Эр бяр нь амтагдсан энэ цагийн казак залуус
Баян-Өлгий аймагт эрүүл саруул хүн ховор болжээ. Тэр тусмаа төрөлхийн хэлгүй, дүлий, хөгжлийн бэрхшээлтэй, хүнд өвчтэй, сэтгэцийн эдгэршгүй өвчтэй иргэн хэдэн мянгаараа бүртгэлтэй байдаг юм байна. Үүнээс гадна хагас болон бүтэн өнчин хүүхэд олон байдаг аж.
Татвар төлөгчдийн мөнгөний тодорхой хувь нь нийгмийн халамжийн санд ордог. Тэгвэл тэр мөнгөний ихэнх хувийг Баян-Өлгий аймгийнхан авдаг гэнэ. УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр ЭМД-ын сан үр ашиггүй зарцуулагдаж байгаа талаар дурдаад үүнд хяналт, шалгалт хийхийг ЭМ-ийн сайд Т.Мөнхсайханаас хүслээ.
Тэрбээр “Хөнгөлөлттэй эмийг 10 гаруй жилийн өмнө хоёрхон эмийн сангаар олгодог байсан. Шуудхан хэлэхэд, энэ нь мөнгө угаадаг байсан гэсэн үг. ЭМД-ын үндэсний зөвлөлийн дарга нь сангаас зарцуулах хөрөнгө мөнгө зөв зүйтэй зарцуулагдаж байна уу гэдгийг хянах ёстой. Нэгдүгээр иргэдийн эрх ашгийн үүднээс үүнд нээлттэй, хяналттай болгох юм.
Ялангуяа ЭМД-аас олгогдож байгаа групп, тэтгэмжийн асуудалд тусгайлан хөндлөнгийн шалгалт оруулаасай гэж хүсэж байна. Монгол Улсад нийт хэдэн хүн группт байдаг, яг үнэн эсэхийг газар дээр нь шалгаж, дүгнэлт гаргах шаардлагатай байна.
Нэг аймгийн нэг сумын иргэдийн тал нь тахир дутуугийн групп, тэтгэмж авч байна. Бүхэл бүтэн нэг сумын тал нь тахир дутуу байх боломжгүй. Хэрэв тийм бол энэ нь үндэсний хэмжээнд эмгэнэлтэй зүйл. Үүний цаана үгсэн хуйвалдан худал дүгнэлт гаргаж, ЭМД-ын санг үр ашиггүй зарцуулж байна гэсэн үг. Тиймээс үүнийг бодитой эсэхийг та өөрөө шалгаж үзэх хэрэгтэй байна” гэсэн юм.
Хэрэг нь таслагдаж шүүхээр шийдэгдвэл Баян-Өлгий аймаг тэр чигтээ эмчгүй болох аюул нүүрлээд байгаа аж.
Дээрх асуудлын талаар Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан “Хяналтын тогтолцоог бид маш сайжруулах ёстой. Манай эмч нар групп тогтоон, олгогдох мөнгийг нь Нийгмийн халамжаас олгодог. Бид аймгуудад тооцоо судалгаа хийж үзсэн. Зарим аймгийн 60 хувь нь хүртэл группт орчихсон, халамжийн мөнгө авдаг хавтгайрсан байдал байна.
Шалгалт хийх тусгайлсан хяналтын багийг ажиллуулж, группт орох шаардлагатай хүн эсэхийг тогтоон, тухайн мөнгийг зөв зохистой зүйлд зарцуулах боломж бүрдэнэ. Нийт ард иргэдийн эрүүл мэндийн нэгдсэн бүртгэлийн цахим санг бий болгохоор ажиллаж байна.
Хэрэв энэ мэдээллийг цуглуулчихвал бид үүнийг хяналтдаа авах боломжтой болно. Мөн шалгалт хийх тусгайлсан хяналтын багийг ажиллуулж, сэжигтэй тохиолдол бүрт нь нягталж, группт орох шаардлагатай хүн эсэхийг тогтоон, тухайн мөнгийг зөв зохистой зүйлд зарцуулах боломж бүрдэнэ. ЭМ-ийн нэгдсэн санг 2021 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс ажиллуулж эхэлнэ” гэлээ.
Дээрх ноцтой асуудлаар Баян-Өлгий аймгийн зарим иргэдээс эрүүл саруул иргэд үгсэн хуйвалдаж авлигал өгч группт ордог тухай баримтыг АТГ-т хүргүүлжээ. Тодруулбал улсын бүртгэл мэдээллийн төвд Монгол Улсын иргэн гэсэн бүртгэлтэй мөртлөө Казахстан Улсад давхар иргэншилтэй, Монголоос өндөр настны тэтгэвэр, Казахстанаас мөн л тэтгэмж авдаг хүн олон байдаг гэнэ.
Мөн аймгийн төвийн эмч нар Нийгмийн даатгалын газрын дарга мэргэжилтнүүдтэй хуйвалдаж, эрүүл саруул хүнээс хахууль авч, хөдөлмөрийн чадвар алдалттай хэмээн тогтоож, иргэдийн хэлж заншсанаар групп буюу тахир дутуугийн тэтгэмж олгож байна. Эмч нар бүр сүүлдээ группэд оруулж егсөн хүмүүсээ дарамталж, УИХ-ын болон орон нутгийн сонгуульд ашиглах болсон гэнэ. Үүнээс гадна улсаас халамж авахын.тулд ач, зээ нарыг нь өндөр настай аав, ээжээрээ овоглож байна” гэх гомдол хүргүүлсэн байна.
