Month: January 2022

Categories
мэдээ цаг-үе

​УИХ энэ оны хаврын чуулганаар 55 асуудал хэлэлцэнэ

“Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг батлав.

Тогтоолын төслийн талаарх Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил танилцуулав.

Төрийн байгуулалтын байнгын хороо Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын талаарх Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг боловсруулахдаа нам, эвслийн бүлэг, Байнгын, дэд, түр хороо болон хууль санаачлагчийн саналыг үндэслэж, хуулийн зохицуулалтын хүрээнд Улсын Их Хурал дахь Монгол Ардын Намын бүлгээс 24, Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгээс 18, Байнгын хороодоос 19, Улсын Их Хурлын гишүүдээс 2, Монгол Улсын Засгийн газраас 26 буюу нийт 89 хууль, тогтоолын төслийн санал ирүүлсэн байна

“Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг боловсруулахдаа:

1.“Шинэ сэргэлтийн бодлого батлах тухай” Улсын Их Хурлын 2021 оны 106 дугаар тогтоолоор баталсан нэн яаралтай хэлэлцэх болон өргөн мэдүүлэх хуулийн төслүүдийг тухай бүр хэлэлцэхээр;

2.“КОВИД-19” цар тахлын үеийн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслийг тухай бүр хэлэлцэхээр;

3.хэлэлцүүлгийн шатанд байгаа болон хууль санаачлах эрх бүхий субьектүүдээс өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслийг хэлэлцэх асуудлын дараалалд оруулах асуудлыг Зөвлөлийн саналыг харгалзан Улсын Их Хурлын дарга шийдвэрлэхээр тусгасан гэдгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил танилцуулгадаа онцлоод“Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, батлуулах нь зүйтэй гэсэн саналыг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн гэдгийг дурдав.

Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Ганхуяг, Г.Тэмүүлэн, Ж.Бат-Эрдэнэ, Б.Пүрэвдорж, Д.Тогтохсүрэн, М.Оюунчимэгнар үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсний дараа Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг батлахыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 75.5 хувь нь дэмжлээ.

Уг тогтоолд Монгол Улсын Их Хурлын 2022 оны хаврын ээлжит чуулганаар дараах асуудлыг хэлэлцэхээр тусгасан байлаа.

1/Ашигт малтмалын тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

2/Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон бусад татварын хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон зарим татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төсөл;

3/Газрын багц хуулийн төсөл;

4/Гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

5/Дампуурлын тухай хуулийн төсөл буюу Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

6/Донорын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

7/Жагсаал цуглаан хийх журмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

8/Зарим төрлийн төрийн хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг түр зогсоох тухай анхдагч хуулийн төсөл;

9/Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

10/Захиргааны ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

11/Зөрчлийн тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

12/Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

13/Иргэний болон захиргааны шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай анхдагч хуулийн төсөл;

14/Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

15/Иргэний үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх, эрх чөлөөний тухай хуулийн төсөл;

16/Малын тоо толгойн албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

17/Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тухай хуулийн төсөл;

18/Монгол Улсын Хөгжлийн банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

19/Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2023 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2024-2025 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төсөл;

20/Монгол Улсын 2021 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, “Монгол Улсын 2021оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

21/Нийгмийн даатгалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

22/Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

23/Онцгой албан татварын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

24/Өндөр насны тэтгэврийн доод хэмжээг нэмэгдүүлэх тухай хуулийн төсөл;

25/Төрийн өмчийн тухай хуулийн төсөл;

26/Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн тухай анхдагч хуулийн төсөл;

27/Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл;

28/Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн төсөл;

29/Төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн тухай хуулийн төсөл;

30/Төрийн болон албаны нууцын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

31/Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

32/Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн тухай анхдагч хуулийн төсөл;

33/Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

34/Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төсөл;

35/Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

36/Төрийн жинхэнэ албаны сонгон шалгаруулалтын тусгай журмын тухай хуулийн төсөл;

37/Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулийн төсөл;

38/Тээврийн нэгдсэн хуулийн анхдагч хуулийн төсөл;

39/“Тэтгэврийн доод хэмжээг индексжүүлэх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

40/Улс төрийн намын тухай хуулийн төсөл

41/Үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

42/Үндэсний баялгийн сангийн тухай анхдагч хуулийн төсөл;

43/Үндэсний их баяр наадмын тухай хуулийн төсөл;

44/Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

45/Хот тосгоны эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл;

46/Хог хаягдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

47/Хүүхэд хамгааллын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл;

48/Хөгжлийн сангийн тухай анхдагч хуулийн төсөл;

49/Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

50/Хөдөлмөрийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

51/Шилэн дансны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл;

52/Шүүх байгуулах тухай хуулийн төсөл;

53/Шүүхийн шинжилгээний тухай хуулийн төсөл /Шинэчилсэн найруулга/;

54/Шүүхийн бус журмаар өр барагдуулах тухай анхдагч хуулийн төсөл;

55/Эдийн засгийн сэргэлтийг дэмжих хөгжлийн төслийг санхүүжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх тухай анхдагч хуулийн төсөл.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

УИХ-ын гишүүд ярилцлага өгөх үүрэгтэй

УИХ-ын гишүүд сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгдөггүй, зугтдаг, илт тээршаадаг хандлагатай болчихоод байна. Үүнийг зөвхөн “Өдрийн сонин” дээр судалгаа хийхэд тоо, хувь, нэр устайгаа гараад ирлээ. УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн, Д.Ганбат, Ж.Бат-Эрдэнэ, Д.Өнөрболор, О.Цогтгэрэл, Г.Дамдинням, Ц.Мөнхцэцэг, Х.Ганхуяг, Т.Доржханд, Т.Энхтүвшин, С.Чинзориг, Н.Ганибал, Ч.Ундрам, Б.Пүрэвдорж, С.Бямбацогт зэрэг гишүүн бол хэвлэл мэдээлэл, “Өдрийн сонин”-д нээлттэй ханддаг юм байна. Гэтэл эдний нөгөө талд огт ярилцлага өгдөггүй, хэвлэлийнхнийг биедээ ойртуулдаггүй, “Ярилцлага өгмөөргүй байна”, “Хүсэхгүй байна”, “Хэвлэлд дургүй”, “Тэгж байгаад ярилцлага өгье”, “Юу ярихаа мэдэхгүй байна” гэж бултаж аргацаадаг гишүүд байна. УИХ-ын гишүүд яагаад хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгөх дургүй болчихов оо?

