Жүдо бөхийн эрэгтэйчүүдийн +100 кг жинд зодоглосон Ө.Дүүрэнбаяр эхний шатанд 2018 оны ДАШТ-ий тавдугаар байрны шагналт Узбекистаны Бекмурод Олтибоевт ялагдаж тэмцээнээ дуусгалаа.
Түүнийг ялсан Олтибоев шөвгийн 16-д 2008, 2012 оны олимпийн хошой хүрэл медальт, 2009, 2010, 2013 оны дэлхийн аваргын мөнгөн медальт Нидерландын Хенк Гролтой барилдана.
Ө.Дүүрэнбаяр нь 2018 оны дэлхийн аваргын хүрэл, Азийн наадмын мөнгөн медальтай
Буудлагын спортын хийн гар бууны 25 метрийн дасгалын хоёр дахь өдрийн буудалтууд эхэллээ. Ц.Анударь түргэн буудлагын 30 сумаа буудаж, 572 оноотой 34 дүгээр байрт жагслаа.
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байден мужийн эрх баригчдыг шинээр вакцин хийлгэсэн хүмүүст 100 долларын урамшуулал олгохыг уриалжээ.
Түүнчлэн хоёр сая орчим хүнтэй тус улсын хамгийн том ажиллах хүч болох АНУ-ын холбооны албан хаагчдад вакцины шинэ хатуу шаардлага гаргасан байна. Энэхүү шаардлагад ажилтнууд вакцин хийлгэсэн нотлох баримт үзүүлэх эсвэл заавал шинжилгээ хийлгэж, маск зүүх ёстой болсон талаар тусгажээ.
Цагаан ордонд пүрэв гарагт мэдэгдэл хийхдээ Байден коронавирусний дельта хувилбар нөхцөл байдлыг улам дордуулж байгаа учраас энэхүү арга хэмжээг шинээр тогтоож байна гэв. Тэрээр “Нас барах эрсдэлгүй байсан хүмүүс ч амиа алдаж байна. Цаашид ч амиа алдах эрсдэлтэй байна” гэж хэлжээ.
Одоогоор АНУ-ын иргэдийн тал хувь нь вакцинжуулалтад бүрэн хамрагдсан байна. Ерөнхийлөгч Байден “Мөнгөн урамшуулал нь вакцин хийлгэсэн америкчуудад шударга бус мэт санагдаж болох ч илүү олон хүнийг вакцинд хамруулж чадвал бид бүгдэд ашиг тусаа өгөх болно” гэж хэлсэн байна. Мужууд урамшууллын мөнгийг Америкийг аврах төлөвлөгөө бүхий 1.9 их наяд долларын төсвөөс санхүүжүүлэх гэнэ.
Вакцин хийлгэх ажилчдад цалинтай чөлөө олгох жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд Холбооны засгийн газраас нөхөн олговор олгох болно гэжээ.
Вакцин хийлгэхээс татгалзсан төрийн албан хаагчдыг ажлаас нь халахгүй ч Цагаан ордны энэхүү алхам нь улсын хэмжээнд бусад ажил олгогчдод үлгэр жишээ үзүүлэх зорилготой аж. Түүнчлэн Байден АНУ-ын холбооны засгийн газар иргэдээ бүгдийг нь вакцинд хамруулахыг шаардах бүрэн эрх байгаа эсэхийг мэдэхгүй гэжээ.
Цагдаагийн алба хаагчид иргэний биед халдаж буй бичлэг өчигдөр /2021.07.29/ цахим орчинд тархсан. Тус бичлэгтэй холбоотой асуудлыг яаралтай шалгаж, цагдаагийн алба хаагчдад хуулийн хариуцлага тооцуулах үүргийг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ХЗДХ-ийн сайд Х.Нямбаатарт өгчээ. Мөн уг бичлэгтэй холбоотойгоор Цагдаагийн ерөнхий газраас албаны шалгалт явуулж эхэлсэн байна.
Тодруулбал, цагдаагийн алба хаагчид хоёр иргэнийг гавлан, улмаар өөрийгөө хамгаалах чадваргүй байх үед нь цохих, өшиглөх зэргээр зүй бус харьцаж байгаа үйлдэл хяналтын камерт бичигдэн үлдсэн байна.
Тухайн бичлэгтэй холбоотойгоор Цагдаагийн ерөнхий газраас албаны шалгалт хийж эхэлсэн байна.
Энэ тухай ЦЕГ-аас “Цагдаагийн алба хаагчид иргэдийн эрх чөлөөнд халдаж байгаа бичлэгтэй холбогдуулан албаны шалгалт явуулж байна” хэмээн мэдэгдэл гаргажээ.
Монгол Улсын Их Хурлын даргын 2021 оны 45 дугаар захирамжаар Худалдааны тухай хуулийн төслийг боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Өнөрболороор ахлуулан, Ц.Анандбазар, Ж.Ганбаатар, Д.Цогтбаатар, О.Цогтгэрэл, Л.Энх-Амгалан, Б.Энхбаяр нарын гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулсан юм.
Өнөөдөр (2021.07.29) дээрх ажлын хэсэгт мэргэжил арга зүйн туслалцаа үзүүлэх, мэдээллээр хангах үүрэг бүхий ажлын дэд хэсгийн хуралдаан боллоо. Манай улсад худалдааны салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ой энэ онд тохиож байна. Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн чөлөөт эдийн засгийн тогтолцоонд шилжсэн сүүлийн 30 жилийн хугацаанд худалдааны салбарыг нэгдсэн бодлогоор зохицуулсан бие даасан хууль, асуудал хариуцсан яамгүй байсаар байна.
