УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэнтэй ярилцлаа.
-УОК-оос хөл хориог тав хоног үргэлжлүүлэхээр шийдлээ. Нөхцөл байдал хүнд хэвээр байвал хатуу хөл хориог цааш үргэлжлүүлнэ гэж байна. Та үүнд ямар байр суурьтай байгаа вэ?
-Халдварын тохиолдол хоногт хэдэн арваараа нэмэгдэж байна. Ийм цаг үед бид төр засгаас гаргаж байгаа шийдвэрийг ойлгох хэрэгтэй. Өнгөрсөн хугацаанд гарч байгаа ковидын тохиолдлуудын дийлэнх нь дандаа хяналтад байгаа хавьтагчдаас халдвар илэрсэн. Энэ бол онцгой комиссоос өнгөрсөн хугацаанд гаргасан шийдвэр үр дүнд хүрч байгаагийн илрэл байх. Цар тахалтай тэмцэх үндсэн зарчим бол халдварын бүх тохиолдлыг илрүүлж хумьж авах, оношилж, тусгаарлаж, эмчлэхийн зэрэгцээ ойрын бүх хавьтлыг тогтоож, тусгаарлах. Дэлхий нийтээрээ тархалтын эхэн үед хатуу хяналт тавих нь халдварын тархалтыг зогсоох, ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлж байгаа хамгийн сайн хамгаалалт, хамгийн үр дүнтэй арга гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байна.
Цар тахлаас өөрийгөө болон гэр бүлийн хайртай хүмүүсээ хамгаалах нь зөвхөн төрийн шахалт шаардлага, хөл хориогоор хязгаарлагдах биш иргэн хүн бүрийн өөрийн ухамсар, хамтын хичээл, зүтгэлийн үр дүнд бий болно гэдгийг сайн ойлгох хэрэгтэй. Уг нь заавал хөхөө өвлийн хүйтэнд гудамж талбайгаа цэрэг, цагдаагаар харгалзуулан, хянуулж байх биш хувь хүн бүр энэ асуудалд нухацтай хандаж өөрөө өөрийгөө хамгаалах, хуулиа чанд биелүүлэх нь чухал гэдгийг бусад улсуудын туршлагаас харагдаж байгаа. Энийг бид хаа хаанаа бодох л хэрэгтэй байна.
-Зарим иргэд, аж ахуйн нэгж хөл хориог үргэлжлүүлэхийг эсэргүүцэж байна. Эдийн засаг талаас нь бодоход тэдний энэхүү байр суурийг буруутгах аргагүй юм шиг…
-Бидэнд иргэдийнхээ эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг хангахдаа эдийн засгийн чадавхийг нь бууруулахгүйгээр хэрхэн хамгаалах вэ гэдэгт анхаарлаа давхар хандуулах шаардлага байгаа. Цар тахлын үед эдийн засгийн нөлөөллийг бууруулж идэвхжүүлэх, иргэдийн амьжиргааг дэмжих үүднээс Улсын Их хурал, Засгийн газраас хэд, хэдэн шат дараалсан арга хэмжээг авсныг иргэд мэдэж байгаа. Цаашид ч эрсдэлийг бууруулах, нөлөөллийг саармагжуулах, эдийн засаг, хөдөлмөрийн зах зээлээ хамгаалсан шийдвэрүүдийг үргэлжлүүлэн гаргаж таарна. Гэхдээ үүссэн нөхцөл байдлыг бодитоор тодорхойлсон, үнэн зөв тоон мэдээлэл, судалгаанд түшиглэсэн, оновчтой шийдвэр гаргах нь энэ цаг үед нэн чухал. Ямар ч бай цар тахлаа бид хумьж авсан байхад, эдийн засагт үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг хумих боломж бололцоо хангалттай гарна.
-Эдийн засаг хүнд үед төрийн тэргүүн өрх бүрт нэг сая төгрөг, УИХ–ын дарга нар тэтгэврийн зээлгүй ахмадуудад нэг сая төгрөг өгнө, Засгийн газраас мөн цахилгаан, дулааны мөнгийг тэглэнэ гэж байгаа нь хэр зөв юм бэ?
-“Ковид-19”-тэй холбоотой амаргүй нөхцөл байдал зөвхөн манайд төдийгүй дэлхийн улс орнуудад бүгдэд ижил нүүрлэж байна. Бидний өмнө цар тахлаас гадна ядуурлыг нэмэгдүүлэхгүйбайх, аж ахуйн нэгжийнхээ үйл ажиллагааг зогсоохгүйбайх, ажлын байраа хадгалж үлдэх, экспортын хэмжээгээ нэмэгдүүлэх шаардлагууд тулгарч байгаа.
Хөл хорионы улмаас үүссэн эдийн засгийн хямралыг даван туулахын тулд төрөөс цахилгаан, дулааны суурь үнийг чөлөөлөөд зогсохгүй хэрэглээний ус, хогны үнийг ч гэсэн төрөөс хариуцахаар болсон. Энэ бол нэг талдаа хямралын үед иргэдэд, аж ахуйн нэгжүүддээ үзүүлж буй хамгийн том дэмжлэг. Дэмжих ёстой цаг үед нь, иргэдээ, ААН-үүдээ, бизнесийн салбараа дэмжих ёстой. Хатуу хөл хорионы цагт иргэдэд үзүүлж буй нөлөөллийг, ААН-үүдэд учруулж буй хохирлыг саармагжуулах ёстой. Онцгой тохиолдлын ийм үед энэ бол байх ёстой бодитой дэмжлэг гэж харж байгаа. Тэрнээс хавтгайруулсан халамжийн бодлого аль ч цаг үед буруу гэж үзэж байна.
-Та цар тахалтай холбоотойгоор Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээг хэрхэн үнэлж дүгнэж байгаа вэ?
