Хяналтын инженер Б.Тэнүүн, Э.Ануунд байшингийн талаар мэдээлэв.
Гэр хорооллын баянбүрд болох гурван байшин “Жорлонгоо өөрчилье” төслийн шугамаар босч байна. Гэр хороололд босч байгаа энэхүү саарал усны шийдэлтэй, хуурай био жорлонтой, утаа бага ялгаруулдаг зуухтай, дулааны алдагдал багатай байшингийн явцыг харахаар Тасганы овоонд байдаг А.Цэнгүүний гэр бүлийг зорьж очлоо.
МИНИМАЛ МАЯГААР АМЬДРАХЫГ ХҮСДЭГ ЗАЛУУ ГЭР БҮЛ
Гэрийн эзэгтэй Э.Ануун биднийг угтсан юм. “Манай нөхрийг А.Цэнгүүн гэдэг.Бид хоёулаа геодезийн инженер мэргэжилтэй. Охин таван настай, Ц.Болор гэдэг” хэмээн залуу бүсгүй танилцуулав. Э.Ануун нөхөртэйгөө оюутан байхдаа танилцжээ. Тусдаа гарч амжаагүй, өнөөг хүртэл аав, ээжтэйгээ хамт амьдардаг гэнэ.Нөхөр нь одоогоор Таван толгой, Зүүнбаянгийн төмөр замд ажиллаж байгаа аж. Тэр өвлийн улиралд амардаг, бусад үед нь хөдөө ажилладаг гэнэ.
-Манай ажлын эгч “Жорлонгоо өөрчилье” багаас хагас пассив байшингийн зар тавьсан байна гээд зарыг нь ажлын группт тавьсан юм.Бүртгүүлээд үзье гэж шийдсэн.Удалгүй төслийн багаас утсаар яриад “Ирж ярилцлаганд орооч” гэсэн юм. Тэгээд л гэрээ байгуулахаар болсон. Дулааны алдагдал багатай, эко байшин, ашиглалтын зардал багатай гэж ойлгоод байгаа. Зээлэнд хамрагдах боломжтой нь дажгүй санагдсан. Залуу хүмүүс учраас мөнгө төгрөг цуглуулж амжаагүй, шууд байшин барина гэхээр бас болохгүй байсан. Хашаандаа байшин бариад амьдаръя гэж сүүлийн нэг, хоёр жил бодож яваа. Би хашаандаа амьдрах дуртай. Энэ хашаанд манайх намайг дөрөвдүгээр ангид байхад л нүүж ирсэн. Тэгээд “Жорлонгоо өөрчилье” багийнхны хагас пассив байшингийн төсөлд шалгарч, хүсэл маань биелж байгаа гэж Э.Ануун хуучиллаа.
Түүний мөрөөдлийн байшингийн “араг яс” хэдийнэ босчээ. Байшин бэлэн болох тусам гэрийн эзэгтэй дотоод засал, тохижилтын талаар бодож эхэлжээ.
“Гэрээ энгийн тохижуулъя гэж хүсдэг. Минимал хэв маягаар амьдарна гэж бодож байгаа.Яг л орон сууцанд амьдарч байгаа юм шиг тохь тухтай амьдрах болсондоо баяртай байгаа. Хамгийн түрүүнд гал тогооны хэсгээ тохижуулна. Байшингийн суурийг стандартын дагуу маш сайн тавьсан.Таван давхар байшин барьсан ч даахаар чанартай суурь цутгасан гэж ойлгосон. Саарал усны шүүлтүүртэй болохоор яваандаа шүршүүртэй болж болох юм билээ. Охин маань их дуртай байгаа.Манай байшин гээд баярлаад үсэрч гүйгээд байгаа. Нөхөр маань ирээд байшин босч байгааг хараад, “Гялалзуулж байна шүү” гээд баяртай л байгаа хэмээн бүсгүй ярьж байна.
