Month: October 2021

Коронавирусийн тархалт өндөр байгаа энэ үед бага насны хүүхдүүд ч халдвар авч байгаа. Мөн томуугийн улирал эхэлж байна. Томуу болон “Ковид-19”-ийн шинж тэмдэг төстэй учир эцэг, эхчүүдэд сэрэмжлүүлэхээр НЭМГ-ын Эмнэлгийн тусламжийн хэлтсийн Хүүхэд, өсвөр үеийн тусламж, үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн Э.Есүтэй ярилцлаа.

-Коронавируст халдвараар өвчилж байгаа хүмүүсийн хэдэн хувийг бага насны хүүхдүүд эзэлж байна вэ?

-Манай улсад халдвар авч буй нийт хүмүүсийн 20 орчим хувийг, хэвтэн эмчлүүлж буй эмчлүүлэгчдийн 7-8 орчим хувийг хүүхэд эзэлж байна. Өвчлөлийн байдал хүүхдийн дархлааны систем болоод бие махбодийн онцлогтой холбоотой хүнд, хөнгөн хэлбэрээр илэрдэг. Өсвөр насны хүүхэд, эсвэл хоёроос бага насныхан хүнд, хүндэвтэр хэлбэрээр илүүтэй өвчилж, хүндрэх, уушгины хатгалгаа болоод бусад хүндрэл үүсэх эрсдэл өндөр байгаа. Ер нь хүүхэд хэт туранхай, эсвэл жингийн илүүдэлтэй, рахит сульдаа, цус багадалт, харшлын эмзэгшил зэрэг суурь эмгэггүй, өөр эрхтэн тогтолцооны архаг хууч өвчингүй, эрүүл буюу дархлалын систем хэвийн өсөж байгаа тохиолдолд амьсгалын замын болоод бусад өвчлөлд өртөх нь харьцангуй бага байдаг. Өвчилсөн ч хөнгөн хэлбэрээр өвчлөөд, хүндрэлгүйгээр эдгэрдэг.

-Өрхийн эрүүл мэндийн төв /ӨЭМТ/-ийн хяналтад, гэрээр эмчлүүлж байгаа хүүхдэд ямар эмийн багц хүргэж байна вэ. Халдвар авсан хүүхдийн эцэг, эхчүүдэд юуг анхааруулах вэ?

-ӨЭМТ-өөс хүүхдийн болон насанд хүрэгчдийн гэсэн хоёр янзын эмчилгээний багцыг олгож байгаа. “Ковид-19” халдвартай хүүхдийн эмчилгээг Эрүүл мэндийн сайдын 2021 оны А/549 дугаар тушаалаар зааж өгсөн. Гэрээр эмчлүүлж байгаа хөнгөн хэлбэрийн оноштой хүүхдэд дархлаа дэмжих, шинж тэмдгийн эмчилгээ хийнэ. Шингэнийг ердийнхөөс их уулгах, насанд нь тохирсон хоолоор хооллох, халуун бууруулах, өвдөлт намдаах зорилгоор парацетамол эсвэл ибупрофен эмийг эмчийн заавраар уух, С витаминыг 250-1000 мг-аар өдөрт нэг удаа, 400-1000-тай Д витаминыг олон улсын нэгжээр өдөрт нэг удаа ууна. Харин ӨЭМТ-өөс хүүхдийн биеийн байдалд өдөрт хоёр удаа хяналт тавин, тогтмол үнэлэх шаардлагатай.

Эмнэлэгт хэвтүүлэн эмчлүүлэх заалттай хүүхдүүд бас бий. Тухайлбал, ханиалга нь нэмэгдэн бөгшүүлж, хөхүүлж ханиах, халуунгүй үед амьсгалын тоо олширч, хоёр сар хүрээгүй хүүхэд минутад 60 ба түүнээс олон, 2-11 сартай хүүхэд минутад 50 ба түүнээс олон, 1-5 настай хүүхэд минутад 40 ба түүнээс олон амьсгалж байвал, цээж хонхолзох, цустай цэр гарах, хүндрэх магадлалтай хүүхдийг онцгой анхаарах ёстой. Түүнчлэн эрсдэлт бүлэг болох чихрийн шижин, багтраа, зүрхний дутагдал, уушгины архаг өвчин, хорт хавдар, дархлаа дарангуйлагдсан, тураал, сульдаа, цус багадалт, харшлын эмзэгшил зэрэг суурь эмгэгийн хүнд хэлбэртэй хүүхдүүд халдвар авбал зайлшгүй хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатайг анхааруулъя.

