Month: April 2020

Монголын Ардчилсан хувьсгалын хөдөлгөөний удирдагчдын нэг С.Зориг 1962 оны эл өдөр мэндэлж байв. 1998 оны 10 сарын 2-ны хар өдөр С.Зоригийг гэрт нь олон удаа хутгалж амь насыг нь бүрэлгэсэн билээ. Түүнээс гурав хоногийн дараа түүнтэй салах ёс гүйцэтгэхээр 30000 хүн цуглаж, эх орон даяар бүх нийтийн гашуудал зарлаж, Монголын ард түмэн хайрт хүүгийнхээ хойноос эмгэнэн гашуудаж байв. Өчигдөр С.Зориг агсны гэр бүлийнхэн, ИЗНН, АН-ын удирдлагууд түүний хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл илэрхийллээ. Энэ үеэр ИЗНН-ын генсек С.Батбаатартай ярилцлаа.

-Дөрөвдүгээр сарын 20 буюу өчигдөр С.Зориг агсны төрсөн өдөр болж өнгөрлөө. Энэ өдрийг хүртэл ИЗНН С.Зориг агсны үзэл санааг тээгч нам гэж анх 2000 онд байгуулагдахдаа зарласан. Өнөөдөр та бүхэн С.Зориг агсны хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүллээ?

-Таны хэлсэнчлэн ИЗНН төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн С.Зориг агсны үзэл санаан дээр тулгуурлаж байгуулагдсан улс төрийн хүчин. Би С.Зориг гэдэг хүний үзэл санааг их дэмждэг байсан. Тиймдээ ч энэ намыг сонгож, гишүүн нь болсон. Өдгөө С.Зориг агсны монголчуудыг чиглүүлж байсан замаас эсрэг зүг рүү бид яваад байгаа юм. С.Зориг агсан эн тэргүүнд улс үндэстнийхээ, удаад нь нам бүлгийнхээ, хамгийн сүүлд хувийнхаа эрх ашгийг тавьж бай гэж хэлсэн шүү дээ. Энэ эрэмбэ дарааллыг хэзээ ч алдаж болохгүй гэсэн. Энэ үгийг улстөрчид, намууд үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгож ажиллах ёстой. Гэвч өнөөдөр улс төрийг харахаар хамгийн эхэнд хувь хүн өөрийн эрх ашгийг тавьдаг болчихож. Хамгийн сүүлд улс орны эрх ашгийг тавьж байна. Энэ зах замбараагүй байдалд цэг тавихын тулд өнөөгийн эрх баригч улс төрийн хоёр хүчнийг солихгүй бол болохгүй. Тэд эрх мэдэлд, эд хөрөнгөд л итгэж байна. Харин С.Зориг агсан “Би монгол хүний саруул ухаанд итгэдэг” хэмээсэн байдаг. Өнөөдөр ч манай нам энэ хүний хэлснээр явж байна. Бид эрдэмтэн мэргэдээ дээдэлж, монголын баялгаа үнэд хүргэмээр байна. Монгол гэсэн юм бүхний нэр хүндийг өргөмөөр байна. Монгол гэсэн бүх зүйл үнэ цэнэгүй байгаа энэ алдааг засч залруулах хэрэгтэй. Нөгөөтэйгүүр төрийн өндөр албан тушаалд улстөрчдийг томилохдоо зөвхөн намаар дамжуулдгийг өөрчлөх цаг болсон. Иргэний нийгэм болон төрийн бус байгууллагаар дамжуулан шударга ёсны төлөө зүрх сэтгэлээрээ тэмцэж байгаа зөв хүмүүсийг төрд гаргаж ирэх цаг ирсэн.

-АН, ИЗНН-ын гээд ардчилсан үзэлтэн намуудын улс төрийн зүтгэлтнүүд С.Зориг агсны хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүллээ шүү дээ…

-С.Зориг агсны амь насыг хороосон дуулиант хэрэг гарснаас хойш 22 жил өнгөрлөө. Тэгтэл өнөөгийн улс төрд энэ хүний хэлсэн үг одоо ч тэр ач тусаа өгч, хэрэг болсоор байдаг. Тиймээс ч өнөөгийн улс төрийн зүтгэлтнүүд үүнийг мэдэрч, хүндэлж явж байгаа ч амьдрал дээр хэрэгжиж байгаа юм алга. Үнэн, зөв үгийг С.Зориг агсан хэлж байсан гэж улстөрчид хэлж байгаа мөртлөө яагаад тэр үгсийг нь өнөөдрийг хүртэл хэрэгжүүлэхгүй байна вэ. Энэ учир битүүлэг санагддаг.

