Month: November 2019

Categories
мэдээ цаг-үе

Хилэн хувьсгалаас хойших 30 жил

ЭЛЧИН САЙД БИЧИЖ БАЙНА


Энэ жилийн арваннэгдүгээр сарын 17-нд бид тэр үеийн Чехословак улсад коммунизм нуран унаж Хилэн хувьсгал болсны 30 жилийг санан дурсах юм. Тухайн үед Прагийн гудамжинд “Буцаад Европ руу” хэмээх уриа аяндаа сонсогдож 1918-1938 онуудад Анхны бүгд найрамдах улсын үед Чехословак улс, хөгжсөн ардчилсан Европт багтаж байсан шигээ түүндээ эргэн очих хүсэл зорилгоо илэрхийлж байлаа.

Бидэнд тэмдэглэх зүйл байгаа юм. БНЧУ ардчилал болон зах зээлийн эдийн засаг руу амжилттай шилжин орж 1999 оноос НАТО-гийн гишүүн орон, 2004 оноос Европын холбооны гишүүнээр тус тус элссэн билээ. Европ дахь хамгийн аюулгүй орны нэг. Түүхэндээ эрх чөлөө, ардчиллыг хамгийн удаан мэдэрч байгаа мөн эдийн засгийн хувьд хамгийн амжилттай үеийг туулж байгаа орон билээ. Словак улстай хамгийн нягт, маш нөхөрсөг харилцаатай байдаг нь хөрш орнуудтайгаа ямархуу харилцаатай байдгийн нэг жишээ юм. Өнгөрсөн 30 жилийн хөгжил шулуун дардан байгаагүй ээ. Гэхдээ улс төрийн өөрчлөлт буюу улс төрийн намуудын чөлөөт өрсөлдөөн рүү шилжилт болон эдийн засгийн шилжилтүүд амжилттай хийгдсэн. Төмөр хөшиг нурснаар манай улс дэлхийд нээлттэй болсон. Австри болон Холбооны бүгд Найрамдах Герман улсуудтай хиллэж байсан хилийн өргөстэй төмрүүдийг устгаж хаясан. Төрөөс зохицуулалт хийхээ больж, татаасыг зогсоож зах зээлийг либералчилсан. 1990 оноос өмнө БНЧУд ганц ч хувийн үсчин болон хүнсний дэлгүүр байдаггүй байсан. Хүмүүс улсаас үнийг нь тогтоож үүнийгээ олон арван жилийн турш дээр нь хэвлэн наасан бүтээгдэхүүнийг авахаар урт дараалалд зогсдог байлаа. МаргаретТетчер жилдээ 3-4 компанийг хувьчилдаг байсан бол Чехословак улсын засгийн газраас цагт 34 компанийг хувьчлах ёстой болж байлаа. Аж үйлдвэрлэл тэр аяараа өөрчлөгдөж бүтцийн өөрчлөлтүүд хийгдсэн. Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас чөлөөт зах зээлийн эдийн засагт шилжиж түүний үндэс суурь нь хувийн өмч болж ирсэн. Үүний ачаар хүмүүс өөрсдийн өмчдөө анхаарал хандуулж Прага хот болон Чехийн бусад хот, тосгодууд өнгө үзэмжээ сайжруулж эхэлсэн. Барилга байшингуудыг сэргээн засварлаж эхэлсэн. Навсайсан саарал өнгөнүүдийг өнгөт фасадуудаар сольсон. Хувийн компаниуд шинэ технологиудад хөрөнгө оруулалт хийж түүний ачаар хүрээлэн буй орчин мэдэгдэхүйцээр сайжирсан.

1989 оны арваннэгдүгээр сар ба түүнээс хойших жилүүд нь нийгмийн амьдралын бүхий л салбарт бүх нийтийн тайвшралын үе байсан бөгөөд хүмүүст урам зориг, шинэ зүйл эхлүүлэх, бизнес эрхлэх хүсэл эрмэлзэл, өөрийн гэсэн мэдрэмжийг төрүүлдэг болсон нь улсын ерөнхийлөгч Вацлав Хавелын дэмжлэгтэйгээр өнгөрсөн коммунизмтай маргаангүй нэгдмэл байдлаар тэмцсэний ач юм. Үүний зэрэгцээ дэлхийн бусад улс орныхон манай улсын талаар онцгой, давтагдашгүй сонирхож байсан ер бусын мөч байсан бөгөөд ВацлавХавел Чех улсын олон улсад эзлэх байр суурийг сэргээх, түүний чөлөөт ертөнцийн институцид нэгтгэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм.

