Categories
булангууд мэдээ нийгэм шинжлэх-ухаан-технологи

iPhone дээрх аппликэйшн, и-мэйл, мессеж, зураг болон бусад зүйлсээ цэгцлэх 5 зөвлөгөө

Өдөр хоног өнгөрөх тусам бид утсандаа хэрэгтэй хэрэггүй зураг, аппликэйшн, тэмдэглэл, файлууд нэмсээр нэг л мэдэхэд замбараагүй олон зүйлс дундаас хэрэгтэй зүйлээ шуурхай олж авахад бэрх болсон байдаг. Танд яг одоо энэ бүхнийг цэгцлэх шидэт товч хэрэгтэй байна уу? Тэгвэл замбараагүй файлуудаа цэгцлэх, давхардлыг арилгах хамгийн хялбар 5 аргыг танд танилцуулъя.

Эдгээр аргыг хэрэглээд утсан дээрх хэрэгцээгүй файлуудаасаа салж, мөн анхнаасаа цэгцтэй байж сураарай. Таны iPhone яг л тосолгоо сайн хийгдсэн арааны механизм адил л хурдтай, хөнгөн ажиллаж эхэлнэ.

Эхлэхийн өмнө танд ер нь хэчнээн аппликэйшн, зураг, дуу, видео байгааг дараах тохиргоо руу орж харж, баримжаа аваарай.

Settings – General – About

iPhone утсаа цэгцлэх, хэрэггүй зүйлсээсээ салах 5 зөвлөгөө

  1. Автоматаар болон гараар устгах аппликэйшнүүд
  2. iMessage-дээ устах хугацаа тохируул
  3. И-мэйлээ хязгаарла
  4. Давхардсан зурагнуудаа устга
  5. Багтаамжаа шалга
  6. Бонус

Автоматаар болон гараар устгах/цэгцлэх аппликэйшнүүд

Автомат

Та ашигладаггүй байсан ч iOS үйлдлийн систем автоматаар огт ашиглагдахгүй байгаа аппликэйшнүүдийг идэвхгүй болгож байдаг. Дата өгөгдлүүд болон бичиг баримтын файлууд хадгалагдаж үлдэх ч аппликэйшнүүд нь таны оролцоогүй устгагдах болно.

Settings – iTunes & Apps Store – Offload Unused Apps гэж сонгоорой.

Гараар

Хэрэв танд одоо хэрэглэхгүй ч цаашид хэрэглэж мэдэх эргэлзээтэй аппликэйшнүүд байгаа бол дэлгэц дээрээ чухал чухал бишээр нь ялган цэгцлэх боломжтой.

Жишээлбэл доорх зурагт үндсэн дэлгэц дээрээ тогтмол ашигладаг 19 аппликэйшнээ байршуулсан байна. Харин 2 дахь дэлгэц дээр хааяа хэрэглэдэг аппликэйшнүүдээ төрөл төрлөөр нь бүлэглэн хавтаст хийсэн байна.

iOS 13 хувилбар дээр нэг мартаж боломгүй хэрэгтэй функц нэмэгдсэн нь аппликэйшн дээр удаавтар дарахад шууд устгах болон Үндсэн дэлгэц дээр засварлах буюу Edit Home Screen дээр ямар нэг тохиргоо хийх сонголтууд харагддаг болсон.

Бас нэг хэрэгцээтэй зүйл бол Сонордуулга буюу Notification хэсэг. Жаахан цаг зарцуулаад л яг ямар аппликэйшний ямар төрлийн мэдэгдэл нь танд заавал харагдаж байх ёстой, ямар нь шаардлагагүй вэ гэдгийг тохируулбал таны анхаарлыг сарниулах зүйлс ч багасна.

Settings – Notifications

iMessage-дээ устах хугацаа тохируул

Фото зураг, видео бичлэг зэрэг элдэв файлыг хавсаргахад хялбар байдаг учраас текст мессеж утасны багтаамжид багагүй зай эзэлдэг.

Аз болоход, тэдгээр мессежийг 30 хоног, 1 жил гэх мэт хүссэн хугацаагаар тохируулан автоматаар устгах боломж бий.

Settings – Messages – Keep Messages гэж сонгоод 1 жил, 30 хоног гэх зэргээр хугацаагаа тохируулаарай.

И-мэйлээ хязгаарла

Бүртгэлээ цуцал!

И-мэйл бас л биднийг залхаадаг зүйлсийн нэг гэдэгтэй санал нийлэх биз, ер нь бол хэзээ ч дуусашгүй тулаантай л адил өдөр бүр, цаг тутам тасралтгүй бид давшилтанд нь өртсөөр байдаг. Гэхдээ нэг арга байна аа.

Юуны өмнө Apple-ийн Mail аппликэйшнд байрлах Unsubscribe буюу Бүртгэлээ цуцлах товчийг ашигла. Шинэ и-мэйл ирэх бүрд шалгаад цаашид хүлээж авмааргүй бол Unsubscribe товчийг дарахад л дахиж уг хаягаас танд и-мэйл ирэхгүй гэсэн үг.

Эсвэл та ирсэн и-мэйл рүүгээ ороод доош нь гүйлгэн төгсгөл хэсэгт очоод уламжлал аргаар Unsubscribe товч дарсан ч болно.

Мөн харахыг хүсэхгүй и-мэйлээ Junk хавтас руугаа хийхэд iPhone/e-mail автоматаар тэдгээр хаягаас ирэх и-мэйлүүдийг Inbox хэсэгт харуулахгүй байх болно.

Фолдер буюу хавтсаа ашигла

Folder буюу хавтаснууд хэрхэн ашигладгаа анзаар. Ирсэн мэйлийг шууд шалгаад хэрэгтэй бол PDF болон бусад форматаар хадгалж аваад, хэрэгцээгүй мэйлийг дор нь устгаж сурвал зүгээр. Эсвэл ядаж и-мэйл дотроо хавтаснууд ангилж үүсгэх зэргээр өөрт аль тохиромжтойгоор хадгалаарай.

Mail аппликэйшнээр нээхэд бүх төрлийн и-мэйлийн дээр баруун дээд буланд Edit, баруун доод буланд New Mailbox товч байрлана.

Гуравдагч аппликэйшн/үйлчилгээ

Танд их хэмжээний мэйл ирдэг бол, тэдгээрийг AI буюу Хиймэл Оюун Ухаан ашиглан цэгцэлмээр байгаа бол уг асуудлыг шийдэх гуравдагч аппликэйшн олон бий.

SaneBox бол үнэлгээ өндөр аппликэйшн, Gmail, iCloud, Microsoft зэрэг болон бусад аппликэйшнтэй хоршиж ажилладаг. Өөрсдийнх нь тодорхойлсноор:

SaneBox AI чухал мэдээллийг ялган таньж, хэрэгцээгүй мэйлийг нууна. Мөн Do Not Disturb буюу Бүү Саад Бол горимыг идэвхжүүлснээр төвөгтэй, хэрэгцээгүй и-мэйлүүдийг хаах зэргээр олон үйлчилгээтэй.

Та ашиглаж үзээгүй байгаал бол туршиж үзээд ажлын болон хувийн и-мэйл хаягаа, хэрэгцээт болон хэрэгцээгүй мэдээллээ ангилахын давуу талыг мэдрээрэй.

Давхардсан зурагнууд

iOS 13 үйлдлийн систем автоматаар ижилхэн зурагнуудыг нуух функцтай ч бүрмөсөн устгахад тань гуравдагч аппликэйшнүүд хэрэг болно.

Cleaner, Mac зэрэг энэ төрлийн аппликэйшнүүд тийм ч олонгүй бий. Photos Duplicate Cleaner бол төлбөргүй Мас сонголттой үнэлгээ өндөр аппликэйшн бөгөөд iCloud Photo Library ашиглаж байгаа үед таны iPhone дээрх зурагнуудыг ч цэвэрлэнэ.

Видео бичлэг ч багтаамжид ихэнх зайг эзэлдэг тул заавал цэвэрлэх зүйлсийн нэг. Photos App – Albums гэж ороод Videos гэж нэвтрээрэй. Эндээс та ямар видео бичлэгийг устгах хэрэгтэйгээ харж болно.

