
-Хулгайлах 46,
-Гэр бүлийн хүчирхийллийн 166,
-Согтуугаар автомашин жолоодсон 125,
-Олон нийтийн газар зүй бусаар биеэ авч явах, танхайрах 139,
-Оршин суугчдын амар тайван байдал алдагдуулах 66 зөрчил тус тус илэрсэн байна.
АН С.Эрдэнэ тэргүүтэй, О.Цогтгэрэл тэргүүтэй гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан. С.Эрдэнэ тэргүүтэй АН долоо хоног бүрийн пүрэв гаригт мэдээлэл хийдэг уламжлалтай болоод байгаа юм. Энэ удаа тус намын дэд дарга Ц.Оюундарь мэдээлэл хийлээ.
Тэрээр “Өнгөрсөн гуравдугаар сарын 4-нд Хөгжлийн банкны асуудлаар олон нийтийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Хөгжлийн банк-ны асуудалд АН тодорхой байр суурьтай байгаа. Хөгжлийн банк дээр үүссэн энэ нөхцөл байдал бол Монгол Улсын цаашдын эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд эрсдэл учруулах аюултай. Монгол Улсын ирээдүйд хортой нөхцөл үүсэхээр зүйл юм. Энэ зээлийн эргэн төлөлт, энэ улсыг дампууруулах эрсдэлтэй. Тиймээс энэ асуудал дээр нам харгалзахгүй, он харгалзахгүйгээр энэ эрсдлээс улс орноороо яаж гарах, эдийн засгийн ямар зөв бодлого барьж байж даван туулах вэ гэдэг зүйл дээр АН байр сууриа хатуу илэрхийлж байгаа. Өнгөрсөн хэлэлцүүлгээс тодорхой хэдэн шийдвэр гарсан. Хөгжлийн банкыг төрийн оролцоотой байгуулах нь эрсдэлтэй. Хууль эрх зүйн шинэчлэлийг хийх ёстой. Зээлтэй аж ахуйн нэгжүүд рүүгээ дайрч, нийтэд нь харлуулж байгаа асуудлаа болих хэрэгтэй. Дээрх асуудалтай холбоотойгоор АН-аас Засгийн газарт шаардлага хүргүүлж байна. Монгол Улсын Хөгжлийн банкыг хэд, хэдэн удаа шалгаж байсан. Гэвч шалгалтын дүнг хаалттай хэлэлцэж, нууцад хамааруулсан байна. Энэ асуудлыг нам харгалзахгүйгээр ил тод болгож, бүх онд хийсэн шалгалтын материалуудыг нууцаас гаргаж, эрчимтэй хамтарч ажиллах шаардлагатай байна. Гэтэл 2016 оны шалгалтыг л нууцаас гаргасан нь шударга ёсонд нийцэхгүй. Иймд бүх онд хийсэн шалгалтын дүнг нууцаас гаргахыг шаардаж байна” гэлээ.
Шатахуун импортлогчид АИ 92 автобензиний жижиглэнгийн үнэ өнөөдрөөс /2022*03*10/ литр тутамдаа 100 төгрөгөөр нэмж, 2390 боллоо. Ингэснээр төр шатахууны үнэд оролцохгүй, үнийн огцом өсөлт бий болгохгүйн тулд сүүлийн зургаан сарын үнийг дунджилдаг болно гэсэн зохицуулалтын дагуу дахин нэмэгджээ.
АИ 92 автобензинийг дэлхийн зах зээл дээрх зургаан сарын дундаж үнээр жижиглэнгийн үнийг тогтоож, нэг удаад нэмэгдэх дээд хязгаар 100 төгрөг байна.
Хамгийн сүүлд буюу өнгөрсөн сар болох 2-р сарын 10-д АИ 92 автобензиний жижиглэнгийн үнэ литр тутамдаа 45-50 төгрөгөөр нэмж, 2285-2290 төгрөг байсан билээ.