Иргэдээс ирүүлсэн гомдол мэдээллийн дагуу АТГ-аас ажлын хэсэг гарч, Баян-Өлгий аймагт ажиллаж шалгалт явуулжээ. Энэ талаар албаны эх сурвалжаас тодруулахад “Нийгмийн даатгалын газраас олгож байгаа халамжийн асуудлыг нягталж шалгасан.
Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд улсаас олгодог тэтгэмжийг хэрхэн олгож ирснийг он, cap, өдөр, тушаал шийдвэртэй нь шалгасан. Хэлгүй дүлий гэх оноштойгоор тэтгэмж авч буй хэд хэдэн иргэдтэй уулзаж шалгахад эрүүл саруул хүмүүс тэтгэмж аваад сууж байна.
Дараа нь эмчийн дүгнэлтээр хэлгүй гэсэн оноштойгоор халамжийн мөнгө cap бүр авч байгаа хүмүүсийн нэрсийг гаргаж шалгалтын ажиллагаа явуулсан.
420 орчим иргэнийг шалгахад 268 иргэн буюу 68 хувь нь эрүүл саруул мөртлөө хуурамч бичиг баримт бүрдүүлэн үндэслэлгүйгээр улсаас мөнгө авч байсан нь тогтоогдсон.
Улмаар Баян-Өлгий аймгийн Нийгмийн даатгалын хэлтсийн дарга, Нэгдсэн эмнэлгийн 40 гаруй эмчид эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байна. Тэднийг эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж бусдаас авлига авч, хуурамч онош тогтоосон гэх үндэслэлээр шалгаж байна. Мөн тус аймгийн 514 иргэнийг дээрх хэрэгт холбогдуулан шалгаж байна” гэв.
Эрүүл мөртлөө, улсад их хэмжээний хохирол учруулж, халамжид хамрагдсан иргэдээс мөрдөн байцаалт авч эхэлсэн байна.
Тэд нэг л зүйлийг хэргийг шалгаж байгаа мөрдөн байцаагч нарт мэдүүлжээ. Манай омгийн ахлагч өвгөнд “Ойр тойрны хамаатан садан хүмүүсийг халамжинд хамруулж өгч болно. Харин надад ахиухан мөнгө өгөөрэй. Дараа нь ямар нэгэн хэл ам болоод байхааргүй хүмүүс хэрэгтэй” гэж хэлсэн байдаг.
Тэгээд л намайг тэр эмчтэй уулз гэж хэлсэн. Би очиж уулзсан” гэсэн утга бүхий зүйлсийг ярьдаг байжээ. Иргэн Ж “Бид эмч нарт хоёр сая төгрөгийн авлига өгсөн. Эмч надтай уулзаад “Ямар нэгэн хэл ам гаргаж, хүн амьтанд энэ талаараа хэлээд байв. Чамайг эмч нарт үзүүлсэн болгоод, бүх үзлэг оношилгоо хурлын шийдвэр зэргийг бид зохицуулна. Харин чи хэлгүй болмоор байна уу, дүлий болох юм уу. Чамайг насан туршдаа улсаас cap бүр мөнгө авдаг болгох гээд байна. Надад харин мөнгөө даруйхан өгнө шүү.
Гэрийнхэндээ ч битгий хэлээрэй. Харин дараа нь ямар нэгэн байдлаар тус хүргэж байхгүй бол халамжаас шууд хасчихна шүү” гэж хэлсэн.
АТГ-аас 500 гаруй иргэнээс мэдүүлэг авч, эмч нарт авлига өгснийг тогтоогоод байгаа юм байна.
Би дүлий болмоор байна гэж хариулсан. Эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр, өмнө нь эмнэлэгт үзүүлж байсан өвчтөний түүх буюу эмчид үзүүлсэн дэвтрээ өгсөн. Тэгээд л хоёр сарын дараа гэхэд халамжаас cap бүр мөнгө авдаг болсон. Миний хувьд 280 мянган төгрөг сард авдаг байсан. Цагдаа нар ирээд намайг дүлий биш гэдгийг мэдчихсэн” хэмээн мэдүүлжээ.
Эрүүл хүнийг хэлгүй, дүлий хөдөлмөрийн чадваргүй, сэтгэцийн өвчтэй болгож байгаа хор уршгаас болж яг халамжид хамрагдах ёстой иргэд хохирч байгаа аж. Эмч нарын бусдаас авлига авдаг үйлдэл хэрээс хэтэрч, өвчтэй иргэдийн группийн хугацааг дахин сунгах, хясан боогдуулж байсан нь гэрчүүдийн мэдүүлгээр тогтоогджээ. АТГ-аас 500 гаруй иргэнээс мэдүүлэг авч, эмч нарт авлига өгснийг тогтоогоод байгаа юм байна.
Баян-Өлгий аймгийн эмч нар эрүүл хүмүүсийг эмч нарын хурлаар оруулж, халамжид хамруулаад дундаас нь ашиг хүртдэг байжээ. Мөрдөн байцаагч нар хэн хэнээс хэдэн төгрөг хэрхэн авсан бэ гэдгийг нарийвчлан тогтоох ажиллагаа явуулж байгаа гэнэ. Баян-Өлгий аймгийн ихэнх эмчид эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаагаас болж иргэдэд хүндрэл учраад байгаа гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, хэрэг нь таслагдаж шүүхээр шийдэгдвэл Баян-Өлгий аймаг тэр чигтээ эмчгүй болох аюул нүүрлээд байгаа аж.