-С.Зориг агсны хэрэг өнөөдрийг хүртэл үнэн мөн нь олдоогүй явна. Энэ дээр танай намынхан голлон дуугарах ёстой улс төрийн хүчин нь байх?

-Манай намын зүгээс энэ хэргийн үнэн мөн нь тогтоогдчихоосой гэж маш их хүссэн. Бид гурван шатны шүүхийн тэмдэглэлийг ил болгохыг шаардсан. Маш их шаардлага хүргүүлсэн. Энэ хэрэг улс төрийн том нөлөөлөлтэй учраас нэг хэсэгтээ илрэхгүй. Сонгуулийн өмнөх жил АН, МАН хоёр нам С.Зориг агсны хэргээр улс төр хийж, ард иргэдээс оноо авах зорилготой үйлдэл хийсээр байна.

-ИЗНН эвсэлд элсэж 2020 оны сонгуульд оролцохоор болсон. Энэ талаар ярихгүй юу?

-Бид олонх болж, засаг баривал хамгийн түрүүнд улс төрийн эрх мэдлийн бөөгнөрлийг татан буулгана. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр улс төрийн бүх намуудыг татан буулгаж, нэг гараанаас ижил тэгш боломжоор дахин зохион байгуулалтыг хийнэ. Ингэж шинэчлэхгүй бол цаашаа явахгүй гэдэг нь харагдаад байна шүү дээ. Муудсан хундаам дээр хэчнээн сайхан барилга барих гээд яах юм бэ. Ингэж л улс төрийн их цэвэрлэгээг хийх шаардлага байна.

-Нэр дэвшигчдээ ямар шалгуур тавьж байна вэ?

-Нэн тэргүүнд боловсрол шударга байдлыг харж байгаа. Мөнгөний сонирхолтой хүн улс төрд гарч ирснээр Их хурлыг мөнгө угаах бизнес гэж хардаг.

-“Та бидний эвсэл”-д танай нам хэдэн мандат авч байна вэ?

-Манай эвсэлд гурван нам байгаа. Бид 15 мандаттай байна. Тойрог маань одоо тодорхой болоогүй байна. Эвслийн дарга Н.Энхбаяр хорионоос чөлөөлөгдөж, өнөөдөр өглөө 09:00 цагт хуралдана. Энэ хурлаараа бүх юмаа ярилцана.

“Батци” уран нугаралт, йогийн студийн багш, дасгалжуулагч Н.Батцэцэгтэй ярилцлаа.

-Йог хийх нь ямар ач тустай вэ. Энэ талаар ярилцлагаа эхэлье?

– Йог хийх нь мэдээж маш олон талын ач тустай. Хүмүүс иогоор хичээллэнэ гэхээр турах уу гэж их асуудаг л даа. Энэ нь хурдан хугацаанд биш аажмаар галбиржиж турна гэсэн үг. Зөвхөн турахын хажуугаар хүний бие маш гоё эрүүлждэг. Йогийн дасгалууд маань амьсгалын дасгалуудтай хосолж хийгддэг учраас зүрх судасны үйл ажиллагаа, цусны эргэлтийг сайжруулж биеийг бүхэлд нь эрүүлжүүлдэг. Маш олон хүн стресстээд нойргүйдлээ гэж ирдэг. Ингээд йогоор хичээллэснээс хойш сайхан унтдаг боллоо гэдэг дээ. Миний хувьд йогийн дасгалууд заагаад гурван жил болж байна. Энэ хугацаанд таван наснаас дээш насны бүх хүмүүст хичээлээ заасан. Багачууд маань илүү уян хатан, төлөвшлийн хувьд ч тэр аядуу зөөлөн, амгалан болдог. Харин ахмадууд болон залуучуудын хувьд стресс, нойргүйдлийн өвчнөөс салах гээд ач тусыг гаргасан.

-Йогийн төрлүүдийн талаар ярихгүй юу. Та яг аль төрлөөр нь хичээл ордог вэ?