УИХ-ын гишүүд бол УИХ, байнгын хороод дээр ямар хууль хэлэлцэгдэж байгаа, хэлэлцүүлэг нь ямар шатанд яваа, ямар хууль батлагдав, цаашид төр засаг ямар бодлого барих гэж байгаа талаар байнгын ярьж байх, иргэд, сонсогчдодоо мэдээлэл өгч байх үүрэгтэй. Гэтэл сүүлийн үед гишүүд туслахаараа хөтлүүлдэг фэйсүүк хуудас төдийхнөөрөө алдаг оног ганц хоёр модон хэллэгтэй юм постлуулж, амьд байгаагаа мэдэгдэх шахуу юм байцгаадаг болж. Тэрийг нь тоож хардаг хүн амьтан гэж юу байхав. Одооны гишүүд сонгуулиар гарч ирэхдээ бага хувиар сонгогдсоныг ч хэлэх үү, дээрээс нь албан ёсны, мэргэжлийн түвшний хэвлэл мэдээллийн байгууллагаас хол, зугтаасан байдалтай болчихоор ажил хийж байгаа эсэхийг нь ард түмэн, сонгогчид нь яаж мэдэх болж байна вэ. Иймээс гишүүд, ард түмний хооронд холбоос гэж юм байхгүй болчихлоо. Уг нь төрийн түшээдийг ард түмэнтэй холбодог гүүр нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл. Гэтэл дуу хураагуур, микрофон, тэмдэглэлийн дэвтэр барьсан сэтгүүлч, сурвалжлагч харагдав уу, үгүй юү мэндийн зөрүүгүй зугтаадаг. Ярилцлага, тодруулга өгөхгүй, завгүй байна гэж явуут дундаа хэлэх буюу зарим нь ил цагаан дув дуугүй араасаа сэтгүүлчдийг гүйлгээд байдаг. Ямар сайндаа “Заригийн Өнөрөө” гэж сэтгүүлчид гарч ирэх вэ дээ. Гишүүдийн араас хар эрчээрээ, хөлийн хурдаараа гүйж байж амнаас нь таван үг унагадаг. Уг нь бол гүйгээд байх ямар ч шаардлагагүй. Сэтгүүлчтэй уулзлаа, хэд гурван үг хэлчихээд л яваад өгөх асуудал. Гэтэл бүр зугтаадаг жишиг хэдийнэ тогтчихсон. Тэрийг нь шинэ гишүүд нь тэгэх ёстой мэт ойлгоод бас зугтаад, сэтгүүлчид рүү нүдний булангаараа хялайдаг. Хэрэв ингэж зугтах байсан бол эрхэм УИХ-ын гишүүд ээ, та нар ард түмэнд “Та бүхний нүд, чих болъё. Та нарынхаа дуу хоолой болъё” гэж хэлж сонгогдох ямар хэрэг байсан юм бэ? Ард түмэнд мэдээлэл өгөх, юу хийж байгаагаа мэдэгдэх дургүй юм бол гишүүнээсээ татгалзацгаа!

Гишүүд ингэж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээс дөлж, зугтдаг асуудалд УИХ-ын дарга Г.Занданшатар анхаар, УИХ-ын Тамгын газар нь ч наадуулдаа зөвлөгөө, зөвлөмж өг. Яаж ярилцлага өгдгийг хэл. Засгийн газар, намын дарга нь ч гишүүддээ “Ард түмэндээ ажлаа ярьж сур” гэж үүрэг өгч баймаар юм. УИХ-ын гишүүдээс гадна төрийн сайдууд гэж сэтгүүлч байтугай ямар ч хүн хавьтах, ойртохын аргагүй олон давхар хамгаалалттай. Хуучин бол сайдуудтай хаана ч таарсан салбарынх нь бодлогыг яриулаад болчихдог л байлаа. Сайдууд сэтгүүлчдийн ажилд их хүндэтгэлтэй хандаж, элэгсэг харьцдаг байсан шүү. Төрийн ордонд байнга шахуу тааралдана, сэтгүүлчидтэй өдөр тутам нүүр тулдаг тул бэргээд байдаггүй л байсансан. Одоо бол аль ч яаманд очиход үүднээсээ эхлүүлээд төрийн өндөр хамгаалалт тавьчихсан. Орохын эцэсгүй. Өчнөөн төчнөөн албан бичиг үйлдүүлж, утас шөрмөсөөр ярьж, гуйж гувшиж байж нэг уулзахаар аль хэдийнэ өөрсдөө бэлдээд зэхчихсэн гэмээр бэлэн ярилцлага сарвайдаг.

Сайд, гишүүд яагаад ч юм хэвлэлд ярилцлага өгөхийгөө өөрсөд рүүгээ, хувь хүн рүү нь хандсан үйлдэл гэж том андуураад байна. Өөрийг нь л баалах гэж байна, шүүмжлэх гэж байна гэж ойлгодог болцгоочихсон. Ийм л буруу ойлголт, хандлагатай гишүүдтэй болчихлоо. Ийм байж болохгүй ээ. УИХ-ын гишүүн бол жирийн нэг иргэнээс анги. Шүүмжлэлт сэдвээр ч та ярилцлага өгч байх хэрэгтэй. Юу хийж байгаагаа ил тод ярьж байх ёстой. Ард түмэн бид чинь та нарыг “Удирд” хэмээн дундаасаа сонгож гаргасан. Сонгож гаргачихаад та нарыг юу хийж байгааг, юу хэлж буйг мэдэхгүй байвал та нар шиг хүмүүсээр өөрсдийгөө төлөөлүүлээд яах юм бэ, тийм биз дээ.

УИХ-ын гишүүд, сайдууд хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд, сэтгүүлчдээс бүх мэдээллээ нууцалдгаас болж энэ их авлига, албан тушаалын хэргүүд, идсэн уусан гэсэн хэл ам, УИХ-ын 76 үхэр, мал гэсэн зүхсэн яриа гарч байгаа юм. УИХ-ын гишүүн гэхээр өөрийгөө эрхэмсэг амьтан гээд бодчихдог. Гишүүн гуай та эрхэмсэг амьтан ерөөсөө биш шүү. Ард түмний төлөөлөл, хатуугаар хэлбэл ард түмний зарц. Ард түмэн хэвлэлийнхэнд хандаж “Манай гишүүн юу хийж байна, яагаад таг болов. Юу хийж байгааг нь та нар гаргаач ээ” гэж асууж, шаарддаг. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай харилцаа сайтай, сэтгүүлчдийн ажлыг ойлгож, дэмждэг, хамтран ажилладаг гишүүд нь олон нийтэд ажил хийж байгаа мэт, хууль батлалцахад хувь нэмрээ илүү оруулж байгаа мэт харагддаг. Харин нөгөөдүүл нь болохоор зугтаад байдаг болохоор хаана, юу хийж байгааг нь хэн ч мэдэхгүй өнгөрөөд байдаг ийм хоёр талтай зүйл ажиглагдаад байна. Ийм зөрүүтэй байдал ялангуяа энэ парламентын гишүүдэд илүүтэй ажиглагдаад байна. Иргэд, ард түмэн гэхэд л өөрийнхөө тойргийн, өөрсдөө гаргасан гишүүнээ нэг муу юм таниад байгаа юм. Бусад гишүүн, зарим гишүүнийг таних нь бүү хэл нэг ч хараагүй байх нь ч бий. Танигдаагүй гишүүн энэ УИХ-ын чуулганд дүүрэн байна. “Энэ хэн билээ, ийм гишүүн байдаг билүү” гэж гайхаж асуумаар гишүүд байна билээ. Хоёр жил болох гэж байхад ард түмэн нь огт таньдаггүй гишүүн байна гэхээр тэд олон нийтээс ямар их нууцлаг байгаа нь харагдана. Хуучин цагт юм дуугардаггүй, олонд танигдаагүй ийм сул гишүүдийг “Хэлгүй Королиа” гэдэг байсан. Ийм Королианууд энэ чуулганд ч дүүрэн сууж байна. “Өдрийн сонин” дээр хийсэн дээрх судалгаанаас харахад өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд 76 гишүүнээс 30 гаруй нь ганц ч удаа ярилцлага өгч байгаагүй байх юм. Б.Энх-Амгалан, Ж.Мөнхбат, Д.Батлут, Б.Саранчимэг, Ц.Мөнх-Оргил, Ж.Сүхбаатар зэрэг гишүүдийг энд дурдаж болох нь. Зарим нь “Би хэвлэлд дургүй”, “Би юу ярихаа мэдэхгүй байна”, “Би хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг чухал гэж тоодоггүй” гэж ойшоогоогүй ч тохиолдол байна. “Хэвлэл мэдээллийг ойшоодоггүй” гэж томорч байгаа нь үнэндээ ойшоохгүй байгаадаа биш л дээ. УИХ-ын гишүүд ажлаа хийдэггүй, үүргээ мэддэггүй, яах гэж УИХ-д сууж байгаагаа ч ойлгодоггүйгээ нуух гэж ингэж худал хэлдэг юм.