Багтаамжаа шалга

Багтаамжийн асуудал жилээс жилээд iOS үйлдлийн системд сайжирсаар байна. Settings – General – iPhone Storage гэж нэвтрэн багтаамжаа шалгаарай.

Энд таны аппликэйшнүүд хэр их зай эзэлж байгааг харуулна. Хамгийн их зай эзэлж байгааг нь харъя гэвэл “Review Large Attachments”, бараг ашигладаггүй аппликэйшнүүдийг идэвхгүй болгоё гэвэл “Offload Unusued Apps” гэх зэргээр сонгоод хэрэгцээгүй аппликэйшнүүдээ устгаарай.

Бонус

Хэрвээ та утасныхаа хурд, ажиллагааг илүү үр дүнтэй, боломжит дээд гүйцэтгэлээр нь ашигламаар байвал Shortcuts аппликэйшнийг хэрэглэж сурах хэрэгтэй.

http://iphone-center.mn/

Categories
мэдээ нийгэм

Хөнгөлөлттэй эмийн үйлчилгээг иргэд даатгуулагчдад чирэгдэлгүй, хүртээмжтэй хүргэх талаар чиглэл өглөө

Эрүүл мэндийн даатгалын байгууллага нь өнөөгийн байдлаар Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн 2018 оны 24 дүгээр тогтоолоор баталсан үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмийн жагсаалтыг мөрдөн ажиллаж байгаа бөгөөд уг жагсаалтад багтсан 170 ерөнхий нэршлийн 812 худалдааны нэршлийн эмийг даатгалын байгууллагатай гэрээ бүхий 1026 эмийн сангаар дамжуулан 20-93 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр олгож байна.
Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас эмийн үнийн хөнгөлөлтийн үйлчилгээнд 2010 онд давхардсан тоогоор 380 мянган даатгуулагчдад 2.0 тэрбум төгрөгийн зардлыг зарцуулж байсан бол 2019 онд дээрх үйлчилгээнд давхардсан тоогоор 1,5 сая даатгуулагчдад 40.6 тэрбум төгрөгийн зардлыг зарцуулсан. Энэ нь 2010 онтой харьцуулахад эмийн үнийн хөнгөлөлт авсан даатгуулагчдын тоо ойролцоогоор 7 дахин, нийт санхүүжилт 20 дахин өссөн үзүүлэлттэй байна.
Манай улсад коронавируст халдвараас шалтгаалсан нөхцөл байдалтай холбоотойгоор иргэд даатгуулагчдын хөнгөлөлттэй эм худалдан авах хэрэгцээ ихээр нэмэгдэж, эмийн үнийн хөнгөлөлтийн жор бичилт энэ оны 4-р сард эрс нэмэгдээд байна.
Тухайлбал хөнгөлөлттэй эмийн жор бичүүлж буй даатгуулагчдын тоо 2020 оны 2-р сарын сүүлийн долоо хоногт улсын хэмжээнд 23.3 мянга байсан бол 3-р сарын сүүлийн тав хоногт 53.4 мянгад хүрч 2,3 дахин нэмэгдсэн байна.
Эрүүл мэндийн даатгалын байгууллагын хяналт шалгалтаар зарим өрхийн эмч нар даатгуулагчийн онош, насанд тохироогүй эм бичих, өндөр үнэтэй эмийг нэг хүнд болон гэр бүлийн гишүүдэд их хэмжээгээр бичих болон ижил найрлагатай эмийг давхардуулан бичсэн зэрэг зөрчил гаргасан байна.
Мөн зарим эмийн сан дээрх зөрчилтэй жороор эм олгосон, эмийн нөөцөө хангаагүйн улмаас даатгуулагчдыг буцаасан, даатгалын санхүүжилтийг олгосон хэдий ч сарын эхэнд орж ирээгүй гэх шалтгаанаар иргэдийг төөрөгдүүлсэн, эмийн үнийн дээд хязгаарыг хэтрүүлсэн, өрхийн эмчтэй үгсэн хуйвалдах зэрэг хууль бус зохисгүй үйлдлүүдийг удаа дараалан гаргаж, эмийн үнийн хөнгөлөлтийн хүртээмжийг улам бууруулж байна.
Эрүүл мэндийн даатгалын байгууллага нь улс оронд үүсээд байгаа нөхцөл байдалтай уялдуулан эмийн үнийн хөнгөлөлтийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, даатгалын санхүүжилтийн дутагдлыг шийдвэрлэх талаар холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажилласны үр дүнд энэ оны 4-6 дугаар сард эмийн үнийн хөнгөлөлтийн төсвийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлж, уг нэмэгдэл төсвийг тухайн аймаг, нийслэлийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг бүх эмийн сангуудад ижил хэмжээгээр хуваарилах зарчим баримтлан, төсвийн сарын шинэчилсэн хуваарийг баталлаа.
Эмийн үнийн хөнгөлөлтийн төсвийг нэмэгдүүлсэнтэй холбоотой өрх сум тосгоны эрүүл мэндийн төвүүд болон даатгалын гэрээ бүхий эмийн сангууд нь нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлан даатгалын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлэх, эмийн үнийн хөнгөлөлтийн үйлчилгээг иргэд, даатгуулагчдад тэгш, хүртээмжтэй, чирэгдэлгүй хүргэх үүднээс дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэн ажиллах талаар чиглэл хүргүүллээ.
Даатгалын гэрээ бүхий эмийн сангуудад:
-Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас эмийн үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх зайлшгүй шаардлагатай эмийн нөөцийг хангалттай хэмжээнд байлгах; нэмэгдүүлсэн төсвийн зөрүү хэмжээгээр эмийн үнийн дээд хязгаарыг баримтлан эмийн үнийн хөнгөлөлтийн үйлчилгээг даатгуулагчдад түргэн шуурхай, чирэгдэлгүйгээр үргэлжлүүлэн үзүүлэх
– Эмийн нөөц байхгүй шалтгаанаар эмийг дутуу олгох, иргэдийг буцаах, чирэгдүүлэх, эмийн санд сарын эхэнд оочер дараалал үүсгэхгүй байх талаар удирдлага зохион байгуулалтын арга хэмжээг шуурхай авч ажиллах
– Удаан хугацаагаар /нэг сараас дээш хугацаагаар/ хэрэглэх эмийг эрх бүхий эмчийн заасан тоо, хэмжээ, уух хугацааг баримтлан нэг удаадаа сар хүртэлх тунгаар олгох, жорын бичилтэд тавих дотоодын хяналтыг улам эрчимжүүлэх
– Даатгалын сангийн санхүүжилттэй холбон иргэд даатгуулагчдад буруу ташаа мэдээлэл өгөх, буцаах, тэднийг төөрөгдүүлэхгүй байх. шаардлагагүй жор бичилтийн тоог бууруулах, эмийн зохистой хэрэглээг хангах үүднээс өрхийн эрүүл мэндийн төвтэй хамтран ажиллаж ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх зорилгоор өрхийн эмчтэй үгсэн хуйвалдах, хууль бус үйлдэл гаргахгүй байх ,
Өрх, сумын эрүүл мэндийн төвүүдэд:
– Өрх, сумын эрүүл мэндийн төвд ажиллаж буй бүх эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн нь мэргэжлийн ёс зүйн хэм хэмжээг чанд баримтлан, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг иргэд, даатгуулагчдад тэгш, хүртээмжтэй, чирэгдэлгүй хүргэх, даатгалын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлэх үүднээс дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэн ажиллах
– Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын даргын 2018 оны А/86 дугаар тушаалаар баталсан “Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас жороор олгох эмийн үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх журам”-ын цахим жор бичих эмчийн эрх, үүрэг болон хориглох зүйл бүрийг чанд мөрдөж ажиллах, зөвхөн тухайн эрүүл мэндийн төвд бүртгэлтэй даатгуулагчид жор олгох
-Дээрх журмын дагуу эмийн үнийн хөнгөлөлтийн үйлчилгээг ялангуяа зорилтот бүлгийн даатгуулагчдад тэгш, хүртээмжтэй хүргэхэд анхаарах, холбогдох арга хэмжээг авах
-ДЭМБ, ЭМЯ-аас гаргасан зөвлөмжийн дагуу өрх, сумын эрүүл мэндийн төвийн болон нарийн мэргэжлийн эмчийн байнгын хяналтад байдаг, өөртөө үйлчлэх чадваргүй 70 буюу түүнээс дээш насны өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хэвтэрт байгаа иргэдэд шаардлагатай тохиолдолд эмийн цахим жорыг эрүүл мэндийн төв дээр ирүүлэхгүйгээр бичих, жорын мэдээллийг ЭМД-ын цахим жорын системд тухай бүр үнэн зөв бүртгэх, мэдээлэх
-Шаардлагагүй жор бичилтийн тоог бууруулах, эмийн зохистой хэрэглээг хангах үүднээс эмийн сантай хамтын ажиллагааг сайжруулахыг чиглэл болголоо.
Эрүүл мэндийн даатгалын байгууллага нь цаашид зөрчил, дутагдал гаргасан эрүүл мэндийн төв, эмч нарыг удирдах дээд байгууллага болон ёс зүйн хороонд нь мэдэгдэх, олон нийтэд зарлах, цахим жорын системд нэвтрэх эрхийг цуцлах, даатгалын санд учруулсан төлбөрийг төлүүлэх, даатгалын гэрээг түдгэлзүүлэх, цуцлах, холбогдох хуульд заасан хариуцлага тооцох зэрэг шат дараалсан арга хэмжээг хариуцлагатайгаар авч хэрэгжүүлэх болно.

