Month: February 2020

Categories
мэдээ нийгэм

Цас орж, цасан шуурга шуурахыг анхааруулж байна

Цаг уурын байгууллагын ирүүлсэн мэдээллээр маргааш буюу 24-нд баруун болон төвийн аймгуудын нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 25-нд төвийн аймгуудын ихэнх, баруун болон говийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр, 26-нд баруун аймгуудын нутгийн хойд, төвийн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, 27-нд төв, зүүн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи 26-нд зарим газраар, 27-нд ихэнх нутгаар секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ.

Тиймээс цаг агаарын мэдээ, мэдээллийг цаг тухай бүр сонсон, мэргэжлийн байгууллагаас өгч буй сэрэмжлүүлэг, анхааруулгыг дагах, иргэд, малчид болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж, салхи шуурганд төөрөх, малтайгаа уруудах эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж, малаа ойрын бэлчээрт хариулах, бага насны хүүхдийг малд явуулахгүй байхыг анхааруулж байна.

Мөн хот хоорондын хөдөлгөөнийг хязгаарласантай холбогдуулан хулгайн замаар гарч яваад цасанд сууж, төөрөх зэргээр хамт яваа хүмүүсийнхээ аюулгүй байдлыг алдагдуулах, өөрийнхөө болон бусдын амь насыг эрсдэлд оруулахгүй байхыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна

Categories
мэдээ нийгэм

БНСУ-д зорчихгүй байхыг анхааруулж байна

Эрүүл мэндийн яамны өчигдрийн мэдээллээр дэлхийн 29 оронд тархаад байгаа коронавирусийн халдвар сүүлийн 48 цагийн дотор БНСУ-д 433 тохиолдол болж эрс өссөн. Үүнтэй холбоотойгоор хоёр улсын эрүүл мэндийн байгууллагууд хамтран ажиллаж мэдээллээ солилцож байгаа аж. БНСУ-д манай улсын 45 мянган иргэн ажиллаж амьдардаг гэсэн тоо бий. Иймд халдвар гарсан хотуудад хөл хорио тогтоон, гараа сайн угаах, малын гаралтай хоол хүнийг сайн болгож хэрэглэх, амны хаалт зүүхийг зөвлөж эхэлжээ.

ЭМЯ-наас ойрын өдрүүдэд БНСУ-д зорчихгүй байх, Солонгос улсаас ирсэн бол 14 хоног гэртээ өөрийгөө тусгаарлаж, шаардлагатай тохиолдолд утсаар зөвлөгөө авахыг анхааруулж байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Сар шинийн баярын өдрүүдэд нийтийн тээврийн хөдөлгөөнийг хэсэгчлэн зогсооно

Нийслэлийн Онцгой комисс өчигдөр хуралдаж, амралтын өдрүүдэд тээврийн хэрэгслийн хот хоорондын зорчих хөдөлгөөнийг түр хязгаарлах шийдвэр гарсантай холбогдуулан нийслэлд цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Хуралдааны эхэнд, амралтын өдрүүдэд нийслэлийн хэмжээнд хэрхэн ажиллах талаар нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга Ж.Чүлтэмсүрэн мэдээлэл өглөө. Тэрбээр “Улсын онцгой комиссын шийдвэрээр хот хоорондын хөдөлгөөнийг хязгаарласан. Үүнтэй холбогдуулан зарим ачаа тээврийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа тээврийн хэрэгслүүдийг аймгийн онцгой комиссын зөвшөөрлийн бичгийг үндэслэн нийслэл рүү нэвтрүүлнэ. Мөн Оюутолгой компаниас 300 гаруй, Тавантолгой компаниас 150 гаруй ажилтан албан хаагчдыг ээлж солилцох байдлаар өөрсдийн тээврийн хэрэгслээр нэвтрэх зөвшөөрлийг авсан байгаа. Нийслэлийн хэмжээнд шинэ төрлийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх хүрээнд “Эргүүл” арга хэмжээг эхлүүлсэн. Нутгийн захиргааны албан хаагчид хуваарийн дагуу эргүүлээр ажиллахдаа зөвлөмж мэдээ мэдээллийг хүргэж, иргэдэд амны хаалтаа зүүх шаардлагыг тавьж ажиллана” гэв.

Улсын онцгой комисс, нийслэлийн Онцгой комиссоос өгсөн чиглэлийн дагуу амралтын өдрүүдэд шинэ төрлийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд захиргааны болон нийслэлийн өмчит аж ахуйн нэгж байгууллагын 10 мянга гаруй албан хаагчид өндөржүүлсэн бэлэн байдалд ажиллаж байна.

Энэ үеэр зарим гишүүд асуулт асууж, санал хэллээ. Тодруулбал, нийслэлийн Хот байгуулалтын асуудал хариуцсан төслүүдийн удирдагч О.Мөнгөншагай гадаадаас зорчин ирсэн иргэдийг гэрт нь хөл хорио тогтоож, тусгай дугаар ажилуулан эрүүл мэндийн тандалт судалгааг хийж халдвар тархахаас урьдчилан сэргийлэх хэрэгтэй гэв. Мөн Хан-уул дүүргийн Засаг дарга Ж.Алдаржавхлан эргүүлээр ажиллаж байгаа албан хаагчдыг хариуцлагатай ажиллах талаар санал хэллээ.

Өнөөдрийн хуралдаанаар шинэ төрлийн халдварт өвчний талаарх цаг үеийн мэдээллийг нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга Л.Төмөрбаатар өглөө. Одоогийн байдлаар “Covid 19” буюу коронавирус нийт 27 улсад бүртгэгдээд байгаа бөгөөд 76 мянган иргэн өвчилсөн тоо баримт гарчээ. Өнөөдрийн байдлаар Бүгд найрамдах Солонгос улсын зургаан дүүрэгт энэ төрлийн халдвараар өвчилсөн иргэдийн тоо огцом нэмэгдэж байгааг дуулгалаа. Монгол Улсын хувьд бүртгэгдээгүй байгаа ч халдвар тархах өндөр эрсдэлтэй орнуудын тоонд багтааж буй. Одоогийн байдлаар ХӨСҮТ-д хоёр иргэн, Говь-алтай аймагт нэг хүнийг тусгаарлаж эрүүл мэндийн тандалт явуулж байгаа аж.

Түүнчлэн шинэ төрлийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх хүрээнд шалган нэвтрүүлэх товчоодод мэргэжлийн хяналтын байгууллагын 70 гаруй албан хаагчид ажиллаж байгаа юм. Өнөөдрийн 15.00 цагийн байдлаар шалган нэвтрүүлэх товчоодод сэжигтэй тохиолдол бүртгэгдээгүйг дуулгалаа. Амралтын өдрүүдэд хот хоорондын хөдөлгөөнийг түр хязгаарласантай холбогдуулан нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газраас шалган нэвтрүүлэх найман товчоогоос гадна иргэдийн зорчих магадлалтай 14 цэгт түр постыг байгуулсан байна. Иргэд хотоос гарсан бол битүүний өдрөөс шинийн дөрөвний өглөө хүртэл эргэж хотод орох боломжгүй, ямар ч шалтаг хэлээд нэмэргүй, гэдгийг НЦГ-ын дарга, хурандаа Д.Ядамдорж яриандаа онцоллоо.