Гишүүд ярилцлага өгч байх ёстой. Ярьж бай. Засгийн газар ажиллаж л байгаа бол эд нараа хэлд оруул. УИХ-ын Тамгын газар нь ч дахин дахин шаард.

Хэлэлцэж буй, хэлэлцсэн хуулиудаа мэддэггүй гишүүн гэж баймааргүй л санагдах юм. Гишүүн болгон хуулиа ярьж, тайлбарлаж байх ёстой. Одооны УИХ-ын гишүүд маш дорой, бүрэг байна. Тийм гэдгээ худлаа их зангаар халхалсан мэдлэггүй гишүүн ч олон байна.

Энэ бүгдээс харахад дараагийн сонгуульд олонхын санал авсан хүчтэй гишүүн хэрэгтэй юм байна шүү. Манай сонгуулийн энэ тогтолцоо болохгүй байх шиг. Францын мажоритар тогтолцоо бол хоёрыг үлдээгээд, тэр хоёроо дахин өрсөлдүүлээд нэгийг нь гаргаж ирдэг. Манайд бол арай илүү санал авсан нь л тэнгэрийн умдаг атгасан мэт гараад ирдэг. Зарим тойрогт 20 мянган сонгогчдын найм, есөн мянгаас нь л санал авчихад гишүүн болчихож байгаа юм. Тэгвэл Францын дээрх мажоритар нь хамгийн их санал авсан хоёрыг нь дахин өрсөлдүүлж, нэгийг нь сонгодог нь олон хүнээс санал авч гарсан, олон хүнд танигдсан болгодог юм билээ. Иймэрхүү маягаар сонгуулиа явуулдаг юм уу, пропорцианаль руу ордог ч юмуу ямар нэгэн өөрчлөлт хийхгүй бол Төрийн ордноор дүүрэн хэлгүй гишүүд учраа олохгүй гүйгээд байна.

Улстөрч бол ярьж байх ёстой. Яг энэ гол ажлаа хийхгүй байгаа учраас төр засаг, УИХ-ын нэр хүнд монголчуудын дунд маш их уначихсан. Муу байгаагийн жишээ бол төв хэвлэлдээ огт ярилцлага өгч үзээгүй дээр дурдсан нэр бүхий гишүүд тэргүүтэй 30 гаруй гишүүн юм. Бүтэн парламентын гишүүдийн бараг тал нь юу ч ярихгүй байгаа нь энэ парламент 50 хувийн чадамжтай л явж байна гэж харахаас өөр яах юм бэ.

Categories
мэдээ цаг-үе

ХӨСҮТ: ЕБС, цэцэрлэгийн эхлэх хугацааг 7-14 хоногоор хойшлуулах санал гаргалаа

УОК-ын Шуурхай ажлын хэсэг цахимаар хуралдаж, цар тахлын нөхцөл байдлын талаарх эрүүл мэндийн байгууллагуудын мэдээллийг сонсож, авч хэрэгжүүлж байгаа хариу арга хэмжээний явцын талаар хэлэлцэн, санал солилцож, Шадар сайд Ажлын хэсгийн гишүүдэд зарим үүрэг даалгаварыг өглөө.

Цахим хурлын эхэнд ХӨСҮТ-ийн дарга Ц.Билэгтсайхан “Ковидын омикрон хувилбарын тархалт эрчимтэй байгаатай холбогдуулан хотын 7548 өвчтэн эмнэлгүүдэд хэвтэн эмчлүүлж байгаа бөгөөд хэвтэн эмчлүүлэгчийн 90 гаруй хувь нь уушигний хатгалгаатай хавсарсан байгааг дурьдлаа. Мөн Омикрон хувилбарын тухайд Дельта хувилбартай харьцуулахад нэн хүнд өвчтөний эзлэх хувь харьцангуй бага байгаа буюу 0,7 хувийг эзэлж байгаа хэдий ч суурь өвчлөлтэй хүмүүс, ахмад настнууд, хүүхэд багачууд өртвөл өвчлөл нь хүндрэх магадлалтай” гэв.

Ковидын вакцины III тунд зорилтот хүн амын 49.4 хувь буюу 968,478 хүн хамрагдсан бол нэмэлт IV тунд 36400 гаруй хүн тус тус хамрагджээ

ХӨСҮТ-ийн зүгээс омикроны халдварын тархалтыг хумихын тулд ЕБС, цэцэрлэгийг танхимаар хичээллүүлэх, эхлэх хугацааг 7-14 хоногоор хойшлуулах, буюу эсхүл цахимаар хичээллүүлэх, ажлын байрны нягтралыг бууруулах, нийтийг хамарсан арга хэмжээг цуцлах, Үйлчилгээний байгууллагуудыг үйл ажиллагаандаа халдвар хамгааллын дэглэмийг чанд сахин мөрдөж ажиллах зэрэг саналыг Ажлын хэсэгт танилцууллаа.

Мөн НЭМГ-ын дарга Б.Бямбадорж нийслэлийн хэмжээнд авч хэрэгжүүлж байгаа хариу арга хэмжээний талаар танилцуулж, омикроноор өвдсөн иргэдэд хүрч ажилллах зорилгоор тандалтын баг, авто машины тоог нэмэгдүүлж байгааг мэдээллээ.

Шадар сайд С.Амарсайхан Шуурхай ажлын хэсгийн гишүүдэд хандан, Цар тахлын мутацилагдсан Омикрон хувилбар дотоодод тархсантай холбогдуулан түүнтэй тэмцэх, даван туулах хариу арга хэмжээг шуурхай авахыг сануулан, “хэвтэн эмчлүүлэгчдийн ор зохицуулалтыг УОК, Шадар сайд мэдэж зохицуулж байгаа” гэдэг ташаа мэдээллийг залруулж, ЭМЯ, НЭМГ, УОК-ын Нэгдсэн шуурхай штабын удирдлагууд олон нийтэд үнэн зөв бодит мэдээлэл өгөх шаардлагатай.

Өнөөдрийн байдлаар 7000 гаруй ор улсын хэмжээнд дэлгэсэн нь Дельта хувилбарын өвчлөлийн үед дэлгэсэн орны статистик тоон үзүүлэлттэй харьцуулахад бага тоо юм. Тиймээс өвчтөнийг хэвтэн эмчлүүлэхдээ иргэдийг чирэгдүүлэлгүй, эрэмблэлтийг оновчтой зохион байгуулж, нэгдсэн удирдлагаар хангаж ажиллах нь зүйтэй. Мөн эрүүл мэндийн салбарын ажил хариуцсан албан тушаалтнууд өөрсдөө өрхийн эмнэлэг, бусад эмнэлгүүдэд очиж газар дээр нь очиж ажилла гэв.