Түүнээс тийм ч бага бус чухал үүргийг 90ээд оны үеийн сангийн сайд хожуу үеийн Их хурлын дарга, ерөнхийлөгч ВацлавКлаус гүйцэтгэсэн юм. Тэрээр улс төр, эдийн засгийн хөтөлбөрийг боловсруулж системийн өөрчлөлтийг хийсэн бөгөөд тэр болон түүнийг тойрон хүрээлж байсан хүмүүс капитализм, олон ургалч парламентын ардчиллыг (илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг өнөөдрийн ойн баярт зориулж монгол хэл рүү орчуулан НЭПКО хэвлэлийн газарт хэвлүүлсэн “Бид супермаркетаас ч илүүг хүссэн юм” хэмээх түүний бичсэн номоос авах боломжтой) хүсч байгаагаа ойлгомжтойгоор хэлж байлаа. 1992 онд Словак Улсын их хурлын сонгуульд тусгаар тогтносон Словак улс байхын төлөө хүчин зүтгэж байсан улс төрийн намууд илт ялж Чехословак улсыг салгах хэлэлцээнүүд хийж байхад Чехийн талаас удирдаж оролцож байсан нь бас энэ хүн билээ. Шилжилт болон ардчилсан институтүүд байгуулах, Чехословакийг салгах болон евроатлантын бүтэц рүү явах зам энэ бүгд биднийг ямар ч гадаад зөвлөхүүд, эсвэл олон улсын жуучлагчид төлөөлж чадахгүй гэрийн даалгавар болохыг бид мэдэж байсан. Мөн түүний зэрэгцээ хөгжил цэцэглэлтийн жор нь гадаад худалдаа, түүний либералчлалд анхаарлаа хандуулах нь гадаадаас санхүүгийн буцалтгүй тусламж авахаас илүү гэдгийг ч бид мэдэж байсан билээ.

Манайх төв болон зүүн Европын орнуудаас коммунист намынхаа нэрийг өөрчлөөгүй буюу тус нам нь “зүүний ардчилсан намын жигүүр” болоогүй ганцхан орон болж чадсан юм. Манайд энэхүү бүлэг хүмүүс тамгалагдан үлдсэн учраас өнөөдрийг хүртэл 30 жилийн дараа төрийн өндөр албан тушаалд томилогдохыг санахын ч хэрэггүй байсан юм.

Төв болон зүүн Европт коммунизм задарсан нь Монголд хүртэл нөлөөлсөн давамгай нөлөөтэй байснаараа онцгой юм. 1989 оноос өмнөх манай хоёр орны ойрхон харилцааны ачаар Прагийн их сургуулиудад сурч байсан зарим монгол төгсөгчид арваннэгдүгээр сарын 17ны дараахан санаа, сэдэл болгож Хилэн хувьсгалын тайван үйл явцын тухай бичлэг бүхий (VHS) дүрс бичлэгийн хальсыг авчирч байжээ. Яг Чехословакт болсонтой адилаар Монгол Улсад 12 сарын үйл ажиллагааг өөрсдөө удирдан явуулсан байдаг. Коммунизмын төгсгөл ч энд маш өргөн хүрээнд тулгуурласан удаан хугацаанд хийхээр чиглэгдэж байсан нийтийг хамарсан үзэгдэл болсон байлаа.

Бидний удаан болон богино хугацаанд ч даван туулж ирсэн коммунизмын үе нь хувь хүний эрх чөлөөг хязгаарлах, эрх ямбыг үндэстэн дамнасан түвшинд шилжүүлэх замаар улс орнуудын хараат бус байдлыг булаан авах чиглэлээр хурцалж байсан юм. Бид шүтэн бишрэх кампанит сурталчилгаа, хоосон уриа лоозон, дээрээс төвлөрсөн шийдэл гаргаж зохион байгуулалт хийх болон улс үндэстнүүдийг сулруулах байдлууд дээр эмзэглэх эрхтэй хэмээн үздэг. Бүтэлгүйтдэг таван жилийн төлөвлөгөөг санацгаая. Тийм ч учраас 2050 он хүртэлх зорилтын талаар ярьж байгаа улстөрчдөөс өнөөдрийн байдал түүнчлэн яагаад хөнгөлөлтийн хувь хэмжээний бодлогыг харж үзэхгүй байгаа юм бэ, эсвэл ямар нэгэн хэмжигдэхүүн (жишээлбэл дундаж температур) 2050 он хүртэл өөрчлөгдөх ба бусад бүх зүйл (жишээлбэл: мэдлэг ба технологи) өөрчлөгдөхгүй үлдэнэ гэдгийг хэрхэн урьдчилан харж байгаа юм бэ гэдгийг асуух болж байна.