А.Цэлмүүн түүний доод курсийн оюутан байж. “ШУТИС-т хамт сурдаг байсан. Сургууль дээрээ цэцгийн ваарны мөнгө хурааж яваад анх нөхөртэйгөө танилцсан гэнэ. Түүнээс хойш үерхсэн.Нөхөр нь Хөвсгөлийнх. Хоёулаа л хашаандаа сайхан амьдрах сонирхолтой хүмүүс юм байна. Байшин бэлэн болохоор тавилгаа хаанаас авах вэ гээд судалж байгаа.Эхлээд ор, гал тогооны тавилгаа сонгоё гэж бодоод байгаа хэмээн Э.Ануун ярьсан.
Хэдийгээр байшин хараахан бэлэн болоогүй ч “Жорлонгоо өөрчилье” багийнхан “Хагас пассив хаус хэрэглэгчдийн гарын авлага” бэлтгэж, хэрэглэгчдийнхээ гарт хүргэжээ. Э.Ануун энэхүү гарын авлагатай танилцаж, байшингийнхаа талаар төсөөлөлтэй болсон гэнэ. Хагас пассив хаусны агааржуулалтын систем хэрхэн ажилладаг, хуурай био жорлонгоо хэрхэн ашиглах талаар эндээс мэдэж авчээ. Стандартын дагуу байшин баригдаж байгаа учраас хамаатнууд нь ч туршлага судалж эхэлжээ. Байшиндаа ороод, гэрээ тохижуулчихвал хашаагаа ч ногооруулна гэж төлөвлөж байгаа.Хуурай био жорлонгийнхоо “үйлдвэрлэх” бордоог хашаандаа мод тарихад ашиглах гэнэ.
Эко, ногоон амьдралын хэв маягт дуртай залуу хосууд ажил ихтэй. Хааяа чөлөөт цагаараа сагс тоглох дуртай гэнэ.Ажлынхан ч байшингийн тухай их л сонирхож, барилгын явцыг асуудаг гэж эзэгтэй сонирхуулсан.
ХАГАС ПАССИВ ХАУС БОЛОХЫН ТУЛД 17 ҮЗҮҮЛЭЛТИЙГ ХАНГАХХЭРЭГТЭЙ
“Жорлонгоо өөрчилье” баг, Мини шийдэл хоршооны хяналтын инженер Б.Тэнүүнтэй айлын хашаанд таарч, байшинг танилцуулахыг хүссэн юм. Тэрбээр байшин баригдах явцад өдөр тутмын хяналт тавьдаг.
-Хагас пассив хаус дулааны алдагдал багатай учраас түлшний зарцуулалтыг багасгана, цахилгааны хэмнэлттэй. Хагас пассив байшингийн үзүүлэлтийг хангахын тулд олон шаардлага биелүүлэх хэрэгтэй болдог. Дулааны алдагдал багатай, өөрийнхөө эрчим хүчийг хангадаг гэх мэт шаардлага тавигддаг.Манай байшин 17 үзүүлэлт хангаж байгаа учраас хагас пассив гэсэн ангилалд яваа.Эдгээр үзүүлэлт нь нэмэгдээд байвал бүрэн пассив хаус болдог.
Дан модон байшин байгаа юм.Иргэдийн амьжиргааны түвшин, байшин худалдаж авах чадварт тохируулж, модыг сонгосон.Төмөр, бетон зэрэгтэй харьцуулахад мод хямд материал. Модон материал бас дулааны алдагдал багатай. 6Х8-ын харьцаатай байшин. Тасалгаа олон байх тусам дулааны алдагдал ихэснэ гэж үздэг.