Нийслэлийн Онцгой комиссын дарга С.Амарсайхан хуваарийн дагуу эргүүлээр ажиллаж байгаа албан хаагчдыг хариуцлагатай байж, иргэдэд халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх мэдээ мэдээлэл, зөвлөмжийг сайтар түгээж ажиллахыг үүрэг болголоо. Тэрбээр хэлэхдээ “Шинэ төрлийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нийслэлийн Шуурхай штабд эргүүлээр ажиллаж байгаа албан хаагчид цаг тутам мэдээлэл өгч байх хэрэгтэй. Хот хоорондын хөдөлгөөнийг түр хязгаарласан амралтын өдрүүдэд буюу энэ сарын 24-ний өдрөөс /шинийн нэгнээс/ эхэлж нийтийн тээврийн үйл ажиллагааг хэсэгчлэн зогсооно. Ингэхдээ төрийн албан хаагчид болон, үйлчилгээний албан хаагчдад зориулан нийтийн тээврийн үйлчилгээг өглөө, оройдоо явуулна. Нийтийн тээвэр зогссон өдрүүдэд Нийтийн тээврийн удирдлагууд ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг сайтар хийж, хяналт тавьж ажиллах ёстой. Шинэ төрлийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх ажилд иргэн бүрийн идэвхи оролцоо чухалд төдийгүй нийслэлчүүд сар шинийн өдрүүдэд аль болох айлаар зочлохгүй гэр бүлийнхэнтэйгээ баяраа тэмдэглэн өнгөрүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй. Түүнээс гадна амралтын өдрүүдэд сайжруулсан түлшний нийлүүлэлт, түгээлтэд холбогдох албан тугаалтнууд анхаарч ажиллах ёстой” гэдгийг онцолж хэллээ.

Амралтын өдрүүдэд шахмал түлшний түгээлт нийлүүлэлт болон тээвэрлэлтийг тасалдуулахгүйгээр хэвийн үргэлжлүүлэхийг нийслэлийн Агаар орчны бохирлын асуудал хариуцсан төслүүдийн удирдагч Д.Мөнхжаргал, Зам тээврийн асуудал хариуцсан төслүүдийн удирдагч Б.Отгонсүх нарт үүрэг болголоо.

Categories
мэдээ нийгэм

Өнөөдөр 4,000 тн шахмал түлш нийлүүлнэ

Нийслэлийн Онцгой байдлын хуралдааны үеэр шахмал түлшний асуудал хөндөгдлөө.

Тухайлбал, Сонгинохайрхан дүүрэг дэх шахмал түлшний 130 цэгээс 40-50 хувь нь түлшгүй гэсэн мэдээллийг сүүлийн 4-5 хоногт ирүүлж байгаа талаар тус дүүргийн Засаг даргын орлогч О.Ганбаатар хэлэв.

Тэгвэл нийслэлийн хэмжээнд 300 гаруй машин шахмал түлшний түгээлтээр 24 цагаар ажиллаж байгааг нийслэлийн Засаг даргын орлогч Б.Отгонсүх тайлбарлалаа. Мөн энгийн өдрүүдэд 3200 тонн байдаг шахмал түлшний нийлүүлэлтийг баярын өдрүүдэд нэмж ажиллах аж. Тухайлбал, маргааш буюу Битүүний өдөр 4,000 тонн шахмал түлш түгээхээр төлөвлөжээ.

Categories
мэдээ нийгэм

Хот хоорондын замын хөдөлгөөнийг хаалаа

Шинэ коронавируст халдвараас хүн амыг урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Цагаан сарын баярын өдрүүдэд буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 23-ны 08:00 цагаас 02 дугаар сарын 27-ны өдрийн 08:00 цаг хүртэл хот хоорондын зорчих хөдөлгөөнийг түр хязгаарлах шийдвэрийг Улсын Онцгой комиссын хуралдаанаар гаргасан.

Тус шийдвэр өнөөдрөөс буюу битүүнээс шинийн 4-ийг хүртэл хамаарах бөгөөд автобус, галт тэрэг, автомашинаар зорчих хөдөлгөөнийг түр хязгаарлалаа.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн XVII жарны Хотол хэмээх төмөр хулгана жилийн Цагаан сарын баярын мэндчилгээ

Монгол сайхан эх орондоо ажиллаж, амьдарч байгаа болон дэлхийн өнцөг булан бүрт тархан суугаа элэг нэгт Монголчууд та бүгддээ сар шинийн мэндийг өргөн дэвшүүлье.

Хувьтай хүн хулгана жилийг үздэг хэмээн бэлэгшээдэгчлэн олон түмний буян заяа тэгширсэн сайхан жил гарч байна. Цагаан сар бол Монголчууд бидний өв соёлоо өвлүүлэх, удам судар, ураг төрлөө мэдэлцэх, эв эеийг эрхэмлэн дээдлэх, төрт ёс, тусгаар тогтнолын дархлааг илтгэсэн уламжлалт сайхан баяр.

Энэ жил хөрш БНХАУ болон дэлхийн олон оронд Шинэ коронавирусийн өвчин дэгдэж, мянга мянган хүний амь нас, эрүүл мэнд хохирч, нийгэм, эдийн засагт асар их дарамт учруулж байна. Манай улсад энэ өвчний халдвар тархах өндөр эрсдэлтэй учир төр, засгаас болзошгүй аюулаас сэргийлэн боломжтой бүх арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлж байна.

Гэхдээ бид тайвширч болохгүй. Аюулт өвчний халдвараас сэргийлэх, таслан зогсооход иргэн бүрийн үүрэг, хариуцлага, оролцоо хамгийн чухал байна.

Та бүхэн сар шинийн баяраараа ёс заншлаа гүйцэтгэн, азай буурлуудынхаа амар мэндийг эрж, цахимаар золголт хийхийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хувьд дахин уриалж байна. Бид ямар их хариуцлагатай ард түмэн болохоо энэ цагаан сараар харуулцгаая.

Ингээд ирж буй төмөр хулгана жилдээ айл өрх бүрийн амьдрал ахуй өөдлөн дэвжиж, төр улсаараа элбэг дэлбэг, түмэн олноороо тэнүүн жаргалтай байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.

Сар шинэдээ сайхан шинэлээрэй.