БНЧУд дийлэнх дүгнэлтүүд арваннэгдүгээр сарын 17ноос хойш “аль хэдийнэ” 30 жил өнгөрлөө гэдэг дээр яригддаг. Коммунизмыг өвлөн авах тал дээр шалтгаалах, эсвэл бидний ардчилал өшөө түүхий (эмзэг) өөрийн гэсэн дутагдалтай (Масарик ерөнхийлөгч тэдгээр дутагдлуудыг даван туулахын төлөө зүтгэхээс ардчиллыг байгаагаар нь даван туулахыг хичээхгүй гэж хэлсэн байдаг). 30 жилийн өмнө бид баруунд байсан шиг улс төрд захирагддаггүй эдийн засгийн чөлөөт харьцаанд хүрэхийн төлөө хүчин чармайлт гаргасан. Гэвч коммунизм нуран унасны дараа энэ харьцаануудаа барууныхан өөрсдөө соргогоор хамгаалахаа больсон. Төрийн ивээл, төрдөө найдах, татаас авах, халамж, дахин хуваарилалт гэх мэт нэмэгдсээр байна. Компаниудын захиргааны зардал, ачааллыг нэмэгдүүлсэн зах зээлийг хязгаарласан шинэ шинэ зохицуулалтыг хийсээр байна. Улс төр нь эдийн засгийг сая сая хүмүүсийн аяндаа үүсэх харилцаа ба хэрэглэгчийн хувьд тэдгээрийн чөлөөт шийдвэрээс илүүтэйгээр удирдана гэсэн итгэл хүчээ авч байна. Барууны орнуудад хувь хүнгэр бүлтөр хэмээх гурвалжин суларсан. Залуусыг шүтэж настай хүмүүсийг хүндлэх явдал буурч байна. “Шийдвэр гаргалтан дахь хүүхдийн оролцоо” өндөрт тавигдаж гол төлөв хүүхдүүдийг улс төрийн зорилгоор коммунизмын үетэй адилаар буруугаар ашиглаж байна.

Өнөөдөр бид юунд хүрснийгээ мэдэж, тэмдэглэж байна. Гэхдээ бас өнгөрсөн 30 жилдээ дүгнэлт хийж шүүмжийн нүдээр харах хэрэгтэй байх. Арваннэгдүгээр сарын 17-ыг юуны өмнө эрх чөлөөг, үндэсний тусгаар тогтнолыг, ардчиллыг, зах зээлийн эдийн засгийг өмгөөлөхөд чиглүүлэн санан дурсах нь зүйтэй байх. Америкийн нэгэн үеийн ерөнхийлөгч ТомасЖефферсоны хэлснээр үе тус бүрд өөрийн гэсэн хувьсгал шаардлагатай байдаг. Манай үеийнхэн энэхүү Хилэн хувьсгалыг амсаж ирсэнд би баяртай байдаг.

Зохиогч БНЧУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд ИйржиБродский

Categories
мэдээ нийгэм

ХУД-ийн 12 дугаар хороонд хүүхдийн эмнэлэг нээлтээ хийлээ

БНХАУ-ын элчин сайдын яам, тус улсын Энх тайван хөгжлийн сангийн дэмжлэгээр Хан-Уул дүүргийн алслагдсан хороодын нэг болох 12 дугаар хороонд 50 ортой хүүхдийн шинэ эмнэлэг баригдаж, нээлтээ хийлээ.

Тус эмнэлэг нь БНХАУ-ын 500 мянган ам.долларын буцалтгүй тусламжаар баригдсан бөгөөд 150 мянган ам.долларын тоног төхөөрөмжийг бэлэглэлээ.

Хан-Уул дүүргийн Нэгдсэн эмнэлэгийн салбар Хүүхдийн эмнэлэг болон нээгдсэн тус эмнэлэгт амбулаторийн, туршлагатай, нарийн мэргэжлийн эмч нар бүхий 40 орчим хүн ажиллах бөгөөд 2020 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс үйл ажиллагаа албан ёсоор эхлүүлэх юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна

Дохио!!! Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлэх мэдээ: Өнөө шөнө Сэлэнгийн нутаг, Булганы өмнөд, Төв аймгийн хойд хэсгээр, маргааш өдөр Хэнтийн зүүн хойд, Дорнодын хойд хэсгээр цасан шуурга шуурна.