Categories
мэдээ нийгэм

“Монгол наадам цогцолбор”-ын хилийн цэсийг баталгаажуулна

“Монгол наадам цогцолбор”-ын асуудлаар Засгийн газрын 109 дүгээр батлагдсан тогтоолын дагуу Ажлын хэсэг лхагва гарагт /2020.04.15/ хуралдаж цаашид шийдвэрлэх ажлуудаа тодорхой болгов.

Нийслэлийн Засаг даргын 2017.11.24-ний өдрийн А/890 дугаар захирамжаар “Монгол наадам цогцолбор” ОНӨТҮГ-т олгогдсон улсын тусгай хэрэгцээний газрын давхцалын асуудлыг шийдвэрлэх талаар санал, дүгнэлт боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсэг Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежер Т.Гантөмөрөөр ахлуулан байгуулагдаж 2 жил гаруй хугацаанд ажиллаж, Монгол Улсын Засгийн газын 2015 оны 456 дугаар тогтоолоор олгосон 12,582 га улсын тусгай хэрэгцээний газрын давхацлыг арилган, Засгийн газрын 2020.03.25-ны өдрийн 109 дүгээр тус тогтоолоор шинэчлэн батлуулсан юм.

Цаашид шийдвэрлэх дараахь ажлуудыг Ажлын хэсэгт үүрэг чиглэл болгон даалгажээ.

1. Шинэчлэн боловсруулсан Хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголыг Засгийн газарт өргөн барихтай холбогдуулан НИТХ-ын Тэргүүлэгчдэд өргөн барих бэлтгэл ажлыг хангах.

2. “Монгол наадам цогцолбор” ОНӨТҮГ Улсын тусгай хэрэгцээний газрын эргэлтийн 50 цэгийн бэхэлгээ хийж, хилийн цэсээ баталгаажуулах.

3. Тусгай хэрэгцээний хилийн цэс дотор үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгж, иргэний үйл ажиллагааг журамлах, одоогийн барилгажсан хэмжээг тэлэхгүйгээр хязгаар тогтоох.

4. БХБЯ, ГЗГЗЗГ, Нийслэл, Төв аймагтай “Тусгай хэрэгцээний газар эзэмшил, ашиглалтын гурвалсан гэрээ” байгуулах.

5. Улсын тусгай хэрэгцээний газартай давхцал үүссэн Төв аймгийн Аргалант сумын 372 иргэний гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар өмчилсөн газрын байршлыг шилжүүлэхэд шаардагдах 15,9 сая.төгрөгийг шийдвэрлүүлэх.

6. Нийслэлийн СХД-ийн нутаг дэвсгэрт хамаарах 565,8 га газрыг мэдээллийн санд бүртгэх, шинэчлэл хийх.

Ирэх долоо хоногт Ажлын хэсэг дахин хуралдаж, явц, үүргийн биелэлтийг хэлэлцэхээр болсон байна.

Categories
мэдээ нийгэм онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Д.Нямхүү: Манай улсад коронавирусийн 31 дэх тохиолдол бүртгэгдлээ

ХӨСҮТ-ийн ерөнхий захирал Д.Нямхүү: ХӨСҮТ-д тусгаарлагдсан нэг ...

ЭМЯ-наас коронавирусийн халдварын талаар цаг үеийн мэдээлэл хийж байна. ХӨСҮТ-ийн ерөнхий захирал Д.Нямхүү, “2020 оны IV сарын 15-нд ХӨСҮТ-д болон Монгол Улсад сэжигтэй тохиолдол бүртгэгдээгүй. Өчигдөр 84 хүнд шинжилгээ хийлээ. “Алтанбулаг” боомтод ажиллаад ирсэн эмч, ажилтан тээврийн жолооч 44 хүнд шинжилгээ хийхэд коронавирус илрээгүй.

Эмчлэгдэж гарсан таван хүний биеийн ийлдэст эсрэг бие илэрсэн. Тиймээс үргэлжлүүлэн тандан хянаж байна. ХӨСҮТ-д 245 хүн эмчилгээ тандалт үргэлжилж байна. Сонгдо эмнэлгийн хоёр иргэнээс эсрэг биет илрээгүй. Эсрэг бие гэдэг бол хүний биед гадны биет орж ирэхэд үүсдэг. Эсрэг бие үүссэн байхад вирус арилсан ч хүний биед үлддэг. Энэ бол вирус биш дархлалын системд байдаг армийн нэг хэсэг гэсэн үг. Энэ эсрэг биетийг бид хянаж байдаг. Эсрэг бие бол вирус биш. Тухайн вирусийг таньдаг эсрэг биет гэсэн үг. Харин ОХУ-аас ирээд “Амар” зочид буудалд тусгаарлагдаж байсан нэг иргэнээс коронавирус илэрлээ. Ингэснээр манай улсад 31 дэх тохиолдол бүртгэгдлээ” гэв. Мөн ЭМЯ-ны Тандалт, шуурхай удирдлагын хэлтсийн дарга Д.Нарангэрэл, “Дэлхий нийтээр коронавирусийн халдвараар ихэвчлэн 18-35 насныхан өвчлөх хандлагатай байна. Монгол Улсын хувьд улсын хэмжээнд эмнэлгийн ажиглалтад 1669 хүн байгаа бөгөөд тусгаарлах байранд буй иргэдэд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг хэвийн үзүүлж байгаа. Иргэдийн зүгээс гэр хорооллын иргэд амны хаалт зүүхгүй байна гэх гомдол мэдээллийг ирүүлжээ. Иймд амны хаалтыг тогтмол зүүхийг дахин зөвлөлөө.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Г.Ариунбуян: Манай улс дотооддоо халдварыг алдаагүй цөөхөн улсын нэг. Гэвч бид тайвширч болохгүй

Онцгой байдлын ерөнхий газрын тэргүүн дэд дарга, бригадын генерал Г.Ариунбуянтай ярилцлаа.

-“Сонгдо” эмнэлгээс халдварын хоёр сэжигтэй тохиолдол илэрсэнтэй холбоотойгоор урьд шөнө нийтээрээ нэлээд түгшүүртэй хонолоо. Та бүхэн ч гэсэн өндөржүүлсэн байдалтай ажиллав уу?

-Өчигдөр (уржигдар) үдээс хойш Улаанбаатар “Сонгдо” эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байсан хоёр хүнээс сэжигтэй шинж тэмдэг илэрсэн. Үүний дагуу ХӨСҮТ-өөс тусгай баг очиж ажилласан. Тухайн хоёр иргэн түргэвчилсэн оношлуураар “эерэг” гарсан байсан. Ингээд ХӨСҮТ-өөс нарийвчилсан PCR шинжилгээг хийж шөнө 01:50 цагт уг түргэвчилсэн шинжилгээний хариу үгүйсгэгдсэн.

Тухайн үед мэдээллийг авсан даруй холбогдох байгууллагууд эмнэлгийг хамгаалалтад авч халдвар хамгааллын дэглэмийн нөхцөл байдал үүссэн үед хариу арга хэмжээ авах чиглэлийн дагуу ажилласан. Нэлээн санаа зовж байсан. Харин нөхцөл байдал харьцангуй гайгүй өнгөрлөө.

