Ангина буюу гүйлсэн булчирхайн үрэвслийн талаар чих, хамар, хоолойн эмч Д.Уранцэцэгтэй ярилцлаа.
-Хоолойны ангина гэх энэ өвчлөлийн талаар мэдээлэл өгөөч?
-Бид хоолойн ангина гэж нэрлээд сурчихсан. Үүнийг тагнайн гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл гэж хэлдэг. Энэ нь хоолой гэнэт хатаж сэрвэгнэж эхэлдэг. Дараа нь хоолой өвдөж хатуу зүйл идэхэд төдийгүй шингэн юм уухад ч хэцүү болно. Мөн халуурах шинж илэрнэ. Ялангуяа бага насны хүүхэд 38-40 хэм хүртэл халуурна. Бие сульдах, дотор муухайрах, толгой өвдөх, үе мөчөөр шархирдаг. Хүзүүний тунгалагын булчирхай өвчтэй болж, томорно. Хэрэв толинд харвал гүйлсэн булчирхай улайж томорсон байдаг. Гүйлсэн булчирхайн идээт үрэвслийн үед шар өнгийн идээ, цэврүүгээр бүрхэгдсэн байдаг. Өвчин 3-7 долоо хоног үргэлжилнэ. Хэрэв ямар нэгэн хүндрэл гарахгүй байсан ч цаашид халуурах шинж тэмдэг удаанаар үргэлжилдэг. Энэ нь бидний хоолойн хоёр талд байдаг мах нянгийн улмаас үрэвссэн байна гэсэн үг юм. Тагнайн гүйлсэн булчирхай буюу хоолойны мах нь хүний биед үр хөврөлийн долоо дахь долоо хоногоос эхлэн үүсдэг. Хүүхэд төрөх үед ямар ч үүрэггүй байдаг бол төрсний дараагаар томорч идэвхтэй болж эхэлдэг. 2-5 насанд илүү томорч үйл ажиллагаа их явагддаг. Харин 5-12 нас хүртэлх хугацаанд хоолойны махны хэмжээ нь хэвийн байдалд ордог. Хүний биед заавал байх ёстой ашигтай булчирхай юм.
Энэ нь хоолой амыг чийглэх, гаднаас орсон нянг устгах үүрэгтэй. Хэрвээ хоолой маш олон удаа өвдөж идээлбэл үүргээ гүйцэтгэж чадахаа больдог. Цаашилбал гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл үүснэ гэсэн үг.
-Нян халдварлана гэж байх уу. Гүйлсэн булчирхайд үрэвсэл үүсэх шалтгаануудыг дурдвал?
-Мэдээж халдварлана. Хүний бие махбодид халдварын үүсгэгч орсны дараа өвчин үүсдэг. Үрэвсэл үүсгэгч нь бактери, вирус ба мөөгөнцөр гээд маш олон байна. Гэхдээ дийлэнх тохиолдолд бета-цус задлагч А бүлгийн стрептококк бактери болон стафилококк бактери нь энэ өвчний гол үүсгэгчид болдог. Гүйлсэн булчирхайн үрэвслийн дотоод эх уурхай нь цоорсон шүд, өвчтэй буйл, архаг ханиад зэрэг архаг халдварын голомтууд юм. Ийм голомтод байгаа бактериуд нь шинэ газар нүүж очвол гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл үүснэ.
Халдварын эхний тохиолдолд өвчний эх үүсвэр нь өвчтэй хүн байдаг. Ханиах, найтаахад өвчин үүсгэгч нян цацарч эрүүл хүнийг халдварлуулна. Халдварлахаас гадна өвчтөнтэй ойр байгаа сав суулга, цагаан хэрэглэл, алчуурт наалддаг.
Харин хэт даарах, хэт халах, агаарын бохирдол, тоосжилт, дархлаа буурах, гүйлсэн булчирхайн механик гэмтэл зэрэг нь гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл үүсэхэд нөлөөлдөг таатай хүчин зүйлүүд юм. Мөн архи уух, тамхи их татах нь өвчин үүсэлтийг даамжруулна.
-Ямар арга хэмжээ авбал зүйтэй вэ?
-Тагнайн гүйлсэн булчирхайн үрэвслийн үед эмийн эмчилгээ хийх, мэс засал хийх гэсэн хоёр заалт байдаг. Хөнгөн, хүнд өвдсөн тохиолдолд эмийн эмчилгээ хийнэ. Үүнд сульфаниламидын бэлдмэл хэрэглэнэ. Харин хүнд хэлбэрийн үед антибиотикийг зөвхөн эмчийн заавраар хэрэглэнэ. Антибиотикийн курсийг дуустал нь хэрэглэх хэрэгтэй. Хэрэв эмийг зааврын дагуу хэрэглээгүй тохиолдолд нянгууд тодорхой хугацааны дараа дахин сэдрэх магадлалтай.
Дараагийн заалт бол мэс засал хийх түвшний үрэвсэл. Энэ нь жилд таваас дээш удаа хоолойн мах идээлж, халуурч өвдөх, гурван жил дарааллан өвдсөн тохиолдолд хоолойн махыг авах мэс засал хийгдэнэ.
-Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл нь хүний биед ямар сөрөг үр дагавартай вэ?
-Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл нь зүрх судасны үрэвсэл, үе мөчний талаас реватизм буюу хэрэх өвчин мөн бөөрний үрэвсэл зэрэг хүндрэлүүд үүсгэх аюултай. Түүнээс гадна гүйлсэн булчирхайд идээ буглаа үүсгэснээр хүнд хэлбэрээр өвдсөн үед цус бохирдол үүсгэх аюултай байдаг.
Зөвлөмж:
Хоолойн өвчнийг хурдан эмчлэх хэрэгтэй
-Хоолой сэрвэгнэж, юм залгихад хөндүүрлэж бага зэрэг улайсан байх нь хоолой өвдөх анхны шинж тэмдэг юм. Эдгээр шинжүүд илэрвэл нэн даруй арга хэмжээ авах шаардлагатай. Хөөрүүлсэн халуун сүү хоолойг цочроодог учраас ийм үедээ ууж хэрэггүй. Хоолой хөндүүрлээд байвал өдрийн турш 2-3 ширхэг каланхоэны (тасалгааны ургамал) навч удаан зажилж идэх хэрэгтэй.
-Хоолойгоо давстай усаар зайлах:
-1 стакан халуун бүлээн усанд 1 хоолны халбагаар давс хийж уусгаад хоолойгоо зайлна. 3-4 удаа зайлсны дараа хоолойн өвчин бага дээрээ хүндрэлгүй дарагддаг. Марганцыг усанд өтгөн биш найруулаад өдөрт 2-3 удаа хоолойгоо зайлж болно.
-Хоолойн өвчнийг анагаах шилмэл арга:
-1 литр үхрийн сүүнд 25-30 гр гацуурын мөчир хийж 15 минут чанана. Хэсэг хугацааны дараа сүүгээ шүүж өдрийн турш ууна. Мөчрийн оронд болж гүйцээгүй хялх ногоон боргоцойг хэрэглэж болно. Гэхдээ боргоцойг хагас цаг чанана. Энэ сайхан амттай сүүг ууснаар та ханиад томууг ч эмчилнэ, тамир тэнхээ ч орно. Эртний оточ нар хоолой өвдсөн үед шөнө унтахдаа хоолой дээрээ зөгийн бал түрхсэн байцааны навч тавьж унтахыг зөвлөдөг байсан. Байцаан дээрээ пергамент цаас (нэвтрүүлэхгүйн тулд) тавиад гадуур нь ороолтоор орооно. Зөгийн балаа бүрэн хаттал боолтоо авахгуй. Энэ арга өвчнийг нам дарна. Харин энэ зөвхөн ангинд төдийгүй хоолойн бусад өвчинд ч сайн. Саванд 1 стакан ус, тал стакан анисны үр хийж зөөлөн гал дээр 15 минут чанана. Шүүсний дараа энэ ханд дээрээ 1 цайны халбага зөгийн бал 1 хоолны халбага коньяк хийнэ. Тэгээд энэ бэлдмэлийг бүлээсгээд өдрийн турш ууж дуусгана.
-Зөвхөн насанд хүрэгчдэд:
-Хоолойны бахыг цэвэршүүлсэн керосиноор эмчлэх нэг ийм арга бий. Цэвэршүүлсэн керосиныг зузаан хөвөнгөөр шүүнэ. Тэгээд өвчтөнийг хоолойн мах нь нарны гэрэлд сайн харагдахаар нар руу харуулж зогсооно. Тэгээд модны үзүүрт хөвөн ороож керосиндоо дүрж базаад хэлийг нь халбагаар дарж байгаад керосиныг хоолойн маханд нь түрхэнэ. Ингэсний дараа шүлсээ залгиж болохгүй. Шууд нулимж хаяна. Тэгэхдээ амаа зайлж хэрэггүй. Цаг болсны дараа 1 цайны халбага ургамлын тос уулгана. Ерөнхийдөө хоёр удаа ийм эмчилгээ хийсэн байхад хоолойн бах өвчин эдгэрдэг. Харин хоолой идээлчихсэн байхад энэ арга тохирохгүй.
-Төмс чанасан усны уураар утах:
-Чанасан төмсний ууранд хоолойгоо утах аргыг олон хүн мэднэ. Бага шг усанд жижиг төмс хальстай нь чанаад шөлөнд нь 2 ширхэг валидол хийнэ. Дээгүүрээ зузаан алчуур бүтээгээд ууранд нь хоолойгоо утна. Хоолойн ангиныг бөөрөнхий сонгины шүүсээр эмчилж болно. Гэхдээ эдгээр жорууд зүрхний цусан хангамжийн дутагдалтай, зүрхний хэм алдагддаг, ходоодны шархтай хүмүүст тохирохгүй. Мөн уушгины агшилт хүчтэй явагддаг өвчтэй хүмүүс түүхий сонгино хэрэглэж болдоггүй.
Н.ЦОГЗОЛМАА
