Улсын Их Хурлын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны өнөөдрийн (2021.07.02) хуралдаан 10 цаг 05 минутад эхэлж, хоёр асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэв. 
Хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Тэмүүлэн, Ж.Бат-Эрдэнэ нараас 2021 оны 3 дугаар сарын 19-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн Боловсролын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцсэн.
Төсөл санаачлагчийн илтгэлийг Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Тэмүүлэн танилцуулав. Тэрбээр танилцуулгадаа, өнөөгийн Боловсролын хуулийн дагуу “аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга буюу дөрвөн жилийн хугацаатай томилогддог улс төрийн албан тушаалтан” нь төрийн үйлчилгээний албан тушаалтан болох “ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал, цэцэрлэгийн эрхлэгчийг томилон чөлөөлж” байгаа нь Төрийн албаны тухай хуулийн зохицуулалт болон Үндсэн хуулийн суурь агуулга, зарчимтай зөрчилдөж байна. Орон нутгийн сонгуулийн үр дүнгээс хамаарч шинээр томилогдсон аливаа сум, дүүргийн Засаг дарга тухайн харьяаныхаа сургууль, цэцэрлэгийн захирал, эрхлэгчийг шинээр томилох, хууль зөрчиж ажлаас нь чөлөөлөх, сонгон шалгаруулалтгүй түр орлон гүйцэтгэгч тавих байдал улсын хэмжээнд нийтлэг асуудал болж, хот хөдөөгүй түгээмэл ажиглагдаж байна. Ийнхүү аймаг, дүүргийн боловсролын газрын дарга, ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал, цэцэрлэгийн эрхлэгчийг улс төрийн зорилгоор үндэслэлгүйгээр чөлөөлөх болон томилж байгаа нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан хууль дээдлэх зарчим, Төрийн албаны тухай хуульд заасан суурь зарчимтай зөрчилдөж байгааг онцлон тэмдэглэв.
Монгол Улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 839 сургууль, 1454 цэцэрлэгийн захирал, эрхлэгч нарын халаа сэлгээ, шинэ томилгооноос үүдэлтэйгээр боловсролын салбарын нийт 85 мянган багш, албан хаагч нарын нарын нийтлэг эрх зөрчигдөх, ажлаас үндэслэлгүйгээр халагдаж чөлөөлөгдөх, ажлын байртай холбоотой хөдөлмөрийн маргаан үүсэх, шүүхэд шилжиж шийдвэрлэгдэх зэрэг асуудлууд ихээр үүсэж байна. Тухайлбал, сүүлийн дөрвөн жилийн хугацаанд давхардсан тоогоор ажил олгогчдын буруутай үйл ажиллагаа болон ажлын байрны шийдвэртэй холбогдолтой нийт 1726 өргөдөл, гомдол ирсэн бөгөөд 2017 онд 523, 2018 онд 389, 2019 онд 422, 2020 онд 392 өргөдөл, гомдол тус тус ирсэн байна. Нийт өргөдөл, гомдлын 14,7 хувь нь анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гарган хөдөлмөрийн маргаан үүсгээд байна. Мөн улс төрийн томилолт авч, шинээр томилогдсон Ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал, цэцэрлэгийн эрхлэгч дарамт, нөлөөллөөр ажлаас үндэслэлгүйгээр халагдсан, чөлөөлөгдсөн өргөдөл, гомдол нийт гомдлын 61,2 хувийг эзэлж байгааг танилцуулгад дурдав.
Боловсролын салбарыг улстөржилтөөс ангид байлгах, дарамт, шахалтыг арилгах, мэргэшсэн, тогтвортой байдлыг бий болгох үүднээс Боловсролын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл боловсруулсан гэж байлаа.
Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ё.Баатарбилэг, Ж.Мөнхбат, Б.Баярсайхан, Л.Энх-Амгалан, С.Чинзориг нар асуулт асууж, үг хэлсэн. Гишүүдийн олонх хуулийн төслүүдийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Тухайлбал, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Мөнхбат, сонгуулийн үр дүнгээр гарч ирсэн Засаг дарга сургууль, цэцэрлэгийн удирдлагыг солих явдал зарим аймгуудад хавтгайрч байгааг дурдаад, тиймээс энэ хуулиа яаралтай хэлэлцэж, батлах шаардлагатай гэсэн бол Улсын Их Хурлын гишүүн С.Чинзориг, хуулийн төслийг Боловсролын багц хуулийн төсөлтэйгөө хамтатган хэлэлцэх саналтай байгаагаа илэрхийлээд цаашид боловсролын байгууллагуудын удирдлагуудын томилгооны асуудлыг тогтвортой болгох нь зүйтэй гэв.
Ингээд Боловсролын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 94.1 хувь нь дэмжлээ. Энэ талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд Улсын Их Хурлын Ж.Чинбүрэн танилцуулахаар тогтов.
Хуралдааны төгсгөлд Боловсролын ерөнхий хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг, Дээд боловсролын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон Судалгааны их сургуулийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг, Сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсэг болон эдгээр Ажлын хэсгүүдийн санал, дүгнэлтүүдийг нэгтгэж, Байнгын хорооны болон нэгдсэн хуралдааны хэлэлцүүлэгт бэлтгэх, санал, дүгнэлт гаргах Ажлын хэсэг байгуулах тухай Байнгын хорооныдөрвөн тогтоолын төслийг хэлэлцсэн.
Энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Ё.Баатарбилэг, С.Чинзориг, Ц.Мөнхцэцэг, Г.Мөнхцэцэг, Б.Жаргалмаа, П.Анужин, Ч.Ундрам, Ж.Чинбүрэн, Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар асуулт асууж, үг хэллээ. Тухайлбал, Улсын Их Хурлын гишүүн С.Чинзориг, Ж.Чинбүрэн нарын зүгээс Боловсролын багц хуулийн төслийг хэлэлцэхэд салбар хуулиудын уялдааг хангах зайлшгүй шаардлагатай тул хуулийн төсөл бүрээр бус, нэгдсэн Ажлын хэсэг байгуулж,ахлагчаар нь салбараа сайн мэддэг, сайдаар нь ажиллаж байсан туршлагатай гишүүн Ё.Баатарбилэгээр ахлуулах саналтай байгаагаа илэрхийлэв.
Энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Ё.Баатарбилэг, Боловсролын багц хуулийн төслүүдийн бодлогыг нэгдэж зангидах, хэлэлцүүлэгт бэлтгэх, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий Ажлын хэсэг байгуулах горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 67,7 хувь нь дэмжсэн.
Ингээд Боловсролын ерөнхий хуулийн төсөл, Дээд боловсролын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон Судалгааны их сургуулийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл, Сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх, санал, дүгнэлт боловсруулах үүрэг бүхий нэгдсэн Ажлын хэсгийг байгуулахаар тогтож, Ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулах эсэхийг Улсын Их Хурлын даргатай зөвлөлдөхөөр болж,асуудлыг түр хойшлууллаа гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Хэлэлцэх асуудалтай холбогдуулан санал хэлэх гишүүн байгаагүй тул “
Сүүлийн жилүүдэд уур амьсгалын өөрчлөлт, хүний үйл ажиллагааны сөрөг нөлөөллөөс байгаль орчин доройтох, байгалийн нөөц хомсдох үйл явц улам бүр эрчимжиж байна. Иймд байгалий унаган төрх, экологийн тэнцвэрт байлыг хадгалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх, хамгаалах, ногоон хөгжлийн түшиц газрыг бий бологоход экологийн эрх ашгийг тэргүүн зэрэгт тавьсан менежмент бүхий тогтоолцоог бэхжүүлэн хамгаалах, түүндээ зохицсон уламжлалт аж ахуйгаа олон улсын жишгээр баяжуулан хөгжүүлэх үүднээс Монгол Улсын зарим газар нутгийг улсын байгалийн нөөц газарт хамруулах шаардлагатай байна. Тодруулбал, Архангай аймгийн Жаргалант, Чулуут, Өндөр-Улаан сумдын зарим хэсгийг байгалийн нөөц газарт хамруулснаар байгалийн унаган төрх, өвөрмөц тогтоц, эртний түүхийн ул мөрийг хадгалсан газрыг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх, аялал жуулчлалын түшиц газар болгон хөгжүүлэх боломжтой гэв.
