Ховд аймгийн Засаг даргын шийдвэрээр хатуулаг ихтэй согтууруулах ундаа худалдаалах түүгээр үйлчлэхийг хориглосон шийдвэрийг 3-р сарын 31-ний өдрийг хүртэл сунгалаа.
Аймгийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуй нэгж, үйлчилгээний төв, дэлгүүр, баар, караоке, ресторан, кафе, зоогийн газруудыг хатуулаг ихтэй согтууруулах ундаа худалдаалах түүгээр үйлчлэхийг хориглосон ба хатуулаг багатай согтууруулах ундаа худалдахад хуваарь тогтоохоор болсон.
Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сумын оршин суугч коронавирусийн шинэ голомт болоод буй “Ачтан-Элит клиник” эмнэлгээр үйлчлүүлсэн нь тогтоогджээ. Түргэвчилсэн оношлуураар авсан шинжилгээний хариу сөрөг гарсан бөгөөд тухайн иргэний ПСР шинжилгээг Улаанбаатар хот руу илгээгээд байгаа юм.
Үүнтэй холбогдуулан тус аймгийн Онцгой комисс Бат-Өлзий сумаас гарах хөдөлгөөнийг 3 хоног хязгаарлажээ.
Өчигдөр Улаанбаатар хотод 41 шинэ тохиолдол бүртгэгдсэний 16 нь “Ачтан-Элит клиник” эмнэлгийн голомттой холбоотой байсан юм. Тус эмнэлгээр үйлчлүүлээд эмчилгээ хийлгэсэн хэд хэдэн иргэн орон нутаг руу буцсан болох нь тандалт судалгаагаар тогтоогджээ.
Үндсэн хуулийн Цэцийн 2020 оны 12 дугаар дүгнэлттэй холбоотойгоор хуульч Б.Баяраатай ярилцлаа.
-Үндсэн хуулийн Цэцийн 2020 оны 12 дугаар дүгнэлт нь ямар учиртай юм бэ. Үүнээс яриагаа эхэлье?
-УИХ-аас 2020 нэгдүгээр сарын 10-ны өдөр батлагдсан Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хууль нь Үндсэн хууль зөрчсөн болохыг Үндсэн хуулийн Цэц тогтоосон. Энэ хууль нь шүүх, хуулийн байгууллагаар тухайн үед хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан хуулийн дагуу эцэслэн шийдвэрлэгдсэн эрүүгийн хэргүүдийг дахин сэргээн шалгаж нэхэн ял шийтгэх тухай хууль байсан. Цэц Үндсэн хуульд заасан “шударга ёс, эрх чөлөө, тэгш байдлыг хангах, хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн”, “хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна”, “Монгол Улс олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлнэ”, “Төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц хууль зүйн баталгааг иргэнийхээ өмнө хариуцна” гэсэн Үндсэн хуулийн хэд хэдэн заалтыг зөрчсөн гэх үндэслэлээр уг хуулийг түдгэлзүүлсэн.
-МАН, АН-ын бүлгийн хурлаар уг дүгнэлтийг хүлээж аваагүй. Хүлээж аваагүй шалтгаан нь юу байсан юм бол. Та юу гэж харж байна?
-Улс төрийн шалтгаанаар Цэцийн дүгнэлтийг авахгүй байгаа болов уу. Өөрөөр хэлбэл, хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр албан тушаалын зарим хэрэг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөгдөж болзошгүй гэж үзэн үүнтэй нэр холбогдохыг хүсэхгүйн улмаас үнэнээс нүүр буруулж байна. Хөөн хэлэлцэх хугацаа бол хуульд заасан боломж бөгөөд ял завшихаас өөр ойлголт юм. Эрүүгийн хэрэгт хүн хүч, эрх мэдэл, техник хэрэгсэл, эдийн засгийн давуу тал бүхий төрийн механизм бүхэлдээ иргэний эсрэг ажилладаг тул гэмт хэрэгт холбогдсон иргэнийг цаг наргүй шалгаж залхаахгүй байх үүднээс хэрэг шалгах тодорхой хугацаа хуулиар тогтоож хүний эрхийг хамгаалдаг олон улсад нийтлэг хэрэглэгддэг зохицуулалт л даа. Зөвхөн албан тушаалын хэрэг төдийгүй бусад гэмт хэрэгт шалгагдсан хэдэн зуун иргэд хуульд заасан боломжоо эдэлж чадахгүй хохирч байгаа. УИХ Цэцийн дүгнэлтийг хэрэв хүлээн авахгүй бол цаашид Цэцийн их суудлын хурлаар эцсийн шийдвэр гарах хүртэл хэдэн зуун иргэн Үндсэн хууль зөрчсөн хуулийн үйлчлэлээр ял шийтгүүлж болзошгүй байна.
-Цэцийн дүгнэлттэй холбоотойгоор иргэн Н.Ариунболд Цэцэд мэдээлэл хүргүүлсэн. Тэрбээр мэдээлэлдээ “..Хүн ямар нэгэн гэмт хэрэг үйлдсэн, шалгагдаж байснаас шалтгаалж Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хууль өөрөөр үйлчлэхээр хууль тогтоосон байгаа нь уг шийдвэр нь хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх зарчимд шууд харшилж байна” гэсэн. Хуульч хүний үүднээс та юу гэж харж байна вэ?