-Гэхдээ ийм нөхцөл байдал хэзээ ч үүсэхийг үгүйсгэхгүй?

-Энэ нөгөө талаасаа бидэнд өгч буй сануулга дохио гэж бодож байгаа, Тиймээс бэлтгэл байдлаа илүү сайн хангах, хариу арга хэмжээг илүү нарийвчилж төлөвлөж авч хэрэгжүүлэх шаардлага гарч байна. Иргэд ч гэсэн гадуур гарах, олны хөлийн газраар явах зэрэг нь ямар эрсдэл дагуулж болохыг ойлгосон байх.

-Шинжилгээний хариу батлагдтал эмнэлгийг хаасан байсан уу. Хэчнээн хүмүүсийг тусгаарлалтад аваад байсан бэ?

-Анхны мэдээлэл ирсний дагуу эмнэлгийг тусгай хамгаалалтад авч сэжигтэй хоёр хүний нэгийг эмнэлэгт нь, нөгөөг нь ХӨСҮТ-д тусгаарласан. Сэжигтэй тохиолдолтой хамгийн ойрын болон дам хавьтлыг тогтоох талаар хууль хяналтын байгууллагууд ажилласан.

Холбогдох мэдээллийг авч, ойр хавьтлыг тогтоож тусгаарлах, шинжилгээнд хамруулах ажлыг цаг алдалгүй зохион байгуулсан.

-Тусгаарлаад байсан иргэдийг гаргасан уу. Эсвэл үргэлжлүүлэн тусгаарлаж байна уу?

-Хоёр сэжигтэй тохиолдол бол уушгины хатгалгаа гэсэн оноштойгоор эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байсан. Шинжилгээний хариу сөрөг гарсан учраас тусгаарлах шаардлагагүй гэж эрүүл мэндийн байгууллагаас үзсэн. Тиймээс эмнэлгийн үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байна.

-Өндөр настны ач хүү сэжигтэй тохиолдол байж болохоор байгаа. Түүнийг тусгаарлалтаас бас гаргасан уу?

-Ач хүүгийн хувьд Улаан-Үд рүү хоёрдугаар сарын 23-27-ны хооронд яваад ирсэн байсан. Тэр үед нь тухайн бүс нутагт халдварын тохиолдол бүртгэгдээгүй, байдал тайван байсан гэсэн үг. Тэгээд ч явж ирээд бараг хоёр cap болж байгаа учраас халдвартай байсан бол хангалттай шинж тэмдэг илрэх хугацаа өнгөрсөн.

Тиймээс тусгаарлах шаардлагагүй гэж үзсэн байгаа. Хэрэв шинжилгээгээр баталгаажсан бол бид бэлэн байдлын зэрэгт шилжиж, хөл хориог тогтоох, автомашины хөдөлгөөнийг хязгаарлах, шаардлагатай нөөцүүдийг дайчлах зэрэг дараагийн ажлын бэлтгэлээ бол хангаж байсан.

-Саяхан автомашины хөдөлгөөнийг хязгаарлах талаар ярьж байгаад намжсан. Энэ асуудал юу болсон бэ?

-Ач хүүгийн хувьд Улаан-Үд рүү хоёрдугаар сарын 23-27-ны хооронд яваад ирсэн байсан. Тэр үед нь тухайн бүс нутагт халдварын тохиолдол бүртгэгдээгүй, байдал тайван байсан гэсэн үг. Тэгээд ч явж ирээд бараг хоёр cap болж байгаа учраас халдвартай байсан бол хангалттай шинж тэмдэг илрэх хугацаа өнгөрсөн. Тиймээс тусгаарлах шаардлагагүй гэж үзсэн байгаа.

Хэрэв шинжилгээгээр баталгаажсан бол бид бэлэн байдлын зэрэгт шилжиж, хөл хориог тогтоох, автомашины хөдөлгөөнийг хязгаарлах, шаардлагатай нөөцүүдийг дайчлах зэрэг дараагийн ажлын бэлтгэлээ бол хангаж байсан.

-Саяхан автомашины хөдөлгөөнийг хязгаарлах талаар ярьж байгаад намжсан. Энэ асуудал юу болсон бэ?

-Урин дулаан цаг ирж байгаатай холбоотойгоор иргэд гадуур хүүхдээ дагуулж явах зэрэг хедөлгөөн нэмэгдсэн. Мэргэжлийн байгууллагуудаас өгч буй зөвлөмжийг дагаж мөрдөхгүй байх, амны хаалтаа зүүхгүй, нийтийн соёлыг дагаж мөрдөхгүй байх зэрэг хандлага илэрсэн. Үүнээс болгоомжлох үүднээс автомашины хөдөлгөөнийг тэгш, сондгойгоор зохицуулах арга хэлбэрийг сонговол яасан юм гэсэн саналыгУлсын онцгой комисст тавьсан.

Энэ асуудлыг Улсын онцгой комиссоос хэлэлцээд одоохондоо нөхцөл байдал хүндрээгүй байгаа учраас нийгмийн хэвийн амьдралыг алдагдахгүйгээр хуучнаар нь явуулъя гэсэн шийдвэрийг гаргасан. Тиймээс энэ санал хүчингүй болсон гэж ойлгож болно.

-Ер нь ийм цар тахлын хэмжээний онцгой нөхцөл байдал өмнө нь үүсэж байсан удаа байхгүй байх. Тийм үү?

-Энэ бол дэлхий нийтийг хамарсан аюулт цар тахал. Өмнө нь N1H1, шувууны ханиад, МЕРС зэрэг өвчнүүд гарч байсан. Тухайн үед төр засгаас тодорхой арга хэмжээнүүдийг авч ажиллаж байсан. Гэхдээ өнөөдрийнх шиг дэлхийн эдийн засагт нөлөөлсөн, үхлийн аюултай өргөн цар хүрээг хамарсан халдвар гарч байгаагүй.

Дэлхийн 213 улсад тархаад байна. Манай улсад бүртгэгдсэн 30 тохиолдол бүгд гаднаас зөөвөрлөгдөж орж ирсэн. Энэ байдлаараа дотооддоо халдварыг тархаагаагүй цөөхөн улсын нэг болж байгаа. Гэлээ гээд бид тайвширч болохгүй. Илүү л хичээж ажиллах ёстой.

Иргэд хариуцлагатай байж, төр засгийнхаа гаргасан шийдвэрийг дагаж мөрдөөсэй гэж чин сэтгэлээсээ хүсэж байна. Улсын онцгой комисс өнөөдрийг хүртэл 17 удаа хуралдлаа. Засгийн газар есөн удаа коронавирусийн халдвартай тэмцэх, эрсдэлийг буруулах чиглэлээр хуралдсан байна. Мөн УИХ-д хоёр удаа халдвартай тэмцэх үйл ажиллагааны талаар танилцуулга мэдээлэл хийсэн байгаа. Ер нь УОК-оос коронавирусийн халдвараас сэргийлэх, эрсдэлийг бууруулах, тэмцэх чиглэлээр хэд хэдэн арга хэмжээг хэрэгжүүлж ажиллаж байна.

Сүүлийн үед олон нийтийн хандлагыг сайжруулах, өөрийгөө болон бусдыг халдвараас хамгаалах соёлыг түгээх тал дээр түлхүү анхаарч ажиллаж байна. Үүний жишээ бол “Маскаа зүүцгээе” аян юм.

Энэ удирдамжийн дагуу аймаг, нийслэлийн засаг дарга, бүх төр болон төрийн бус байгууллага иргэдийн оролцоотой аян явагдаж байна. Иргэд хоорондоо тодорхой зай барьж харьцах хэрэгтэй.

ДЭМБ хоёр метр, 2.5 метрийн зайг зөвлөж байгаа бол Хятадад дөрвөн метр гэсэн зөвлөмжийг ч өгч байгаа. Үүний сацуу тогтмол амны хаалтаа зүүж байх, амны хаалтаа зүүгээгүй иргэдэд аж ахуйн нэгж, төрийн үйлчилгээ, худалдаа үйлчилгээний байгууллага үйлчлэхгүй байх ёстой.