Categories
мэдээ онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Битүүлэх ёс, заншил

-БИТҮҮНИЙ ӨДӨР ГЭРИЙНХЭЭ БАРУУН ТОТГОНЫ ДЭЭР ЦАГААН ЧУЛУУ ЮМ УУ, ЦЭВЭР УС, МӨС ТАВЬДАГ-

Цагаан сарын шинийн нэгнээс өмнө цагаалж, золгохын урьдтай, битүүлэх ёсыг ёсолдог. Энэ нь билгийн улирлын арван хоёрдугаар сарын 30 буюу бага сарын 29 гэсэн үг. Бидний бодлоор энэ нь эртний “Хувь сар”-ын ой дурсамж юм. Байгаль ертөнцийн эл үзэгдлээр уламжлан “Лавай” хэмээх өвлийн адаг сарын 30-ыг буцаж байгаа буурал жилийн отголох өдөр буюу хуучин оны битүүрэн хангирсах цаг хэмээн бэлгэдэн сэтгэж, тэрхүү бэлгэдлийг бас зан үйлээр бататган үдэх ёс заншилтай байжээ. Чухам эндээс “битүүлэг”, “битүүлэх ёс”, “битүү хоол” идэх зан дадгаал гарчээ.

“Битүү хоол” гэдэг маань голдуу мах шүүсэн идээ, бууз, банш, хуушуурыг хэлнэ. Битүү хоол идэх заншил нь удам угсаа, нутаг усаараа ялгаатайг хэлэх нь зүйтэй. Тухайлбал, Говь Гурван Сайханы орчим нутгийнхан битүүний орой бууз жигнэхээсээ илүүтэй хуушуур хайрахыг чухалчилдаг. Учир нь шинэ он гарч, өвлийн Лхам буюу Гүнжилхам бурхан морилохоос өмнө гэрийнхээ муу сайныг хиншүү гарган үлдэн хөөж байгаа утгатай юм гэнэ.

Ийм учраас битүүний орой хангирсан одогч хуучин оноо энх түвшин, ёс намба төгөлдөр үдэж, шилжрэн ирэгч шинэ жилээ угтан тосох цагийн бэлчир дээр байгаагийн бэлгэдэл утга мөн. Бүр ойртуулж хэлбэл буцаж буй буурал жилийн отгон өдөр, бууж буй буянт жилийн ууган өдөр улиран солигдохыг бэлгэшээн өнгөрүүлнэ гэсэн үг.

Битүүний орой өдрийнхөө үйл ажлыг шаламгайлан гүйцээж, хонь малаа хотлуулан, гэрийн эзэн идээлэх умдаалахынхаа өмнө сайн зүгийн эздийг урьж, гэрийнхээ баруун тотгоны дээр цагаан чулуу юм уу, цэвэр тунгалаг цас мөс гурвалан тавьж, зүүн тотгон дээрээ муу зүгийн ад чөтгөрийн хорлолыг хаан өргөс харгана тавьдаг байна. Үүнийг хожим бас Лхам бурхны хөлөг унаа хонгор халзан луусны уух ус, идэх өвс ч гэж тайлдаг болсон билээ.

Битүүлгийн идээ будаагаа базаан зэхэж, эхлээд гэртээ битүүрнэ. Өтгөс бууралдаа олбог дэвсгэрээ дэвсэн, эртгэр хөлтэй ширээгээ засч дээр нь идээ ундааныхаа дээжийг зүүнээс баруун тийш дэслүүлэн өрж, галдаа өргөж, бурхандаа дээжилсний дараа гэрийн эзэгтэй цайныхаа дээжийг гэрийн эзэндээ нар зөв эргүүлэгтэй эхэлж аягалан барьдаг.

Аав ээж, ах дүү, охид хөвгүүд, бэргэд дараалан сууцгааж, цөм товч бүчээ бүрэн товчилж, малгайгаа өмсч энэ ёсыг ёсолдог учиртай. Хойморт заларсан буурал хаяатнууд нь намраас нөөцөлсөн халаасан айраг бахдан шимж, “дөч хүрээд дөнгөж амс, тавь хүрээд тааруулж балга, жар хүрээд жаргаж хүрт” /энд “уу” гэдэг үг алга байгаа/ гэдэг ёс эрэмбийн дагуу тэдэнд ерөөл айлтгаж, архи сархад хүртээдэг ажээ.

-БИТҮҮНИЙ ӨДӨР ЦЭЭРЛЭХ ҮЙЛ-

-Битүүн бол тэр жилийн хамгийн сүүлчийн өдөр. Энэ өдөр айл хэсэхийг цээрлэнэ. Мөн айлд хоновол сүнс төөрнө гэж үздэг. Гэрийн эзэн гэртээ байх нь гай барцад тохиолдохоос сэрэмжилж, буян хишгээ тогтоож буй хэрэг.

-Битүүний өдөр нохой зодохыг цээрлэдэг. Зодвоос урган гарах шинэ ондоо гай гамшиг тохиолдоно гэдэг. Харин цадтал нь хоолло.

-Амандаа юм зажилж гадаа гарахыг цээрлэнэ. Газарт ус угаадас асгаж болохгүй. Эс тэгвэл яр шарханд баригдана.

-Гэр орон харанхуй байх, хувцсаа гадаа хонуулах, нялх хүүхдийг нэрээр нь дуудахыг цээрлэж, чөтгөр хорлоно хэмээн үздэг.

-Өлөн зэлмүүн хонохыг цээрлэнэ. Энэ нь ирж буй жилд нийтээрээ өлсөхийн ёр гэх учир хоол ундаа цадтал тохируулан хэрэглэнэ.

-Гэртээ хэрүүл хийх, өндөр дуугаар орилохыг цээрлэдэг. Эс дагаваас шинэ ондоо хэрүүл тасрахгүй.

-МОНГОЛ НААДГАЙ “АЛАГ МЭЛХИЙ”-

Монголчууд эрт дээр үеэс хуучин жилийн өвлийн адаг сарын сүүлчийн өдрийн буюу битүүний өдөр хүүхэд багачууд насанд хүрэгчдийн удирдлагын дор шагайгаар “Алаг мэлхий өрөх” хэмээх тоглоомоор наадан ирсэн сайхан уламжлалтай билээ.

Алаг мэлхий нь 92 шагайнаас бүрдэх бөгөөд хааш хааш зургаа үелсэн бүгд 36 шагайг нуруу хэмээн өрөөд, түүнийхээ дөрвөн үзүүрт тус бүр дөрвөн шагайнаас бүрдэх дөрвөн шилбэнд бүгд 16 шагай, мөн дөрвөн тавхай тус бүр тав, бүгд 20 шагай, дээд талд нь хүзүүнд зургаа, хошуунд гурав, хоёр нүд, хоёр чих, доод талд сүүлний гурван шагайг, бөөрний хоёр, зүрх, давсагны нэг шагайг зохих журмын дагуу байрлуулан өрнө.

