Орон даяар АИ-92 шатахууны нөөц дуус ч хаа сайгүй шатахууны хомстолд ороод байгаа билээ. Улаанбаатар хотын хэмжээнд тоотой хэдхэн шатахуун түгээх газар АИ92 шатахуун өгч байгаа учир шатахуунд оочерлох автомашинууд урт дараалал үүсгэсээр байна. АИ92 шатахуун хийдэг автомашин АИ95, 80 хийх тохиолдол их гарч байна.
Тэгвэл автомашинд зориулалтын шатахуунаас өөр шатахуун хийх нь ямар эвдрэл гэмтэл үүсгэх талаар мэргэжлийн хүнээс тодрууллаа.
“Доктор авто” сервисийн инженер н.Бат-Өлзий: АИ92 шатахуун хийдэг автомашинд АИ80 хийхэд октан доошлоно. Үнэхээр АИ80 хийх шаардлага гарвал өмнө нь октан өсгөгч зайлшгүй хийнэ. Октан өсгөгчгүй шууд АИ80 хийгээд удаан явбал хөдөлгүүрт дуу орж гэмтэл үүсгэх магадлалтай.
Гэхдээ АИ92-ыг орлуулж АИ95, АИ80 хийж болно. Октан өсгөгчөө хийхээ мартаж болохгүй. Мөн бага бензинээр удаан явах, шараа удаан асааж явах нь бензин насост шатах эрсдлийг бий болгодог. Хөдөлгүүр хэдий чинээ ажиллана бензин насос мөн ижил байнгын ажиллаж байгаа бөгөөд удаан эдэлгээний явцад цахилгаан мотор доторх зэс утасны лакан бүрхүүл халснаас болж хайлж, бензин насосын чадлыг бууруулдаг. Өөрөөр хэлбэл чадал буурна гэдэг нь Зл/цаг шахдаг байсан бол 1л/цаг болж багасдаг. Тиймээс халсан, халж байгаа энэхүү цахилгаан моторыг бензин нь өөрөө хөргөж байдаг үүрэгтэй. Тэр хөргөх бензин нь дуусчихлаар хий сорж эхэлдэг.
Аль болох шар асааж тултал нь явахгүй байх нь зөв. Түр хугацаанд шараа асааж удаан зогсох болон машинаа ойр ойрхон унтрааж асаахад бол шууд үүсэх ямар нэгэн эвдрэл гэмтэл гарахгүй. Зөвхөн аккумулятор суух магадлалтай. Харин АИ92 хийдэг автомашинд АИ80 хийсэн тохиолдолд унтарвал авто засварын газруудад хандах хэрэгтэй. Наад зах нь бохирдох гэх мэт олон шалтгааны улмаас унтарсан байж болно. Үүнийг заавал цэвэрлүүлнэ гэсэн үг.
Бараг бүх жолооч нар өөрөө ч анзааралгүй явсаар шатахууныхаа шар гэрлийг асаачихдаг. Шатахууны заалт ¼-тээ хүрэх үед шатахуунаа нэмж байх нь хамгийн тохиромжтой гэж үздэг. Иймээс жолооч та шатахууны шар гэрлээ асаад хэд явах боломжтойгоо мэдэж байснаар учирч болох хүндрэлтэй нөхцөлөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой юм.
Шар гэрэл асаалттай явахын муу талууд:
Машиндаа бага хэмжээний шатахуунтай явахын аюултай талуудыг та бүхэндээ хүргэе.
- Хамгийн эхний асуудал бол мэдээж хэрэг хээр замд эсвэл хотын түгжээн дунд машин ямар ч бензингүй болж унтрах асуудал. Энэ нь өөрт хүндрэл учруулахаас гадна бусдын хөдөлгөөнд саад учруулж бухимдуулах болно.
- Мөн банкандаа бага хэмжээний шатахуунтай явах нь автомашин шатахууны систем, катализаторт гэмтэл учруулах аюултай.
- Хэрэв таны бензин насос муудаад сольсон бол давхар бензиний бүдүүн болон нарийн шүүр (тунгаагуур) хамтад нь солих нь илүү үр дүнтэй. Дэлгэрүүлж тайлбарлавал: Түлшний системд 2 шүүр байдаг. Бензин насосын дотор байдаг торон хийцтэй шүүрийг манайхан бүдүүн шүүр гэдэг. Энэ нь шатахуун дахь том хогийг шүүх зориулалттай. Бензин насосыг солихдоо давхар солих шаардлагатай. Харин нарийн шүүр буюу тунгаагуур гэх шүүрийг тогтмол хугацаанд сольж байх хэрэгтэй. Тэр нь ихэвчлэн төмөр эсвэл хуванцар савалгаатай байдаг.
- Цаашлаад бага шатахуунтай үед бензин, түлшний насос банкны ёроолд тунасан шаар хог зэргийг сорж эвдрэх, халснаар хүчгүй болох аюултай байдаг.
Эдгээр гэмтлийг дараа нь засах эсвэл шинээр солиулна гээд мөнгө, цаг хугацааны хувьд их зардалтай болно.
Зөвхөн шатахууны ШАР гэрлийг асаагаад явах нь машиныг гэмтээхгүй боловч байнга асааж явах нь дээрх аюулуудыг дагуулж болзошгүй байдаг.
Тэгвэл шар гэрэл асаад хэр хол явах боломжтой вэ?
Орчин үеийн автомашины компьютер одоо байгаа шатахуунаар хэр хол эсвэл хэр бага зайг туулах боломжтой харуулдаг болсон. Гэвч автомашин бүрийн хэдэн литр бензинээр хэдэн километр зайг туулах боломжтой гэх үзүүлэлт нь автомашины ажиллагаа, замын нөхцөл байдал, жолоочийн жолоодлого зэргээс хамаарч харилцан адилгүй болдог. Жишээлбэл автомашин шулуун замд хот дотор, түгжээн дунд явахаас бага шатахуун зарцуулдаг.
Ингээд та бүхэнд АНУ-д хамгийн түгээмэл ашиглагддаг автомашинуудын ШАР гэрэл асаад хэдэн километр явах боломжтой байдаг талаарх багцаа мэдээллийг хүргэж байна.
Н.ЦОГЗОЛМАА