-Гудамжинд явж байгаа хүнд хэн хяналт тавих вэ?

-Ер нь харилцан адилгүй байна. Дэлхий дахинд халдвар тархаж эхлэх үед иргэд амны хаалтаа зүүж, тогтмол гараа ариутгаж эхний хоёр сар идэвхтэй байсан. Харин дулаарсантай холбоотойгоор иргэдийн хандлага одоо суларч байна. Өнөөдрийг хүртэл дотоодоос халдвар илрээгүй.

30 тохиолдол бүгд гаднаас зөөвөрлөгдөн орж ирсэн нь иргэдийн тайвшрах шалтгаан ч болж байна. Манайхаас зургаан удаагийн судалгаа хийсэн.

Судалгаагаар коронавирусийн халдвар гаднаас зөөвөрлөгдөж орж ирээд дотооддоо тархах эрсдэл өндөр байна гэсэн дүгнэлт гарсан. Иймээс үүнд түлхүү анхаарч ажиллаж байна. Иргэд ч гэсэн заавал хэн нэгнээр хяналт шаардлага тавиулахгүйгээр өөрсдөө ухамсраараа амны хаалтаа зүүгээрэй гэж хэлмээр байна.

-Тусгаарлалтаас гарсан 11 иргэн хаяг, утсаа буруу өгсөн гэсэн. Эдгээр иргэдийг тогтоосон уу?

-Эдгээр хүмүүсийн хаягийг тодруулах асуудал бий. Хаягаа буруу, зөрүү мэдүүлэх байдал гарч байна. Үүн дээр Улсын иргэний бүртгэлийн байгууллагатай хамтарч бүгдийнх нь хаягийг тогтоож хариуцлага тооцон гэрийн тусгаарлалтад нь шилжүүлээд байгаа. Ер нь одоо иргэдийн хувьд холбогдох байгууллагаас тавьсан шаардлагыг сайн биелүүлж байгаа.

-Алтанбулагийн боомтоор ОХУ-аас иргэдээ оруулж байгаа юу?

-Хилээр иргэдийг нэвтрүүлэхгүй байгаа. Тусгай үүргийн нислэгээр гэхэд 1,800 гаруй иргэнээ авчраад байгаа. Одоогоор нийтдээ 6200 гаруй иргэн эх орондоо ирээд байна. УОК-ын хуралдаанаар БНХАУ-аас 50 иргэнээ татаж авах ажил өнөөдөр (өчигдөр) явагдаж байна.

ОХУ-д сүүлийн 14 хоногт коронавирусийн халдвар эрчимтэй тархаж байгаа учраас цаашид хүнд нөхцөлд байгаа иргэдээ хэрхэн татаж авах талаар ярьж байгаа. Ер нь гадаадаас 7,800 гаруй иргэн эх орондоо ирэх хүсэлтээ тавьсан. Янз бүрийн л асуудалтай иргэд байна. Гол нь тусгаарлах байрны нөөц зэрэг бусад боломжоо харж байж үе шаттайгаар иргэдээ татаж авах ажлыг хийх болно.

-Гэхдээ иргэдээ татаж авах нь улам л эрсдэл үүсгэх боллоо гэж нийгэмд бухимдал үүсээд байгаа?

-Үнэхээр хүнд байдалд орсон бол иргэдээ татаж авах нь бидний үүрэг. Мэдээж эрсдлийг тооцоолж судалгаа хийсний үндсэн дээр шийдвэрийг гаргах болно.

Цаашдаа иргэдийг авчрахдаа эрсдлээ бодож шинжилгээнд хамруулах шаардлагыг заавал тавина.

-ОХУ-аас ирсэн оюутнууд манайд бүртгэгдсэн 30 тохиолдлын дийлэнх хувийг эзэлж байна. Эдгээр оюутнуудыг шинжилгээнд хамруулж болоогүй юм уу?

-ОХУ хилээ бүрэн хаасан. Нутаг дэвсгэр дээр нь байгаа бусад улсын иргэд хүсэлт гаргавал шууд гаргах бодлого барьж байгаа.

Ямар нэг байдлаар эрүүл мэндийн үзлэг хийх, оношлох, халуун хэмжих зэрэг эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэхгүй байгаа. Энэ талаар Элчин сайдын яамнаас ярьж хөөцөлдөж байгаа ч өөрсдийнх нь дотоод байдал хүндэрсэн болохоор саналыг хүлээж авахгүй байдалтай байна.

-Тэгэхээр учирч болох эрсдлийг урьдаас тооцоолж байжээ?

-Тийм. Тиймээс бид иргэдийг нэг нэгээр нь тусгаарлаж маш нарийн ажилласан. Цаашдаа Гадаад харилцааны яам дахин энэ асуудлыг тавих байх. Ер нь ихэнх орнууд коронавирусийн шинж тэмдэг илрээгүй л бол эмнэлгийн байгууллага хүлээж авахгүй байгаа. Мэдээж холбогдох Элчин сайдын яамдууд бусад оронд ч гэсэн хүсэлт тавьж байгаа боловч боломжгүй гэсэн хариу ирж байна.

-БНСУ-аас иргэдээ татаж авахдаа шинжилгээнд хамруулж байгаа шүү дээ?

-Ганцхан БНСУ-ын Эрүүл мэндийн яамны зүгээс манай улсын маш олон тооны монголчууд ажиллаж амьдардаг учраас энэ байдлыг харгалзаж үзээд шинжилгээнд хамруулах хүсэлтийг хүлээж авсан. Энэ бол маш том давуу тал.

-ОХУ-д халдвартай хоёр оюутан байгаа. Биеийн байдал нь хэр байгаа вэ. Татаж авах талаар яриа гараад байсан?

-Элчин сайдын яам оюутнуудтай холбоотой байгаа. Бид нэгэнт халдвартай нь тогтоогдсон иргэдийг ялангуяа онгоцоор олон хүнтэй хамт авчрах байдлыг дэмжихгүй л дээ. Олон улсын нислэгийн хууль дүрмээрээ ч тэр халдвар авсан д бол тээвэрлэхийг зөвшөөрөхгүй.

-Энэтхэгт 200 гаруй иргэн хүнд байдалд ороод байгаа. Нислэг үйлдэх талаар албаныхан бас ярьж байсан. Энэ тухайд?

-Мэдээж Америк, Испани, Итали, Энэтхэг гээд улсуудад хүнд байдалд байгаа олон хүн байна. Энэтхэг нислэгээ хаачихсан. Тиймээс нислэг үйлдэх боломжгүй байгаа ч нөхцөл байдал хүндэрч байгаа учраас хэрхэн татаж авах талаар яригдаж байна. Мөн Сөүл рүү тусгай үүргийн нислэг үйлдэх ажлыг түр хойшлуулаад байгаа. УОК-оос энэ сардаа багтаад иргэдээ татаж авах боломжтой гэж үзэж байна. Гагцхүү тусгаарлалтын байрны нөөцөөс хамаарч яг хэзээ гэдэг нь тодорхойгүй байна.

-Ер нь тусгаарлах байрны хүртээмж хэр байгаа вэ. Өвчний хоёр дахь давалгаа дөнгөж эхэлж байна гээд байгаа?

-Коронавирусийн халдвар тархсан тохиолдолд эмнэлгийн орны тоог нэмэгдүүлэх талаар эрүүл мэндийн байгууллага ажиллаж аймаг, орон нутгийн эмнэлгүүдийн орны тоог гаргасан. 2,000 гаруй орыг нэн тэргүүнд дэлгэх, цаашдаа шинээр эмнэлгүүдийн судалгааг гаргаж байна.

Мөн Хан-Уул дүүрэгт баригдаж буй шинэ төрөх эмнэлгийг ашиглахаар болж байна. Үүнтэй холбоотой санхүүгийн асуудлыг өнөөдөр Засгийн газрын хуралдаамаар шийдэх байх. Дээр нь хээрийн эмнэлгийг дэлгэх боломжийг судалж байна. Зэвсэгт хүчин, цэргийн байгууллагад байгаа цэргийн зориулалттай эмнэлгийг дэлгэх тооцоо судалгааг хийж байна.

-Цар тахалтай холбоотойгоор иргэд, байгууллагаас нэлээдгүй хандив цугларч байгаа. Хандивыг хэрхэн зарцуулж байна. Эмнэлгийн тоног төхөөрөмжид хэчнээн төгрөг зарцуулав?