Бөөр, зүрх, давсгийг тод өнгийн шагайгаар төлөөлүүлэн нуруу хэмээн нэрийдэж өрсөн шагайн дээр байрлуулдаг ёстой. Цагаан сарын өдөр тоглоход үүнээс гадна толгой талд улаан будагтай дөрвөн шагайгаар дугуйлан өрж, сүүлийг хар будагтай гурван шагайгаар хийдэг. Мөн зүүн гар талд хөх будагтай таван шагайг нум сумны сүүл хэлбэртэй өрөөд мод гэж нэрлэн, баруун хажуугаас нь тэр сумны үзүүр цухуйсан шинжтэй гурван цагаан өнгийн шагай өрөөд төмөр гэж нэрлэн бас дөрвөн сарвуун дээр нь шороо, огторгуй, уул, салхи гэж тус тус нэг шагай тавьдаг.

Ийнхүү цагаан сарын үед нийт 108 шагайгаар тоглодог байна. Шинийн нэгэнд уламжлалт арван хоёр жилийн тоолол ёсоор учран зоолгож буй жилтэй ижил жилтэй хүн буюу жил нь орсон хүн эс олдвол түүнтэй ивээл жилтэй хүнээс эхлэн нар зөв тойрон суусан дарааллаараа шоо хаяг нэг нүх буувал алаг мэлхийн дөрвөн сарвуун дээр тавьсан шороо, огторгуй, уул, салхи гэгдэх шагайны аль нэгийг, гурван нүх буувал дөрвөн сарвуу хэмээн тавьсан шагайнаас дөрвийг буюу галыг, таван нүх буувал мод хэмээгдсэн шагайг тус тус авч тоглодог ажээ.

Хэрэв шооны нүхний тоонд тохирсон шагайг хүн авчихсан байвал мэлхийний эх бие хэмээн өрсөн шагайнаас аль тохирох тоотойг авна. Жишээлбэл, нэг нүх буувал зүрх буюу давсаг, хоёр нүх буувал нүд, чих, бөөр гурвын аль нэгийг, гурван нүх буувал толгой, дөрвөн нүх буувал дөрвөн шилбэний аль нэгийг, таван нүх буувал дөрвөн сарвууны аль нэгийг, зургаан буувал хүзүүг буюу зургаан нурууны аль нэгийг тус тус авна.

Хэрэв шооны нүх аваад дуусчихсан зүйлийн тоогоор буувал тэр тоотой шагайг буцааж өрнө. Энэ мэтээр тоглосоор өрсөн шагайг авч дуусахад хэн олныг авсан нь хождог. Энэ тоглоомд хожсон хүнийг тэр жилдээ аз хийморьтой байна гэж үздэг байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Л.Мөнхтүшиг: БНСУ-аас Улаанбаатарт ирэх нислэгт халуурсан иргэдийг суулгахгүй байгаа

Эрүүл мэндийн яамнаас өнөөдөр шинэ коронавирусийн халдварын нөхцөл байдлын талаар мэдээллээ. Энэ үеэр ГХЯ-ны Консулын газраас БНСУ-д шинэ коронавирусийн халдварын тоо нэмэгдэж буйтай холбогдуулан холбогдох мэдээллийг дамжууллаа.

ГХЯ-ны Консулын газрын дарга Л.Мөнхтүшиг “БНСУ-д эрчимтэй нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор тус улсад сууж буй ЭСЯ болон Бусан дахь Консулын газар өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжин ажиллаж байна.

Өмнөд Солонгос улсад 48,100 гаруй монгол иргэн амьдарч байгаа. Үүнээс албан ёсоор оршин суух зөвшөөрөлтэй 24,800 орчим иргэн бий. Өвчлөл БНСУ-ын ихэнх мужид тархсан бөгөөд холбогдох мэдээллүүдийг Элчин сайдын яамаараа дамжуулан авч байна.

ЭСЯ болон Бусанд байгаа Консулын газар уртасгасан цагаар ажиллаж байна. Мөн Улаанбаатар рүү явж буй нислэг бүрд давхар хяналт тавьж байгаа мэдэгдье. Түүнчлэн онгоцонд суухаас өмнө хоёр удаа биеийн халууныг нь шалгаж, асуумж авч байна. Халуурсан иргэдийг нислэгт суулгахгүй байгаа.

Тэгү хотоос 60 орчим км-ын зайд Бусан дахь Консулын газар ажиллаж байгаа бөгөөд хүч нэмэгдүүлэн ажиллаж байна.

БНСУ-д жилд дунджаар давхардсан тоогоор 100 мянга орчим иргэн зорчдог. Нөхцөл байдал ийм болж буйтай холбогдуулан нэн шаардлагагүй бол тус улсад зорчихгүй байхыг зөвлөж байна.

Олон нийтийн сүлжээнд БНСУ-д байгаа иргэдтэй холбоотой ташаа мэдээлэл их гарч байна. Тус улсын Засгийн газар хүчээ дайчлан ажиллаж байгаа. Түүнчлэн 2015 онд МЭРС вирусийг тарсан туршлагатай улс тул үр дүнтэй арга хэмжээг авсаар байгаа.

Арванхоёрдугаар сарын сүүлээс эхлэн БНСУ-ын их, дээд сургуулиуд амарсан. Нийтдээ 193 их, дээд сургууль байдгаас 157 нь ирэх сарын 16-ныг хүртэл амралтаа сунгасан.

Өнөөдрийн байдлаар 14 сургууль гуравдугаар сарын 2-нд хичээлээ эхлүүлнэ гэсэн мэдээлэл бий.

БНСУ-аас гадна Италид халдварын тоо нэмэгдэж 78 болсон. Зөвхөн БНСУ гэлтгүй гаднын улсуудад зорчиж буй иргэд анхаарал сэрэмжтэй байхыг хүсье. БНСУ-аас ирж буй иргэд 14 хоног гэртээ өөрийгөө тусгаарлаж, өөрийгөө болон хайртай дотны хүмүүсээ хамгаалахыг хүсье” гэв.

ХӨСҮТ-өөс ойрын хугацаанд тусгаарлагдсан тохиолдлуудын шинжилгээний хариуны талаар мэдээлэл өгөв. Тус төвөөс мэдээлснээр:

  • Хоёрдугаар сарын 21-нд ХӨСҮТ-д тусгаарлагдсан 2 тохиолдлын хариу сөрөг буюу шинэ коронавирус илрээгүй.
  • Гашуунсухайт боомтод тусгаарлагдсан 12 хүний давтан шинжилгээний хариу мөн сөрөг гарсан. Хяналтын хугацаа дуусаж байгаа.
  • 22-нд ХӨСҮТ-д зургаан тохиолдол тусгаарлагдсан. Шинжилгээний хариу маргааш гарна.