-Эрүүгийн хуульд албан тушаалын гэмт хэргээс илүү хүнд хохирол, хор уршиг учруулдаг гэмт хэргүүд бий.
Тухайлбал, хүний амь нас хохироох, эх орноосоо урвах, терроризм, төрлөөр аймаглан устгах, үй олноор хөнөөх гэх мэт. Гэтэл зөвхөн албан тушаалын эсрэг гэмт хэргийг ялган авч хууль буцаан хэрэглэх замаар ял шийтгэхээр болсон нь хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө тэгш байх зарчимтай шууд зөрчилдөнө. УИХ-аас хууль тогтоох ажиллагаанд мөн тэгш байдлыг хангах, хууль дээдлэх зарчмыг баримтлах үүрэгтэй.
-Мөн Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд шүүн таслах эрх мэдлийг хэрэгжүүлэхэд гажуудал үүсгэсэн заалт орсон талаар ч дурдсан байсан. Энэ талаар тодруулъя?
-Үндсэн хуульд шүүх эрх мэдлийн бие даасан, хараат бус зарчмыг хангах зорилготой “шүүх эрх мэдлийг гагцхүү шүүх хэрэгжүүлнэ”, “шүүхийн эцсийн хүчин төгөлдөр шийдвэрийг заавал биелүүлнэ”, “шүүн таслах ажиллагаанд хэн ч хөндлөнгөөс оролцохыг хориглоно” гэсэн зохицуулалт байдаг. Шүүх хэрэг маргаан шийдвэрлэхдээ тухайн үед хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан хуулийн дагуу эцсийн шийдвэрээ гаргана гэсэн үг. Гэтэл хууль тогтоогч гэнэт баталсан хуулиасаа эргэж буцаж сүүлд батлагдсан хуулийн дагуу дахин хэргийг сэргээн шалгаж, ял ногдуул гэж шүүхийн эрх хэмжээнд халдаж болохгүй. Хууль өөрөө хаврын тэнгэр шиг хуйсагнасан эргэж буцаж байнга зангаа хувиргасан байдалтай болвол хэн ч хуулийг хүндэтгэн биелүүлж хууль дээдлэх зарчмыг хэрэгжүүлэхгүй. Тухайн цаг хугацаанд үйлчилж байсан хуулийг хэрэглэж хэрэг маргаан шийдвэрлэсэн шүүх байгууллагыг буруутгах үндэслэл байхгүй нь тодорхой.
-Мөн иргэн Х.Сэлэнгэ Үндсэн хуулийн Цэцэд хандаж гаргасан мэдээлэлдээ “Эрүүгийн хуульд заасан хөөн хэлэлцэх болон хууль буцаан хэрэглэхтэй холбоотой заалтыг процессын эрх зүйн үүднээс зохицуулах хууль тогтоох нь хууль тогтоох үйл ажиллагааны гажуудлыг илэрхийлж байна” гэжээ. Үүнийг та юу гэж харж байна. Хууль тогтоогчид Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулахдаа хууль зүйн гажуудал гаргачихав уу?
-Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хууль, Эрүүгийн хуульд заасан суурь зарчмуудыг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулиар өөрчлөх үндэслэл байхгүй. Хууль тогтоомжийн тухай хуульд зааснаар аливаа хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хууль нь зөвхөн хуулийн бэлтгэл ажил хангах, хуулийн өөрчлөлтөд өртөж байгаа талуудын эрхийг хамгаалах зорилгоор батлагддаг. Гэтэл УИХ дагаж мөрдөх журмын тухай хуулиар Эрүүгийн хуулийн суурь зохицуулалтын эсрэг агуулгатай зохицуулалт баталсан нь процессын ноцтой зөрчил болсон.
-Олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн гэдгээ тодруулж өгнө үү?
-Монгол Улс нэгдэн орсон олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлэх үүрэгтэй. НҮБ-ын баталсан Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын пактад “Үйлдсэн гэмт хэрэгтээ тухайн улсын хууль болон эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу эцэслэн шийдвэрлүүлсэн хэнийг ч тухайн гэмт хэргээр дахин шүүх буюу шийтгэх ёсгүй” гэснийг УИХ шууд зөрчсөн.
-Эрүүгийн хуулийг эрх зүйн байдлыг дордуулах замаар буцаан хэрэглэсний үр дагаврын талаар мөн тодруулъя?
-Хүний эрхийг хамгийн хатуу хязгаарладаг Эрүүгийн хууль төдийгүй бусад бүх хуулиудад тухайлбал иргэн, захиргааны салбарт ч хуулийг буцаан хэрэглэх ганц тохиолдол нь эрх зүйн байдлыг дээрдүүлэх тохиолдолд хэрэглэнэ гэж тодорхой хуульчилсан. Энэ бол дэлхий нийтийн жишиг. Хөөн хэлэлцэх хугацааг Эрүүгийн шинэ, хуучин хуулийн аль ашигтайгаар хэрэглэх нь эрх зүйн байдлыг дээрдүүлэхэд хамаардаг бөгөөд шүүхэд нэгэнт тогтсон жишиг юм. Эрүүгийн хуулийн энэ суурь зарчмын эсрэг зөрчилтэй хууль баталсан нь хууль дээдлэх зарчимд нийцэхгүй. Хэрэв Эрүүгийн хуулийг эрх зүйн байдлыг дордуулах замаар хэрэглэх нь Үндсэн хууль зөрчөөгүй гэж шийдвэрлэсэн бол цаашид парламентаас энэ зарчмаар хэнийг ч гэмт хэрэг сэргээн шалгах, нэхэн ял шийтгэх, хилс хэрэгт яллаж хэлмэгдүүлэх эрсдэл үүсэхээр байсан.