Малчид, тээвэрчид, иргэдийн анхааралд: Шөнөдөө төвийн аймгуудын нутаг, баруун аймгуудын нутгийн зүүн, зүүн аймгуудын нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурч, хүйтний эрч чангарч, говь тал хээрийн нутгаар хүчтэй салхитай байхыг онцгойлон анхааруулж байна.

2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний 20 цагаа­с 11 дүгээр сарын 22-ны 20 цаг
хүртэлх цаг агаарын урьдчил­сан мэдээ

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө нутгийн зүүн, өдөртөө зүүн өмнөд хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр, шөнөдөө нутгийн өмнөд хэсгээр түр зуур секундэд 18-20 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтний эрч чангарч Хангайн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 27-32 хэм, өдөртөө 18-23 хэм, Алтайн өвөр говиор шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө 3-8 хэм, бусад нутгаар 20-25 хэм, өдөртөө 9-14 хэм хүйтэн байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө ихэнх нутгаар цас, өдөртөө нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр, шөнөдөө ихэнх нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтэрч Дархадын хотгор болон Хөвсгөлийн уулсаар шөнөдөө 25-30 хэм, өдөртөө 19-24 хэм, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр 15-20 хэм, өдөртөө 10-15 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө 4-9 хэм хүйтэн байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө нутгийн баруун хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 7-12 метр, өдөртөө ихэнх нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө 10-15 хэм, өдөртөө хүйтэрч 4-9 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 3-8 хэм хүйтэн, өдөртөө 2 хэм хүйтнээс 3 хэм дулаан байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орохгүй. Өдөртөө ялимгүй цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 7-12 метр, зарим үед секундэд 15-17 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө 14-16 хэм, өдөртөө 10-12 хэм хүйтэн байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Солигдмол үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 7-12 метр, шөнөдөө ихэнх нутгаар, өдөртөө нутгийн зүүн хэсгээр түр зуур секундэд 18-20 метр хүрч шороон шуурга шуурна. Шөнөдөө Өмнөговийн нутаг, Дорноговийн өмнөд хэсгээр 1 хэм дулаанаас 4 хэм хүйтэн, бусад нутгаар 5-10 хэм хүйтэн, өдөртөө Дундговийн нутгаар хүйтэрч 3-8 хүйтэн, бусад нутгаар 4 хэм дулаанаас 1 хэм хүйтэн байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Үүлэрхэг. Цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, шөнөдөө зарим үед секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 16-18 хэм, бусад хэсгээр 13-15 хэм, өдөртөө хүйтэрч 12-14 хэм хүйтэн байна.

2019 оны 11 дүгээр сарын 23-наас 11 дүгээр сарын 27-ныг хүртэлх
цаг агаарын урьдчилсан төлөв

23, 26-нд баруун болон төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 25-нд Алтай, Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутгаар цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна. Салхи 23, 26-нд говь, талын нутгаар, 25-нд ихэнх нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ. Хүйтний эрч чангарч Дархадын хотгор, Хөвсгөлийн уулс, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 32-37 хэм, өдөртөө 20-25 хэм, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг-үүр, Орхон, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз голын хөндийгөөр шөнөдөө 26-31 хэм, өдөртөө 14-19 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 11-16 хэм, өдөртөө 3-8 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 18-23 хэм, өдөртөө 8-13 хэм хүйтэн байна. 24-нд нутгийн баруун хэсгээр, 25-нд ихэнх нутгаар өдөртөө хүйтний эрч бага зэрэг суларна.

Categories
мэдээ нийгэм

Оюутан эргүүл нэгдсэн арга хэмжээ үргэлжилж байна

Баянзүрх дүүргийн Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах салбар зөвлөлөөс дүүрэг дэх Цагдаагийн газар, Замын цагдаагийн хэлтэстэй хамтран “Оюутан эргүүл” нэгдсэн арга хэмжээг дүүргийн хэмжээнд амжилттай зохион байгуулж байгаа билээ.

Тодруулбал, зам тээврийн осол хэргийг бууруулах, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаанд оюутнуудын оролцоог нэмэгдүүлэх зорилгоор Дотоод хэргийн их сургуулийн 30 сонсогчийг өчигдрөөс эхлэн хөдөлгөөний ачаалал ихтэй байршлуудад ажиллуулж эхэлсэн байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Хөдөлмөр, хамгааллын хувцас гардуулан өглөө

Улсын Онцгой комиссоос БОАЖЯ-ны “Түймрээс хамгаалах үндэсний зөвлөл”-ийн гишүүдэд ой, хээрийн түймэр болон байгалийн гамшиг, ослын үед ажиллах хөдөлмөр, хамгааллын хувцсыг гардуулан өглөө.

