Монголд энэ жил Ардын хувьсгалын 100 жилийн ой, аймшигт тахал хоёр зэрэгцэж байна. Он гарахаас өмнө л эрх баригчид энэ ойг тэмдэглэх тухай тасралтгүй ярьсаар байсан. Нийгэм, эдийн засаг, хүн ардынхаа амьдралын нөхцөл байдал, эрүүл мэнд нь эрсдэлтэй байгааг эс тоон Ардын хувьсгалын 100 жил, тэгш ой учир онцгой ач холбогдол өгөх ёстой хэмээн улсын төсвөөс 10 тэрбумыг наадам нэрийн дор Ардын хувьсгалын ойдоо зориулж төсөвлөчихөөд гүрийж байна. Наадмын арга хэмжээнд 400 сая, аймгуудыг брэнджүүлэхэд нэг тэрбум, ойн медаль захиалан хийлгэхэд нэг тэрбум, ойд зориулсан дуунд 100 сая, телевизийн контентын уралдаанд 300 сая, цэргийн жагсаалд 500 сая, хөшөө, дурсгалыг сэргээхэд 250 сая, тайзны бүрэн хэмжээний бүтээлд 200 сая, урлагийн их наадамд 500 сая төгрөгийг тус тус зарцуулна хэмээн төсвийн задаргаагаа өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард нийтэд танилцуулсан юм. Гэтэл коронавирусийн дэгдэлт гуравдугаар сарын эхээр дэгдэж, хүрээ нь тэлж, улс даяараа улаан голомт болчихоод иргэд нь өдөр болгон арав арваараа хорвоог цаг бусаар орхисоор байгаа ч эрх баригчид мөнөөх л Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойн баяраа хэрхэн тэмдэглэх тухай үргэлжлүүлэн ярьсаар.
Монгол Улсад коронавирусийн тохиолдол өчигдрийн байдлаар 102629-д хүрч, энэ тахлаар нас барсан иргэдийн тоо 482 болчихоод байна. Ийм байсаар атал эрх баригчид өдөр шөнөгүй Ардын хувьсгалын ойдоо бэлдэж, хөл толгойгүй л тэмдэглэж байна. Тэд улс орны эдийн засаг, ард түмнийг сөхрүүлчихээд байгаа цар тахлаас илүү Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойгоо чухалчилж байна. Аймшигт тахалд санаа зовж байгаа шинж алга, үхэл өдөр бүр нэмэгдэж байгааг тоож байгаа нь даанч үгүй.
Ард иргэд нь аймшигт тахалтай нүүр тулж, халдваргүй хүнгүй шахуу болж, бүх юм хяналтаасаа гарчихсан байхад УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаараа “Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойн хүндэт медаль бий болгох тухай” төслийн хэлэлцүүлгийг хийгээд сууж байгаа юм. Ийм мэдрэмжгүй байж болох уу. Уг хүндэт медалиа 150 мянган хүнд олгохоор төлөвлөсөн байна. Нэг медаль нь 15 мянган төгрөгийн өртөгтэй. Медальд зарцуулагдах зардлыг энэ оны төсөвт аль хэдийнэ суулгачихсан. “100 жилийн медалийн хэмжээ өмнө нь танилцуулснаасаа багасаад, нимгэрчих шиг боллоо. Чанаргүй, дугааргүй, нимгэн мөртлөө өндөр үнэтэй юм аа”, “Хэмжээний тухайд сайжруулахын тулд бага зэрэг өөрчлөлт оруулсан. Хамгийн зузаан хэсэгтээ 6 мм байсныг 5.6 мм болгон өөрчилсөн шүү” гээд яриад сууцгааж байна. Гэтэл амьсгалын аппарат хэрэгтэй байгаа тухай, уушги орлуулах аппарат нэн шаардлагатай байгаа талаар ярьж байгаа амьтан тэдний дунд нэг ч алга. Харин ч “Одоо байгаа хэд нь хангалттай” гэсэн шүү юм ярьж, ам таглаж байна.
Хэрэв наадам тэмдэглэхээ болиод түүнд зарцуулагдахаар төсөвлөгдсөн 10 тэрбумаар амьсгалын аппарат авъя гэвэл хамгийн хямдаас нь 625 аппарат авах боломжтой юм. Амьсгалын аппаратны зах зээлийн ханш нь 16-45 сая төгрөгийн үнэтэй. Ядаж л Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойн медаль хийлгэж буй нэг тэрбум төгрөгийг ард түмнийхээ эрүүл мэнд, амь насыг аврахад зориулчихсан бол 62 ширхэг амьсгалын аппарат авчихаж болохоор байлаа даа.