Ингээд тогтоолын төслийг үзэл баримтлалын хувьд хэлэлцэхийг дэмжье гэсэн санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 64,7 хувийн саналаар дэмжигдэв. Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанд Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Мөнхцэцэг танилцуулахаар тогтлоо. 
Танилцуулгыг Улсын Их Хурлын гишүүн, Ажлын хэсгийн ахлагч Ж.Бат-Эрдэнэ хийсний дараа хуралдаан даргалагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Мөнхцэцэг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 39.10 болон 39.18-ыг танилцуулав. Үүнд, Байнгын хороо хуулийн төслийг зүйл бүрээр хэлэлцэх /39.10/, мөн төслийн зүйл, хэсэг, заалт тус бүрээр 2 ба түүнээс дээш саналын томьёолол гарсан тохиолдолд хамгийн эхэнд ирүүлсэн саналаар санал хураалт явуулахдаа бусад саналыг танилцуулж санал хураалгах бөгөөд уг санал дэмжигдвэл бусад санал дэмжигдээгүйд тооцож тэдгээр саналаар санал хураалт явуулахгүй /39.18/ гэж тус тус заасан.
Ийнхүү Таримал ургамлын үр, сортын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг хийсэн талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтлоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Манай улсын гадаад харилцаа улам өргөжин хөгжихийн хэрээр бусад улс, ялангуяа гуравдагч хөрш болох АНУ-тай худалдаа, эдийн засаг, аялал жуулчлал зэрэг харилцан ашигтай салбаруудын харилцааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, мөн тус улсад ажиллаж амьдарч, суралцаж буй иргэдийнхээ хууль ёсны эрх ашгийг хамгаалах чиг үүргээ хэрэгцээт газарт нь үзүүлэх шаардлага тавигдаж байна. Энэ хүрээнд АНУ-ын худалдаа, эдийн засаг, банк санхүү, аялал жуулчлалын томоохон төв, 8000 орчим монгол иргэд оршин суудаг Чикаго хотод Консулын газар нээн ажиллуулах нь хоёр орны худалдаа, эдийн засаг, соёл, боловсролын харилцааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх болон төрийн үйлчилгээг иргзддээ ойртуулах, иргэдийн эрх, ашиг сонирхлыг цаг алдалгүй хамгаалах чухал ач холбогдолтой гэж Засгийн газар үзэж буйг сайд Б.Батцэцэг онцоллоо.
Монгол иргэд АНУ-ын зүүн эргийн Вашингтон (6000), төвийн бүсийн Чикаго хот (8000), баруун эргийн Лос Анжелес (2000), Сан Франциско (4000), Сиатль (1500) хотод төвлөрөн суурьшдаг байна. АНУ-ын баруун, зүүн эргийн хотуудад амьдарч байгаа монгол иргэдэд консулын үйлчилгээ хүрч байгаа боловч төвийн бүсэд, тодруулбал Чикаго хот орчимд оршин суугаа иргэдэд консулын үйлчилгээг ойртуулах шаардлагатай байгаа аж. Чикаго хот нь АНУ-ын нийслэл Вашингтон хотоос 1600 км зайд оршдог бөгөөд тус хотод Консулын газар нээснээр Индиана, Висконсин, Мичиган, Мизури, Миннесота зэрэг залгаа мужид оршин суугаа монгол иргэдэд төрийн үйлчилгээ үзүүлэх боломж бүрдэх юм байна.