-Миний хувьд хатха болон аштанга гэсэн хоёр төрлөөр хичээл ордог. Хатха йог нь 15 дугаар зууны үед Энэтхэгт үүссэн. Энэ йог нь удаан, тайван бөгөөд гол анхаарлаа зөв амьсгалах болон бясалгахад хандуулдаг. Ер нь анхлан суралцагчдад хамгийн тохиромжтой. Хатха йог нь иогийн төрлүүдийн үндэс гэж үздэг л дээ. Тиймээс урьд өмнө нь йогийг хийж үзээгүй бол эхлээд нэгээс хоёр сарын хатха йогийн ангид хамрагдах нь танд йогийн талаарх ойлголт, мэдрэмжүүдийг алдалгүй хүргэнэ гэсэн үг. Үүнээс цаашлаад өөрийн бие болоод сонирхолд нийцэх йогийн төрлийг сонгон авч үргэлжлүүлэн хичээллэх боломжтой. Онцлог нь өөрийн биеийг илүү хөнгөн шингэн, тайван, уян хатан болсныг мэдрэхээс гадна үргэлжлүүлэн хийх хүсэл төрдөг. Монголд үйл ажиллагаагаа явуулж буй ихэнх йогийн студи, төвүүд хатха иогийн ангиудтай байдаг шүү.

-Аштанга йогийн тухайд дэлгэрүүлэхгүй юү?

Аштанга йог нь хатха болон виньяса йогтай ижил төстэй боловч биеийн хүч илүү шаардсан, эрчимжүүлсэн маягтай байдаг. Нэг ялгаатай тал нь аштанга иогийн дасгалууд нэгэн хэвийн. Өөрөөр хэлбэл, бүх дасгалуудыг эхнээс нь дуустал ижил дэс дараалалтай хийдгээрээ онцлогтой. Энэ йогийг ихэвчлэн наранд мөргөх дасгалаар (Sun Salu­tation) эхэлдэг. Үүнээс гадна энэ йогоор хичээллэхэд хөлс ихээр ялгардаг тул биеэс хорт бодисуудыг гадагшлуулахын зэрэгцээ турааж биеийг чангалдаг онцлогтой.

-Одоогоор цахим сургалт явуулж байгаа юу?

-Хараахан цахим сургалт хийхгүй байна. Одоогоор юнивишний гэрийн багц хөтөлбөрт йогийн хичээл зааж байгаа. Энэ хичээлдээ бид эмчилгээний, ахисан, сунгалт болон даралт ихтэй хүмүүст зориулсан, төрөлтийн дараахь гээд олон төрлийн дасгалуудаа хамруулж ажиллаж байна.

-Хөл хорионд байгаа хүмүүс хөдөлгөөнөөр маш их дутагдаж байна шүү дээ. Ер нь интернэтээс йогийн дасгалуудыг сурах боломжтой юу. Хэр үр дүнтэй бол?

-Боломжтой л доо. Гэхдээ студи юмуу зааланд дасгалаа хийвэл багш хараад буруу зөвийг нь хэлээд өгчихдөг. Гараа хойшлуулах, хөлөө дээшлүүлэх хэрэгтэй шүү гээд дэмнээд өгнө гэсэн үг. Хүмүүс дасгалдаа хэтэрхий улайрахаараа амьсгалаа түгжчихдэг тал байдаг. Амьсгалаа түгжиж огт болохгүй. Ер нь багштай хийх нь илүү давуу талтай. Гэхдээ энэ хөл хорионы үеэр өөрөө хичээгээд дасгалуудаа сураад хийж болно.

-Анх йогоор хичээллэх гэж байгаа хүн юун дээр анхаарвал зохимжтой вэ?

-Йог гэдэг бол өөрийгөө, дотоод хүнээ олох нэг аялал шүү дээ. Дасгал хийж байхдаа өөр зүйл бодохгүй зөвхөн өөрийнхөө амьсгалын зөв систем дээр анхаараад эхлэхээр өөрийгөө ойлгож дотоод хүнээ сонсдог. Монголчуудын хувьд хэтэрхий өөрийгөө хүчлэх гээд байдаг тал ажиглагддаг. “Энэ хүн турчихаад байхад би турах ёстой” гэсэн хандлага харагдаад байдаг. Уг нь бол өөр зүйл бодохгүй өөр зорилго тээхгүй, аль болох өөрийгөө мэдэрч хийвэл ялна шүү дээ. Хүчлэхгүйгээр бага багаар өөртөө дасгаад ирэхээр булчин санамжиндаа аваад бие бэлтгэгдээд эхэлдэг. Ер нь аажимдаа, алгуурхан сайжруулахыг л бодвол их сайн.