Цахим хурлын төгсгөлд Шадар сайд дараах үүргийг хэрэгжүүлэн ажиллахыг Шуурхайн ажлын хэсгийн гишүүдэд даалгалаа. Үүнд:

– Ковидын талаар эмч нарын зөвлөгөө өгөх иргэдийн асуусан асуултанд хариулах шууд дамжуулсан нэвтрүүлгийг өдөрт 3-аас доошгүй удаа тогтмол цагт хэвлэл мэдээллийг хэрэгслээр олон нийтэд хандан түгээх

– Төрийн байгуулагууд 0-5 настай хүүхэдтэй албан хаагч нарыг бүрэн цахимаар, бусад албан хаагчдыг цахимаар болон танхимаар ажиллуулах хуваарийг батлан гаргаж мөрдүүлэх

– Иргэдээс ирж буй эмийн багцтай холбоотой гомдол саналыг барагдуулах, эмийн багцад олгогдож буй эмийн бүтээгдэхүүнийг стандартад нийцэж буй эсэхэд анхаарал хандуулж ажиллах

– Амбулаторийн үйлчилгээний цагийг уртасгаж, үйлчилгээний үр дүнг дээшлүүлэх

– Эрүүл мэндийн даатгалтай холбогдуулан гүйцэтгэлийн хяналтыг дээшлүүлэх, тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх, төрийн аудитын хяналтыг ЭМЯ, ЭМД-ийн байгууллагад оруулах асуудлыг Ажлын хэсгийн дарга Г.Ариунбуянд хариуцуулан шийдвэрлүүлэх

– Эм тариа, бусад бүтээгдэхүүний нөөцийг тасалдуулахгүй байх, татан авах ажлыг Эм, эмийн хэрэгслийг хяналт зохицуулалтын газар хариуцан хэрэгжүүлэх

– Цагаан сарыг гэр гэртээ байж, цахимаар золгохыг иргэдэд уриалахыг тус тус үүрэг болголоо.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Оюу толгойн түр хороог татан буулгажээ

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, шаардлагатай бол санал боловсруулж, дүнг нэгдсэн хуралдаанд танилцуулах үүрэг бүхий түр хорооны ажлын дүнтэй танилцжээ. Энэ талаар Түр хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Даваасүрэн танилцуулсан юм. Тэрээр танилцуулгадаа “Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2 дахь хэсэгт заасны дагуу Түр хорооны ажиллах хугацааг дахин нэг чуулганы хугацаагаар сунгаж ажиллуулсан бөгөөд Түр хороо нь ажиллах хугацаандаа нийт 13 удаа хуралдсанаас есөн удаа нээлттэй, дөрвөн удаа хаалттай хуралдаж, Засгийн газрын ажлын хэсгийн явцын талаар болон холбогдох бусад байгууллагуудаас мэдээлэл сонсож Засгийн газарт хуралдааны тэмдэглэлээр нийт 4 удаа, Түр хорооны тогтоолоор хоёр удаа чиглэл өгч ажилласныг онцлов.

Түр хорооноос Оюу толгой ордын далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг бүрэн дуусгахад шаардагдах 2.3 тэрбум ам.долларын нэмэлт санхүүжилтийг дэмжихгүй байх, Лондонгийн арбитрын шүүхэд Оюу Толгой ХХК-ийн татварын асуудлаар сөрөг нэхэмжлэх гаргах, Оюу толгой төслийн гадаадын хөрөнгө оруулагч талтай хийх хэлэлцээрт хуулийн болон санхүүгийн хөндлөнгийн аудит хийлгэхэд гадны зөвлөх үйлчилгээ авах, мөн Дубайн гэрээг цуцалж хүчингүй болгох улмаар Монгол Улсад учирсан хор хохирлыг барагдуулах зэрэг асуудлаар Засгийн газарт үүрэг, чиглэл өгч ажиллалаа. Монгол Улсын Их Хурлын 2019 оны 92 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангуулахтай холбоотойгоор Түр хорооны дарга болон гишүүдийн төлөөлөл 2021 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр Рио Тинто компанийн төлөөлөлтэй уулзалт хийж, Түр хорооны байр суурийг тодорхой илэрхийлсэн болно. Засгийн газар, түүний ажлын хэсэг болон Улсын Их Хурлын Түр хороо нягт хамтран ажилласны үр дүнд Монгол Улсын Засгийн газар болон Оюу толгой төслийн гадаадын хөрөнгө оруулагчтай хийсэн хэлэлцээрийн хүрээнд гадаадын хөрөнгө оруулагчаас саналаа Монгол Улсын Засгийн газарт ирүүлсэн гэдгийг Түр хорооны дарга танилцуулгадаа дурдав.

Улсын Их Хурлаас дээрх саналыг харгалзан “Оюу толгой ордоос Монгол Улсын хүртэх үр ашгийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 103 дугаар тогтоолыг батлан гаргасан. Уг тогтоолд Оюу толгой төслийн Монгол Улсын Засгийн газрын эзэмшлийн 34 хувьд ногдох Засгийн газраас Туркойс Хилл Ресурсес Лтд-д төлөгдөх 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хуримтлагдаад байгаа нийт 2.3 тэрбум ам.долларын өрийг 100 хувь тэглэх тухай гадаадын хөрөнгө оруулагчаас ирүүлсэн саналыг дэмжихээр тусгасан. Энэ өр тэглэгдснээр 2051 он хүртэл ногдол ашиг авахгүй, 22 тэрбум ам.долларын өртэй үлдэх байсан эрсдэлээс зайлсхийж чадлаа” гэв.

Түүнчлэн тэрбээр, Улсын Их Хурлын 2021 оны 103 дугаар тогтоол батлагдсантай холбоотойгоор 2015 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдөр байгуулсан “Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө” болон “Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн нэмэлт төлөвлөгөө”-г хуульд нийцүүлэн цуцалж, хүчингүй болгох, Оюу толгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын төслийн санхүүжилтэд хөндлөнгийн аудит хийлгэх ажлууд хийнэ. Уг гэрээ хүчингүй болсноор Дубайн 4.1 тэрбум ам.долларын зээл хүчингүй болж ногдол ашиг хүртэх хугацаа наашлах төдийгүй, зээлийн үйлчилгээний төлбөр болон баталгааны хураамж гэсэн 2.9 хувийн хураамжийг “Оюу толгой” ХХК-д төлөхгүй байх нөхцөл бүрдэнэ. Мөн Оюу Толгой ХХК-ийн засаглалыг сайжруулах, Монгол Улсын эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнээс Цахилгаан эрчим хүчээр хангах гэрээ байгуулах, ус ашиглалт, байгаль орчин, нийгэм, засаглалыг сайжруулах чиглэлээр хамтран ажиллах, татварын актуудын биелэлтийг хангуулах, цаашид нэг мөр ойлгож хэрэгжүүлэх ажлууд хийгдэх ач холбогдолтой юм.Рио Тинто компани, Туркойс Хилл ресурсес Лтд-ийн зүгээс далд уурхай ашиглалтад орж олборлолт эхлэх хүртэлх хугацаанд шаардлагатай нэмэлт зардлыг гадаадын хөрөнгө оруулагч 100 хувь хариуцахаар төлөвлөж, Оюу Толгой ХХК-д нэмэлт өр үүсгэхгүй байх шийдвэрийг Улсын Их Хурлаас гаргасан нь цаашид өрийн дарамт үүсэхгүй байх Монголын ард түмний ногдол ашиг авах хугацаа наашлах нөхцөл бүрдүүлнэ. Улсын Их Хурлын Түр хорооны 2021 оны 04 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 01 дүгээр тогтоолоор Оюу толгой төслийн байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээ, байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө, говийн бүсийн газрын гүний ус ашиглалтын байгаль орчинд нөлөөлөх байдал болон холбогдох хууль, бусад шийдвэрийн хэрэгжилтийг шалган, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Адьшаагаар ахлуулан, 9 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулан ажиллуулсныг Түр хорооны дарга танилцуулгадаа дурдаад Ажлын хэсгийн тайланд үндэслэн Усны тухай хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг судлан, боловсронгуй болгох талаар Түр хорооны тогтоолоор Засгийн газарт чиглэл өглөө. Урт хугацаанд ашиглах Оюу толгой шиг баялаг том ордын тулгамдсан асуудлуудыг Түр хорооноос хоёр чуулганы хугацаанд бүрэн шийдвэрлэх боломжгүй юм. Иймд Оюу толгой төслийн хүрээнд цаашид зайлшгүй шийдвэрлэх асуудлуудаар Засгийн газарт чиглэл өгсөн тогтоолыг Түр хорооны сүүлийн хуралдаанаар баталсан.