Р.ХИШИГ
–ЗӨВХӨН “КОВАКС” ХӨТӨЛБӨРТ НАЙДААД СУУВАЛ БИД 2022 ОН ХҮРТЭЛ ХЭВИЙН АМЬДРАЛДАА ШИЛЖИХГҮЙ НЬ ЭЭ –
Оном сангийн ерөнхий захирал, Анагаах ухааны доктор Д.Наранжаргалтай ярилцлаа.
-“Ковид-19” вирусийн эсрэг вакцины хүлээлт жил гаруй хугацаанд үргэлжилсэн. Харин одоо хүн төрөлхтөн хэвийн амьдралдаа шилжихийн тулд вакцины үр нөлөөг хүлээх шаардлага үүсч байна. Манай орны хувьд цөөн хүн амтай учраас үүнийг боломж гэж харж байна л даа?
-Бид жирийн амьдралд шилжихийн тулд хамгийн багадаа хүн амынхаа 70 гаруй хувийг вакцинжуулах шаардлагатай. Одоогийн байдлаар тахлаас сэргийлэхийн тулд зай барих, маск зүүх, агаар салхи оруулах гэх мэтчилэн хувь хүний ухамсраас хамаарах арга зам байна. Мөн халдвартай хүнийг эрт илрүүлж нийгэмд орохоос нь хамгаалбал халдвар олон хүнд тархахгүй. Чухамдаа эдгээр нь бидний амьдрал жирийн бус байх арга хэмжээ гэсэн үг шүү дээ. Харин буцаад энгийн амьдралдаа шилжих ганц шалгарсан арга зам бол вакцин юм. Гэхдээ цөөн тооны иргэд вакцинжуулалтад хамрагдвал тухайн тариулсан хүн нь дангаар хамгаалагдахаас биш сүргийн дархлаа тогтохгүй. Түүнчлэн ч аль болохоор олныг хамарвал халдвараас хамгаалж чадна. Түүнээс биш вакцин хийлгэсний дараа шууд л амьдрал өмнөх шигээ болно гэвэл өрөөсгөл. Түрүүн 70 хувиас дээш хүн амыг вакцинжуулах хэрэгтэй гэж дурдсан нь ийм учиртай.
-ДЭМБ-ын суурин төлөөлөгч Сергей Диордица хэлэхдээ, монголчууд 2021 оны сүүлчээр буюу жилийн эцэст “Ковакс” хөтөлбөрөөр дамжуулж вакцинд хамрагдах талаар мэдээлж байсан. Үүнээс өмнө ядаж эмнэлгийн ажилчид, шаардлагатай иргэдийг вирусийн эсрэг вакцинд хамруулах бололцоо бий юү?
-Өндөр хөгжилтэй улс орнууд эхнээсээ захиалга хийж, хүн амаа вакцинжуулалтад хамруулж байна. Англи улсад л гэхэд бүх иргэддээ хоёр тун вакцин хийх захиалга өгч, вакцинаа аваад эхэлжээ. Европын холбооны улс тэр дундаа Америк, Канад ч мөн захиалгаа хийсээр байна. Канад улс л гэхэд хүн амаа зургаа дахин буюу бүгдэд нь зургаан удаа вакцин хийх хэмжээний захиалга өгчихөөд байгаа юм.
Эхэнд захиалсан улс нь түрүүлж вакцинаа авах боломжтой болж байгаа гэсэн үг. Манай улсын хувьд өөрсдөө дангаараа захиалсан вакцингүй. Энэ нь тийм ч таатай хэрэг биш. ДЭМБ-ын “Ковакс” хөтөлбөрт нийт 172 орон хамрагдсан байна л даа. Эдгээрээс 80 нь өөрсдөө төлбөрөө төлөөд вакцин авах чадвартай улс гэж үзэж байгаа. Үлдсэн 92 орон нь тус хөтөлбөрөөр дамжуулан санхүүжилтээр нь коронавирусийн эсрэг вакцин авах боломжтой. Өөрөөр хэлбэл, дэлхийн ядуу буурай улсууд багтсан байгаа гэсэн үг.
Үүнд нь, манайх багтаж тус хөтөлбөрөөр дамжуулан вакцин авахаар яриад явж байгаа. Тодруулбал, “Ковакс” хөтөлбөрийн хүрээнд 700 сая вакцины тун захиалгад орчихсон байна лээ. Гэхдээ үүнээс 92 улс хувааж авах ёстой. Ерөнхийдөө нийт хүн амын 20 хувийг 2021 оны сүүл гэхэд вакцинжуулна гэсэн зорилго тавиад ажиллаж байгаа гэсэн үг. Манайх ялгаагүй үүний дагуу явна. Өөрөөр хэлбэл, бусад 92 оронтойгоо ижил түвшинд л вакцинаа авах боломжтой гэсэн үг. Засгийг шүүмжлэх зүйл нь үүн дээр харагдаж байна л даа.