Манай байшин харьцангуй өртөг өндөртэй босох төлөвтэй. Хүмүүс ийм хэмжээтэй байшинг 20 саяд багтааж барьдаг. Манай байшингийн давуу тал нь томоохон орон сууц баригддаг шиг эхлээд инженер, геологийн дүгнэлт гаргуулахын тулд тухайн байршил дээрээ хоёр цооног ухуулсан.Зургаан метрийн цооног ухуулаад, газрынхаа шатлалыг гаргаж, тэдэн метртээ ийм хөрстэй юм байна. Доошоогоо тэдэн метрт ус гарч ирж байна. Шаварлаг хөрс байна гэх мэтээр хөрсний бүтэц, найрлагыг судалсны үндсэн дээр ийм хөрсөн дээр хамгийн найдвартай бат бэх ийм суурь хийх хэрэгтэй юм байна гэдэг суурийн шийдлийг гаргасан.Ингэхгүйгээр шууд суурь цутгахаар таваас арван жилийн дараа суурь нь эвдрээд, буцаж байшиндаа нөлөөлж, 20 саяын хөрөнгө тав, арван жилийн дотор салхинд хийсдэг. Харин бид зургийн дагуу барьж байна. Суурийн, угсралтын зураг тусдаа, зураг болгоныг хийж байгаа компаниуд тусдаа, тухайн чиглэлээрээ дагнасан компаниуд байгаа юм. Олон компаниуд бидэнд хөнгөлөлт үзүүлж байгаа. Иргэд суурийг хийхийн тулд модоор хашиж байгаад цутгадаг. Харин бид стандартын дагуу хийхийн тулд том барилгад ашигладаг хэв хашмалууд хийгээд, сууриа хүртэл дулаалж, хөөс хийсэн. Ийм учраас байшингийн суурь хэсгээс хүйтэн орж ирэхгүй гэсэн үг. Хэв хашмалын түрээс гэж байдаг.Харин бидэнд хөнгөлөлт үзүүлсэн.
“Монгол базальт” компаниас байшингийн бүх дулаалгын материалыг хөнгөлөлттэй үнээр нийлүүлж байна. Суурийн шороон дээр хүртэл бид базальтын шаар хийх юм. Дээвэр нь хүртэл дулаалгатай. “Росторг” компаниас дээврийн материалдаа хөнгөлөлт үзүүлж байгаа. Харин “Чанарын түншлэл” компани зураг төсөл гаргасан. Иргэд амины орон сууц барихдаа 100 айл, захаас материалаа авдаг бол бид стандартын дагуу чанарын шаардлага хангасан материал сонгож байж нөгөө 17 шаардлагыг хангаж байгаа юм. Хяналтын инженер ажиллаж, 5см хөөс хийх ёстой бол яг тэр стандартаа хангуулдаг. Том барилгууд дээр захиалагчийн хяналт, зураг, гүйцэтгэгчийн хяналт гээд олон хяналтын инженерүүд ажилладаг. Жижиг байшингуудад хяналт ерөөсөө байдаггүй. Би айлдаа ч санхүүжүүлэгчдээ ч баталгаа гаргаж өгч байгаа. Айлдаа бол танай байшин яг зургийн дагуу хийгдсэн, дулаан алдахгүй гэсэн баталгаа гаргаж өгнө. Байшин баригдах явцад өдөрт тутмын хяналт тавьдаг. Хөрс олон төрөл.Хөрснөөс хамаарч суурь нь өөрчлөгддөг.Зурагтад дунд зэргийн овойлттой хөрстэй учраас байшингийн суурь энгийн шийдэлтэй. Дарь-Эхэд хүчтэй овойлттой хөрстэй учраас суурийг буруу тооцвол өвөл хөрс нь хөлдөж, сууриа дээшээ цохиод, овойж гарч ирдэг.Дар-Эхэд байшин бариулж байгаа айлын одоо амьдарч байгаа байшин өөрсдийнх нь хэлж байгаагаар өвөл шкаф нь 10 см өргөгдөж, зун хөрс нь гэсэнгүүт, буцаад шкаф нь буугаад ирдэг гэсэн. Байшинг нь гаднаас нь харахад суурь, хана нь цууралттай болсон байна лээ.Суурийг буруу тооцсоноос ийм асуудлууд үүсдэг. Хүчтэй овойлттой хөрсөн дээр шууд газрыг нь ухаж, суурь цутгахгүй. Дарь-Эхийн намгархаг хөрсөн дээр байшин барихын тулд хөрс бэхжүүлэх гадсан суурь зоох гэх мэтээр олон нэмэлт ажил гарсан. Манайхан Дарь-Эх, Зурагт, Гачуурт (сул овойлттой хөрстэй) гэсэн гурван байрлалд байшин барьж байгаа. Гурвуулаа хөрс нь өөр учраас гурван өөр суурь төлөвлөсөн. Бид байшин бариад орхихгүй.Өвөл хэмжилт хийнэ.Тайлан гаргана.