Энэ нам эхнээсээ л үзэл суртлыг чухалд тавьж ирсэн коммунист угшилтай нам. Коммунизмын үед үзэл суртал гэдэг зүйл бүхний оройд, хүний амь нас, хамаг л үнэт зүйлийн дээр байдаг байлаа. Яг тэр хандлагаараа үзэл суртлаа л урдаа бариад байгааг бүгд харж байна. Амьсгалын аппарат нь хүрэлцэхгүй, ковидоор өвчилсөн, хүнд хүмүүсээ ийш тийшээ зөөвөрлөж байна. Уг нь сум болгонд байх ёстой эд шүү дээ, амьсгалын аппарат чинь. Сумаас аймаг руугаа, аймгаас хот руу, эмнэлгээс эмнэлэг рүү хүмүүсээ зөөж байна. Ингэж зөөвөрлөж явсаар цаг хугацаа алдаж, олон хүн нас барж байна, амьсгалын аппаратанд орж чадалгүй амьсгал хурааж байгаа тухай эмгэнэлтэй мэдээ өдөр бүр сонсож, уншиж байна.
Ерөнхийлөгчийн сонгууль эхлэхээс өмнө бодит нөхцөл байдлыг илт гуйвуулж, төөрөгдүүлсэн мэдээллийг олон нийтэд зориуд цацаж, вакцинжуулалт 90 гаруй хувьд хүрлээ, долдугаар сарын нэгэн гэхэд маскаа тайлаад шидэцгээнэ, Ардын хувьсгалаар бид ковидгүй зусах болно, вакцинжуулалтаараа Монгол Улс Азидаа тэргүүлэх байрт ороод ирлээ гэж зарласан. Үүнээс болж иргэдийн дунд тайвшрах, задгайрах хандлага гарсныг үгүйсгэхгүй.
Харамсалтай нь өнөөдрийн нөхцөл байдлыг хар. Ойрын хавьтал болоогүй хүн үлдсэнгүй. Дэлхийн коронавирусийн газрын зураг дээр Монгол Улс ганцаараа шахуу хараар тэмдэглэгдэж, 1.4 тэрбум гаруй хүн амтай БНХАУ-ыг ковидын тохиолдлын тоогоороо ардаа хийчихлээ. ЭМЯ хэд хоногийн өмнөөс “Вакцинжуулалт 90 гаруй хувьд хүрээгүй. Дөнгөж 50 гаруй хувьдаа яваа шүү” гэж “хэлд орсон”. 50 хувь гэдэг бол үнэхээр хангалтгүй тоо. Эрх баригч хүчин сүргийн дархлаа тогтох хэмжээнд хүрээгүй байхад буруу тооцоолол, улс төрийн попролоороо иргэдийг цар тахал руу түлхчихлээ гэж үзэж болно.
Засгийн газар, Улсын онцгой комисс ээлжилж хуралдахад иргэд тоймтой юм сонсоно хэмээн хүлээтэл “Цахим наадмаа цуцлахгүй” гэв ээ. Хэдэн дарга нь сууж байгаад наадмаа хийх юм гэсэн. Түүнийг нь харин иргэд гэр гэрийнхээ зурагтаар үзэх ёстой гэсэн. Тийм ч юм гэж ёстой байхгүй байх аа. Монголын ард түмэн тийм наадам телевизээр үзмээргүй байна, ийм их уй гашуу, өвчин зовлон дунд түгшиж байж та нарын баясаж байгааг харна гэж юу байхав. Ард түмэн гэртээ хөлөө хориулж, эрх баригчид нь наадмын индэр дээрээс маасайтал инээнэ гэдэг хорвоогийн гутамшиг юм. Наад наадманцраа больж, Ардын хувьсгалын 100 жилийн ойн медалийн нэг тэрбум төгрөгөө амьсгалын аппаратанд зориул. Та нар оны өмнө төсөв хэлэлцэхдээ энэ жилийн наадмаар 150 мянган хүнд Ардын хувьсгалын ойн медаль тараавал баярлана гэж төсөөлсөн байж болно. Харамсалтай нь өнөөдрийн нөхцөл байдал төсөөлснөөс чинь өөрөөр эргэчихлээ. Өнөөдөр ард түмэнд эмийн багц, эмнэлгийн үйлчилгээ, зөвлөгөө, амьсгалын аппарат шиг хэрэгтэй юм алга. Тэднийг баярлуулъя гэвэл наадмаа бүрмөсөн цуцлаад төсвийг нь ард түмний амь насыг аврахад зарцуул.
“Ард түмэнд Ардын хувьсгалын 100 жилийн медаль хэрэгтэй юү, амьсгалын аппарат хэрэгтэй юү” гэдэг асуултыг нэг нэгнээсээ битгий асуу. Харин ард түмнээс асуугаарай, эрх баригчид аа.
Аргын тооллын зургадугаар сарын 26, Санчир гариг. Билгийн тооллын 17, Элдэв тэнгэртэн одтой, хөхөгчин могой өдөр. Өдрийн наран 4:55 цагт мандан, 20:55 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр, тахиа жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба гахай, хулгана жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын үйлд шамдах, бүтээл туурвил эхлэх, худалдаа арилжаа хийх, бизнес эхлэх, зэрэг дэв дэвших, хараал, жатхыг буцаах, газар лусын зан үйл хийх, өр барагдуулах, буг дарах, газрын ам бооход сайн. Ургаа мод таслах, байшингийн суурь тавих, угаал үйлдэхэд муу.