-Өнөөдрийг хүртэл Монгол Улс коронавирусийн эсрэг арга хэмжээг амжилттай авч хэрэгжүүлж ирсэн цөөн улсын нэг. Бид олон нийтийг шинжилгээнд маш сайн, өргөнөөр хамруулж, нэгд энэ тархалтыг хумьж барьж авах, хоёрт вакциныг яаралтай оруулж ирж нийтээр нь хамруулахаас нааш нөхцөл байдал хэвийн байдалдаа орохгүй нь ойлгомжтой.
Харин өнөөдрийн алдаа оноо, сургамжаас бид нэг зүйлийг анхаарч засаж, залруулах ёстой байна. Энэ бол шинжлэх ухааны салбараа хөгжүүлэх, энэ салбарынхаа хөгжилд хөрөнгө мөнгө гаргах, салбар болгонд судалгаа шинжилгээг дэмждэг болох шаардлагатай байна. Дөнгөж оны өмнөхөн дэлхийн хэд, хэдэн оронд ковидын шинэ төрлүүд бүртгэгдлээ, мутацид орсон шинэ хувилбарууд гарч эхэлж байна. Өнөөдөр гэхэд манай улс энэ вирусийн Монгол дахь омог төрхийг нь шинжилж таних, хаанаас орж ирсэн омог, төрөл нь тархаад байна гэдгийг мэдэхгүй байна. Энэ вирусийн тархаж байгаа зам нь ямар байна, энэ талаар ШУА, эсвэл судалгааны байгууллагууд юу хийж байгааг иргэд мэдэх хэрэгтэй. Манайд ямар вакцин тохирохыг маш нямбай яаравчлан тогтоож, вакцинаа худалдан авах ёстой. Хэрэв бид вирусээ таньж мэдээгүй бол ямар вакцин авахаа сайн мэдэхгүй шүү дээ. Тэгэхээр шинжлэх ухааны мэдлэгт тулгуурлан тухайн салбарыг хөгжүүлэх нь ямар хэрэгтэй болохыг эндээс ойлгож байгаа биз. Энэ мэт зүйлээс нэн даруй өөрчлөлтийг эхэлж, алдаа оноогоо засаж залруулах, төсвийн тодотголоор өөрчлөлт шинэчлэлт хийх хөрөнгө мөнгийг нь шийддэг болох хэрэгтэй байна. Цар тахлаа бид хумьж авсан байхад, эдийн засагт үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг хумих боломж бололцоо хангалттай гарна.
-Цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг санаачлан боловсруулж, уих-д өргөн барьсан. хуулийн төслийн талаар тодорхой мэдээлэл өгөөч?
-Цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх тухай хууль өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард анх батлагдсан хууль. Энэ хуульд өнөөгийн нөхцөл байдлаас үүдэж өөрчлөлт оруулах хэрэгцээ шаардлага үүссэн. Төр засгийн байгууллагуудын түвшинд тодорхой хэмжээнд сахилга, хариуцлага алдсан, ажлын уялдаа байхгүй, иргэдэд хүндрэл чирэгдэл үүсгэсэн тохиолдлууд цөөнгүй байгаа. Тэгэхээр үүнтэй холбоотойгоор гарч байгаа хүндрэл бэрхшээл, алдаа дутагдлыг засаж залруулах зорилгоор хуульд өөрчлөлт оруулах төслийг боловсруулсан.
Нэн ялангуяа, аймаг, нийслэлийн онцгой комисс болон Улсын Онцгой комиссын үйл ажиллагааны ажлын уялдаа холбоог хангах заалтууд тусгагдсан байгаа. Иргэдийн зүгээс эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг авах шаардлагатай ямар ч үед, хаана ч байсан энэ бололцоог саадгүй, шуурхай хүргэх, хүнд суртал, чирэгдэлгүй иргэдэд үйлчлэх асуудлыг тусгайлан оруулсан. Тухайн иргэн гэрээсээ эмнэлэг хүрэх, хөдөөнөөс хот явах, 22-ын товчоонд зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй ирсэн эсэхээс үл хамаарч хүний амь нас, эрүүл мэнд, хүний эрх ашиг яригдаж байгаа тэр цаг үед хүндрэл чирэгдэл үүсгэхгүйгээр ажиллах асуудлыг тусгасан. Төрийн байгууллагын хоорондын ажлын уялдаа холбоог хангах асуудлыг тусгайлан оруулсан. Хяналт, хариуцлага чангатгах, алдаа оноо, хүндрэл бэрхшээл гарсан тохиолдолд шуурхай арга хэмжээ авах, хариуцлага хүлээлгэх асуудлууд тусгагдсан байгаа.
-Боловсролын тухай хуулиар ямар гол өөрчлөлтүүд орж байгаа вэ?
Саяхан боловсролын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг боловсруулаад иргэдээс цахимаар санал авч байна. Тун удахгүй өргөн барина. Боловсролын салбар улстөржилт, намчирхлаас ангид байх ёстой.
Ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал, цэцэрлэгийн эрхлэгч нарыг сум, дүүргийн Засаг дарга нар томилох өнөөгийн тогтолцоог өөрчилж, боловсролын байгууллага сонгон шалгаруулж томилох, чөлөөлөх, мерит зарчмаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн менежерүүдийг бий болгох өөрчлөлтүүд орж байгаа. Мөн багш нарыг нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд нэр дэвшүүлж байгаа цагт улстөржилт намчирхлаас ангид байна гэж үгүй. Энэ асуудлыг цэгцэлье, хязгаарлалт хийе гэж байгаа. Ингэснээр улстөржилтөөс ангид байх, тогтвортой хөгжих бололцоог бүрдүүлнэ гэж харж байна.