-Коронавирусийн халдвартай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр иргэд, төр болон төрийн бус байгууллагуудын зүгээс халуун сэтгэлийн хандив ирсээр байгаа. Энэ бүх хүмүүстээ Засгийн газрын зүгээс болон Онцгой байдлын ерөнхий газрын зүгээс талархлаа илэрхийлье.

Одоогоор 3.9 тэрбум төгрөгийн мөнгөн болон бараа материалын хандив цуглараад байна. 270 гаруй аж ахуйн нэгж, 28 мянга гаруй иргэнээс мөнгөн хандив ирсэн бол 50 гаруй аж ахуйн нэгж байгууллагуудаас бараа материалын тусламж ирсэн.

Эдгээр мөнгөн хандивыг Шадар сайдын буюу УОК-ын даргын баталсан түр журмын дагуу тэргүүн фронтод ажиллаж байгаа эрүүл мэнд, мэргэжлийн хяналт, цагдаа, хил хамгаалах байгууллага, онцгой болон бусад албан хаагчдын хувцас, хамгаалах хэрэгсэл, тодорхой хэмжээний ажлын урамшуулал зэрэгт зарцуулаад явж байна. Одоогоор 1.6 тэрбум төгрөгийг яг энэ зориулалтаар ашигласан.

Дээр нь эрүүл мэндийн байгууллагын техник тоног төхөөрөмжийн чадавхыг бэхжүүлэх чиглэлээр 900 орчим сая төгрөгийг зарцуулж байна.

Нэг удаагийн хамгаалах хэрэгсэл бус дараа нь эмнэлэгтээ үлдэж ард түмэндээ хэрэгтэй байх үүднээс нэн дутагдаж буй зүрхний аппарат хоёр ширхэг, ЭКМО аппарат нэг ширхгийг авах асуудлыг шийдсэн. ЭКМО аппаратыг угсрах, дагалдах хэрэгсэл зэрэг ороод 450 сая төгрөг бол зүрхний аппарат нь нэг бүр нь 120 сая төгрөгийн өртөгтэй юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Сурагчдын теле-хичээлд үнэлгээ хийж чанар хүртээмжийг сайжруулна

НЗДТГ-тай НҮБ-ын Хүүхдийн Сангаас хамтран хэрэгжүүлж буй төсөл хөтөлбөр болон COVID 19 вирусийн тархалтыг зогсоох хариу арга хэмжээний талаар санал солилцох, цаашдын хамтын ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлж, нэн шаардлагатай ажлуудыг эрэмбэлэх зорилгоор Нийслэлийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа НҮБ-ын Хүүхдийн сан (UNICEF)-ын Суурин төлөөлөгч ноён Алекс Хайкенсыг хүлээн авч уулзлаа.
НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Монгол дахь салбар нь цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбогдуулан эрүүл мэндийн салбарт COVID 19 вирусээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр контент боловсруулан нийгмийн сүлжээгээр түгээх, эрүүл мэндийн ажилтнуудад шаардлагатай тоног төхөөрөмж болон хамгаалах хэрэгсэл олгох, боловсролын салбарт теле хичээлийг зохион байгуулахад техникийн дэмжлэг үзүүлэх ажлуудыг хэрэгжүүлээд байна. Түүнчлэн сургуулийн үдийн цай гол хоол тэжээл нь болж байсан эмзэг бүлгийн хүүхдүүд болон 24 цагийн цэцэрлэгт хамрагдаж байсан хүүхдүүдэд илүү анхаарал халамж хэрэгтэй тул тэдний хэрэгцээ, нөхцөл байдлыг үнэлэх түргэвчилсэн үнэлгээг хийж, шаардлагатай арга хэмжээг авч хэрэгжүүлээд байна. Мөн тус байгууллага нь 2019 онд Агаарын бохирдлын эх хүүхдийн эрүүл мэндэд үзүүлж буй сөрөг нөлөөг бууруулах хөтөлбөрийн хүрээнд Эрүүл мэндийн төвүүдийн чадавхыг бэхжүүлэх, хүүхдийн өвчлөлийн цогц менежментийг хөгжүүлэх, бэлэн байдлын төлөвлөлтийг нэмэгдүүлэх, дотор орчны агаарын чанарыг сайжруулах, олон нийтийн мэдлэгийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр олон талт үйл ажиллагаа зохион байгуулснаа танилцуулсан юм.

Уулзалтын үеэр Нийслэлийн Засаг даргын Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын асуудал хариуцсан орлогч Ш.Анхмаа нь НҮБ-ын Хүүхдийн Сангаас хэрэгжүүлж байгаа үйл ажиллагааг сайшааж, талархал илэрхийлэхийн зэрэгцээ хэд хэдэн чиглэлээр хамтран ажиллах саналаа илэрхийлэв. Тэрээр “Эрүүл мэндийн салбарын бэлэн байдлыг сайжруулах ажлыг зөвхөн Сонгинохайрхан, Баянзүрх дүүргээс гадна бүх дүүрэгт хэрэгжүүлэх, нийслэлийн боловсролын салбарын бэлэн байдлыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр 2-3 нөхцөл байдалд үндэслэн төлөвлөгөө гаргахын тулд судалгаа хийх, теле хичээлд үнэлгээ хийж, зөвлөмж боловсруулах, Баянхонгор аймагт утааг бууруулах зорилгоор хэрэгжүүлсэн утаагүй гэрийн сайн туршлагыг нийслэлд түгээн дэлгэрүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах нь нэн чухал байна” гэж хэллээ. Эдгээр саналуудыг НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн суурин төлөөлөгч ноён Алекс Хайкенс бүрэн дэмжиж байгаагаа илэрхийлээд “Нийслэлийн эрүүл мэнд, боловсролын салбарт хамтын ажиллагаагаа нэмэгдүүлэх болно” гэв.

Цаашид талууд дээрх асуудлаар долоо хоног тутам мэдээллийг бичгээр солилцож, яаралтай үед хариуцсан ажилтнууд шууд холбогдож байхаар шийдвэрлэлээ.

Тус уулзалтад НЗДТГ-ын Нийгмийн бодлогын хэлтсийн дарга Ц.Уртнасан, Төсөл, хөтөлбөр хяналт, зохицуулалтын хэлтсийн мэргэжилтэн Б.Золзаяа болон НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн Агаарын бохирдол, байгаль орчны хөтөлбөрийн менежер С.Алтанцэцэг, Орон нутгийн хөгжлийн асуудал хариуцсан хөтөлбөрийн мэргэжилтэн Б.Тунгалаг нар оролцов.

Categories
мэдээ нийгэм

Инфографик: “Азийн ойн хамтын ажиллагааны байгууллагыг үүсгэн байгуулах тухай хэлэлцээр” соёрхон батлах тухай хуулийн танилцуулга

Улсын Их Хурлын 2019 оны намрын ээлжитчуулганаар хэлэлцэж баталсан хууль тогтоомжийн талаарх танилцуулга, инфографикийг уншигч та бүхэнд цувралаар хүргэж байгаа билээ.

Энэ удаа : “Азийн ойн хамтын ажиллагааны байгууллагыг үүсгэн байгуулах тухай хэлэлцээр” соёрхон батлах тухай хуулийн танилцуулга, инфографикийн хамт хүргэж байна.

Монгол Улсын Засгийн газраас 2019 оны 09 дүгээр сарын 25-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн “Азийн ойн хамтын ажиллагааны байгууллагыг үүсгэн байгуулах тухай хэлэлцээр” соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг Улсын Их Хурлын 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн баталлаа.

Ойн асуудлаарх НҮБ-аас гарсан тогтоол, шийдвэр, цөлжилттэй тэмцэх тухай, биологийн төрөл зүйлийн тухай болон уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай зэрэг олон улсын конвенцын заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Азийн орнууд ойн санг нэмэгдүүлэх, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тулгарч буй бүс нутгийн улс орны үндэсний чадавхийг бэхжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах зорилгоор Азийн ойн хамтын ажиллагааны байгууллагыг үүсгэн байгуулахад санал нэгдсэн. Энэ хуулийн зорилт, хууль зүйн үндэслэл нь Монгол Улс Азийн ойн хамтын ажиллагааны байгууллагын “Оролцогч Тал” буюу бүрэн эрхт гишүүнээр элсэн, тус байгууллагын шийдвэр гаргах эрх бүхий Ассамблейд төлөөллөө томилон хэлэлцээрээр тодорхойлсон бодлого, зорилго, арга хэмжээний хэрэгжилтийг ханган ажиллах боломжийг хуульчлахад чиглэж байна. Хэлэлцээр соёрхон батлах тухай хууль нь 1 зүйлтэй.