-Йогаар хичээллэхийн хажуугаар бидэнд эрүүл хооллолт маш их дутагддаг шүү дээ?

-Йогт хоолыг эрүүл, амттай, хортой гэж гурав ангилдаг. Муу гэдэг нь түргэн хоол болоод хэтэрхий тостой, амттай хоолнууд орно. Эрүүл хооллолт гэдэг бол шинэ хүнс ногоог түлхүү хэрэглэх явдал. Үүний хажуугаар махнаасаа уургаа аваад явахад эрүүл хооллолтын зарчим руугаа дөхөөд л байгаа хэрэг.

-Йогоор хичээллэн дархлаагаа сайжруулж бие махбодио эрүүлжүүлж буй олон хүн бий. Ер нь йогийн дасгал хөдөлгөөн бусад дасгалаас ялгарах онцлогийн талаар дурдахгүй юу?

-Йог гэдэг танхимд ороод дасгал хийхээс гадна сэтгэл санааны хувьд ч тэр бүү худлаа ярь, зэрэг зүйлүүдийг амьдралдаа хэрэгжүүлэхийг санал болгож байдаг. Улмаар өдөр тутмын амьдрал илүү гэгээлэг болно. Монголчууд их стресстэй байна, коронавирусийн энэ үеэр айдастай байна. Тэгэхээр бид дасгалаар дархлаагаа сайжруулах хэрэгтэй. Жишээ нь, эхнэр нь гэртээ амар амгалан бол нөхөр нь ажил дээрээ илүү цог золбоотой байгаад зогсохгүй гэр бүлийн уур амьсгал ч эерэг болно. Хүн болгон амгалан тайван бол улс хөгжихөд тустай гэж боддог доо.

С.ЛХАМСҮРЭН

Арьс арчилгааны зөвлөх, maкe up artist Б.Алтанзултай ярилцлаа.

-Хуурай, ширүүн уур амьсгалтай бүсэд амьдардаг бидний хувьд арьс арчилгааг зайлшгүй хийх шаардлагатай байдаг шүү дээ. Тэгэхээр нүүрний арьс арчилгааны тухай яриагаа эхэлье?

-Цаг уур, идэж хэрэглэдэг хоол хүнстэй холбоотойгоор монгол хүмүүсийн 80-90 хувь нь арьсны асуудалтай байдаг. Тэгэхээр бид нам дор, чийглэг уур амьсгалтай газар амьдардаг хүмүүсээс илүү дөрөв, тав дахин арьсаа арчлах шаардлагатай л даа. Ер нь арьсны үндсэн суурь бол арьсны чийгшил байдаг. Ямар ч улиралд арьсыг маш сайн чийгшүүлэх ёстой. Бүх төрлийн арьсны асуудал чийгшлээ алдсанаас үүсдэг. Бидний хувьд ихэвчлэн өглөө болон орой л тос түрхдэг. Гэтэл үүнийг мэргэжлийн арьс арчилгааны эмч нар хангалтгүй гэж үздэг. Монголын салхи нүүр алгадаж байгаа юм шиг хүчтэй байна гэж хэлж байхыг би гадаад багш нараасаа их сонсож байсан. Монголчууд болохоор энэ уур амьсгалдаа дасчихсан учраас хатуу ширүүнийг нь сайн мэдэрдэггүй юм байна. Тийм учраас бид өдөрт доод тал нь хоёроос гурван удаа арьсаа арчлах шаардлагатай. Гэтэл тийм боломж хүмүүст хараахан байдаггүй.

– Өдөр тутам арьсаа арчлах боломж байдаггүй гэлээ. Тэгэхээр өөр ямар аргаар арьсныхаа асуудлыг шийдэх боломжтой вэ?