Түр хорооны дарга Ц.Даваасүрэн танилцуулгынхаа төгсгөлд, эхнээсээ мордохын хазгай болсон Оюу толгой төслөөс хууль ёсны эзэн Монголын ард түмний хүртэх өгөөжийг тохиролцсон хэмжээнд хүргэх асуудлаар яриа хэлцэл цаашид ч үргэлжлэх ёстой гээд Улсын Их Хурлын хоёр ээлжит чуулганы хугацаанд Түр хороо нь амжилттай ажиллаж, хариуцсан чиг үүргээ амжилттай хэрэгжүүлэхэд идэвх, санаачилга гарган хамтран ажилласан Улсын Их Хурлын удирдлагууд, Түр хорооны гишүүд болон Ажлын хэсгийн гишүүд, Ажлын дэд хэсгийн гишүүдэдээ баярлаж байгаагаа илэрхийлсэн.

Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, Ц.Даваасүрэн гишүүнээр ахлуулсан Түр хороо Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах асуудалд идэвх санаачлагатай ажиллаж, тодорхой үр дүнд хүрснийг цохон тэмдэглээд Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 29.4-т Түр хороо ажлынхаа дүнг нэгдсэн хуралдаанд танилцуулснаар түүнийг татан буугдсанд тооцно гэж заасны дагуу Түр хороо татан буулгав.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

Г.Занданшатар: Тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр судалгаа хийн ажиллаж байна

Г.Занданшатар: Тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр судалгаа хийн ажиллаж байна

Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны намрын ээлжит чуулган (2022.01.18) өндөрлөв. Ээлжит чуулган өндөрлөж байгаатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын үг хэлэв.

Тэрбээр “Намрын чуулганаар хэлэлцэн баталсан хууль тогтоомж, бодлого шийдвэрээс дараах 5 багц асуудлыг онцолж байна.

Нэгдүгээрт, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт шалгалтын тухай анхдагч хуулийг баталж, парламентын хөгжлийн шинэ үе шатыг эхлүүллээ.

Хоёрдугаарт, Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэний мэдэх эрх, хувь хүний нууцыг хуулиар хамгаалах үндсэн эрхийг баталгаажуулж, Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулийг баталлаа.

Гуравдугаарт, Цахим гарын үсгийн тухай хуулийг 10 жилийн дараа шинэчилж, Кибер аюулгүй байдлын тухай, Виртуал хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэгчийн тухай анхдагч хуулийг баталлаа.

Дөрөвдүгээрт, Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хуулиудыг энэ чуулганаар хэлэлцэн баталлаа.

Тавдугаарт, 2022 он бол Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт заасан зорилтуудаа хэрэгжүүлэх хамгийн чухал цаг хугацаа юм. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх хүрээнд хийх эрх зүйн шинэтгэлд ч шинэ он чухал байр суурь эзэлнэ.

Иймд эдийн засаг, нийгэм, эрх зүйн шинэтгэлийн хүрээнд тавьсан зорилтуудаа хэрэгжүүлэхэд Улсын Их Хурал, Засгийн газар онцгой анхаарч, нэг зүгт, нэг байр сууринаас, идэвх санаачилгатай хандах зүй ёсны шаардлага тулгарч байна. Гадаад, дотоодын төдийгүй цар тахлын нөхцөл байдлаас шалтгаалан үнийн өсөлт суурь шинжтэй болсноор дэлхийн олон оронд хямралын байдал үүсгэж байна.

Ийм хүнд цаг үед Улсын Их Хурал, Засгийн газар нягт хамтран ажиллаж, хүндрэлийг даван туулахын төлөө, иргэдийнхээ орлого, амьжиргааг хамгаалах, тэтгэвэр тэтгэмжийг боломжит түвшинд нэмэгдүүлэх чиглэлээр судалгаа хийж ажиллаж байна.

Эхний ээлжид Ирээдүйн өв сангийн хуулиа Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн үзэл санааны дагуу Баялгийн сангийн тухай болон Эрдэс баялгийн салбарын ил тод байдлын тухай хуулийн төслүүдийн хамт яаралтай өргөн мэдүүлж хэлэлцүүлэх шаардлагатай байна. Ашигт малтмалын тухай хуулийн дагуу стратегийн орд газруудын 10 хувийг ард иргэддээ эзэмшүүлэх хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэхээс эхлээд байгалийн баялгийн үр өгөөжийг ард иргэдэд хүртээмжтэй болгоход чиглэсэн бодлого арга хэмжээг боловсруулж ажиллах шаардлагатай байна.

Ашигт малтмалын тухай, Байгаль орчныг хамгаалах тухай, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулиудыг шинэчлэх ажлууд хүлээгдэж байна. Эдгээр хуулийг хаврын ээлжит чуулган эхлэхээс өмнө Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх зайлшгүй шаардлагатай.

Манай улсын эдийн засгийн өсөлт хүлээгдэж байгаа гүйцэтгэлээр 3.6 хувьтай гарах төлөвтэй байна. Хил, гааль тээвэр ложистикийн асуудлыг шуурхай, зөв зохицуулах нь улс орны эдийн засаг, нийгмийн болон мөнгө санхүүгийн бүхий л хүрээний асуудлыг шийдвэрлэх гол зангилаа болж байна.

Мөн банк, санхүүгийн салбарын шинэчлэлийг гүнзгийрүүлж, инфляцыг эхний ээлжид тогтворжуулах, цаашдаа бууруулах, тэтгэвэр, тэтгэмжийг инфляцтай уялдуулах, үнийн хөөрөгдлийг онцгой анхаарах шаардлага зүй ёсоор гарч байна.

Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ, Та бүхэндээ болон Монголынхоо нийт ард түмэнд сайн сайхныг ерөөж, удахгүй тохиох үндэсний уламжлалт баяр Цагаан сараа КОВИД-ийн тархалтаас сайтар сэргийлсэн орчинд, гэр бүлийнхээ хүрээнд угтан тэмдэглэхийг хүсье. Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны намрын ээлжит чуулган завсарласныг мэдэгдье” гэлээ.

Categories
мэдээ цаг-үе

П.Сайнзориг ХЗДХ-ийн ТНБД болно

Өнөөдрийн /2022.01.19/ Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар төрийн захиргааны албан тушаалын хэд хэдэн томилгоо хийх чигтэй байна.

Тодруулбал, МХЕГ-ын дарга Т.Гантулгын оронд ХЗДХ-ийн ТНБД-аар ажиллаж буй Б.Баасандоржийг томилох аж. Улмаар Б.Баасандоржийн албан суудалд Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны дотроос нь буюу Хууль зүйн бодлогын газрын даргаар ажиллаж буй П.Сайнзоригийг томилохоор тохирчээ.