Монгол Улс тус байгууллагад нэгдэн орсноор гишүүн орнуудтай бүс нутгийн ойн салбарт хамтран ажиллаж, орчин үеийн дэвшилтэт технологи арга хэмжээг нэвтрүүлэх, ойн тогтвортой менежментийг боловсронгуй болгохын зэрэгцээ мэргэжилтэй боловсон хүчин бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх, сургалтад хамруулах замаар Монгол Улсын ойн салбарын боловсон хүчний нөөцийг бүрдүүлэхэд чухал хувь нэмэр болно.

Хуулийн төсөл батлагдсанаар ойн салбарын гадаад хамтын ажиллагаа өргөжин тэлж, олон талт хамтын ажиллагаанд өргөнөөр оролцох боломж нээгдэх бөгөөд ойн тогтвортой менежментийг хэрэгжүүлснээр экологи, нийгэм, эдийн засгийн илүү таатай боломж бүрдэнэ.

Энэхүү хууль нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Олон улсын гэрээний тухай хууль, Хууль тогтоомжийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжтой нийцэж байна. шинээр өөр хууль боловсруулах, бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, хүчингүй болгох шаардлага үүсээгүй болно.

Categories
мэдээ нийгэм

Урьдчилан сэргийлэх сурталчилгааны наалт байршуулан ажиллаж байна

93305517_223474548874436_8448340330683564032_n-6uoz6e7uw67hoh2u4djep7k5980gcbsbxyst7ly55xc.jpg

Нийслэлийн Онцгой байдлын газраас “Эелдэг харьцааг хэвшүүлье” аяныг зохион байгуулж байгаатай холбогдуулан Сүхбаатар дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсээс иргэдэд коронавируст халдвар болон ой, хээрийн түймрээс урьчилан сэргийлэх уриалга бүхий сурталчилгааны наалт байршуулан ажиллаж байна.

“Эрсдэлийг бууруулж, маскаа зүүцгээе”, “Их хотын соёлыг хэвшүүлье” сэдэвт хоёр төрлийн сурталчилгааны наалтыг дүүргийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа 188 төрийн болон төрийн бус байгууллага, 95 аж ахуйн нэгж, худалдаа үйлчилгээний газруудын барилга байгууламж, 135 орон сууцны орц гарцанд байршуулан ажиллалаа. Нэгдсэн арга хэмжээ энэ сарын 20-ныг хүртэл үргэлжлэн явагдана гэж НОБГ-ын Сүхбаатар дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсээс мэдээллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Баянхошууны тойргийн уулзвар дээр ноцтой авто осол гарчээ

Сонгинохайрхан дүүргийн VII хорооны нутаг дэвсгэр, Баянхошууны тойргийн уулзвар дээр 21:35 цагт “Hyundai Ston Truck” маркийн автомашин нь “T.Prius-30”, “T.Rumion”, “Daihatsu terois”, “T.Prius-20”, “T.Prius-20”, “H.Sonota-7” маркийн зургаан автомашиныг мөргөсөн томоохон осол гарчээ. Уг ослын улмаас 41 настай эмэгтэй О гэмтсэн бол дээрх машинд зорчиж явсан бусад хүмүүс хүнд гэмтэл аваагүй байна. Осол гаргасан жолоочийн хувьд архи согтууруулах ундааны төрлийн зүйл хэрэглээгүй бөгөөд тухайн жолооч самбаачлах хугацаа гаргаж амжилгүй “шок”-ийн байдалд орсон гэдгийг албаныхан хэлж байна.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Манай эрх баригчид коронагаар далимдуулж банк тонохоор шийджээ

В.Путин “COVID-19”-өөр далимдуулж эрх мэдлээ мөнхжүүлэх гэж улайрсан дэлхийн удирдагчаар тодроод байна. Тэр зөвхөн цар тахлын үеэр ч биш, ер нь л улсдаа мөнхийн ноён суух санаархлаа ажил болгосоор яваа удирдагч л даа. За энэ ч яахав бусдын хэрэг. Манайд байдаг шавь нар нь цар тахлыг далимдуулсан элдэв үйлдэл гаргах боллоо гэж хэлэх гээд л мань эрийг жишээлсэн юм. Путиныг дуурайж цээж нүцгэн морь унаж, буу үүрч, булчингаа гайхуулдаг нөхөд цар тахлын үеэр хэрээс хэтэрсэн санаархлаа ил гаргаад эхэллээ. Зарим нь бүр эрх мэдлийг төвлөрүүлнэ, дайн дажинтай үед нийгмийн сүлжээ дэмий гэж удаа дараа мэдэгдэх болов. “Одоо засагладаг цаг, дуугүй засаглуул” гэх мэтээр өндөр дуугаар сүржин мэдэгдэл хийгээд суугаа анзаарагдах юм. Дуртай цагтаа нийгмээр нь хорио тавьж, дуртай цагтаа хориогоо нээж ч байх шиг. Шуудхан хэлэхэд нийгмийн туршилтууд хийгээд эхлэв үү гэсэн хар төрж байна.

Төр засаг баригчид олдог хэд нь өдрөөс өдөрт багассаар яваа иргэдээ, туйлдаж хэцүүдсэн эдийн засгаа бодсон шийдвэр гаргаад байна уу гээд харахаар нэг л биш ээ. Том компаниуд нь ажилчдаа олноор нь халахаас аргагүйд хүрснээ “Эдийн засагт сөрөг мессэж болно” гэсэн эх оронч хандлагаар ил дэлгэхгүй мачийж, хаалгаа барьсан жижиг дунд компаниудын тоо хөшигний ард хэдэн арваараа чимээгүйхэн нэмэгдэж байхад манай дээдчүүл компаниудыг төдийгөөс өдий хүртэл санхүүжүүлж, бизнесээ хийхэд нь дэм болж ирсэн банкуудаа боомилохоор улайрч байна. Сангийн сайд лав банкуудыг хилэнтэйгээр хэдэнтээ занасан. Ерөнхий сайд олны өмнө мэдэгдэл хийхдээ “Болохгүй бол та нарыг өвтгөнө шүү” гэсэн утгатай заналхийллийг банкуудад хаяглана лээ. Товчхондоо манай эрх баригчид банкууд руу дуу дуугаа авалцан дайрч байна.

Сүүлд гэхэд УИХ-ын дарга тогтоолоор авах арван арга хэмжээг зарласныг уншигчид санаж суугаа байх. Тогтоол гаргаж хэрэгжүүлэх арга хэмжээнүүдэд зээлийн хүү, хадгаламжийн эх үүсвэрийн зардлыг бууруулах гэсэн шийдэл бий. Өнөө шийдлээ “Банкны өөрийн эх үүсвэрээс олгосон 500 сая хүртэлх төгрөгийн үндсэн төлбөрийн үлдэгдэлтэй зээлийн хүүний хувийг бууруулах, хөнгөлөх” гэж тодотгосон байна лээ. За тэгээд жижиг дундуудад хандсан зээлийн батлан даалтын дээд хязгаарыг бууруулан тогтоох, банкны салбарын шинэчлэлийг эрчимжүүлэх хүрээнд олон нийтийн хяналттай харилцагчдад хүртээмжтэй, ашигтай банкны тогтолцоог бий болгох, мөнгө хүүлэлтийг хязгаарлах замаар зээлдэгчийн эрхийг хамгаалах эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх гэх мэт гарц шийдлүүдийг танилцуулсан. Нэг хүнд ногдох хувь эзэмшлийг зааж өгч, зээлийн хүүгийн хэмжээг тогтоох юм даг уу даа. Ухаандаа манай төр жамаарааа яваа хувийн хэвшлийн бизнес рүү ханцуй шамлан орж, дүрэм журмыг нь өөрсдийнхөө хүслээр зохиож өгөхөөр хатуу шийдсэн бололтой. Энэ тэмцлийг нь өдөөж, дөгөөж яваа хүмүүсийг анзаарах нь ээ хөрөнгийн биржийн хэдэн дилер, даатгалын компанийн захирал голдуу нөхөд, том зээл авсан улстөрийн угшилтай компанийн захирлууд гээд гурав ангилчихмаар харагдах юм.