-Дан ганц “Ковакс” хөтөлбөрт найдаад суувал 2022 онтой золгохоос нааш монголчуудын амьдрал хэвийн горимд шилжихгүй гэсэн үг үү?
-Тийм. Манайхаас ч буурай хөгжилтэй улс вакцины захиалгаа аль эрт өгчихсөн байна шүү дээ. Тодруулбал, Непал улс 28 сая хүн амтай байж 25 сая тун вакцины захиалгыг аль хэдийнэ өгчээ. Хөгжил дэвшлээрээ манайхтай ойролцоо хуучин социалист дэглэмтэй байсан Узбекистан гэхэд л 35 сая тун вакцин захиалчихсан байна. Гэтэл бид одоог хүртэл ямар ч захиалга өгөөгүй, ганц “Ковакс” хөтөлбөрт найдаад суугаад байгаа нь тийм ч таатай хэрэг биш. Бид бүхий л боломжоо дайчилж вирусийн эсрэг вакцин гаргаж буй компаниудтай шууд холбогдоод захиалгад орох ажлыг эхлүүлэхгүй бол болохгүй нь ээ. Энэ цаг үед дэлхий даяар вакциныг эрчимтэй хийлгэсний үндсэнд хөл хорионоос гарна гэдгийг ярьж байна. Манай улсад ч ялгаагүй вакцин иртэл тэсье гэсэн стратегиар явж байна шүү дээ. Тэгэхээр зөвхөн “Ковакс” хөтөлбөрт хандаад суулгүй өөр боломж бололцоог эрэлхийлэх зайлшгүй шаардлагатай. Наад зах нь тэргүүн эгнээнд эмнэлгийн ажилчдаа вакцинжуулахгүй бол иргэдээ эмчлэх хүнгүй болох ч эрсдэл бий. 2021 оны сүүл хүртэл тэр “Ковакс” хөтөлбөрт хамрагдаж байгаа нийт хүн амын 20 хувийг вакцинжуулна гэж байгаа. Тэгэхээр зайлшгүй шаардлагатай ажилчид, өндөр эрсдэлтэй хүмүүсээ хамруулах тал дээр төрд туслах боломж бололцоог манай эрдэмтэд судлан ажиллаж байгаа. Гэхдээ яах аргагүй энэ тал дээр төр засаг, УОК маань илүү сайн ажиллах шаардлагатай.
-Тус олон улсын хөтөлбөрийн дагуу энэ оны сүүлээр манай орны 600 мянга орчим иргэн вакцинжуулалтад хамрагдах боломжтой байх нь. Тэгэхээр үлдсэн иргэдийг хэрхэн вирусийн эсрэг вакцинд хамруулах хэрэгтэй вэ?
-“Ковакс” бол олон улсын хөтөлбөр учраас хэн нэгэнд давуу эрх олгож ялгаатай хандахгүй л болов уу. Тэр хөтөлбөрийн гол үндэс суурь нь аль болох тэгш хандана гэсэн болохоор хийхэд хэцүү болчихно. Тэгэхээр бидэнд “Ковакс” хөтөлбөрөөс гадна дахиад вакцин хэрэгтэй байгаа гэсэн үг. Ганцхан Ковакст найдаад суух нь асуудлын шийдэл биш.
-Цар тахлын эсрэг хэдэн төрлийн вакцин үйлдвэрлэгдээд байна вэ. Үүнээс албан ёсоор баталгаажсан вакциныг танилцуулбал?
-Дэлхий даяар уг вирусийн эсрэг олон төрлийн вакциныг хийж, судалгааны ажил эрчимтэй үргэлжилж байна. Гэвч гуравдугаар шатны судалгааны үр дүн нь танилцуулагдсан гурван компанийн вакцин албан ёсоор батлагдчихлаа. Үүнийг тодруулбал, АНУ-ын Moderna болон Pfizer компанийн гаргасан хоёр вакцин бий. Эдгээр нь мэдээллийн РНХ-д суурилсан вакцин юм. Мөн өчигдөр Английн Астра Зенекагийн вирус субьектийн вакцин батлагдаад олон нийт хамрагдаж эхлээд байна. Одоогийн байдлаар дэлхий даяар 12 сая гаруй хүнд вакцин хийгдээд байгаа мэдээлэл бий. Biontech болоод Pfizer-аас гаргасан мэдээллийн РНХ-ийн вакцин аль аль нь 95 хувийн үр дүнтэй. Өмнө нь хэрэглэгдэж байгаагүй шинэ технологийн вакцинууд байгаа юм. Гэхдээ энэхүү технологи нь сүүлийн 30 гаруй жилийн судалгааны үр дүн л дээ. Энэ хоёр вакцины хувьд дархлаажуулалт тогтоож байгаа үр дүн нь маш сайн гарсан байна. Одоогийн байдлаар АНУ тус вакциныг сая гаруй хүнд хийгээд байх шиг байна. Харин нэг сарын дунд үе гэхэд бараг 10 гаруй сая хүний тун хийгдэх болов уу. Цаашдаа олон хүн хамрагдах тусам ямар үр дүн гарах нь улам тодорхой болоод ирнэ гэсэн үг. Мэдээж вакциныг дандаа хоёр тун хийхээр байгаа. Жишээлбэл, өнөөдөр вакциныхаа нэгдүгээр тунг хийлгэлээ гэхэд 3-4 долоо хоногийн дараа хоёр дахь тунгаа хийлгэх шаардлагатай. Тэгэхээр бид амьдралаа аль болохоор эртхэн хэвийн болгохын тулд вакциныг эртхэн оруулж ирэх хэрэгтэй байна.