Зарим эмийг хүүхэд хэрэглэж болохгүй гэсэн заалттай байдаг. Мөн насаар зааглан ялгах нь ч бий. Хүүхдийн биеийн жинг кг-аар тооцон эмийн тунг эмч тогтоож өгдөг онцлогтой тул ямар ч өвчний үед заавал эмчийн заалтаар эмчилгээ хийж байгаарай гэж зөвлөе. Мөн шаардлагагүй тохиолдолд антибиотик эмчилгээ хийх нь дархлаа сулрах шалтгаан болдог тул эмчийн зааваргүй бүү хэрэглээрэй.

-Сэрүүний улирал эхлэхтэй зэрэгцэн томуугийн тархалт нэмэгддэг. Анхааруулах зүйл юу байна вэ?

-Манай улсад жил бүрийн хүйтэн сэрүүний улирал буюу аравдугаар сарын дунд үеэс гуравдугаар сарыг дуустал амьсгалын замын өвчлөл нэмэгдэж, томуу, томуу төст өвчний идэвхжил, дэгдэлтийн үе тохиодог. Томуу, томуу төст өвчнөөс сэргийлэх вакциныг бид аравдугаар сар гэхэд улс орон даяар хийж, эрсдэлт бүлгийн хүмүүс болох бага насны хүүхэд, жирэмсэн эхчүүд, өндөр настан, архаг суурь өвчтэй хүмүүсийг хамруулаад хэвшсэн. Энэ жилийн хувьд цар тахлын улмаас есдүгээр сард хамруулсан юм. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд “Ковид-19” халдварын нөхцөл байдалтай холбоотой дэлхий даяар томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт бага байлаа. 2019 оноос хойш төрсөн хүүхдүүд томуугийн хүрээний ямар ч вируст байгалийн болон вакцины дархлаагүй байгаа гэсэн үг юм. Энэ жил 2-3 настай хүүхдүүд цэцэрлэгт хамрагдах боломжгүй, гэртээ байгаа. Тэдэнд ах, эгч, аав, ээж, насанд хүрэгчид халдвар дамжуулдаг гэдгийг санаж, дор бүрнээ өндөр хариуцлагатай байх шаардлагатай байна.

–Хүүхдийг амьсгалын замын өвчлөлөөс сэргийлэх зөвлөгөө өгнө үү?

-Хүүхэд суурь эмгэггүй л байвал өвчлөлд бага өртдөг, хөнгөн өвчилдөг тул хамгийн гол зөвлөгөөг өгье. Хүүхдийг гэр, сургууль, цэцэрлэг дээр нь ч өөрийн гэсэн тусдаа аяга, таваг, усны сав, алчуур, саван хэрэглүүлж байх хэрэгтэй. Сүүлийн үед манай эцэг, эхчүүд энэ талын ойлголт, эрүүл мэндийн боловсрол сайжирч байгаа нь сайшаалтай. Аяга, тавгийг нь тусад нь хэрэглүүлж байгаа ч гэрийн бусад гишүүнийхтэй холиод нэг дор угаачихвал энэ огт үр дүнгүй гэдгийг анхаараарай. Аяга тавгийг тусад нь байлгаснаар ходоодны хавдар үүсгэх хеликобактери, томуу, ковид гээд бүх л халдвараас та хүүхдээ хамгаалж чадна.