ХӨСҮТ-ийн ерөнхий захирал Д.Нямхүү “Цагаан сарын өдрүүдэд эхэлж байна. Хөдөлгөөнийг тусгаарласан шийдвэрүүд онож гарсан, үүнийг иргэд биелүүлэх шаардлагатай. Өөрийгөө хамгаална гэдэг нь гэр бүлээ хамгаална гэсэн үг тул гаргасан зөвлөмжүүдийг биелүүлээрэй.

Хариуцлагатай байх ид үе эхэлж байна. Өчигдрийн байдлаар хөл хөдөлгөөн ихтэй байсынг иргэд шүүмжилж байсан. Шийдвэрүүд гарсан байтал хөл хөдөлгөөн ихтэй байх нь хохирол авчирна. Нэг хүний аюул улс оронд ямар их хөнөөл тарж байгаагаас харж байгаа байх. Баяраа голлож биш, хариуцлагатай үеэ голлох хэрэгтэй байна” хэмээлээ.

Categories
мэдээ цаг-үе

Маск буюу амны хаалтын түүх

9000 ЖИЛИЙН НАСТАЙ МАСК ХАМГИЙН ЭРТНИЙХЭД ТООЦОГДОЖ БАЙНА

Маск буюу амны хаалтыг хүмүүс хэдэн мянган жилийн тэртээгээс хэрэглэж иржээ. Анхны гарал үүсэл нь 30000-40000 жилийн өмнө маск хийж зүүдэг байсан байх магадлалтай хэмээн судлаачид үздэг. Гэвч энэ нь баттай баримт биш бөгөөд зөвхөн агуйн сүг зурган дээр байх дүрснээс л ийнхүү таамаг дэвшүүлсэн аж. Дайн байлдааны үед мод, чулуу, ургамлын навчаар болон будаг ашиглан нүүрээ халхалдаг байсан байж болзошгүй. Францаас 35000 жилийн настай цахиур чулуугаар хийсэн масктай төстэй хүний хүүр хэлбэрийн зүйл олдсон нь маск байх магадлалтай хэмээн археологичид итгэдэг аж. Харин бидэнд мэдэгдэж буй хамгийн эртний маскны хувьд 9000 жилийн настай бөгөөд өдгөө Францын “Библ ба ариун газар” музей болон Ирусалимын “Израйл” музейд тус тус хадгалагддаг юм байна.

Маск буюу багийг эрт дээр үеэс дайн байлдаан юм уу багт наадам, жүжиг шийний үед ихэвчлэн хэрэглэдэг байж. Мөн шашны хэрэглэгдэхүүн болж байсан нь ч бий. Жишээ нь, Хойд Америкийн уугуул болох Ирокуо омгийнхон өтөл дорой болсон хүмүүсийнхээ сүнсийг уламжлалт модон маск өмсгөн дууддаг зан үйлтэй байжээ. Аляскаас баруун өмнө зүгт орших Ёоопик омгийнхон бөө мөргөлдөө ёоопик гэх багаа ашиглана. Энэхүү баг нь хэд хэдэн хүн өргөж явдаг, эсвэл таазнаас өлгөдөг тийм том буюу 10 кг хүртэлх жинтэй нь ч байж. Үүнийг өмссөн хүнийг ангийн тэнгэр ивээнэ гэж ёоопикийнхэн итгэнэ. Мөн шархдаж, зэрэмдэг болсон цэргүүдэд маск хийж зүүлгэдэг байсан сонирхолтой баримт түүхийн сурвалжуудад тэмдэглэгдэн үлджээ. Ромын гладиаторууд маск зүүж тулалддаг байсан баримт сэлтүүд байдаг. Мэсчин боолууд янз бүрийн догшин хэрцгий царайтай багийг зүүж өөрийн имижийг бүрдүүлдэг байсан байх ч магадлалтай.

МАСК ХАМГААЛАХ ҮҮРЭГТЭЙ

Маскны хамгийн чухал хэрэглээ бол хамгаалалт юм. Эрүүл мэндийн шаардлагаар, бусдад нян бактери халдаах буюу гаднаас авахгүй байх хамгийн энгийн, үр дүн сайтай арга бол маск зүүх. Сүүлийн үед дэлхий нийтээр айдаст автуулаад буй коронавирусээс өөрийгөө хамгаалахын тулд хамгийн түрүүнд амны хаалт тогтмол зүүх хэрэгтэй хэмээн ДЭМБ-аас зөвлөж байгаа билээ. Шүүлтүүр бүхий сайн чанарын амны хаалт нь агаарт буй нян бактерийг нэвтрүүлэхгүй. Эмнэлгийн зориулалттай N95 төрлийн маскийг нянгаас хамгийн сайн хамгаалдаг бөгөөд коронавирусээс 95,99 хувийн баталгаатай хамгаалж байгаа нь эмнэл зүйн хувьд батлагджээ. Мөн утаа, бохирдол, тоосонцор зэргээс найдвартай хамгаална.

Эмнэлгийн зориулалттай нэг удаагийн маскийг харин хоёр цагаас дээш хугацаанд зүүвэл бохирдож, эргээд сөргөөр нөлөөлнө гэж байгаа. Нянгаас хамгаалах зориулалттай биш, мэс ажилбарын үеэр амнаас шүлс үсрэх зэрэг замаар элдэв шингэнийг гадагшлуулахгүй байх зориулалттай. Тийм болохоор нянгаас хамгаалах тал дээр сул.

Дараахь хэд хэдэн төрлийн маскийг эрүүл мэндийн зорилгоор ашиглаж байна:

• Хүчилтөрөгчийн маск нь уушгинд хиймэл амьсгал шахах зориулалт бүхий эмнэлгийн орчинд хэрэглэх боломжтой маск юм. Хуванцар, силикон, резинээр хийдэг.

• Түлэнхийн маск нь түлэгдсэн арьсыг бусад гэмтээгүй арьснаас тусгаарлах зориулалттай.

• Мэс заслын маск. Процедурын маск буюу эмнэлгийн маск гэж нэрлэдэг (бидний нэрлэж заншсанаар нэг удаагийн маск) энэхүү маскийг мэс заслын үеэр болон сувилахуйн үеэр өмснө. Энэ төрлийн маск нь бактери, вирусийн тоосонцроос хамгаалах зориулалттай биш бөгөөд N95 эсвэл FFP гэх зэрэг амьсгалын замын халдвараас хамгаалах маскнуудыг бодвол үр дүн маш багатай.

• Халаасны маск гэх энэхүү CPR маск нь зүрхний цохилт удаашрах, амьсгалын зам боогдох үед анхны тусламж болох хэрэгсэл юм.