П.Сайнзориг нь хууль зүйн салбарт 10 гаруй жил ажиллаж, олон арван хуулийн боловсруулалт дээр ажилласан туршлагатай боловсон хүчин юм.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

О.Уламбаяр: Бүх аймаг шүлхийн голомт болчихоод байхад ХХААХҮ-ийн сайд З.Мэндсайхан суудалдаа шигдээд байгаа нь арай дэндэж байна

Мал эмнэлгийн ухааны доктор О.Уламбаяртай ярилцлаа.

-Манай улсад шүлхий өвчний тархалт өндөр байна. Монгол Улсын Засгийн газар тус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ажлыг хангалттай түвшинд хийж чадсан гэж та үзэж байна уу?

-Монгол Улсын Засгийн газрын малын эрүүл мэндийг эрхэлсэн сайдын шүлхийгээс хамгаалах дархлаажуулалтын дэг, шүлхийн вакцины хэрэглээ буруу байна, зориуд буруу хэрэглэж байна.Үүнд: Нэгдүгээрт, цагаач буюу экзотик өвчний үүсгэгчийг хянахад вакциныг хэрэглэхгүй байх боломжийг ашиглаж чадахгүй байна.

Вакциныг хоморголон, сумаар нь, аймгаар нь, бүс нутгаар нь хавтгайруулж, хэдэн арван жилээр хэрэглэж байна. Олон аймаг, сумын мал сүрэг 10-15 жил шүлхийн вакцинд өртөөд байна.

Монгол Улсын Засгийн газрын шүлхийг хянах, тохируулах бодлого буруу байна, шүлхий дэгдэх бүрийд вакцинаар мөнгө угаах шийдвэр гаргаж байна. Энэ салбарыг 2000 оноос хойш удирдсан сайдуудын хэнд нь ч шүлхийн вакцин тарьсан малын тооноос өөр хэлэх зүйл байхгүй. Энэ бол гашуун боловч бодит үнэн. Вакцинаар халхавчилсан худалч, хулгайч нар зориуд ийм бодлого хэрэгжүүлж байна. Цөөхөн хүн баяжиж, одон тэмдэг зүүж, цол чимэг хүртэж хөөрч явна.

Шүлхийн вакцинаар мөнгө угааж буйг татвар төлөгчид, малчид, амьтан, эзэмшигчид,үйлдвэрлэгчид, хэрэглэгчид зэвүүцэж байна.Малчид эх нутгаа, эрүүл сүргээ, хэрэглэгчид цэвэр хүнсээ, үйлвэрлэгчид дотоод, гадаад зах зээлээ шүлхийн вирусээр, вакцинаар бузарлуулсны нөхөн төлбөрийг нэхэх цаг нэгэнт ирчихсэн байна.

-Уг нь малын гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх тогтолцоо улсын хэмэээнд ажиллаж байгаа шүү дээ. Алдаа нь юундаа байна вэ?

-Таны хэлж байгаа үнэн. Манай улсын хэмжээнд малын гоц халдварт өвчинтэй тэмцэх мал эмнэлгийн тогтолцоо, төрийн албаны тогтолцоо ажиллаж байна. Монгол Улсын 330 суманд хуулийн дагуу хоёр мэргэжилтэнтэй мал эмнэлгийн тасаг ажиллаж байгаа. Энэ тогтолцоог байгуулсны гол зорилго нь малын гоц халдват өвчнийг эрт илрүүлэх, сэрэмжлүүлэх. Энэ үүргээ огтхон ч биелүүлж чадахгүй байгааг өнөөгийн дүр төрх харуулж байна. Одоогийн байдлаар шүлхий, мялзан, цэцэг, арьс товруутах зэрэг дөрвөн ч төрлийн малын гоц халдварт өвчин бүртгэгдээд байгаа нь хөдөө аж ахуй, мал аж ахуйн салбарт гамшиг нүүрлэснийг илтгэнэ. Салбарын сайдаасаа авахуулаад шат шатны дарга даамал, мэргэжилтнүүд нь ажлаа мэдэхгүй, хийж чадахгүй байна. Бүхэл бүтэн 21 аймгийн хэмжээнд шүлхий өвчний халдвар илэрнэ гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Нөхцөл байдал ингэтлээ хүндэрчихээд байхад ХХААХҮ-ийн сайд З.Мэндсайхан сайдынхаа суудалд шигдээд байгаа нь арай дэндэж байна. Сүүлдээ шүлхий өвчнийг санаатайгаар зориуд тараагаад байна уу гэх хардлага иргэдийн дунд байна. Монгол малчин мал сүргээ хамгаалах, эрүүл мэнд, амар амгалан байдлыг нь хариуцах эрхгүй. Аймаг, сумын Засаг дарга нарт шүлхийг хянах эрх мэдэл алга, үүргээ биелүүлэх, хариуцлага хүлээх боломж алга, эрхэлсэн сайд нь тэд нараар хариуцсан ажлыг нь хийлгэхгүй, өмнүүр нь орж далбаганаад, аймаг, сумдад төсвөөс очих ёстой малын эрүүл мэндийг хамгаалах зардлыг ганцаараа идэж байна.

-Шүлхийгээр өвдсөн малыг дархлаажуулах нь зүйн хэрэг биз дээ?

-Дархлаажуулалтын зарчим нь, нэгдүгээрт, вакциныг болж өгвөл битгий хэрэглэ, вакцинжуулалт нь амьтныг зориуд, далд юмуу хөнгөн өвчлүүлж, дархлаажуулах ажиллагаа, дархлаажсан сүрэгт вирусийг нуух, хадгалах, үржүүлэх, тараах, нутагшуулах арга юм. Вирусийн халдварт өртөх эрсдэлгүй буюу өвчлөхгүй эрүүл сүргийг вакцинаар өвчлүүлэх хэрэггүй. Шүлхийн дэгдэлт вирусийн аль хэвшлээр үүсэхийг урьдчилан таах боломж муутай, вакцины дархлаажуулах идэвх сул, хамгаалах хугацаа богино тул вакцин хэрэглэхээс аль болох зайлсхийдэг. Хоёрдугаарт, тухайн голомт, түүнийг хүрээлсэн нутагт вирүсийн халдварын эрсдэлийн задлан шинжилгээ хийж, вирусийн халдлага гарцаагүй нүүрлэсэн сүргийг вакцинжуулж, халдвараас бус, өвчлөлөөс хамгаална. Вирусийн халдлагыг хүлээн зөвшөөрч, боломж олгож, өртөх сүргийг өвчлөхөөс хамгаалж буй үйлдэл, тулаад ирсэн вирусийн түймрийн өөдөөс тавьж буй цурам юм. Аргагүйдвэл, вакциныг аль болох бага нутагт, цөөхөн сүрэгт, нэг сүрэгт болж өгвөл нэг л удаа хэрэглэдэг. Нэг амьтанд гурваас илүү удаа хэрэглэх боломжгүй. Вирусийн халдлагад өртөхгүй сүргийг вакцинжуулах нь түймэрт өртөхгүй бэлчээрийг шатааж буйтай адил.

-Тэгвэл шүлхийн эсрэг вакцинжуулалтад бүх мал сүргээ хамруулах нь буруу гэж үзэж байгаа хэрэг үү?