Манай улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа 600 гаруй хууль тогтоомжоос 57 хуулийн 100 гаруй заалтаар худалдааны асуудлыг хэсэгчилсэн байдлаар зохицуулсаар ирсэн. Өнгөц харахад эрх зүйн орчныг нь бүрдүүлсэн мэт боловч худалдааны салбарт нэгдсэн бодлого стандарт байхгүй, хяналт сул, эрх бүхий байгууллагуудын ажлын давхардал хийдэл, уялдаа холбоо алдагдсан хэвээр байна. Тухайлбал, хуульд заасан чиг үүргийн дагуу Улсын Их Хурал худалдааны тарифын асуудлыг, Шадар сайд чөлөөт бүсийн асуудлыг, Гадаад харилцааны яам Дэлхийн худалдааны байгууллагатай харилцах асуудлыг, Сангийн яам гаалийн бодлогын асуудлыг, Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам дотоод худалдааны асуудлыг, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам газрын баялгийн экспортын асуудлыг хариуцан ажилладаг нь олон сөрөг үр дагавар үүсгэж байгааг мэргэжилтнүүд хэлж байна.
Ажлын дэд хэсгийн хуралдаанаар Олон улсын эдийн засгийн ухааны доктор Б.Санжмятав Монгол Улсын худалдааны тулгамдсан асуудлууд, хуулийн төсөл боловсруулах шаардлагын талаар танилцуулга хийв. Мөн УИХ-ын гишүүн асан, Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн дэд дарга Д.Дэмбэрэл өмнө нь боловсруулагдаж байсан хуулийн төслүүдийн талаар мэдээлэл өгсөн бол МҮХАҮТ-ын Ерөнхийлөгч О.Амартүвшин худалдааны эрх зүйн орчны талаарх мэдээллийг өглөө.
Дэлхийн томоохон эдийн засагтайд тооцогддог, үйлдвэржсэн орнууд худалдааны хууль тогтоомжтой байдаг. Манай улс Япон Улстай эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийг байгуулж, Европын холбооны хөнгөлөлтийн систем буюу GSP+-ийн хүрээнд Монгол Улсаас гарал үүсэлтэй 7200 гаруй нэр төрлийн бараа бүтээгдэхүүнд гаалийн тарифын хөнгөлөлт эдэлдэг ч төдийлөн үр дүнд хүрэхгүй байна.
Худалдааны салбар нь 2020 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр ДНБ-ий 15.4 хувь, үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжүүдийн 40 хувийг тус тус бүрдүүлж байна. Ажиллах хүчний зах зээлд ч томоохон байр суурь эзэлдэг бөгөөд улсын хэмжээнд худалдааны салбарт 2020 онд 165.6 мянган хүн ажиллаж байгаа нь нийт ажиллагсдын 14.7 хувийг эзэлж байна. Худалдааны салбарын нийт борлуулалт 2020 оны эцэст 22 их наяд төгрөг болж, 2019 оноос 1.6 их наяд төгрөг буюу 6.9 хувиар буурчээ. Худалдааны салбарын нийт борлуулалтын 83.6 хувь нь Улаанбаатар хотод ногдож байна.
Худалдааны тухай хуулийн төсөлд худалдааны орчин, тээвэр, логистик, үйлдвэрлэл, гааль, татвар, чөлөөт бүс, хөрөнгө оруулалт, экспортыг дэмжих хөнгөлөлт урамшуулал зэрэг бүхий л салбарын асуудлыг хамарсан цогц зохицуулалтыг тусгах шаардлагатайг ажлын дэд хэсгийн гишүүд хэллээ. Хэдийгээр худалдаа аль болох чөлөөтэй байх зарчмыг баримтлах ёстой ч төрөөс нэгдсэн бодлого, оновчтой хуулийн зохицуулалтыг хийх шаардлагатай гэлээ. Дэлхийн худалдааны байгууллагын зарчим, олон улсын гэрээ хэлэлцээрийг тусгахын зэрэгцээ өөрийн орны онцлогт тохируулах нь хуулийг бодитоор хэрэгжүүлэхэд чухал ач холбогдолтойг ч сануулсан юм. Түүнчлэн цаг үеийн шаардлага, эдийн засгийн хөгжлийн явцад үүсэж буй шинэ чиг хандлагуудыг харгалзан хуулийн төслийн зорилго, агуулгыг тодорхойлох талаар ажлын дэд хэсгийн гишүүд саналаа илэрхийлсэн юм. Тухайлбал, КОВИД-19 цар тахлын нөлөөлөл, цахим худалдаа, цахим шилжилтийн талаар хөндөв.
Одоо цар тахлын дараагаар улс орнууд үндэсний эдийн засгийн бие даасан байдлыг хангах, бүс нутгийн худалдаа, эдийн засгийн интеграцад нэгдэхэд түлхүү анхаарах болж, урт хугацааны бодлого, стратегийг боловсруулан хэрэгжүүлэхийг зорьж байгаа тул нэгдсэн бодлого зохицуулалт чухал байна.