МАСК НЬ ТЕАТРЫН УРЛАГИЙН ХАМГИЙН ЧАМИН ЭЛЕМЕНТ БАЙСАН

МЭӨ 1268 оноос Венецийн багт наадамд хүн бүр баг зүүдэг байж. Ерөнхийдөө маск нь дэлхийн соёл урлагт нэгэн чухал шигтгээ байсаар ирсэн бөгөөд сонгодог, нууцлаг, загварлаг төрхийг бүрдүүлдэг байсан нь одоо ч хэв шинжээ хадгалсаар байна. Эртний Грекийн театрын жүжигчид Японы Но жүжгийн нэгэн адил маск өмсдөг байсан баримт бий. Дундад зууны Европт нууцлаг хүн болон амьтны дүрийг бүтээхдээ жүжигчдэдээ маск өмсгөдөг байсан аж. Бурхныг төлөөлсөн жүжигчин алтадмал маск өмсөх жишээтэй.

Маск болон хүүхэлдэйг XIX зууны эхэн үеэс Алфред Жерри, Пабло Пикассо, Оскар Шлеммер нарын сюррелист болон дадаист чиглэлийн уран бүтээлчид театрын ажилдаа анх нэвтрүүлж байжээ.

Барууны бус урлагт маск чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тухайлбал, Энэтхэгийн Махабхарата, Рамаяана зэрэг туульсд нүүрний баг дүрслэгддэг. Улмаар Энэтхэгийн соёлын хүчтэй нөлөө орсон орнууд болох Камбож, Бирм, Индонез, Тайланд, Лаос зэрэг улсууд Энэтхэгийн уг хэлбэрийг хөгжүүлж, нутгийнхаа домогтой хослуулан өөрсдийн онцлог хэв маягийг хөгжүүлжээ.

Тухайн үед ашиглагдаж байсан маскууд нь ихэвчлэн хэт тансаг, чамин байсан бөгөөд Хинду, Буддын шашны сүм хийдийн зурган чимэглэлийн гол элемент болох аймшигт толгойн сийлбэрийн дүрс давамгайлна. Эдгээр нүүр царай нь хүн төрөлхтнийг бузар булайгаас ангижруулж, бурханлаг ертөнцтэй холбох дээд зорилготой байж.

Хятадад харин маскийг эртний шашны зан үйлээс үүсэлтэй гэж үздэг бөгөөд Ян Зэгийн хаднуудаас масктай хүмүүсийг дүрсэлсэн сүг зургууд олддог. Хожим маск нь бөө мөргөл болон буддын шашны домог, бэлгэдлийг нэгтгэдэг чухал хэрэглүүр болжээ. Бурхдад талархлаа илэрхийлэх бөөгийн зан үйлийн үеэр шигүн бүжгийн маскийг өмсдөг бол хуо бүжгийн маскийг муу зүйлээс хамгаалдаг хэмээн хятадууд итгэдэг. Дуурийн маскийг тайзгүй жүжиг тавих үед ашигладаг байсан ба энэ нь өнөөгийн алдарт Пекин дууриас бидний олж хардаг өнгөлөг дүр төрхийг уламжилж үлдээжээ.

Япончуудын хувьд маск нь маш эртний, боловсронгуй, хээнцэр гэгддэг театрын уламжлалынх нь нэг хэсэг юм. Хамгийн эртний маскууд нь гигаку бөгөөд өдгөө устаж үгүй болжээ. Үүнээс уламжилж бугаку гэх маскийг зохиосон байна. Японы алдарт Но жүжгийн Но маск нь бугаку маскаасаа үүдэлтэй. Урт тоглолтын туршид өмсөх учраас маш хөнгөн, нүүрний хэлбэрт яв цав тааруулж хийхийн тулд нарийн ур дүй шаардана. Үүнийг зөвхөн эрчүүд урлана. Бидний сайн мэдэх Кабуки театр нь Японы орчин үеийн театрын хэлбэр бөгөөд жүжигчид нь маск зүүхийн оронд нүүрээ буддаг болжээ.

СПОРТЫН ОЛОН ТӨРӨЛД НҮҮРНИЙ ХАМГААЛАЛТ АШИГЛАДАГ

• Америк хөлбөмбөгийн хамгаалалтын хэрэгсэлд дуулга, бээлий, гутал, гуя, өвдөгний дэвсгэр, амны хаалт орно.

• Бэлли буюу цанын маск нь цанын спортынхны өмсдөг гол хувцасны нэг. Энэ нь зөвхөн нүүр, амыг ил гаргадаг малгай хэлбэрийн угладаг даавуун маск бөгөөд нүүр хөлдөхөөс сэргийлдэг.

• Бэйсбол бол хоёр талаас тусгай зориулалтын цохиураар бөмбөг цохиж тоглодог тоглоом. Энэ спортод хамгаалалтын маск бас л зайлшгүй шаардлагатай.

• Шумбалтын маск. Энэ нь усан доогуур шумбаж буй хүн усан доорх орчинг чөлөөтэй харж байх зориулалт бүхий нүдний орчмыг халхалдаг нүдний шил хэлбэрийн маск юм.

• Туялзуур жадны спортод мэдээж хамгийн хэрэгтэй зүйл бол хамгаалалтын дуулга. Мөн Японы уламжлалт спорт болох кендод ч хамгаалалтын маск чухал.

• Хоккейн спортод бас тархи толгойгоо гэмтээхгүйн тулд тамирчид хамгаалалтын маск зүүдэг.

МАСК ЖИЖИГХЭН ХЭДИЙ Ч ӨВӨРМӨЦ “ХУВЦАС” ЮМ

Гоёл, чимэглэлийн зориулалттай маск нь зан үйл, ёслолд чухал үүрэгтэйгээс гадна хувцас болгон өмсөж болно. Барууны урлагт, ялангуяа метал рок хамтлаг, дуучид нүүрний баг өмсөж тайзан дээр гарах нь элбэг байдаг. Slipknot, Mental Creep­ers and Gwar, гитарчин Bucket­head нар тайзан дээр тоглохдоо маск зүүдэг. Тэдний хувьд энэ нь маш өвөрмөц имиж болдог. Түүнчлэн аймшгийн кинонд маск чухал үүрэгтэй. Алуурчин, дээрэмчин аймшгийн маскаа зүүхээрээ улам ч жихүүцэм болдог шүү дээ.

МАСКТАЙ ХОЛБООТОЙ СОНИРХОЛТОЙ БАРИМТУУД

• Зарим улсад анти-маск буюу маскны эсрэг хууль дүрэм бий. Энэ нь шашны болон улс төрийн зорилгоор жагсаал цуглаанд хамрагдагсад маскны ард нүүрээ нуун гэмт хэрэг өдүүлэхээс урьдчилан сэргийлсэн хууль юм байна.

• Ичгүүрийн маск. Дундад зуунд төмрөөр хийсэн, муухай хийц загвартай, хэрээний хошуутай маскнуудыг хүмүүсийг шийтгэх, ичээх зорилгоор зүүлгэдэг байж. Өөрөө тайлж чадахгүй тул шийтгэлээ дуустал зүүх хэрэг гарна. Тийм маск зүүсэн бол ямар нэг буруу хэрэг хийсэн нь илчлэгдэж, адлуулах болно.