-Мал эмнэлгийн албаны “ерөнхий” болон “тархварын” түшмэд хийгээд “эрдэмтэд” нь вакцинжуулалтыг аливаа өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх цорын ганц арга гэж сайд, дарга нартаа тулгаж, мал сүргийг сумаар нь, аймгаар нь харанхуй, хоморголон вакцинжуулах шийдвэрт гарын үсэг зуруулдаг. Энэ бол бодлогын маш том алдаа. Вакцинжуулалт шүлхийн вирусийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх арга биш, эрүүлжүүлэх арга бүр биш, зөвхөн вирусийн халдварт өртөх амьтныг өвчлөхөөс хамгаалдаг арга. Вакциныг буруу хэрэглэх нь шүлхийн вирусийг нуух, хадгалах, үржүүлэх, тараах, нутагшуулах арга юм гэдгийг 2000 оноос хойших 20 гаруй жилийн туршлага нотолсоор, шүлхийн нутагшсан вирус нь энд тэндээс хошгирсоор л байна. Шүлхийн вакцин тарьсан малын тоо нэмэгдэх бүрийд тахлын хүрээ тэлсээр байна. Өнгөрсөн 2017 онд хийсэн Улаанбаатар хот, Төв, Дундговь аймгийн мал сүргийн хоморголсон вакцинжуулалтын үр дүнд Сэлэнгэ, Орхон, Булган, Архангай, Өвөрхангай аймагт шүлхийн вирус тарсан.

-Шүлхийн гоц халдварыг эрт илрүүлдэг, шуурай арга хэмжээ авах мэргэжилтэн, боловсон хүчний нөөц улсын хэмжээнд хэр байна вэ?

-Тухайн голомтноос вирусийн халдвар тархах эрсдэлийн задлан шинжилгээ, үнэлгээ хийдэггүй тул вакцины хэрэглээ эрсдэлийн зөв тооцсон үнэн түвшинд үндэслэдэггүй, малын “ерөнхий эмч”, “халдвартын эмчийн” дотор эрсдэлийн задлан шинжилгээ, үнэлгээ хийх чадвартай малын эмч нэг ч алга. Вакциныг хуурамч малын эмчийн харанхуй таамагт баримжаалж хэрэглэж байна. Өвчний тахал дарах сонгодог дөрвөн ажиллагааг зориуд орхиж байна, 2000 оноос хойш шүлхийн дэгдэлтийг эрт оношлоход, голомтын хөл хорионд ахиц гарсангүй, вирустсэн амьтны устгалд ахиц гарсангүй, бохирдсон нутаг цэвэршүүлэхэд ахиц гарсангүй. Эдгээрийг зориуд алгасаад, вакцинжуулалтыг дангаар нь дэг зөрчин хэрэгжүүлж байна. Дөрөвдүгээрт, мал вакцинжуулалт нь өнгөлөн далдлалт төдий байх явдал түгээмэл болчихлоо.Вакцинжуулалтын хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хориотой байна. Үүнээс вакцин нэрээр шахаа хийсэн хүмүүс сүнсээ зайлтал айж байгаа байх. Мал эмнэлгийн алба нь “вакцин эм мөн, вакцинжуулах нь өвчилсөн амьтныг эдгээх, вирустсэн сүргийг цэвэршүүлэх буюу эрүүлжүүлэх арга, вакцин нь эрүүл сүргийг вирусийн халдвараас хамгаалж байгаа юм” гэж бодлого төлөвлөгчид, шийдвэр гаргагчид, малчид, үйлдвэрлэгчид, хэрэглэгчдийг олон жил хуурч байна. Вирусийг хагас дутуу дархлаажсан сүрэгт нууж, хадгалж, үржүүлж, тарааж, нутагшуулчихаад “шүлхийн тахлыг дарчихлаа, сүргийг чинь эрүүлжүүллээ, нутгийг чинь цэвэрлэлээ” гэж хуурч байна. Цаашлаад вакцины үнэ, вакцинжуулалтын зардлыг татвар төлөгч бидэнд тохож, хариуцлагагүй малчид, Засаг дарга нарын увайгүй үйл ажиллагааг урамшуулж байна, вакцинчин хулгайч нарт төсөв дээрэмдэх боломж олгож байна.

-Шүлхийгээр өвчилсөн малын маханд бүрэн хяналт тавьж чадахгүй байгаа. Шүлхийгээр өвчилсөн малын мах хэрэглэсэн тохиолдолд ямар сөрөг нөлөөтэй вэ?

-Хөрш ОХУ, БНХАУ-ын Засгийн газар Монголын шүлхийрсэн, вакцинжуулсан малаас иргэдээ хамгаалж байхад Монголын Засгийн газар мал сүргийг нь, хүнсийг нь, нутгийг нь, зах зээлийг нь вакцинаар зориуд бузарлаж байна. Шүлхийгээр мөнгө угаагч сайд, авлигач түшмэл, мөнгө угаалгын угаадас долоогч хуурамч малын эмч нар шүлхийн вирусээс хэд дахин илүү аюултай байна. Тэд Монгол орны мал сүрэг, бэлчээр ус, агаарыг вакцинаар бузарлаж, шүлхийн вирусийг нутагшуулж,мал аж ахуйн салбарын нэр хүндийг унагаж, дотоод, гадаад зах зээлийг зориуд хааж байна. Тэдэнд итгэснээс өөртөө, байгальдаа найдах нь хавьгүй дээр. Боловсроогүй хүмүүст мэргэжлийн диплом зардаг, оюутан голдоггүй, гайгүй оюутныг хөөчихдөг хуурамч, дуураймал профессортой Мал эмнэлгийн сургуулиас жинхэнэ малын эмч болох хүсэлтэй, чадвартай залуус хол байхаас өөр аргагүй. Шүлхий өвчний хамгийн гол хор хөнөөл нь худалдааны хоригт оруулдагт л байгаа юм. Эрүүл орнууд шүлхийгээр өвчилсөн мал амьтнаас цээрлэдэг, сэжиглэдэг. Тийм учраас малын гоц халдварт өвчнөөс сэргийлэх, түүнд тавих хяналтдаа ихээхэн мөнгө зарцуулдаг. Түүнчлэн элдэв хориг өндөр. Хэрэв манайх шиг улс даяараа тараачихсан бол мал, махны худалдаа төдийгүй бусад төрлийн экспортыг ч хориглох аюултай. Манай улс малын гоц халдварт өвчинтэй олон жил тэмцэж, ихээхэн мөнгө зарцуулсны үр дүнд ганц нэг бүс нутгаа эрүүлжүүлж чадсан. Үүний үр дүнд БНХАУ руу бага хэмжээгээр гаргаж байсан бол одоо үхрийн махны экспортыг хориглочихсон байна. Энэ мэтчилэн хариуцлагагүй хүмүүсийн балгаар шүлхийн хоруу чанар их.

-Шүлхийн голомтыг хэрхэн хумих, дарах боломжтой вэ?