Дотоодын үйлдвэрлэл, үйлчилгээг дэмжих, хэрэглээг сайжруулах эрх зүйн хөшүүрэг, төрийн нэгдсэн бодлого, асуудал хариуцсан яам, агентлаггүй байгаа нь гадаад худалдааны үзүүлэлтэд ч сөргөөр нөлөөлж байна. Гадаад худалдааны үзүүлэлтүүд буурч, нийт бараа эргэлт 2020 онд 12.9 тэрбум ам.доллар болж, өмнөх оноос 6.4 хувиар буурчээ. Экспортоор 7.6 тэрбум ам.долларын бараа, түүхий эд гаргаснаар 2019 оноос 0.6 хувиар буурсан байна. КОВИД-19 цар тархалттай холбоотойгоор дотоодын үйлдвэрлэл саарч, хилийн боомтуудын үйл ажиллагаа удааширснаар экспортын хэмжээ саарсан үзүүлэлт байгааг анхаарах хэрэгтэйг ажлын дэд хэсгийн хуралдаанаар хөндлөө гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
МУУГЗ нэвтрүүлэгч Ш.Бямбацогт таалал төгсжээ. Тэрбээр Хэнтий аймгийн Бор-Өндөр суманд төрж, арван жилээ төгссөн. Түүнээс хойш 1987
онд МҮОНРТ-ийг “Радио телевизийн улсын хороо”
нэртэй байхад туслах найруулагчийн туслахаас
эхлээд туслах найруулагч, дагалдан нэвтрүүлэгч болтолоо ажиллаж байсан уран бүтээлч юм. Мөн тэрээр 1992 онд Монголын Үндэсний олон нийтийн
телевизээр гарч байсан “Халтар царайт”
Киноны Мигель Ангелт дуу оруулсан билээ.
Талийгаачийн гэр бүл, төрөл төрөсдөд нь гүн эмгэнэл илэрхийлье.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн Япон улсад хийсэн ажлын айлчлалын талаар ШУА-ийн Олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан У.Загдцэсэмтэй ярилцлаа.
-Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн гадаад дахь анхны айлчлал Япон улс байлаа. Манай гурав дахь хөршид хийсэн Засгийн газрын тэргүүний айлчлал ямар үр дүнтэй болов?
-Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ долдугаар сарын 21-25-нд Япон улсад ажлын айлчлал хийсэн нь Засгийн газрын тэргүүний хувиар хийсэн анхны гадаад айлчлал нь боллоо. Энэхүү айлчлал Монгол Улс гадаад бодлогын хүрээнд хэрэгжүүлэхийг зорьж ирсэн Гуравдагч хөршийн бодлогоо амжилттай хэрэгжүүлж буйг нотлон харуулсан айлчлал боллоо гэж дүгнэж болно. Аливаа хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагаа бат бэх, өргөжин хөгжихөд улс төрийн сайн харилцаа, харилцан илтгэлцэл хамгаас чухал. Энэхүү улс төрийн сайн харилцаа, харилцан итгэлцлийг гүнзгийрүүлэхэд хоёр талын төр засгийн тэргүүнүүдийн өндөр дээд хэмжээний айлчлалууд түүний үр дүн чухал ач холбогдолтой. Монгол, Япон хоёр орны хооронд төр засгийн өндөр дээд хэмжээний харилцан айлчлал сүүлийн жилүүдэд тогтмолжиж ирсэн уламжлал “Ковид-19” цар тахлын үед ч үргэлжилж байгаад баяртай байна.
Мөн бүс нутгийн чухал түнш Япон улсын олон улс, бүс нутгийн тавцанд гүйцэтгэж буй үйл ажиллагаа манай улс өндрөөр үнэлж, хамтран бие биеийг дэмжиж ирсэн бөгөөд “Ковид-19” цар тахлын хүнд үед Япон улсын өндөр хэмжээнд зохион байгуулж буй Токиогийн Зуны 32 дахь олимпийн нээлтэд манай улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцсон нь зохион байгуулагч улстай эв санаа нэгтэй байгаагаа илэрхийлэв. Энэ нь манай хоёр орны найрамдалт харилцаа улам батжин гүнзгийрч буйг давхар нотолсон үйл явдал боллоо гэж бодож байна.
-Стратегийн түнш Япон улстай хөгжүүлж буй харилцаа, хамтын ажиллагаа Монгол Улсын гадаад бодлогын тэргүүлэх чиглэлийн нэг болохыг нотоллоо гэж байна. Цаашдын хамтын ажиллагааны чиглэлийг энэ удаагийн айлчлалаар хэрхэн тодорхойлсон бэ?
-Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ айлчлалын үеэр Япон Улсын цог жавхлант эзэн хаан Нарүхитод бараалхаж, ерөнхий сайд Ё.Сүгатай хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцож, ялангуяа хоёр орны цаашдын харилцаа хамтын ажиллагааны талаар хэлэлцсэн. Тухайлбал, хоёр орны улс төрийн харилцаагаа улам идэвхжүүлэх, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг дараагийн шатанд хүргэх түүний дотор худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх талаар талууд санал нэгдсэн.
Мөн Монгол, Япон улсын Стратегийн түншлэлийг 2017-2021 онд хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж дуусгавар болж байгааг хоёр орны Засгийн газрын тэргүүнүүд харилцан сайшааж, 2021-2025 онд хэрэгжүүлэх дараагийн хөтөлбөрийн агуулгыг ойрын үед тохирохоор болсон нь цаашид хоёр орны хамтын ажиллагаа ямар байх вэ, ямар тэргүүлэх чиглэлд бид хамтарч ажиллах ёстой вэ гэдгийг ойрын хугацаанд тодорхойлох болсонд айлчлалын бас нэг ач холбогдол оршиж байна.