Мөн хүүхдийг насанд нь тохирсон хоолоор хооллох, улиралд нь тохируулан хэт бэгнэхгүй, дааруулахгүй, хөлөргөхгүй хувцаслах, боломжит насны хүүхдийг амны хаалт тогтмол зүүлгэх, эрт унтуулж амраах, шингэн хангалттай уулгах, давс, содын уусмалаар хоолойг нь зайлуулж сургах, өдөр бүр хувцсыг нь солиулж, усанд оруулж байх, өвдвөл дор бүр нь эмчлүүлэн, эрүүлжүүлэх зэрэг энгийн юм шиг хэрнээ эрүүл мэндийн өндөр ач холбогдолтой дадал зуршлыг хэвшүүлээрэй. Тухайлбал, нэг настай 10 кг жинтэй хүүхэд өдөртөө хоолноосоо гадна нэг литр хүртэл шингэнийг уух физиологийн хэрэгцээ байдаг. Гэтэл эцэг, эхчүүд хүүхдэдээ шингэн бага уулгадаг, уулгаж байгаа шингэнээ буруу сонгодог. Чихэрлэг ундаа, жүүс хүүхдийн цусан дахь сахарын хэмжээг нэмэгдүүлж дархлаа сулрах, жингийн илүүдэл үүсгэдэг бол элдэв цай нь ходоодонд төмрийн шимэгдэлтийг бууруулж, цус багадалт үүсгэдэг, хүүхдэд зохисгүй. Шингэн гэдэгт буцалсан ус, шингэн хярам зэргийг л ойлгож болно. Шингэн сайн уудаг хүүхдийн дархлааны систем сайн ажиллаж байдаг. Хүүхэд орой 22:00 цаг гэхэд гүн нойроор унтаж байх ёстой ба 22:00-02:00 цагийн хооронд дархлааны болоод өсөлтийн даавар ялгарч байдаг маш чухал үе юм.

Насанд нь тохирсон хоол гэдгийг сайтар анхаарч үзэх хэрэгтэй. Хүүхдэд томчуудын хоолноос өгөх, мах, гурил, бантан, кааш гэх мэт нэг төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүн тогтмол хэрэглэх нь, эсвэл чихэрлэг бүтээгдэхүүн, түргэн хоол хэтрүүлэн идэх нь хүүхдийг эрдэс, амин дэмийн дутагдал, эсвэл жингийн илүүдэл, цус багадалтад өртүүлдэг. Гэтэл бага насны хүүхэд өдөрт 2-3 удаа чанартай хооллож байх шаардлагатай. Энэ тухай Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн дэвтэр буюу бидний хэлж заншсанаар ягаан дэвтэр дээр дэлгэрэнгүй заасан байгаа.

Иргэд амны хаалтыг буруу зүүж байна, зүүж байгаад авч халаасандаа хийчихээд эргэн зүүх, амны хаалтны гадна талд хүрэх, солихгүй удах нь их ажиглагддаг. Энэ нь таныг халдвараас огт хамгаалахгүй байгаа хэрэг. Хүүхдэд нүүрний хэмжээнд нь таарсан амны хаалт сонгох, хичээл, цэцэрлэгт нь солих амны хаалтыг цэвэр уут, саванд хийж явуулах, амны хаалтаа солихын өмнө болон дараа гар ариутгагч хэрэглэж байхыг анхааруулж байгаарай.

Хүний нийлэгждэггүй буюу хүнс, тэжээлээс нөхөгддөггүй амин дэм болох А, Д амин дэмийг заавал нэмэлтээр уулгах шаардлагатай. А амин дэмийг жилд хоёр удаа ӨЭМТ-үүдээр дамжуулан 6-59 сартай хүүхдүүдэд тогтмол олгож байгаа бөгөөд Д амин дэмийг өдөр тутам урьдчилан сэргийлэх тунгаар уухыг эрүүл мэндийн байгууллагаас зөвлөдөг. Заалтаараа 12-оос доош насны хүүхдэд “Ковид-19” халдвараас сэргийлэх зорилгоор хийх вакциныг одоогоор ДЭМБ-аас зөвшөөрөөгүй, судалгааны шатандаа явж байгаа тул хүүхдийг халдвараас сэргийлэх арга бол амны хаалтаа тогтмол зөв зүүх, хүн хоорондын зайгаа баримтлах, гараа тогтмол угаах, хувийн ариун цэврээ сайтар сахих юм.