Мэргэжлийн бус хүмүүс манай байшин яагаад ингэж удаан явцтайг гайхаад байгаа юм. Инженер, геологийн дүгнэлт хийлгэхээр хоёр цооног ухуулсан. Дүгнэлт гаргах гэж уддаг. Зургийн компани зургаа зурахад бас цаг авдаг. Хөрсний шинжилгээг тусгай лабораторид хийлгэхэд 7-14 хоногийн дараа хариу нь гардаг. Дарь-Эхийнх хүчтэй овойлттой хөрс байна гэхэд суурь, угсралтын зургаа дахиж өөрчлөх хэрэгтэй болсон. Норм, дүрмийн дагуу чанартай барихын тулд цаг их “идэж” байгаа. Байшингийн модыг Оросоос авах байсан ч ковидоос болоод саатсан. Монголд яг тэр стандартыг хангасан өндөр нягттай ямар мод байна гээд судалж байгаад олж авсан. Хатаалгатай, тусгай нягттай мод сонгосон.
Байшин зургаан цонхтой. Вакум цонхны стандарт хангасан нь цөөн. Дарханд байдаг цонхны үйлдвэрт хэмжээнүүдээ өгөөд, цонхоо шаардлагын дагуу үйлдвэрлээд, ачуулах дөхсөн. Дулаалга хийж, паркет дэвссэний дараа айл амьдрахад бэлэн болно гэж талбайн хяналтын инженер тайлбарласан юм.
Талбайн хяналтын инженерийн талаар төслийн удирдагч Ц.Оюунгэрэл ийнхүү жиргэсэн байна лээ. “Манай “Жорлонгоо өөрчилье” багийн хагас пассив хаус барьж буй ЖДҮ эрхлэгчид маань гэр хорооллын амины сууц барихдаа анх удаа талбайн инженертэй ажиллаж байгаа юм. “Инженертэй байх ямар гоё юм бэ, нэг ч см орхихгүй тооцож хийхээр ажил ямар гоё болдог юм бэ” гэсэн сэтгэгдэлтэй байна лээ! Дашрамд дурдахад, Азийн сангийн дэмжлэгээр талбайн хяналтын апп хийгдэж буй” гэсэн л дээ.Хагас пассив хаусын хяналтын IT платформыг “Asia Foundation Mongolia” -гийн санхүүжилт дэмжлэгтэйгээр бүтээжээ. Барилгын чухал үе шатуудад инженерүүд чанарын хяналт хийж, захиалагч, санхүүжүүлэгчдэд мэдээ нь онлайнаар харагдана. “Жорлонгоо өөрчилье” төслөөс хэрэгжиж буй энэхүү чанарын хяналтын систем хэрэгжиж эхэлснээр амины орон сууцны барилгын ажил үе шат бүрээр баримтжиж, банкны шаардлагыг хангахуйц болох гэнэ.
ГЭР ХОРООЛЛЫН АМИНЫ ОРОН СУУЦНЫ ЗУРАГ ТӨСЛИЙГ НИЙТЭД НЭЭЛТТЭЙ ДЭЛГЭНЭ
Гэр хороололд төвлөрсөн халаалт, дулаан, шугамд холбогдохгүйгээр тусгаар тогтнох энэхүү жижигхэн байшин ямар үнэтэй босохыг уншигчид маань сонирхох нь лавтай. “Жорлонгоо өөрчилье” багийн “Мини шийдэл” xоршооны аxлагч Б.Дашнямаас энэ талаар тодруулахад “Туршилтын төсөл тул ирэх хавар үнэ өртгийг яг тодорхой хэлэх байх. Харин үнэ тодорхой болмогц ямар нөхцлөөр, аль зорилтот бүлэгт зориулж гаргахаа зарлана.Энэ ажил цаашаа үргэлжилнэ” гэв.