-Арьсныхаа асуудлыг шийдэхийн тулд бид амьдралынхаа хэв маягийг өөрчлөх хэрэгтэй. Үүнийхээ хажуугаар арьс, гоо сайхны мэдлэгтэй болох хэрэгтэй. Энэ мэдлэг бол аливаа бүтээгдэхүүний талаарх орц найрлагыг мэдэхээс эхэлнэ. Хэрэв мэдчихвэл хүн болгон энэ үндсэн мэдлэгээ дагаад өөрийнхөө арьсыг арчлаад аваад явах бүрэн боложтой. Энэ дагуу онлайн сургалтууд ч олон байна.

-Та онлайн сургалт явуулдаг шүү дээ? Нүүр будалтаас гадна арьс арчилгааны талаар хичээл ордог уу?

-Ер нь олон жил ажилласан туршлагаасаа судалж байгаад энгийн хүмүүст зориулсан арьс арчилгааны программ гаргаж хичээл зааж байгаа. Сургалтад суусан хүмүүсийн сэтгэл маш өндөр байна. Амьдралынх нь хэв маяг өөрчлөгдөж илүү эрүүл амьдрахыг хичээх болсон гэдэг сэтгэгдэл их ирж байна. Үүнээс гадна санхүүгийн асуудлаас болж хүмүүс бухимдалтай амьдардаг юм байна гэдгийг анзаарсан. Энэ стресс хүний арьсанд хамгийн их нөлөөлдөг. Хүн аливааг харах өнцгөө өөрчилчихвөл хичнээн ажил төрөл нь өөрчлөгдсөн ч арьс эрүүл болох үндэс болж өгнө. Хүмүүс арьсаа арчлахын төлөө эерэг хандлага яриад байх нь хаашаа юм гэж бодож байгаа байх. Гэтэл үнэхээр арьсаа гоё арчлаад, нүүрээ гоё будсан бүсгүйчүүд аз жаргалтай байгаа тохиолдлууд олон.

– Эрэгтэй хүмүүсийн арьсны онцлогийн талаар яриагаа үргэлжлүүлье?

– Эрэгтэй хүний арьс эмэгтэй хүнийхийг бодоход арай илүү арчилгаа багатай гэж хүмүүс боддог. Гэтэл үндсэндээ яг адилхан арьсаа маш сайн цэвэрлэх, усаар чиигшил өгөх, хамгаалах гэсэн гурван алхамыг амьдралынхаа туршид хийх ёстой. Мөн эрэгтэй хүмүүс эмэгтэй хүнийг бодоход арай их хоол иддэг шүү дээ. Их иддэг хүнд арьсны тэнцвэржүүлэлт алдагдах тохиолдол их гардаг. Ер нь ямар ч хүн хоол хүнсээ зөв зохицуулбал арьс цаанаасаа гэрэлтээд ирдэг. Жишээлбэл сүү сүүн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх ёстой хэмжээнээс нь хэтрүүлж хэрэглэвэл арьсны тэнцвэржүүлэлт алдагдаж арьсан дээр их юм гардаг.

-Арьс арчилгааны тухайд хэрхэн анхаарвал зүйтэй юм бэ?

-Өөртөө тохирсон савангаар угаагаад, нарны тос түрхэж хамгаалах, чийгшүүлэх гэсэн гурван зүйлийг дадал болгоод хийх нь зүйтэй. Мөн өдөр болгон гурил идэж болохгүй. Гурил нүүрс ус ихээр ялгаруулдаг учраас хүний арьсыг зузаан болгодог. Зузаан арьстай болсоноор нүхжилт үүсдэг. Нимгэн арьстай хүмүүс илүү залуу харагддаг шүү дээ. Мөн үүний зэрэгцээ усаа сайн уух хэрэгтэй. Мөн унтахдаа дэрэн дээрээ цэвэрхэн алчуур тавьж унтаарай. Эрэгтэй хүний үснээс илүү тослог хаг унадаг юм байна л даа. Тэгэхээр энэ нь дэрэн дээр унаад нүүр тослогдуулдаг. Мөн архи, тамхи хэрэглэдэг хүмүүст арьсны асуудал түлхүү яригддаг. Өсвөр насны хүүхдүүд тамхи татсанаас болоод нүүрэн дээр нь их юм гардаг. Тэгэхээр өөрийнхөө биеийг эрүүл байлгах нь арьстай шууд холбоотой.

С.ЛХАМСҮРЭН