-Вакцинд хамрагдсан зарим иргэдэд гаж нөлөө, хариу урвал үзүүлж байгаа нь юутай холбоотой вэ?
-Ерөнхийдөө судалгааны явцад 30 мянга орчим хүнд хийж байгаа шүү дээ. Цаашдаа хүний тоо нэмэгдэхийн хэрээр ганц хоёр гаж нөлөө гарч байна л даа. Эдгээрээс Америкт нийт 250 мянга орчим хүн вакцин хийлгэсэн байхад зургаан хүнд нь хариу урвал үзүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл, гэнэт алергиний шоконд орж байна гэсэн үг. Шинжлэх ухааныхаа хувьд санаа зовоосон ийм зүйл бий. Энэ гаж нөлөө юунаас болж байгаа талаар олон талаас нь авч хэлэлцэж анхааран ажиллаж байна. Полиетилен гликол гэх бодистой холбоотой байх боломжтой гэж үзэж байгаа ба энэхүү бодис олон төрлийн эм, бусад бүтээгдэхүүнд хэрэглэгддэг тул тийм өргөн хүрээнд гарахгүй болов уу гэсэн таамаглал байна. Гэхдээ сайн талыг нь дурдвал, энэхүү шок нь хурдан хугацаанд болдог. Тиймээс ч АНУ-д харшил өгч магадгүй хүмүүс тариулсан газраа 30 минут урвал илрэх эсэхийг хүлээж байгаа. Хэрэв урвал илэрсэн тохиолдолд тэр дор нь эмчилгээ хийх боломжтой гэсэн үг.
-Монголд аль вакцин нь тохирох вэ?
-“Moderna” компанийн вакцин арай гайгүй байх. Харин Biontech-ийн вакцин нь хасах 70 градуст хадгалах хэрэгтэй учраас төвөгтэй болж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, хадгалалт тээвэрлэлтийн тусгай горимтой учраас манай улсын хувьд Улаанбаатар хотоос өөр газарт үүнийг хийхэд хэцүү л дээ. Гэхдээ энэхүү вакцин маш сайн үр дүн үзүүлж байгаа учраас тахлаас хамгаалахад илүү үр нөлөөтэй гэдэг нь харагдаж байна. Хэдэн сарын дараа олон хүнд вакцин хийгдэж, манай улсад илүү нотолгоотой болсон хойно орж ирэх боломжтой. Харин Astra Zeneca компанийн вакциныг 4-8 градуст хадгалж болно. Astra Zeneca нь тээвэрлэх, хадгалах тал дээр амархан учраас манай орны вакцины сүлжээн дээр хийж болохоор, үнэ нь ч хямдхан. Тэгэхээр Astra Zeneca нь манай орны тухайд арай илүү аваад хийхэд тохиромжтой юм болов уу. Гэвч үр дүн нь нөгөө хоёр вакцинаа гүйцэхгүй харагдаад байгаа. Үүнийг Англид батлаад долоо хоногт сая хүнд хийхээр төлөвлөж байна.
-Бид одооноос эрчимтэй хөөцөлдөөд вакцинаа захиалаад ирвэл монголчууд хэвийн амьдралдаа буцаж шилжихэд хэдхэн сарын хугацаа байгаа гэсэн үг үү?
-Яг тийм. Бид вакцинаа хийгээд хүн бүр хоёр тунгаа авчихвал ерөнхийдөө хэвийн амьдралдаа шилжих боломжтой болно гэсэн үг. Нөгөө талаас вакцин маань зургаан сарын хугацаанд маш сайн хамгаалж чадах юм байна гэдэг нь тодорхой байгаа. Тэрнээс урт хугацаанд хамгаалах эсэх нь хугацаа явах тусам тодорхой болно. Хамгийн гол нь бидний хувьд аль ч утгаараа бодсон вакциныг хамгийн хурдан хугацаанд авчирч хийх тал дээр хүч тавьж ажиллах шаардлагатай байна.
-Pfizer/Biontech компанийн гаргаж буй вакцин нь РНХ-д суурилсан гэж байгаа. Тэгвэл генетик гэхээр хүний генд нөлөөлөх үү, сөрөг үр дагавар бий юү?
-Хэдийгээр генетикийн вакцин гэж нэрлэгдэж байгаа ч хүний генд нөлөөлөхгүй. Өөрөө генетикийн материал ч гэсэн бидний эсийн дотор талд бөөмд нэвтрэх боломжгүй. Чухамдаа бидний эс дотор рибосом дээр очоод коронавирусийн титмийн уургийг эсээс гаргадаг гэсэн үг.