Ирэх 2022 онд Монгол, Япон улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ой тохиох бөгөөд энэ ойд зориулж хоёр орны харилцааг ирээдүйн 50 жилд хөгжүүлэн авч явах залуу үеийн хоёр орны талаарх ойлголт, найрамдалт харилцааг нэмэгдүүлэх үүднээс 2022 оныг “Япон, Монголын Хүүхэд, залуучуудын найрамдал, солилцооны жил” болгох саналыг Япон Улсын Ерөнхий сайд Ё.Сүга дэвшүүлснийг манай улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ талархан дэмжсэн.
-Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Япон улсын Ерөнхий сайд Ё.Сүгатай албан ёсны уулзалт хийж, хоёр талын харилцаа, олон улс, бүс нутгийн хамтын ажиллагааны өргөн хүрээтэй асуудлаар санал солилцсон байна. Энэ тухай дэлгэрүүлэхгүй юү?
-Япон улс гадаад бодлогын тэргүүлэх чиглэлдээ Ази, Номхон далайн бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангах, хөгжлийн төлөө түнш улс орнуудтай хамтран ажиллахыг чухалчлан үзэж, тус бүс нутагт идэвхтэй гадаад бодлого явуулдаг орон. Тиймээс Энэтхэг Номхон далайн бүсэд улс орнууд тэгш эрхтэйгээр олон улсын эрх зүйн зарчим хэм хэмжээнд нийцсэн чөлөөт, нээлттэй худалдааг саадгүй хийх зорилго бүхий “Чөлөөт, нээлттэй Энэтхэг Номхон далай” стратегийг хөгжүүлэхэд олон улс орнуудтай хамтран ажиллаж байна. Энэхүү “Чөлөөт, нээлттэй Энэтхэг номхон далай” стратегийг хөгжүүлэхэд хамтран ажиллах талаар хоёр орны Ерөнхий сайд нар энэ удаагийн айлчлалаар санал нэгдсэн. Мөн хулгайлагдсан япон иргэдийн асуудлыг шийдвэрлэхэд үргэлжлүүлэн хамтран ажиллах талаар санал нэгдсэн.
-Японы өндөр технологийг Монголд нутагшуулах тал дээр ямар ажил хэрэг бүтээсэн бэ?
-Өндөр технологи нутагшуулах үйл явц цаг хугацаа, хөрөнгө, идэвх зүтгэл ихээр шаарддаг нь олон улсын туршлагаас харагддаг. Манай хоёр орны төр засгийн тэргүүнүүдийн удаа дараагийн яриа хэлэлцээрийн үр дүнд манай улсад нэвтэрч буй Японы технологи, ноу хау-гийн нэгэн жишээг дурдахад, долдугаар сарын 4-нд Япон улсын 6.6 тэрбум иенийн хөнгөлөлттэй зээлээр жилд 3 сая зорчигч, 12 мянган онгоц хүлээн авах хүчин чадалтай иргэний нисэхийн олон улсын стандартад нийцсэн нислэг хөдөлгөөний удирдлагын орчин үеийн тоног төхөөрөмж, навигацийн тоноглолоор хангагдсан иж бүрэн цогцолбор “Хөшигийн хөндийн олон улсын нисэх онгоцны буудал”-ын үйл ажиллагааг нээсэн. Шинэ нисэх буудал ашиглалтад орсноор нисэх буудлын удирдах менежмэнтийн арга барилд манай улс суралцаж, Японы технологи ноу хау нэвтрэх боломж бүрдэж байна.
-Манай хөдөө аж ахуйн салбарт Японы хөрөнгө оруулалтыг татах ямар боломжууд байна вэ?
-Манай улс хөдөө аж ахуй, газар тариаланг зөв менежмэнтээр хөгжүүлж, дотоодын хэрэгцээгээ бүрэн хангаж, гадаадад экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн гаргах бүрэн бололцоотой үржил шимт хөрс, мал аж ахуйн нөөц ихтэй орон. Энэ боломжоо ашиглан Япон төдийгүй өндөр хөгжилтэй тэргүүний технологитой улс орнуудтай хамтран ажиллаж, хөрөнгө оруулалтыг энэ салбарт татах бүрэн боломж бий. Ингэхийн тулд төрөөс тусгайлан бодлого хэрэгжүүлэх шаардлагатай.
-Ерөнхий сайд айлчлалынхаа төгсгөлд Японы “Ковид-19” цар тахалтай тэмцэх асуудал эрхэлсэн сайд Я.Нишимүра болон тус улсын ХӨСҮТ-ийн удирдлагатай уулзжээ. Талууд цар тахлын нөхцөл байдлыг бууруулах тал дээр ямар хариу арга хэмжээ авахаар тохиролцсон бэ?
-“Ковид-19” цар тахлыг хамтын хүчээр даван туулах тал дээр дэлхийн улс орнууд санал нэгдэж, хөгжиж буй улс орнуудад дэмжлэг туслалцааг үзүүлсээр байгаа. Япон улс нь олон улсын вакцин нийлүүлэх механизм болох КОВАКС хөтөлбөрт тэргүүлэн оролцож 200 сая ам.долларын санхүүжилт олгосон бөгөөд хамтын нөхөрлөлийн орнуудын вакцинжуулалтад хувь нэмрээ оруулах зорилгоор КОВАКС хөтөлбөрт дахин 800 сая ам.долларын нэмэлт санхүүжилт олгохоо зарласан.