Нийслэлийн Лавлагаа, мэдээллийн 1800-1200 тусгай дугаар нь иргэдэд нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудаас иргэн, хуулийн этгээдэд үзүүлж буй төрийн үйлчилгээ, үйл ажиллагаа болон “Ковид 19” цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалахтай холбоотой мэдээ, мэдээллийг 24 цагийн турш тасралтгүй өгч, шуурхай үйлчилгээ үзүүлэн ажиллаж байна. Есдүгээр сарын 23-29-ний хооронд дээрх тусгай дугаарт нийт 1024 иргэн хандаж, мэдээ, мэдээлэл авлаа. Нийт дуудлагын хүлээлгийн дундаж хугацаа 20 секунд, иргэнтэй ярьсан дундаж хугацаа 1.39 минут байна. Мөн тус хугацаанд “Нийслэлийн мэдээ” фэйсбүүк хуудасны чатботод 42 иргэн хандаж, есөн иргэн автомат хариулагчаас, 33 иргэн оператор ажилтантай холбогдон мэдээлэл авлаа.

Нийслэлийн төвийн зургаан дүүргийн нутаг дэвсгэрт ковидын шинжилгээ авах үйл ажиллагааг өргөжүүлж есөн байршилд шинжилгээний цэгүүдийг ажиллуулж байна. Иргэд дархлаажуулалтын болон ковидын шинжилгээний байршил, ажиллах цагийн хуваарийн талаарх нарийвчилсан мэдээллийг 1800-1200 тусгай дугаарын утас, “Нийслэлийн мэдээ” фэйсбүүк хуудас болон тус хуудасны чатботоос авах боломжтой.

Нийслэлийн Засаг даргын 2021 оны А/632 дугаар захирамжаар авлига, хүнд суртлыг таслан зогсоох, авлигаас урьдчилан сэргийлэх үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг байгуулсан. Тус Ажлын хэсэг нь төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, төрийн байгууллагын мэдээллийн ил тод байдлыг хангах, төрийн албаны хүнд суртал, төрийн албан хаагчийн ёс зүй, сахилга хариуцлагын дээшлүүлэх, иргэдээс гаргасан өргөдөл, гомдлыг бүрэн барагдуулж, шийдвэрлэлтийг сайжруулах чиглэлээр холбогдох арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэн, ажлын явц, үр дүнг Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд танилцуулан ажиллаж байна.

Иргэд төрийн албаны хүнд суртал, авлига, төрийн албан хаагчийн ёс зүй, сахилга хариуцлагатай холбоотой гомдол, саналаа Нийслэлийн лавлагаа, мэдээллийн 1800-1200 тусгай дугаарт хандан шийдвэрлүүлэх боломжтой.

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага, УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа хамтран Улаанбаатар хотын айл өрх, цэцэрлэгийн хашаанд хүнсний болон аж ахуйн ач холбогдолтой 1000 жимсний мод тарих аяныг Баянзүрх дүүргийн 257-р цэцэрлэгээс эхлүүллээ.

Аяны хүрээнд үхрийн нүд, улаалзгана, монос, интоор гэсэн дөрвөн төрлийн жимсний модны 1,000 суулгацыг тарих аж. Эдгээр суулгац нь 1-3 жилийн дараа жимсээ өгч эхлэхээс гадна тухайн тарьсан орчиндоо эх ургамал болон ургах юм.

Тухайн суулгацуудыг өрх, цэцэрлэг бүр зөв тарьж ургуулах зааварчилгаа өгөх, хянах, цаашид эх ургамлаас жимс хураах, ногоон мөчир болон яст жимсээр үржүүлэг хийж сургах зэрэг тогтвортой үргэлжлүүлэх ач бүхий ажлыг “Фермер Эмэгтэйчүүдийн Холбоо” ТББ мэргэжлийн байгууллагатай хамтран гүйцэтгэх юм байна.