• XIX зууны сүүлээр Австралийн шоронд хоригдлуудыг дуугүй болгохын тулд маск ашигладаг байж. Цагаан даавуугаар хийсэн уг шийтгэлийн маск нь нүүрийг нь битүү бүрхэж зөвхөн нүд нь л харагдана.

А.МӨНХЗУЛ

Categories
мэдээ цаг-үе

Д.Отгонбаяр: Прокурорын байгууллага энэ онд эрүүдэн шүүхээс урьдчилан сэргийлэх ажлын чанарыг сайжруулахаар зорьж байна

Улсын Ерөнхий прокурорын туслах прокурор, Ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих хэлтсийн дарга Д.Отгонбаяртай ярилцлаа.

-Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх чиглэлд тавьж буй хяналт шалгалтын тухай тодруулахгүй юу?

-Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 56 дугаар зүйлд прокурор хэрэг мөрдөх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавьж, шүүх хуралдаанд төрийн нэрийн өмнөөс оролцоно гэсэн заалт байдаг. Үүний дагуу Прокурорын байгууллагын тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих чиглэлийг тодорхой тусгасан байдаг.

Өнөөдрийн байдлаар прокурор нь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын хорих ял эдлүүлэх, хорихоос бусад тэнсэн албадлага, баривчлах саатуулах, зөрчлийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаанд хяналт тавьж байна. Өнгөрсөн жил тус хяналтын чиглэлээр олон зорилт тавьж, үр дүнд хүрч ажилласан. Тухайлбал, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх ажиллагаанд том ахиц гарсан. “Хохирлоо төлөөд гэртээ харья” сэдэвт аяныг хоёр удаа зохион байгууллаа. Ингэснээр аяны хүрээнд нийт 675 сая төгрөгийн хохирол төлүүлэв. Мөн хохирол нөхөн төлүүлэхээс гадна хоригдлуудыг ажлын байраар хангаж хохирлыг барагдуулах ажлыг зохион байгуулсан.

Түүнчлэн, хохирогчийн эрх ашгийг хангах, зөрчлийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаанд хяналт тавих ажлыг эрчимжүүлж, хуулийг нэг мөр хэрэгжүүлэх зорилтын хүрээнд олон ажил хийлээ. Зөрчлийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааны торгох ялын биелэлт 30 гаруй хувьтай байсан бол өнгөрсөн жил 90 хувьд хүрсэн. Гуравдугаарт, эрх чөлөөгөө хасуулсан хүмүүсийн хуульд заасан эрхүүдийг хангахад прокурорын хяналтыг сайжруулах зорилтын хүрээнд олон ажил хийсэн. Хэдийгээр эрх нь хязгаарлагдсан ч хуульд заасан тодорхой эрхээ эдлэх, үүрэг хүлээх ёстой.

-Өнгөрсөн жил эрүүдэн шүүлттэй холбоотой асуудал ихээхэн хөндөгдсөн. Эрүү шүүлт тулгасан асуудлаар хэвлэлийн хурал хийж байсан иргэд ч бий. Энэ нөхцөл байдлын тухайд тодруулахгүй юу?

-Эрүүдэн шүүлттэй холбоотой асуудал хурцаар тавигдсан. Үүнтэй холбоотойгоор хэд хэдэн удаа шалгалт явууллаа. Шалгалтаар хэрэг хүлээлгэх гэж эрүүдэн шүүсэн гэхээс илүү албан хаагч зүй бус харьцсан, нөхцөлийн эрүү шүүлт үүсгэсэн, цохиж зодсон асуудлууд гарч ирсэн. Гэхдээ энэ асуудал харьцангуй багассан. Хорих ангид тусгай хайрцаг ажиллуулж, мэдээллийг нь прокурор шууд авч, холбогдох газарт нь шилжүүлж шалгуулж байгаа.

Мөн хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагааны явцад хүний эрхийг зөрчих, эрүү шүүлт тулгаж, хүнлэг бус хэрцгий хандах, нэр төрийг нь доромжлох зэргээр аливаа хэрэг, зөрчил гаргахгүй байх, энэ чиглэлээр тавих прокурорын хяналтыг сайжруулах үүднээс өнгөрсөн онд Улсын Ерөнхий прокурорын “Эрүү шүүлт тулгахаас урьдчилан сэргийлэх тухай” 06 дугаартай албан даалгавар гарсан. Прокурорын байгууллагаас 2020 онд эрүүдэн шүүхээс урьдчилан сэргийлэх ажлын чанар, үр нөлөөг дээшлүүлэх зорилтыг дэвшүүлэн ажиллаж байна.

-Ял эдлүүлэх ажиллагаанд тавьж буй хяналт шалгалтын тухай тодруулахгүй юу?

-Прокурор ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих ажиллагааг хэрхэн хэрэгжүүлэх тухай Улсын Ерөнхий прокурорын баталсан заавар, журам бий. Энэ заавар журмыг саяхан бас шинэчилсэн байгаа. Өнгөрсөн жил прокурор 6000 гаруй хоригдолд ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавьж ажиллалаа. Мөн цагдан хорих байранд 6600 гаруй хүн хоригдсон. Давхардсан тоогоор хорих ангийн үйл ажиллагаатай 720 удаа танилцаж, 300 гаруй удаа шалгалт хийлээ. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хууль шинээр батлагдсанаас хойш хорих ангийн дэглэм зэрэглэл өөрчлөгдсөн. Өмнө нь дөрвөн дэглэмд хувааж байсан бол одоо нээлттэй, хаалттай гэсэн дэглэм болж өөрчлөгдсөн. Түүнчлэн, насанд хүрээгүй хүүхдийн хорих анги гэж байсныг Сургалт хүмүүжлийн тусгай байгууллага нэршилтэй болгосон. Мөн тэнсэх албадлагын арга хэмжээ авагдсан хүмүүст болон саатуулах, цагдан хорих байранд хяналт тавьж байна. Зөрчлийн тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээр маш олон хэрэг шийдэгдэх болсон. Баривчлах байранд өдөрт дунджаар 300 гаруй хүн тогтмол байна. Үүнээс гадна архидан согтуурах, мансуурах донтой хүмүүсийг албадан эмчлэх СЭМҮТ зэрэг газарт хяналт тавьж байгаа.

Прокурорын хяналт, шалгалтын үр дүнд Цагдан хорих байрны камерын хяналт, орчин нөхцөл зэрэг бүгд сайжирснаас гадна баривчлах байрны хүчин чадлыг нэмэгдүүлж 400 гаруй хүн хүлээж авах боломжтой болгосон.