Манай улсын хувьд Япон улсаас эм, эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, вакцин худалдан авах санхүүжилтийг тусламжаар авч буй нь цар тахлыг даван туулахад ихээхэн нэмэр тус болж байна. Тухайлбал, долдугаар сарын 8-ны өдөр, Элчин сайд Х.Кобаяши болон Сангийн сайд Б.Жавхлан нар буцалтгүй тусламжийн хүрээнд хэрэгжих 883 сая иенийн “Ковид-19 халдварт цар тахлын хямралыг арилгахад яаралтай тусламж үзүүлэх хөтөлбөр”-ийн Солилцох ноот бичигт гарын үсэг зурсан. Энэхүү хөтөлбөрийн зорилго нь мутацид орсон вирусийн генийн дараалал тогтоох төхөөрөмж болон вакцин зөөвөрлөх хөргүүртэй автомашин зэрэг хүйтэн хэлхээний холбогдох төхөөрөмжүүдийг нийлүүлэхэд чиглэгдэж байна.
Энэ удаагийн айлчлалаар Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Япон дахь коронавирусийн дельта хувилбарын тархалт, вакцины дархлаажуулалтын үр нөлөө, эмийн хэрэглээ, хүнд өвдсөн өвчтөнүүд рүү чиглэсэн эмчилгээний талаар мэдээлэл авч, цар тахлын энэ үед Монгол Улсын эрүүл мэндийн байгууллагуудад мэргэжлийн туслалцааг өгч байхыг хүссэн юм.
Өнөөдөр /2021.07.30/ Улаанбаатар хотод суурин 22 цэгт 33 багийн 224 эмч, ажилтан ажиллаж, 9440 иргэнийг дархлаажуулахаар төлөвлөжээ.
Дархлаажуулалтын цэгүүдийг дүүрэг тус бүрээр танилцуулж байна.
-МАНАЙ УЛСЫН БИЗНЕС ЭРХЛЭГЧДИЙН ЭДИЙН ЗАСАГ ХҮНД, ХУДАЛДАН
АВАХ ЧАДВАР БАЙХГҮЙГЭЭС Л ЭРЭЭНД АЧААГҮЙ БОЛСОН-
Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолоор томилогдсон Бүрэн эрхт төлөөлөгчдийг Замын-Үүд суманд ажиллах хугацаанд хилийн бүс дэх автомашин, авто болон төмөр замын тээврийн ачаа тээвэрлэлт 2021 оны долдугаар сарын 2-25-ны хугацаанд авто замын боомтын хяналт шалгалтын бүсэд ачаагүй 594, боомтын гадна талд ачаатай 86, ачаагүй 1212, нийт 1892 ачааны автомашин дараалалд зогсож байгаа гэх мэдээллийг өгч байгаа юм. Тэгвэл Замын-Үүд-Улаанбаатар, Замын-Үүд-Эрээний чиглэлд ачаа тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг жолооч нар болон Эрээнээс Замын-Үүд чиглэлд тээвэр зуучлалын үйлчилгээ эрхэлдэг байгууллагын удирдлагууд бодит байдлын талаар бидэнтэй сэтгэгдлээ хувааалцсан юм.
.Inner Mongolia Shuang Tong International Freight Forwarding Co,Ltd-ийн захирал Н.Наранцацралтай ярилцлаа.
-Замын-Үүд хилийн боомтод Засгийн газрын бие төлөөлөгчид ажилласнаар хоёр улсын ачаа эргэлт нэмэгдсэн гэх мэдээлэл байна. Таны хувьд Эрээнээс Улаанбаатар чиглэлд ачаа тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг компанийн захирлаар ажилладаг. Нөхцөл байдал ямар байна вэ?
-Хэд хоногийн өмнөөс хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд болон цахим орчинд цацагдсан мэдээллийг хараад гайхаж л байлаа. Монголчуудын яриад байдаг улс төр, шоу гээч нь л энэ юм байна гэж бодож суулаа. Миний өнцөг 100 хувь үнэн байх албагүй ч үнэнд илүү ойртоно. Өдөр бүр Замын-Үүдээс Эрээн, Эрээнээс-Замын-Үүд чиглэлд ачаа эргэлт хийж байгаа. Замын-Үүдээс Эрээн чиглэлд өнөөдрийн байдлаар 90 автомашин, 10 нүүрс тээвэр, 10 экспортын автомашин гарч байна. Наадмаас хойш 100-гаас дээш тоогоор ачаагүй автомашин Эрээн рүү нэвтрүүлээгүй. Хоёр сар орчмын өмнө Шадар сайдыг Замын-Үүдэд ажиллах үеэр хоёр өдөр 150 автомашин Эрээн рүү нэвтрүүлсэн. Тухайн үед юу болсон бэ гэхээр Эрээнээс Замын-Үүд гарах хөдөлгөөнөө зогсоосон. Учир нь “Замын-Үүдийн удирдлагууд биднийг гуйсан. Хоёр өдөр яаж ийж байгаад 150 автомашин авчихаач гэсэн.Тиймээс гарах дээр ажиллах хүн хүч хүрэлцэхгүй байна” гэсэн. Үнэндээ Эрээний гаалийнхан хүсвэл хүн хүчээ нэмэгдүүлж, илүү цагаар ажиллах бүрэн боломжтой. Гэсэн ч айлын тал үүнийг хүсэхгүй байна.
-Эрээнд үүссэн ачаа барааны бөөгнөрөл багассан гэж байсан шүү дээ?