Арга хэмжээний үеэр НҮБ-ын ХХААБ-ын Суурин төлөөлөгч Винод Ахужа “Энэхүү аян маань хүрээлэн буй орчин, шим тэжээлийн зэрэг олон талын ач холбoгдолтой. Түүнчлэн “Жимс жимсгэнэ”, “Өрх бүрийн хашаанд мод тарья” зэрэг үндэсний хөтөлбөртэй уялдаж байгаа” гэдгийг онцолж байлаа.

УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа “Баянзүрх дүүрэгт нийслэлийн дөрөвний нэг хүн ам төвлөрөн оршин сууж байна. Энэхүү хотыг ногооруулах, тэр дундаа хүүхэд багачууд руу хандсан үйл ажиллагаа НҮБ-ын Олон улсын жимс, хүнсний ногооны жилийн хүрээнд хийгдэж байгаад баяртай байна. Энэ 1,000 мод төдийгүй цаашлаад өрх бүр идэвх зүтгэлтэй оролцож аянд нэгдээсэй гэж хүсэж байна” хэмээн уриаллаа.

Монголчуудын хувьд жимс жимсгэний хэрэглээ зөвлөсөн хэмжээнээс даруй 5-6 дахин бага, жилдээ 18-22 мянган тонн жимс, жимсгэнийг импортоор авч байна. Өрх бүр өөрийн хэрэгцээний жимс, жимсгэнийг тариалах боломж бүрдэх нь маш чухал юм.

НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейгаас 2021 оныг Олон улсын Жимс, Хүнсний ногооны жил болгон зарласан бөгөөд жимс жимсгэнэ, хүнсний ногоог өргөнөөр хэрэглэх, түүний ач холбогдлын талаар олон нийтэд сурталчлах, хүнсний ногооны үйлдвэрлэл явуулж буй өрх, аж ахуй нэгжүүдийн туршлагыг танилцуулах олон үйл ажиллагаанууд зохион байгуулж байна. Илүү мэдээллийг Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) фэйсбүүк хуудсаар дамжуулан авах боломжтой.

Хан-Уул дүүргийн хоёрдугаар хорооны нутаг То вангийн гудамж буюу АПУ ХХК-ийн байрнаас 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төв хүртэлх зам дагуух модыг шилжүүлэх ажлыг аравдугаар сарын 7-ны өдөр хийсэн. Үүнтэй холбоотойгоор мод, бут, сөөгийг хяргасан гэх мэдээлэл цахим орчинд гараад буй. Тэгвэл энэ нь ташаа мэдээлэл бөгөөд тус зам дагуух 78 метр урт ургамлан хашлага, дөрвөн шинэс, 14 бут, сөөгийг шилжүүлж, Энхтайваны өргөн чөлөөний зам дагуу суулгажээ.

Мод, бут, ургамлан хашлагыг шилжүүлэн суулгахад оролцож буй “Эко ирээдүй мөнхийн хөгжил” ТББ-ын тэргүүн М.Эрдэнэтуул “Нэхмэлийн шар байруудыг буулгаж, шинээр барьсан барилгын гадна тохижилтын зурагт дээрх ногоон байгууламж бүхий газарт машины зогсоол, инженерийн шугам сүлжээ, орц, гарц байгуулахаар тусгасан. Тиймээс ногоон байгууламжийг устгахгүйн тулд шилжүүлэн суулгаад байна. Мод, бут, ургамлан хашлагыг Энхтайваны өргөн чөлөө буюу Сүхбаатарын талбайгаас Зүүн дөрвөн зам хүртэлх замын хоёр талаар суулгасан” гэлээ.

Мэргэжилтнүүдийн тайлбарласнаар мод, бут, ногоон байгууламжийг зун ургаж буй үед нь шилжүүлж болдоггүй бөгөөд намар ийн шилжүүлэн суулгасан байна.