-Шинэ төрлийн мутацид орж буй вирус нь өмнөхөөсөө халдварлах чадвар нь 70 хувь илүү байна гэдэг мэдээлэл бий. Ер нь мутацилагдаж байгаа нь вирусийн эсрэг вакцины хөгжилд нөлөөлөх үү?
-Дархлаажуулалт тогтоож байгаа процесс нь нэлээн өргөн хүрээтэй. Генетикийн мэдээллийн РНХ-ийн код өгөхөөр зөвхөн тухайн дараалалтай юман дээр нөлөөлнө гэсэн үг биш. Бидний дархлааны систем өөрөө маш гоё систем л дээ.
Өөрөөр хэлбэл, B эсийн дархлаа үүсээд, дараа нь дахиад T эсийн дархлаа гэж үүснэ. Ийм хоёр давхаргатай гэсэн үг. Хялбар үгээр тайлбарлавал, тариулсан вакцин ганцхан зүйлд үйлчилдэг биш, түүнтэй төстэй зүйлд ч харилцан үйлчлэх боломжтой өргөн хүрээний хамгаалалтын механизм үүсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл, олон төрлийн давхар хамгаалалтын механизм үүсчихэж байгаа юм. Тэр хамгаалалтын механизм маань вирус бага зэрэг өөрчлөгдөж мутацилагдсан ч хамгаалах чадвартай үүснэ гэж ойлгож болно. Гэхдээ дараагийн 2-3 долоо хоног, сарын дараа шинээр мутаци гарсан вируст яг ямархуу хэмжээний дархлааны механизм бий болсон, дархлааны механизм нь хэр үр нөлөөтэй байх эсэх нь тодорхой болно. Энэ вакцинууд яаж ажиллаж, дархлааны механизм үүсдэг зэргийг нь харахад мутаци айхавтар сүрхий нөлөөлөөд вакцины чадварыг бууруулаад байх зүйлгүй. Мутацийн хамгийн гол өөрчлөгдөөд байгаа юм нь тэр вирус өөрөө хүлээн авагч буюу эсийн гадна талд байдаг янз бүрийн хүлээн авдаг уургуудтай холбоотой. Мутацийн дүнд “Sars-Cov-2” вирус бидний эсийн гадаргууд байдаг хүлээн авагч уургуудтай холбогдох чадвар нь нэмэгдэж байна.
-Энэ байдлаар Монголд вакцин жилийн дараа орж ирнэ гэсэн үг үү?
-Англи улс нэгдүгээр сарын 4-нөөс эхлээд Astra Zeneca-ийн вакциныг маш өргөн хүрээнд хийж эхэлнэ гэж байна. Тэдний төлөвлөснөөр “Бид дор хаяхад гурван сар хүртэл хязгаарлалттай амьдрахаас аргагүй. Яагаад гэвэл энэ тоо маань маш өндөр хэмжээнд хурдан хүрэхгүй байгаа” гэсэн юм.
Манай улсын тухайд яахын аргагүй вакцин их хэмжээгээр олдохгүй байна. Олоод ирлээ гэхэд тэр хүмүүст маань хийгдээд хоёр дахь тунгаа авна гэдэг нь дахиад сарын хугацаа байна шүү дээ. Тэгэхээр аль чадахаараа түргэвчлэхийн тулд нэн түрүүнд вакцинаа хаанаас авах вэ гэдгээ одооноос хөөцөлдөж эхлэх хэрэгтэй. Ганцхан Ковакс хөтөлбөрт найдаад суувал дахиад жил гаруй хугацаанд энэ хэвшлээр амьдрах нь ээ. Манайх хүн амын тоо цөөхөн учраас давуу талаа ашиглаад зөв хөдөлж чадвал бидэнд боломж байгаа л даа.
П.САЙНЖАРГАЛ
Аргын тооллын нэгдүгээр сарын 7. Бархасбадь гариг. Билгийн тооллын 24, хөхөгчин туулай өдөр. Өдрийн наран 08:41 цагт мандан 17:16 цагт жаргана. Энэ өдөр гахай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр найз нөхдийг түшиж элдэв үйлийг түргэн бүтээх, бүтээл туурвил эхлэх, бизнес эхлэх, цар ихтэй үйлийг эхлэх, бясалгал хийх доодсыг асран өглөг, хандив өргөх, угаал үйлдэх, мал аж ахуйн үйл, удирдлагын суудалд суух, хийморийн дарцаг хатгахад сайн.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө цас, өдөртөө ялимгүй цас орж, явган шуурга шуурна. Салхи хойноос секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 39-41 градус, бусад хэсгээр 31-33 градус, өдөртөө 26-28 градус хүйтэн байна.
Хур тунадас: Нутгийн зүүн хэсгээр солигдмол үүлтэй. Бусад нутгаар багавтар үүлтэй. Төвийн аймгуудын нутгийн зүүн хойд хэсгээр цас орж, явган шуурга шуурна.
Салхи: Ихэнх нутгаар хойноос секундэд 5-10 метр, говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ.