-Эрээнд ачааны бөөгнөрөл багасч, үнэ буурсан нь Засгийн газрын төлөөлөгчид ажиллаж, ариутгалын хаалга сольсонтой огт холбоогүй. Би Монголын тээвэр зуучлалын компаниуд болон бизнесийн компаниудтай хамтарч ажилладаг. Үнэндээ тэд Эрээнээс-Замын-Үүд чиглэлийн тээврийн зардлыг дийлэхээ болилоо гээд худалдан авалтаа зогсоочихсон. Бид ийм үнээр худалдан авалт хийж чадахгүй юм байна гэж байна. Ийм учраас Эрээний ачаалал багассан. Ачаа багасчихаар наашаа орж ирсэн машинууд ачих ачаагүй учраас үнээ бууруулж байна. Хоёр гурван сарын өмнө жолооч нарыг би царай алддаг байсан. “Миний ачааг ачаад өгөөч. Таван мянгыг илүү төлье” гэхээр өнөөх жолооч нар өөр нэгэн рүү залгаад илүү үнэ хэлэхээр тэдний ачааг ачих жишээтэй. Энэ мэтчилэн ачаа барааны тээврийн үнэ өссөн.
-Тэгвэл одоо ачаа тээврийн үнэ буурч хэдэн төгрөгийн ханштай болсон байна вэ?
-Над дээр мөнгөө төлөөд бараагаа худалдан авч чадахгүй байгаа олон захиалга байна. Тийм өндөр өртгөөр Монголд авч ирээд борлуулах боломжгүй гэдгээ мэдчихсэн. Гэтэл нөгөө талд Засгийн газраас баг ажиллаж байгаа юм чинь үнэ нь буурч, асуудал шийдэгдэх байх, эртхэн ачуулж байя гэсэн ч үйлдвэрийн газруудаасаа Эрээн рүү ачаагаа гаргуулж чадахгүй хүмүүс ч байна. Үнэндээ манай улсын бизнес эрхлэгчдийн эдийн засаг хүнд, худалдан авах чадвар байхгүйгээс л Эрээнд ачаагүй болсон.
Түүнээс биш жилийн жилд өдийд хамгийн их ачаалалтай ажилладаг. Гаалийн газрын статистик тоог хараарай. Өдөрт 300-500 автомашин Эрээнээс-Замын Үүд рүү гардаг байсан. Монгол Улсын барилга, тээвэр, зам, ХАА гээд бүх салбарынхан өдийд ид ажиллаж байдаг. Энэ үед ачаагүй болж байсан түүх байхгүй. Энэ бол Эрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг хэдэн зуун тээвэр зуучлалын байгууллагад тулгамдсан асуудал. Гэтэл ийм бодит байдлыг үнэлж чадахгүй Замын-Үүдэд ажиллаж байгаа Засгийн газрын төлөөлөгчид “шоудаж” байна. Ариутгах хаалга сольсондоо ч биш. Яс юман дээр тэр ариутгалын хаалгыг захиалчихсан, ирэх гэж л байсан юм билээ. Баг солигдонгуут л ирчихсэн биш. Энэ ариутгалын хаалга Замын-Үүдийг ногоон болгоход нөлөөлөх өчүүхэн нэг л үзүүлэлт. Бүх зүйл тэр хаалганаас болсон мэт ойлголт өгч байна.
-Монголын бизнес эрхлэгчид бараа эрхлэгчид БНХАУ-аас худалдан авалт хийж чадахгүй энэ байдал удаан үргэлжилбэл улсаараа бараа бүтээгдэхүүний хомсдолд орох, эсвэл өндөр үнээр бараа бүтээгдэхүүн худалдан авах гэсэн хоёр сонголтын өмнө ирэх нь ээ?
-Зарим хүмүүс өндөр үнээр бараагаа татсан. Одоо бүр тэдний тэвчээрийн хязгаарт тулчихсан. Өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүнийг худалдан авах санхүүгийн чадвартай хүн алга. Ингээд бизнес эрхлэгчид бараа бүтээгдэхүүн нь зарагдахгүй болохоор эргэлтийн хөрөнгөгүй болчихсон байна. Манай улс үйлдвэрлэгч бус хэрэглэгч орон. Тэгэхээр энэ байдал удаан үргэлжилбэл манай улс хүндхэн байдалд орно. Үнэндээ Замын-Үүдэд ажиллаж байгаа Засгийн газрын баг тэнд ажилласнаар тээврийн үнэд нөлөөлөхгүй. Харин тэд Монгол руу оруулахдаа гаалийн байцаагчид хахууль өгч татвар төлөхгүй карго нэрээр оруулдаг их хэмжээний бараа бүтээгдэхүүний асуудлыг алга болгочихвол манай улсад их хэмжээний татвар шударгаар төлөгдөнө. Энэ нь их бага хэмжээгээр улсын төсөвт сайнаар нөлөөлнө. Энэ баг ийм л ажлаа хий.
-Өнөөдрийн байдлаар ачаа тээврийн өртөг ямар үнэтэй байна. Цаашид буурах хандлагатай байгаа гэж ойлгох нь зөв үү?
-Өнөөдрийн байдлаар 60000 юань болчихсон байна. Энэ үнэлгээ наймдугаар сарын 1-нээс дахиад жаахан буурах болов уу гэсэн хүлээлт байгаа. Тиймээс өөрийнхөө харилцагчдыг ачаагаа ачуулахыг түр хүлээж байхыг хэлж байна.
Б.Чинзориг: БНХАУ руу гаргах автомашины тоог нэмэхгүй л бол Замын-Үүд дэх автомашины бөөгнөрөл улам нэмэгдэнэ
Замын-Үүдийн тээврийн жолооч Б.Чинзоригтой ярилцлаа.