“Эхний гурван байшингийн ипотекийг “Капитрон банк” санхүүжүүлэхээр тохироод байгаа. Цаашдаа бусад банк, ББСБ оролцох нь нээлттэй” гэж нийгмийн энтрепрёнер төслийн удирдагч Ц.Оюунгэрэл хэлсэн. Нийгмийн энтрепрёнер гэдэг нь “Нийгмийн сайн сайхны төлөө бизнес загвараар ажиллах” гэж орчуулагдах юм билээ. “Жорлонгоо өөрчилье” багийнхан ийнхүү гэр хороололд зөвхөн жорлон өөрчлөөд зогсохгүй байшинг ч өөрчилж байна. Байшингаар ч зогсохгүй ажлын байрыг хүртэл өөрчлөх гэнэ. Гэр хороололд ажиллах “Хуурай жорлонтой ажлын байрны схем” бэлэн болжээ. “Гэр хорооллын ирээдүйн талаарх мөрөөдлөө Ц.Оюунгэрэл ийнхүү ярьсан удаатай.
-Гэр хорооллыг би алга болно гэж боддоггүй.Харин ч улам томорно гэж боддог.Энэ том ертөнц хаус хороолол болоход иргэд төвлөрсөн дэд бүтэцгүйгээр бүх асуудлаа шийдэж чаддаг, хараат бус амьдралтай XXI зууны хөгжил бий болгоно гэж төсөөлдөг.Бид жорлон, хагас пассив орон сууцнаас гадна дэд бүтцэд холбогдоогүй ажлын байрыг зохион бүтээж байгаа. Тэр нь найман нэрийн дэлгүүр, дугуй засварын газар, кофе шоп ч байж магадгүй.Гэхдээ бүгд хажуудаа нийтийн хуурай жорлонтой байх юм. Нийтийн хуурай жорлонтой ажлын байрны загвараа айлын газар дээр барьж туршина. Пассив хаус, хуурай жорлон, эрчим хүчинд хэмнэлттэй дулаалга, агааржуулагч, утаа багатай зуух гээд дэд бүтцэд холбогдох шаардлагагүй сайн шийдлүүдийг нийлүүлээд, гэр хороололд хямд өртгөөр тохитой тухтай ажлын байр бий болгохыг зорьж байна л даа.Гэр хороололд ариун цэвэр сайтай ажлын байрнууд хямд өртгөөр босч эхэлбэл жорлон зөвхөн зарлага гаргах бус орлого олох юм. Энэ төсөлд бизнесийнхэн ямар хэмжээнд оролцож, хэр ашиг хүртэхийг илүү тодорхой харъя гэвэл арваннэгдүгээр сарын 19-нд “Дэлхийн жорлонгийн өдөр” бизнесийнхэнд зориулсан арга хэмжээгээ танилцуулна гэж Ц.Оюунгэрэл тайлбарласан юм.
Гэр хорооллын амины орон сууцны зураг төслийг өмнө нь нийтэд зориулж гаргаж байгаагүй. Гэр хорооллын хөрсөнд инженерийн үйлчилгээ очиж байсангүй.Харин одоо байшин барилга барьдаг жижиг дунд үйлчилгээ эрхлэгчид энэ бүх үйлчилгээг “Жорлонгоо өөрчилье” багийн гишүүн“Юу Эн Ай Ти” компанийн бүтээж буй task.mn вэбсайтад бүртгүүлэн авах боломжтой гэнэ шүү.
Гэр хорооллын өөрчлөлт ийнхүү алгуур боловч өрнөж байна.