Агаарын температур: Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Тэс, Байдраг голын хөндийгөөр шөнөдөө 41-46 градус, өдөртөө 30-35 градус, Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Идэр, Эг, Үүр, Орхон, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз голын хөндий, Дарьгангын тал нутгаар шөнөдөө 36-41 градус, өдөртөө 24-29 градус, Алтайн өвөр говиор шөнөдөө 21-26 градус, өдөртөө 13-18 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 29-34 градус, өдөртөө 20-25 градус хүйтэн байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө цас орохгүй, өдөртөө ялимгүй цас орж, явган шуурга шуурна. Салхи хойноос секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө 36-38 градус, өдөртөө 25-27 градус хүйтэн байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Цас орж, явган шуурга шуурна. Салхи хойноос секундэд 6-11 метр. Шөнөдөө 34-36 градус, өдөртөө 25-27 градус хүйтэн байна.
Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаар 12 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гар дээр хүрч байна.
Өдрийн сонины тэргүүн нүүрт “Монгол нүүрс”
ассоциацийн гүйцэтгэх
захирал Ж.Золжаргал “Төмөр замтай бол Австралийн
коксжих нүүрсэнд тавьсан Хятадын хориг
бидэнд ашигтай тусах байсан” хэмээснийг I-IX нүүрнээс уншаарай.
Өдрийн сонинд Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж-ийн өдрийн
тэмдэглэл хэвлэгдлээ.
“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог, баримт, үзэл бодлын гуравдугаар нүүрт нэрт нийтлэлч Б.Цэнддоо Барайсан” хийгээд Брайсон хэмээх нийтлэл хэвлэгдлээ.
Нийтлэлч, Trends.mn-ийн эрхлэгч Б.БолорЭрдэнэ “У.Хүрэлсүх кабинетаа
нэг толгойтой байлгаж Соёлын сайддаа
хариуцлага тооцох эсэхийг хармаар байна” гэлээ.
Баримт үйл явдлын VII нүүрт Иргэн М.Х-ээс коронавирусийн үед ямар зовуурь мэдрэгдсэн талаар тодрууллаа. Тэрээр “Хүндээр өвчилсөн тохиолдолд хүний биед хоруу чанар нь үлдээд байх шиг. Харин хөнгөн туссан үед С витамин уугаад л эдгэрч байсан” гэв.
Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugins/news/login/
Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлага, сурвалжлагыг “Өдрийн сонин”-ы пүрэв гаригийн дугаараас уншаарай.
Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудангийн салбаруудаас болон сонин борлуулах цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. Түүнчлэн “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч болно. Уншигч та “Өдрийн сонин”-ыг захиалан уншихыг хүсвэл9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88085029 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг аваарай.
“Өдрийн сонин”-той холбоотой мэдээ мэдээллийг 19001987-гоос лавлана уу.
“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХЭН ТАНТАЙ ХАМТ
Хонконгт өнгөрсөн жил өөрчлөлт оруулсан Үндэсний аюулгүй байдлын хууль тогтоомжийг зөрчсөн гэх үндэслэлээр хуучин Засгийн газрын 50 хууль тогтоогчийг өнөөдөр өглөө баривчилжээ. Эдгээр баривчилсан хүмүүсийн дунд алдартай улстөрчид, улс төрийн идэвхтнүүд болон консул нар багтсан байна.
Хонконгийн анхан шатны сонгууль өнгөрсөн долдугаар сард болсон бөгөөд энэ үеэр нэр дэвшигчид Сонгуулийн тухай хууль зөрчсөнийг илрүүлж, ийнхүү баривчилсан гэнэ. Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуульд заасны дагуу дээрх хүмүүс 3-10 жил, түүнээс дээш жилийн ял авах аж.
“Тэд урьдчилсан сонгууль нэрийн дор одоогийн сонгуулийн системийг ноцтой зөрчиж, хууль болон сонгуулийн системийн шударга ёсны зарчмыг зөрчиж байна” хэмээн Бээжингийн төлөөлөгч Лиаисоны албанаас долдугаар сарын сонгуулийн үеэр мэдэгдэж байжээ. Өнгөрсөн есдүгээр сард болох ёстой байсан сонгууль цар тахлын улмаас хойшлогдсон юм. Хэд хэдэн нэр дэвшигчид сонгуулийн тухай хуульд заасан шаардлага хангаагүй, шинээр батлагдсан Үндэсний аюулгүй байдлын хууль тогтоомжийг зөрчсөн дээрх хэргийн талаар Хонконгийн цагдаагийн газар тодорхой хариу өгөөгүй. Харин уг хэргийг шалгаад, хэрэг үйлдэхэд идэвхтэй оролцсон хүмүүст арга хэмжээ авна” хэмээн мэдэгджээ.
Тайваньчууд коронавирусийн шинэ мутацилагдсан хувилбарын халдвар тархахаас урьдчилан сэргийлэх үүднээс Тайпэй хотын 101 давхар цамхагын шинэ оныг угтах салютын шоу үзүүлбэрийн арга хэмжээг чанд хатуу хяналтан дор зохион байгууллаа. Цар тахлын улмаас дэлхийн улс орнууд он солигдох мөчид зохион байгуулдаг шинэ оныг угтах арга хэмжээгээ цуцалж, зарим улс халдвар тархахаас урьдчилан сэргийлэх үүднээс цахим хэлбэрээр баярын арга хэмжээгээ зохион байгуулахад хүрсэн билээ. Тайванийн хувьд шинэ он солигдохын өмнөхөн Их Британид тархсан коронавирусийн шинэ мутацлагдсан хувилбарын тохиолдол бүртгэгдсэн тул Тайпэй хотын захиргаа богино хугацаанд халдварын эсрэг арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж, Тайпэй хотын 101 давхар цамхагын шинэ оныг угтах салют буудлагын үзүүлбэрийн арга хэмжээ, үдшийн цэнгүүнийг хуваарийн дагуу зохион байгуулав.