Тус зөвлөлийг БОАЖ-ын дэд сайд Ц.Батбаяр ахлан ажилладаг бөгөөд нийт 11 гишүүнтэйгээр үйл ажиллагаа явуулдаг байна. “Түймрээс хамгаалах үндэсний зөвлөл” нь байгалийн нөөц, байгалийн гамшигт учирч болзошгүй гамшиг, эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, гамшгийн үр дагаврыг тогтоох, үнэлэх, арилгах ажлын бодлого, хэрэгжилтийг улсын хэмжээнд зохион байгуулан ажилладаг юм

Categories
мэдээ улс-төр

О.Баасанхүү: С.Зориг нас барснаас хойш ардчилал анархизм рүү шилжсэн

УИХ-ын чуулганы үдээс хойшхи хуралдаан эхэллээ. Хуралдааны эхэнд Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн ойн медаль бий болгох төслийг хэлэлцэв. Монгол Улс ардчилсан нийгэмд шилжсэнээс хойш 30 жил болж байгаа. Тиймээс ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх хүрээнд Ерөнхийлөгчийн зарлигаар олгогдох 30 жилийн ойн медалийг бий болгох нэг удаагийн үйлчлэлтэй УИХ-ын тогтоолын төсөл юм. Уг тогтоолын төслийг байнгын хороо хэлэлцэн дэмжсэн байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт тавьж, үг хэлэв.

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:

-Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн ойн медалийг дэмжиж байна. Ардчилсан нийгэмд шилжсэнээс хойш иргэн хүн үг хэлэх эрхтэй болсон. Хамгийн гол нь энэ медалийг хэн авах вэ? С.Зориг нас барснаас хойш ардчилал анархизм рүү шилжсэн. УИХ-ын гишүүд нь хамар доороо хагархай гэгч болсон. Ардчиллын буянаар ажилгүй болсон, тэтгэврээ гарсан хүмүүс байна. Улс төрийн хэлмэгдлээс гараад эдийн засгийн хэлмэгдэлд маш олон хүн орсон. Үйлдвэргүй, ажлын байргүй болсон.

УИХ-ын гишүүн Я.Санжмятав:

-Монгол Улсад ардчилсан хувьсгал одоогоос 30 жилийн өмнө бий болсон. Энэ үед Монголын ард түмэн түрэн дэмжиж, уухайлан орсон. Үүнийг ойлгож байгаа О.Баасанхүү гишүүндээ талархлаа. Монголын ард түмэн нэг хүний хамраас цус гаргалгүй ардчилсан нийгэмд шилжсэн нь Монголын ард түмний түүхэн ололт. Ардчиллыг бэхжүүлэх чиглэлээр олон олон хүн үүргээ биелүүлсний нэг нь таныг гэж боддог. Эдийн засгийн хувьд хүндрэлтэй цаг үе байгаа. Гэхдээ энэ шагналыг хэвлэх зардал байгаа гэсэн. Дагалдах мөнгөн урамшууллыг оруулах талаар олон санал ирсэн ч энэ нь бололцоогүй юм.

УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан:

-Нийгмийн нэг тогтолцооноос нөгөө тогтолцоонд шилжих түүхэн шилжилт хийсэн. Энэ түүхэн шилжилт алс ирээдүйд яаж бичигдэх нь бидний үйл ажиллагаанаас шалтгаалах юм. Эрх чөлөөний төлөөх хүсэл эрмэлзлийн нэг нь 1990 онд өрнөсөн ардчилал. Монголчуудын сонгож авсан ардчиллын зам алдаагүй. Харин ардчиллын зүй ёсны зарчмуудыг хэрэгжүүлэх дээр бид эргэж буцаж, хөрвөж байгаа зүйл бий. Энэ үед гарсан Үндсэн хуулиуд гэхэд зарим орон дээр гарсан. Монголчууд ардчиллын үнэ цэнийг бууруулахгүйн төлөө бид явах ёстой. Парламентын ардчилсан тогтолцоог улам төгөлдөржүүлэх асуудал чухал байна. Зөв төгөлдөржүүлэх, нийгмийн дэг журам, улс орны хөгжил дэвшил иргэн бүрийн аж амьдрал дээр яаж тусах вэ гэдгийг давхар бодох шаардлагатай байна.