-Замын-Үүдэд Засгийн газраас томилогдсон баг ажиллаж эхэлснээс хойш оочер дарааллын асуудлууд шийдэгдсэн гэх мэдээлэл байна. Өнөөдрийн байдлаар Замын-Үүдэд тээвэр хийдэг жолооч нарын нөхцөл байдал ямар байгаа талаар мэдээлэл өгөөч?
-Өнөөдрийн байдлаар хэвлэл мэдээллийн байгууллагаар цацагдаад байгаа мэдээлэл шиг бүх асуудал шийдэгдчихсэн зүйл ховор байна. Дараалал дугаарын хувьд 3000 тээврийн хэрэгсэл дугаарлаж байна. Үүнээс зам дээр зогсож дугаарлаж байгаа нь 1200 орчим байна. Засгийн газраас томилогдсон ажлын хэсгийн хувьд зам дээр бөөгнөрч дараалал үүсгэж байсныг цахим бүртгэлд оруулж тээврийн хэрэгслүүдийг нь өөрсдийн эзэмшлийн хашаанд байрлуулах ажил хийж байна. Түүнээс биш оочер дараалал цэгцрээд, Эрээнээс татаж авах ачаагаа бүгдийг нь татаад авчихсан зүйл байхгүй. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан шиг 2500 автомашин ачаа татаад, Эрээнд ачааны бөөгнөрөлгүй болголоо гэдэг нь худал мэдээлэл.
-Өдөрт хэдэн автомашин орж ирж байна. Манай улсаас хичнээн автомашин Эрээн рүү гарч байна?
-Замын-Үүд хилийн боомтын гарах чиглэлд өдөрт 110 автомашин гаргаж байгаа бөгөөд үүний 10 нь нүүрс тээврийн, 90 нь хоосон буюу Эрээнээс ачаа ачих зорилготой автомашин, үлдсэн 10 нь импортын автомашин гарч байна. Харин Эрээнээс Замын-Үүд чиглэлд 150 орчим автомашин орж ирж байна. Үүнээс ачаатай 100 автомашин, импортын 50-60 автомашин орж ирж байна.
-Замын-Үүд дэх жолооч нарын нөхцөл байдал ямар байна вэ. Өмнө нь сар 15 хоногийн хугацаанд нэг удаа ачаа ачдаг байсан шүү дээ?
-Замын-Үүдээс хойш 18 км газар байрлах Шаргын-Овоо гэх газар жолооч нарыг тусгаарлан байрлуулж байгаа. Нэгдүгээрт, тэнд байгаа жолооч нар Улаанбаатар хот болон 21 аймгаас тээвэр хийхээр ирж машинаа Замын -Үүдэд хэн нэгэн танилдаа үлдээгээд өөрсдөө тэнд тусгаарлагддаг. Хоёрдугаарт, тэдний үлдсээсэн машиныг нь Замын-Үүдэд хэн нэгэн дараалалд оруулна. Гуравдугаарт, Замын-Үүдийн зочид буудалд 70 жолооч тусгаарлалтад бий. Тэд Замын-Үүдийн чөлөөт бүсийн хашаан дотроос оочерт байгаа машиныг унаад Хятад-Монголын тэг шугам буюу хятад цэргийн тэнд хүргэнэ. Ингээд цааш дамжлага үргэлжилнэ. Дөрөвдүгээрт, Эрээнд Монгол талаас тусгаарлагдсан 45 жолоочоос тухайн машиныг аваад Эрээний хоосон машины зогсоолын гадаа машинаа тавина.
Ингээд машиныг нь хятад жолооч унаад ачаа ачих хашаа руу оруулна. Ачаа ачих талбай дотор машин хөдөлгөх бол бас нэг жолооч хөдөлгөнө. Ингээд ачаагаа ачаад бэлэн болсны дараа Хятадын гаалийн бичиг баримт бүрдүүлж Монгол руу гарах оочерт оруулна. Дарааллыг нь алдагдуулахгүйгээр урагшлуулж гаалийн хашаанаас гаргадаг бас нэг жолооч бий. Гаалийн хашаанаас гараад ирмэгц Эрээнд тусгаарлалтад байгаа 45 жолоочоос нэг нь ачаатай машинаа Хятад Монголын тэг шугам дээр авчирч өгнө. Ингээд Замын-Үүдэд тусгаарлагдаж байгаа 70 жолоочоос нэг нь тэг шугамнаас Монгол Улсын хилийн шугамны бүс дээр авчирна.
Үүнээс Шаргын-Овоонд тусгаарлагдсан жолооч машинаа аваад гаалийн хяналтын талбай руу оруулна. Өөрөөр хэлбэл, нийт 10 хүний гар дамжиж байж ачаатай тээврийн хэрэгсэл Шаргын-Овоонд байрлаж байгаа эзэндээ очиж байна. Нэг машин дараалалд зогсоход өнөөдрийн байдлаар 36-40 хоногт гарч байна. Цаашид энэ хоногийн тоо нэмэгдэнэ гэж бодож байна. Хэрэв манай улсын Засгийн газар, ГХЯ-наас БНХАУ-ын талтай хэлэлцээр хийгээд БНХАУ-руу гаргах автомашины тоог нэмэхгүй л бол Зам-Үүд дэх автомашины бөөгнөрөл улам нэмэгдэнэ.
-Жолооч нар тээвэр хийх үнээ 10 дахин өсгөсөн гэж байсан. Яагаад үнэ хөлсөө нэмэх болсон юм бэ?