Энэ удаагийн салют буудлагын үзүүлбэрийн үеэр нийт 16.000 ширхэг салют буудуулсан төдийгүй үзүүлбэр нийт 300 секунд үргэлжилсэн. Салют буудлагын үзүүлбэрийн үеэр хос өнгөөр зүрхэн хэлбэрт дүрс бүтээн, цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх үйл хэргийн төлөө тэмцэж буй цагаан нөмрөгт баатруудад хүндэтгэл үзүүлсэний зэрэгцээ анх удаагаа 360 градусын гурван хэмжээст тусгай эффект бүхий дугуй хэлбэрт салют ашиглажээ. Энэ нь дээрхи тусгай эффект бүхий салютыг анх удаа өндөр барилга дээр ашигласан тохиолдол бөгөөд Тайпэй хотын 101 давхар цамхагын бүх талаас тусгай эффект бүхий салютыг буудуулж, олны анхаарлыг ихээхэн татав.
Коронавирусийн шинэ мутацлагдсан хувилбарын халдварын асуудалд Тайванийн засаг захиргаа болон орон нутгийн засаг захиргаа маш нухацтай болгоомжтой хандаж, 2 саяас дээш хүн амтай хотуудын шинэ жилийн баярын арга хэмжээг цуцалсан. Тайпэй хотын захиргаа иргэдэд амны хаалт зүүх, биеийн дулаанаа хэмжүүлэх, хувийн мэдээллээ бүртгүүлсэний үндсэн дээр уг салютын үзүүлбэр болох талбай руу нэвтрэх шаардлага тавьсан. Мөн түүнчлэн уг салютын үзүүлбэрийг үзэж сонирхох хүмүүсийн хяналтыг тоог 80,000-аас 40,000 болгон бууруулж, халдвараас урьдчилан сэргийлэх бэлтгэл ажлыг эрчимтэй сайжруулж, Тайпэй хотын 101 давхар цамхагын шинэ жилийн баярын салютыг шоуг хуваарийн дагуу зохион байгуулах бүхий л нөхцөл боломжийг бүрдүүлсэн. Маш олон иргэд цар тахал дэгдээд байгаа хүндхэн үед энэхүү гайхалтай салютын шоуг үзсэндээ туйлын баяртай буйгаа илэрхийлсээр байна.
Тайваниас Монгол Улсад суугаа төлөөлөгч Грэйс Ж.Р.Лүө хэлсэн үгэндээ “Өнгөрсөн оны сүүлийн хоёр өдөр Тайпэй хот шинэ төрлийн коронсвирусийн халдвараас иргэдийг урьдчилан сэргийлэх үүднээс Тайпэй хотын 101 давхар цамхагын шинэ оныг угтах салютын шоу арга хэмжээг цуцлах эсэх асуудалтай нүүр тулгарсан. Гэсэн хэдий ч коронавирусийн шинэ мутацлагдсан хувилбарын халдвар авсан 2 тохиолдолыг амжилттай илрүүлэн тусгаарлж, холбогдох тандалт судалгааны ажлыг хэдийнэ эхлүүлээд байна” гэв. Төлөөлөгч Грэйс Ж.Р.Лүө цааш хэлсэн үгэндээ “Коронавирусийн шинэ мутацлагдсан хувилбарын халдвар тархахаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд Тайвань 2021 оны нэгдүгээрр сарын 1-ний өдрөөс хилийн хяналт шалгалтын журамд өөрчлөлт оруулж байна. Тайваньд оршин суух үнэмлэхтэй эсвэл дипломат алба, бизнесийн гэрээ хэлэлцээр, хүмүүнлэгийн шугамаар хилээр нэвтрэгсэд болон бусад тусгай зөвшөөрөлтэй гадаад иргэд, тухайлбал, Тайваньд ажил хөдөлмөр эрхлэгч, гадаад ажиллах хүч, Боловсролын яамны зөвшөөрөл бүхий гадаад оюутнуудыг Тайванийн хилээр нэвтрэхийг зөвшөөрч байгаа ба үүнээс бусад тохиолдолд нэг сарын хугацаатайгаар Тайванийн хилээр нэвтрэхийг хориглосон” гэв.
Тайваниас Монгол Улсад суугаа төлөөлөгч Грэйс Ж.Р.Лүө “Тайвань 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний өдөр коронавирусийн халдвар дэгдсэнээс хойш хилийн хяналтаа чангатгасан төдийгүй халдварын эх үүсвэрийг шийдэмгий хааж чадсан нь цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр амжилтанд хүрэх гол үндэс суурь болсон. Коронавирусийн шинэ мутацлагдсан хувилбарын халдвартай ч мөн эрс шийдэмгий тэмцэж, түрхэн хугацаанд хүнд хэцүү байдлыг даван туулж чадсанаар хэвийн амьдралаа эргүүлэн авчирна гэдэгт итгэлтэй байна.” гэж онцлов.