Ийнхүү гишүүн асуулт тавьж, үг хэлсний дараагаар “Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн ойн медаль бий болгох тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэхийг дэмжих санал хураалт явуулав. Чуулганы хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх уг тогтоолын төслийг хэлэлцэхийг дэмжив.

Categories
мэдээ нийгэм

​Сувилагчийн буруутай үйлдлээс болж өвчтөн нас барсан хэргийг шалгаж байна

.

Тодруулбал, 52 настай иргэн Б бүдүүн гэдэсний хагалгаанд орж улмаар шарх нь эдгэхгүй мэс заслын тасагт хэвтэн эмчлүүлж байжээ. Ийн өнгөрсөн сарын 24-ний 06:00 цагт буюу эмнэлгээс гарах өдрийн өглөө сувилагч А цагийн тариа хийхдээ цефатоксим тариаг өвчтөнд тарих гэж байгаад андуурч, бензатин пенициллин тариаг судсаар тарьснаас үүдэн тухайн өвчтөн нас барсан болох нь тогтоогдсон байна.

Тухайн сувилагч нь өнгөрсөн оны долдугаар сард ажилд бөгөөд орон тоо байхгүйн улмаас төрөхийн сувилагч мэргэжлээр төгссөн хүнийг мэс заслын сувилагчаар ийн ажиллуулж байжээ.

Одоогоор тус хэргийг Хэнтий аймгийн цагдаагийн газар эрүү үүсгэн шалгаж байгаа бөгөөд сувилагч А гадуур байцаалт өгч байгаа аж.

Categories
мэдээ нийгэм

Иргэний андгай өргөх ёслол нийслэлийн ЕБС-иудад зохион байгуулагдаж байна

Монголын Залуучуудын Холбооноос Монгол Улсын Ерөнхий сайдын ивээл дор “Монгол Улсын Иргэний андгай өргөх ёслол” –ын ажиллагааг Нийслэлийн Ерөнхий боловсролын бүх сургуулиуд дээр 2019 оны 11 дүгээр сарын 20-29 хооронд, 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр 21 аймаг, 9 дүүрэг, 330 суманд тус тус зохион байгуулагдах гэж байна.

Уламжлал ёсоор энэ сарын 26-ны өдөр амжилт бүтээлээрээ манлайлсан 800 сурагч Төрийн ордны их танхимд Иргэний андгай өргөж, Иргэний үнэмлэх, “Андын Гэрэгэ” гардан авна.


Categories
мэдээ улс-төр

Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аяны талаар мэдээлэл хийлээ

Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хороо, Жендэрийн үндэсний хороо, НҮБ-ын Хүн амын сантай хамтран “Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аян”-ы талаарх хэвлэлийн бага хурлыг өнөөдөр (2019.11.21) Төрийн ордонд зохион байгуулав.

Хэвлэлийн бага хуралд УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Н.Оюундарь, УИХ-ын гишүүн, Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны гишүүн Ц.Мөнх-Оргил, НҮБ-ын Хүн амын сангийн тэргүүн Каори Ишикава, Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн Хамтын ажиллагааны захирал, Ерөнхий консулын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Франциска Фрайбургхаус, Жендэрийн үндэсний хорооны Нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Т.Энхбаяр, Монгол Улсад Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохион байгуулах зөвлөлийн ажлын албаны дарга Г.Нямгэрэл, Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн захирал Н.Арвинтариа болон Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам, Цагдаагийн ерөнхий газар, Үндэсний статистикийн хороо, Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газар, Монголын эмэгтэйчүүдийн холбоо зэрэг байгууллагын төлөөлөл оролцлоо.

Уг аян нь жендэрт суурилсан хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэхэд иргэдийн ойлголт мэдлэгийг дээшлүүлж, таслан зогсооход олон нийтийн анхаарлыг татан оролцуулах зорилготой юм.

Дэлхийн 180 гаруй улс жил бүрийн 11 дүгээр сарын 25-наас 12 дугаар сарын 10-ны өдрүүдэд “Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аян”-ыг нэгдмэл зорилго, нэг уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлдэг. Монгол Улс тус аяныг төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон улсын байгууллагуудтай хамтран 22 дахь жилдээ “ОйлГОЁ ХҮНдэлье” уриан дор зохион байгуулах гэж байна.

Энэ жилийн аян нь аливаа хэлбэрийн хүчирхийллээс ангид байхын тулд бие биеийнхээ эрхийг хүндэтгэж, харилцан ойлголцох, эрүүл харилцааг эрхэмлэхийг уриалж байгаагаараа онцлог.

УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил Жендэрт суурилсан хүчирхийлэл нь зөвхөн эмэгтэйчүүдийн асуудал биш бөгөөд хөвгүүд, эрчүүд аянд нэгдэж, охид, эмэгтэйчүүдийн эсрэг үйлдэгдэж буй аливаа хүчирхийллийг таслан зогсооход идэвхтэй оролцохыг уриалав. Мөн тэрбээр, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд хүчирхийллийн нэг хэлбэр болох ажлын байрны дарамтыг хэрхэн зохицуулж байгаа талаар дэлгэрэнгүй танилцууллаа.

Хүчирхийллийн олон хэлбэр байдгаас ажлын байрны бэлгийн дарамт сүүлийн жилүүдэд өсөх хандлагатай байгаа. Судалгаагаар 5 хүн тутмын нэг нь ажлын байрандаа ямар нэгэн байдлаар энэ төрлийн дарамтад өртсөн байдаг бол 3 хүн тутмын нэг нь хохирогч болсон хэн нэгнийг мэддэг гэж хариулжээ. Энэ төрлийн хүчирхийллийн хохирогчдын 95 хувь залуу охид, эмэгтэйчүүд байдаг бөгөөд хохирогчдын 57.6 хувь нь төрийн албанд ажилладаг гэсэн дүн ч гарчээ. Иймээс УИХ-аас Хөдөлмөрийн тухай, Төрийн албаны тухай, Эрүүгийн болон Зөрчлийн тухай хуулиудад холбогдох зохицуулалтыг хийхээр ажиллаж байгааг УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Н.Оюундарь хэллээ.

Манай улс Жендэрийн эрх тэгш байдлын тухай хуулийг 2011 онд, Гэр бүлийн хүчирхийлэлттэй тэмцэх тухай хуулийг 2016 онд тус тус баталсан.

Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлд хэн ч өртөж болох ч судалгаагаар ихэвчлэн охид, эмэгтэйчүүд үүнд өртөж, хүчирхийлэл үйлдэгчдийн 90 хувь нь эрэгтэйчүүд байдаг гэдгийг аяныг зохион байгуулагчдын зүгээс мэдээлж байна.

НҮБ-ын “Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг устгах тухай тунхаглал”-ын 1 дүгээр зүйлд “Нийгмийн болон хувийн амьдралын хүрээнд эмэгтэйчүүдийг бие махбодийн, бэлгийн болон сэтгэл зүйн зовиур шаналгаа амсахад хүргэж байгаа болон хүргэж болзошгүй жендэрт суурилсан хүчирхийллийн аливаа үйлдлийг, түүн дотроо үйлдэхээр заналхийлэх, эрх чөлөөг нь хасах буюу хасахаар заналхийлэх явдлыг эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийлэл” гэж тодорхойлжээ.

Эрэгтэй, эмэгтэй гэлтгүй хүн бүр адил үнэ цэнэтэй, тэгш эрхтэй. Тиймээс хүний эрхийн ноцтой зөрчил болох жендэрт суурилсан аливаа хүчирхийлэл, дарамт, ялгаварлан гадуурхах байдалтай тэмцэж, таслан зогсоож, нийгмээрээ хандлагаа өөрчилж чадвал хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх бүрэн боломжтойг олон улсын байгууллагын төлөөлөл онцолж байлаа.

Нийгэмд гэр бүлийн хүчирхийлэл, бэлгийн хүчирхийлэл, хүн худалдаалах гэмт хэрэг, ажлын байран дахь бэлгийн дарамт зэрэг жендэрт суурилсан хүчирхийллийн төрлүүд амь бөхтэй оршсоор байна. Үүний дотор гэр бүлийн хүчирхийлэл нийгэмд тулгамдсан асуудал болтлоо хурцдаад байгаад анхаарлаа хандуулах шаардлагатай байна.

2019 оны эхний арван сарын байдлаар цагдаагийн байгууллагад 28599 гэмт хэрэг бүртгэгдсэнээс 884 гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг гэмт хэрэг бүртгэгджээ. Энэ нь өмнөх оны мөн үеэс 18 гэмт хэргээр өссөн үзүүлэлт болохыг албаны хүмүүс мэдээллээ.