-Өмнө нь Эрээнээс Улаанбаатар хүрэх ачааны машины зардал 7000-8500 юанийн үнэтэй байсан. Гэтэл энэ үнэлгээ өнөөдрийн байдлаар 60.000-70.000 юань болчихсон байна. Учир нь Эрээн рүү өдөрт 100 автомашин орж байна. Гэтэл Эрээнээс Монгол руу ачаа ачиж байгаа хятад болон өвөрмонгол хүмүүс биднийг очихыг аль эрт мэдчихсэн, бидний машинд ачаагаа аччихсан байдаг. Өөрт чинь ийм хэмжээний мөнгө өгнө гэдэг.
Заримдаа ямар ачаа ачсанаа ч мэдэхгүй үе байна. Тэгэхээр БНХАУ-ын зах зээлийн өрсөлдөөн, манай улсын хил гаалийн байдлаас ч болсон уу жолоочоос үл хамаарч тээврийн зардал өссөн. Түүнээс биш Эрээнд оччихоод “Би 70000 юаниар ачна” гээд үнэ өсгөөд байгаа юм биш. Эрээн рүү орж өөрийнхөө барааг ч ачиж амжаагүй байхад жижиглэнгийн бараа ачдаг өвөрмонгол, хятад хүмүүс ачаагаа хурдан явуулж, дундаас нь ашиг олохыг боддог.
-Энэ үнийн өсөлт монголчуудын амьдралд болон бизнес эрхлэгчдэд хэрхэн нөлөөлж байна гэж та харж байна?
-Эцэстээ хэрэглэгчийн нуруун дээр энэ үнийн өсөлт ирнэ шүү дээ. Монголын бизнес эрхлэгчдийн зарим нь Эрээнээс ачаагаа авч чадахгүй байгаа. Учир нь тэдний төсөвлөсөн хөрөнгөнөөс илүү гарчихаж байна. Бараа бүтээгдэхүүн татсан зардал нь ашиг орлогоосоо ч илүү давчихсан байна. Тэгэхээр зардал өртгөө шингээхийн тулд бараа бүтээгдэхүүнийхээ үнийг нэмэхээс өөр аргагүй байдалд хүрнэ. Үнэ нэмэгдүүлдэг гол хүчин зүйл жижиглэн буюу карго ачаа эрхлэгчидтэй шууд холбоотой.
-Жолооч нар дарааллаа урагшлуулахын тулд Замын-Үүдийн холбогдох байгууллагын албан тушаалтнуудад авлига өгдөг гэх асуудал яригддаг. Үүнд та юу хэлэх вэ?
-Энэ бол дараалалд зогсож байгаа жолооч нартай огт холбоогүй асуудал. Энэ олон машин дугаарлаад зогсож байхад аль нэг яам тамгын газрын нэр дээрх автомашинууд гээд цохолтоор Эрээн рүү гардаг байсан. Энэ чинь л авлигатай холбоотой асуудал байсан болохоос биш дарааллын дагуу зогсож байгаа жолооч нар ачааныхаа хөлсийг аваад дарааллын дагуу л явна. Зарим нэг жолооч нар төрийн албан тушаалтанд авлига өгч машинаа урдуур оруулах тохиолдол байсныг Засгийн гзраас томилогдсон Бүрэн эрхт төлөөлөгчид ажилласнаар энэхүү асуудал цэгцэндээ орсон.
П.БАТЗАЯА
Өнөөдөр буюу долдугаар сарын 30-нд манай улсын 5 тамирчин спортын гурван төрөлд өрсөлдөнө.
08:00. Буудлагын эмэгтэйчүүдийн 25 метрийн гар бууны хурдан буудлага эхэлнэ. Тус төрөлд нийт 44 тамирчин оролцож байгаа бөгөөд эхний өдөр Ц.Анударь 287 оноогоор 29-р байр, О.Гүндэгмаа 283 оноогоор 38-р байранд жагсаж буй. (UBS, SBN, VTV)
10:00. Жүдо бөхийн эрэгтэйчүүдийн +100 кг жингийн эхний шатанд Ө.Дүүрэнбаяр зодоглоно. Тэрээр дэвжээний зургаа дахь барилдааныг 2018 оны ДАШТ-ий тавдугаар байрны шагналт Узбекистаны Бекмурод Олтибоевтой хийнэ.
Тэдний хэн ялсныг шөвгийн 16-д 2008, 2012 оны олимпын хошой хүрэл медальт, 2009, 2010, 2013 оны дэлхийн аваргын мөнгөн медальт Нидерландын Хенк Грол хүлээж байна.
Ө.Дүүрэнбаяр нь 2018 оны дэлхийн аваргын хүрэл, Азийн наадмын мөнгөн медальтай. (EDU, STAR, TV9)
18:10. Усан спортын эрэгтэйчүүдийн 50 метрийн чөлөөт сэлэлтийн төрлийн эхний шатанд М.Дэлгэрхүү өрсөлдөнө. Тэрээр Малави, Эритри, Кипр, Филиппин, Босни ба Херцеговин, Армени болон Олимпын багийн тамирчидтай уралдана. (C1, ETV, TV5)
18:32. Усан спортын эмэгтэйчүүдийн 50 метрийн чөлөөт сэлэлтийн төрлийн эхний шатанд Б.Энххүслэн өрсөлдөнө. Тэрээр Гана, Антигуа ба Барбуда, Камерун, Сент Льюс, Замби, Фижи, Пакистан улсын тамирчидтай уралдана. (C1, ETV, TV5)