-Өнгөрсөн жил иргэний хөдөлгөөний Б.Цэгмид саатуулах байрны нөхцөл маш хүнд, сургалт хүмүүжлийн ажил бараг хийгдэхгүй байгааг шүүмжилж, бөөнөөр хорих лагертай зүйрлэж байсан. Үүнд хяналт шалгалт хийж нөхцөл байдлыг хэрхэн дээшлүүлсэн бэ?

-Баривчлагдсан Б.Цэгмэд гэж хүний ярьсан зүйл үнэний ортой юм. Бид газар дээр нь шалгасан. Шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэн, цагдаагийн байгууллагаас зохион байгуулсан ажилтай холбоотойгоор баривчлах байрны даац хэтэрсэн байсан. Үүний дагуу бид холбогдох хүмүүст нь арга хэмжээ тооцуулж, шинээр баривчлах байрууд бий болгосон. Өнөөдрийн байдлаар баривчлах байрны багтаамж хүрэлцээтэй байна. Хоёрдугаарт, баривчлагдсан хүмүүст зориулсан сургалт хүмүүжлийн хоёр танхимтай болгосон.

-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар хичнээн хүн ял эдэлж байна вэ?

– Одоо 4000 гаруй хоригдол хорих ял эдэлж байна. Цагдан хорих байранд 1400 орчим хүн бий. Хорихоос бусад ялаар 3800, зөрчлийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаагаар 2500, тэнсэх албадлагын арга хэмжээ авагдсан 2500 хүн байна. Ер нь прокурорын хяналт бүх чиглэл рүү хүрэх ёстой. Өнөөдрийн байдлаар хорих ангийн ахуй нөхцөл өмнөхөөс сайжирсан. Мэдээж цагдан хорих, баривчлах байрны асуудал дээр дахиж сайжруулах шаардлага байгаа нь үнэн. Нэн ялангуяа, баривчлах байрны нөхцөл зарим орон нутагт хүндрэлтэй байгаа.

-Ял эдэлж буй хүүхэд, эмэгтэйчүүдийн хорих байрны нөхцөл, сургалт хүмүүжлийн ажилд онцгойлон анхаарал хандуулдаг уу?

-Сургалт хүмүүжлийн тусгай байгууллагад 30 гаруй хүүхэд бий. Эдгээр хүүхэд нийгэмд гараад хөлөө олох ёстой. Тийм учраас гол үйл ажиллагаа нь сургалт хүмүүжлийн ажил руу чиглэж байна. Зарим хүүхэд тэндээс гараад Их, дээд сургуульд суралцаад явах тохиолдол байдаг. Энэ асуудлыг ШШГЕГ-аас зохих дээд шатны байгууллагуудад хандаж, шийдвэрлээд явж байна. Үүнээс гадна хүүхдийн сургалт хүмүүжлийн тусгай байгууллага маань Мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн ажиллагаа явуулж байдаг. Ер нь эрх нь хязгаарлагдсан хүүхдүүдийг мэргэжил боловсролтой болгож, нийгэмд гараад зөв амьдрах нөхцөлийг хангахад голлон анхаарах шаардлагатай юм.

Эмэгтэйчүүдийн хувьд 200 гаруй хүн хорих ял эдэлж байна. Тэд нээлттэй, хаалттай хориход байдаг. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газар эмэгтэйчүүдийн хорих ангийн нөхцөл байдлыг сайжруулах үүднээс шинэ байр барьж байна.

-Төрөөд удаагүй эмэгтэйчүүдийг хэрхдэг вэ?

-Нярай хүүхэдтэй хоригдол эхчүүд байгаа. Хүүхдүүд нь хоёр нас хүртэл эхтэйгээ хамт байдаг. Ингэхдээ тусгай байранд байлгана. Эх, үр хамт байх нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн байгаа.

-Хар тамхи хэрэглэсэн хэргээр тэнсэх ял авсан хүмүүс гадуур байх хугацаандаа дахин мансууруулах бодис хэрэглэх явдал түгээмэл байгааг прокурорын байгууллагаас мэдээлсэн. Энэ нөхцөл байдлын тухай тодруулахгүй юу?

-Тийм ээ. Сүүлийн үед анхаарал татаад байгаа нэг асуудал бол тэнсэх албадлагын арга хэмжээ авагдсан хүмүүс хар тамхи дахин хэрэглэх явдал багагүй гарч байна. Ийм тохиолдолд прокурор хорих ялаар солиулах асуудлыг шүүхээр шийдвэрлүүлж байгаа. Давтан ялаар шийтгүүлэх тохиолдол ч их гарч байна. Хорих ял аваагүй, тэнсэж торгосон хүмүүст бид гэнэтийн шалгалт хийж байгаа. Ер нь тэнсээд торгууль аваад гарсан хүмүүс сар бүр бүртгүүлж байх үүрэгтэй. Үүний хажуугаар сорил тавьдаг. Нийслэлийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын хэмжээнд прокуророос шалгалт хийхэд 81 хүн хамрагдсан. Ингэхэд 20 гаруй хүн дахин мансууруулах бодис хэрэглэсэн байсан. Зөвхөн нэг удаагийн шалгалт хийхэд л ийм байна.

-Ер нь мансууруулах бодис хадгалах, борлуулах, хэрэглэсэн хэргээр ял авч буй иргэд хэрхэн нэмэгдэж байна вэ?

– Сүүлийн жилүүдэд хар тамхи, мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт шүүхээр ял шийтгүүлж байгаа хүмүүсийн тоо ихээхэн нэмэгдэж байна. Жил бүр өсөн нэмэгдэж байгаа нь харамсалтай. Энэ асуудал нийгэмд тулгамдсан бэрхшээл болсон.

-Мансууруулах бодис хэрэглэсний улмаас тэнсэх ял авсан хүмүүс гадуур байх хугацаандаа эмчилгээнд хамрагддаг уу?

-Архидан согтуурах, мансуурах донтой этгээдийг албадан эмчлэх талаар хуульд заасан. Гэвч архидан согтуурах донтой хүнийг эмчилж байгаа боловч мансуурах донтой хүмүүсийг эмчлэх боломж муу байна. Гэхдээ прокурорын байгууллагаас эдгээр хүмүүсийг дахин энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдохгүй байх, түүнээс урьдчилан сэргийлэх, уг бодисын хор хөнөөлийг таниулах чиглэлээр яриа таниулга хийх, сургалт зохион байгуулах ажлыг хийж байгаа.

-Тэгэхээр мансуурах хорт зуршлаас салахад хувь хүнээс ихээхэн хамаарах нь ээ?

– Мэдээж хувь хүнээс маш их зүйл шалтгаална. Тийм ч учраас дээр өгүүлсэнчлэн сургалтуудыг тогтмол зохион байгуулж, хорт зуршлаас ангижрах талаар зөвлөгөө мэдээлэл өгч ажиллахад анхаарч байгаа юм.

Г.БАТ