Categories
мэдээ соёл-урлаг

Улсын филармони уран бүтээлийн 48 дахь улирлаа энэ сарын 22-нд нээнэ

Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин Ц.Намсрайжавын нэрэмжит Улсын филармонийн хамт олон уран бүтээлийн 48 дахь улирлын нээлтийн тоглолтоо энэ сарын 22-нд өөрийнхөө байранд хийх гэж байна. “New season 2020” хэмээн нэрийдсэн уг концерт оркестрын болон шилдэг гоцлол дуучдын тоглолтоос бүрдэж байна. Найрал хөгжмийн удирдаач Д.Нямдаш, Б.Батбаатар, Б.Анар нар суут хөгжмийн зохиолч Сен-Санс, М.Глинка, Ж.Пуччини, П.И.Чайковский, А.Дворжак нарын бүтээлээс удирдан тоглуулна. Гоцлоочдоос Гавьяат жүжигчин Э.Анхбаяр, Соёлын тэргүүний ажилтан Ц.Хулан, Б.Дэлгэрбаяр болон Т.Отгонбаяр нар дуулна.

Улсын филармонийн удирдлагууд хэвлэлийн бага хурлаар “хоёр туулай буудсан” юм. Эхний мэдээлэл уран бүтээлийн 48 дахь улирлын нээлтийн тоглолт “New season 2020”-ын тухай байсан бол удаахь нь “Баян Монгол” жааз найрлын 50 жилийн ойн баярын тоглолтын тухай байлаа.

Тэртээ 1967 онд Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Т.Чимэддоржийн санаачилгаар Соёлын яамнаас энэ төрлийн чуулга байгуулах шийдвэр гаргаж, есөн уран бүтээлчтэйгээр ажлыг нь эхлүүлж байсан бол өдгөө хөгжим, техник, уран бүтээлчдийн ур чадвараар дэлхийн түвшний биг бэнд болтлоо өсөж дэвжсэн “Баян Монгол” чуулгынхан байгуулагдсаны 50 жилийн ойн баяраа энэ сарын 30-нд “Корпорэйт конвеншн сентер”-т хийнэ. Баярын арга хэмжээ 16.00 цагт чуулгын түүх өгүүлсэн баримтат киногоор эхлэх бөгөөд тоглолтоо 18.00 цагаас үзэгчдэд хүргэх юм.

“Баян Монгол” чуулгынхан тэгш ойн баяртаа түрүү жилээс бэлтгэж эхэлсэн. Чуулгын түүх, урын сан, уран бүтээлчдийн тухай өгүүлсэн баримтат кино, ном, хос цомог гаргалаа. Мөн чуулгын уран бүтээлээс 1980 онд дээжлэн бичүүлж, гаргасан пянзыг сэргээж шинэ найруулга, өнгө аястайгаар сонсогчдодоо хүргэхээр бэлдсэн гээд дурдвал олон ажил хийлээ.

“Баян Монгол” чуулгын ахмад уран бүтээлчдийн олон түмний сэтгэлд хоногшуулсан алдартай дуунуудыг өнөөгийн гоцлол дуучид орчин үеийн залуусын өнцгөөс харж, хэв маягийг нь үл ялиг өөрчилж дуулснаа баярын тоглолтоор үзэгч олондоо сонирхуулна.

50 жилийн ойн тоглолтыг “Корпорэйт конвеншн сентер”-т хийдэг нь бэлтгэсэн уран бүтээлээ аль болох олон үзэгч, сонсогчдод хүргэх гэснийх юм. Баярын тоглолтод “Харанга”, “Никитон” зэрэг хамтлаг болон дуучин, жижиг хэмээх Н.Оюунчимэг, залуу дуучин Ж.Ариунжаргал нарын олны хайртай дуучид ая дуугаа өргөнө.

“Баян Монгол” чуулгын 1980 оны пянзанд буй уран бүтээлүүдийг өнөөдрийн хөгжимчид шинэ найруулгаар тоглож, дуучид өөр өөрсдийн сонгосон стилиэр дуулах нь сонирхолтой байх болно. Тухайлбал, дуучин Наранбаатар гэхэд “том” Оюунчимэг агсны дуулсан “Аяны шувууд”, мөн Янжиндуламын ард түмэнд хүргэж, хит болгосон “Орь залуу нас” дууны хэв маягийг өөрчилж дуулж буй. Дуучин Солонго “Аавдаа” хэмээх, 1970-аад онд мөн дуучин Янжиндулам олны амны уншлага болгож байсан алдарт дууг өөрийнхөөрөө дуулж үзэгч, сонсогчдод хүргэхэд бэлэн болсон гээд дурдвал дуулгах сонин ихтэй тоглолт болно.