Санхүүгийн зах зээлийг банк, хөрөнгийн бирж, даатгал гэж гурав ангилдаг. Хөгжингүй улсад сая онцолсон хувьцаа, даатгал, банк тулгын гурван чулуу мэт адил оролцоотой байдаг бол хөгжиж яваа манайх шиг улсад арай өөр өнгө ажиглагддаг. Жишээ нь, манай улсад гэхэд төдийгөөс өдий хүртэл банк нь түлхүү хөгжсөн онцлог бий. Банкнаас бусад нь хөгжих бололцоо боломж хумигдмал явсаар гучин жилийг үдсэн, ерөөс хөгжиж тэлсэн нь ганц банк, банкны салбар нь хөгжихдөө дэлхийн хэмжээнд цойлж чадсан гэж эдийн засагчид онцолдог. Хөрөнгийн зах, даатгал цойлох цагтаа хөгжиж дэвжих нь тодорхой. Гэхдээ өнөөдөр гэнэтхэн цойлоод хөгжчих боломжгүйг өнгөрсөн гучин жилийн түүх маань хэлээд өгч байна.

Банк, хөрөнгийн бирж, даатгал гурав хүмүүсийн мөнгийг өсгөж, зах зээлийг тэлж, эрсдэлээс хамгаалж, ажлын байрыг бий болгодог гол индэр. Хүн төрөлхтөн төдийгөөс өдий хүртэл энэ гурвыг ашиглаж хөрөнгөтэй мөнгөтэй, ахуйтай амьжиргаатай, эрсдэлгүй тайван амьдарсаар ирсэн нь түүхийн үнэн. Цаашдаа ч ингэж аж төрөх нь хэтэрхий тодорхой хэрэг. Шуудхан хэлэхэд хүмүүс мөнгөө өсгөж, хөрөнгөө арвижуулах гэж энэ зах зээлүүдэд ханддаг. Өнөөхөндөө энгийн иргэдэд мөнгөө өсгөх ганц л найдвартай индэр байна. Тэр нь банк. Банкинд мөнгөө хадгалуулж өсгөж үржүүлэхээс өөр аятай боломж өнөөхөндөө алга.

Хувьцаа худалдаж аваад мөнгөө өсгөх боломж байна уу гэсэн асуулт тавиад харъя. Хөрөнгийн зах зээлд мөнгөө хийгээд хожсоноосоо хохирсон нь их. Хамгийн наад захын, сонгодог гэж тодорхойлж болох жишээ хэлье. Монголдоо урдаа барьдаг гэж хэлж болох Улсын их дэлгүүрийн хувьцааг худалдаж авлаа гэж төсөөлье. Өнгөц харахад бол Улсын их дэлгүүр шиг ашигтай ажилладаг газар үгүй. Метр квадрат талбайн түрээсийн төлбөр нь хамгийн өндөр гэж нийслэлдээ шагшигддаг газар.

Тэр том дэлгүүр зөвхөн түрээсээсээ өчнөөн мөнгө олох боломжтой гэдгийг тооны ухаанд нэвтрээгүй, нэмж хасах үйлдэл хийчихдэг жирийн нэгэн багцаалдаад таачихна. Гэтэл нидэр дээрээ Улсын их дэлгүүр ашиггүй ажилладаг гэсэн тайлан баланс гаргаж, хамаг ашгийг нь “Номин” хамж авсаар өнөөг хүрсэн. Ашиггүй ажилласан гэсэн тайлан гаргачихаар хувьцаа эзэмшигчид нь ногдол ашиг авч чадахгүй нь ойлгомжтой. Төдийгөөс өдий хүртэл яг ийм шалтаг тайлбараар Улсын их дэлгүүрийн хувьцаа эзэмшигчид ногдол ашиг авч чадахгүй шүүхээс шүүхийн хооронд зүдэрч яваа нь гашуун ч гэлээ үнэн бодитой кейс. Хариуцлага тооцох ёстой газрууд нь илт улайрсан ийм үйл явдлыг харахаас хэтрэхгүй яваа нь бас бодитой үнэн. Санхүүгийн зохицуулах хорооноос шүүхэд ханддаг ч асуудал хувьцаа эзэмшигчдийн талд шийдэгдэж, эгэл жирийн иргэд ашиг хүртсэн жишээ лав л өнөөхөндөө алга.

Даатгалын салбар хөгжихгүй байна гэж ирээд өчнөөн шалтгаан ярьдаг. Даатгал хөгжвөл уг нь гэж ирээд өчнөөн сайхан тайлбар жишээ жагсаадаг. Гэхдээ үндэстний сэтгэлгээ гэж яаж ч нөлөөлөх гээд сууриасаа ганхаж өгдөггүй зүйл байна. Амны билгээс ашдын бэлгэ гэж ярьдаг монголчуудын хувьд амь насны даатгал, хорт хавдрын даатгалд даатгуулах соёл, дадал суутлаа өдий. Амь насаа даатгуулсны маргааш машинтай явж байгаад осолдвол яах юм, хорт хавдрын даатгалд хамрагдсаны дараа гайтай өвчин тусчихвал яах билээ гэж болгоомжлоод даатгалд сайн дураараа мөнгө зарахгүй ард түмэн гэчихэд хэтрүүлэг болохгүй. Даатгалын салбар хөгжихгүй өнөөг хүрсэн цаад том шалтгаан нь энэ. Төрөөс хууль гаргасан тулдаа жолооч нар даатгалын мөнгө гэж хэдэн төгрөг дуртай дургүй төлж яваа. Жолоочийн хариуцлагын даатгал, орон сууцны зээлийн даатгал гэх мэт цөөн нэр төрлийн хэрнээ олныг хамарсан албан журмын даатгал дээр даатгалын салбар амьдарч байгаа нь булзах аргагүй үнэн л дээ.

Ер нь тэгээд улс орнуудын зах зээлийн багтаамж гэж анзаарч харахаас аргагүй онцлог байна аа. Манайх шиг жижиг зах зээлд санхүүгийн зах зээлийн гурван тулгуур цугаараа нэгэн зэрэг ашиглагдах боломж тун бага гэж хэлэх эдийн засагч бий. Өнгөрсөн гучин жилээ эргээд харахад ганцхан банкны салбар ном жамаараа хөгжөөд өнөөг хүрсэн нь цаанаа ийм шалтгантай байх.

Монголчууд төдийгөөс өдий хүртэл банкинд мөнгөө хадгалуулж, өгөөж ашгийг нь хүртсээр ирсэн. Хурааж хуримтлуулсан хэдийнхээ хүү ашгаар амьдралаа давгүй авч яваа өчнөөн монгол байгаа. Тэр утгаараа эрх баригчдын банкны салбар руу дайрсан хандлага шийдвэр болж хэрэгжээд эхэлбэл олон мянган монгол хохирно. Мэдээж хэн ч мөнгө, түрийвчинд нь халдаад эхэлбэл зүгээр суухгүй. Попрол, худлаа амлалт, авлига гээд эрх баригчдын хэцүү бүхнийг тэвчсээр ирсэн монголчууд банк руу халдсан шийдвэр хэрэгжээд эхэлбэл нам гүм суухгүй л болов уу. Тэгэхээр чоно борооноор гэдэг шиг цар тахлыг далимдуулж банк руу дайрах санаархлаа зогсоовол яасан юм бэ, эрх баригчид аа. Банк руу дайрч өөрсдийгөө болон эрх ашиг нэгтэй бүлэглэлээ банкинд хувьцаатай болгох гэсэн шунахайрал чинь хэрээс хэтрээд байна. Хамгийн хошин нь юу гээ. Их мөнгө эргэлддэг цөөн салбарын нэг болох банк руу шунамхайрч дайрсаар ирсэн урьдын санаархлаа тахлаар далимдуулж сонгодог дээрэм болгох гэж яваа эрх баригчдын цаад санаа түмэн олонд ил тод уншигдаад байна.