-Шүлхийн вирусийн халдварыг хянах, тохируулах дөрвөн сонгодог ажиллагаа бий. Эрт оношилгоо, хөл хорио, вирус устгал, нутаг халдваргүйтгэлийг малчид олон зуун жил хэрэгжүүлж шалгаруулжээ. Эдгээр сонгодог ажиллагааг 2000 оноос хойш манай улсын Засгийн газрын малын эрүүл мэндийг эрхэлсэн сайд нар хэрэгжүүлж чадсангүй, одоо ч чадахгүй байна. Тухайлбал, шүлхийн дэгдэлтийг эрт оношилж чадахгүй байна. Малчин буюу амьтан эзэмшигч, сумын Засаг дарга хоёр мал сүргээ байнга ажиглан хянаж, өвчнийг урьтаж харах, шуурхай мэдээлэх үүргээ биелүүлдэггүй, үүргээ биелүүлээгүйн үр төлөөсийг хариуцдаггүй явдал хэвийн үзэгдэл болсон. Шүлхийн вирус өөрийгөө илчилж байна, өвчилсөн мал өөрийгөө зарлаж байна. Өвчнийг нуух явдал ч байна, нуусан малчин, нуух боломж олгосон сумын Засаг дарга хариуцлага хүлээхгүй байна. Хоёрдугаарт, шүлхийн дэгдэлтийн голомтыг онож тогтоож, тэнд хүн, малын хөл хорьж чадахгүй байна. Хөл хорио нь вирустсэн амьтныг баривчлах, тусгаарлах, хорих ажиллагаа. Малчид вирустсэн амьтныг сүргээсээ нэн даруй тусгаарладаг, хотноосоо хол уядаг, хорьдог, орхидог, алж устгадаг аргыг эртнээс хэрэглэж ирсэн. Дэгдэлтийг оройтож илрүүлж байгаа учраас газар авсан голомтыг хорьж дийлэхгүй байна. Вирустсэн сүргийг хотонд нь хорьдог, ус, тэжээл тавьж өгдөг аргыг хэрэглэх боломж байна.Гуравдугаарт, шүлхийн вирусийг устгаж чадахгүй байна. Голомтод байгаа сүргийн өвчилсөн, эдгэрсэн, халдвар авсан,хавьтсан бүх амьтныг, өөрөөр хэлбэл өртсөн сүргийг хоморголон устгах ажиллагааг хэрэгжүүлж чадахгүй байна. Өвчний ил шинж тэмдэгтэй амьтдыг түүж устгаад, шинж тэмдэггүй вирустсэн амьтдыг вакцинжуулах аргыг хэрэглэж байна.Өвчний тахал, тахлын дэгдэлт хоёр өөр, дэгдэлт унтраах, тахал дарах хоёр өөр, эдгээрийг ялгаж зөвлөдөг эрдэмтэн, түшмэл тус улсын Засгийн газрын эрхэлсэн сайд нарт байсангүй, одоо ч алга.Вирусийн халдлагад өртсөн амьтны сүргийн хот, бэлчээр, ус, агаарыг голомт гэнэ. Тухайн голомтонд илэрхий өвчилсөн амьтдыг устгахыг дэгдэлт унтраах гэнэ. Унтарсан голомт хөл хорионд байна, тэнд үлдсэн вирустсэн амьтан хэзээ өвчлөхийг отож цагдана.Аливаа дэгдэлт өртсөн сүргийн том, багаас хамааран голдуу нэг сарын хугацаанд унтарна. Тухайн голомтод вирусийг бүрэн устгаж, ул мөрийг нь цэвэрлэхийг тахал дарах гэдэг. Сүргийн доторх өвчтөн, вирус хадгалагч, вирусийн ул мөртөн гэх гурван бүлгийг устгаад, эрүүл амьтныг шалгаж үлдээнэ. Вакцин хэрэглээгүй бол наад зах нь хагас жилийн хугацаанд тахлыг дарах боломжтой.

П.БАТЗАЯА

Categories
зурхай мэдээ цаг-үе

ЗУРХАЙ: Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй

Аргын тооллын нэгдүгээр сарын 19, Буд гариг. Билгийн тооллын 17, үнэг одтой, хар бич өдөр. Өдрийн наран 8:34 цагт мандан, 17:32 цагт жаргана. Тухайн өдөр хулгана, луу жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн тамирыг сэргээх, хараал, жатхыг буцаах, бүжиг наадам хийх, цэцэрлэг байгуулах, урлан бүтээхэд сайн. Хувцас эсгэх, шинэ хувцас өмсөх, зөвлөгөөн хийхэд муу.

Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод зүүн урагш мөрөө гаргавал зохистой.

Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Categories
мэдээ нийгэм цаг-үе

ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 9 хэм хүйтэн байна

УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруунаас секундэд 4-9 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 22-24 градус, бусад хэсгээр 14-16 градус, өдөртөө 7-9 градус хүйтэн байна.

Хур тунадас: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Орхон- Сэлэнгийн бэлчрээр, өдөртөө Хэнтэйн уулархаг нутгаар цас орно. Бусад нутгаар цас орохгүй.

Салхи: Нутгийн зүүн хэсгээр баруун хойноос, бусад нутгаар баруунаас секундэд 5-10 метр.

Агаарын температур: Шөнөдөө Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Тэс, Улз, Халх голын хөндийгөөр 29-34 градус, Их нууруудын хотгор болон Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Байдраг, Орхон, Ерөө, Туул, Хэрлэн, Онон голын хөндий, Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 20-25 градус, цас багатай газар болон говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 8-13 градус, бусад нутгаар 14-19 градус, өдөртөө Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Тэс, Халх голын хөндийгөөр 16-21 градус, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Эг, Үүр, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Хэрлэн, Онон, Улз голын хөндий болон Дорнод-Дарьгангын тал нутгаар 10-15 градус хүйтэн, цас багатай газар болон говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр 2 градус хүйтнээс 3 градус дулаан, бусад нутгаар 4-9 градус хүйтэн байна.

БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруунаас секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 23-25 градус, өдөртөө 10-12 градус хүйтэн байна.

ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруунаас секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 20-22 градус, өдөртөө 7-9 градус хүйтэн байна.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

ТОЙМ: Өдрийн сонинд нэрт нийтлэлч Баабарын “Амарбаясгалантай” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ

Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаар 12 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гарт хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж “Манай намын гишүүд ҮХЦ-д
давхар дээлний асуудлаар хандсан нь улс
төрийн хувьд хамгийн гутамшигтай зүйл” хэмээснийг “Улс төр” нүүрээс уншаарай.

Монголын баримт
шалгагчдын төвийн редактор, баримт шалгагч Б.Дуламхорлоо “Олон улсын баримт
шалгагчидтай нэгдэж “Youtube”-д буруу ташаа
мэдээлэлтэй тэмцэх шаардлага хүргүүлээд байна” хэмээлээ.

“Эрээний талд гацаад буй 600 чингэлэг
ачааг 8-10 хоногт багтаан татна” гэв

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог “Баримт, үзэл бодол” нүүрт нэрт нийтлэлч Баабарын “Амарбаясгалантай” хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ.

Монгол Улсын Ерөнхий
сайдын ахлах зөвлөх Э.Болормаа “шинэ сэргэлтийн бодлого” Монгол Улсын эдийн
засгийн тусгаар тогтнол, бие даасан байдлын баталгаа болно” хэмээн ярилаа.

Энэ удаагийн “Өдрийн сурвалжилга”-аа “Ариг Аня” ресторанаас бэлтгэлээ. “Нийгмийн сэтгэл зүй электрон
технологид шилжихэд бэлэн
болсон байна” гэв.

Улсын онцгой
комиссын Нэгдсэн шуурхай
штабын дарга, Бригадын
генерал Б.Ууганбаяр “УОК-оос гаргаж байгаа шийдвэрийг
Нэгдсэн шуурхай штаб дагах үүрэгтэй” гэснийг “Цаг үе” нүүрээс уншаарай.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugi ns/news/login/

Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы лхагва гаригийн дугаараас уншаарай.

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно.

Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу.

Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 86888990 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу



“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮР ТАНТАЙ ХАМТ