Бээжин хотноо болсон Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын Гадаад харилцааны сайд нарын V уулзалтын нээлтийн ёслолын үеэр БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин үг хэлж буй нь. 2016 оны 4 дүгээр сарын 28-нд авсан зураг. (Гэрэл зургийг “Синьхуа”-гийн Дин Хайтао)
БЭЭЖИН, 6 дугаар сарын 12 (Синьхуа) – БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин Төв Азийн Киргизстан болон Тажикистан улсуудад төрийн айлчлал хийж, эдгээр улсад болох Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага (ШХАБ) болон Азид хамтын ажиллагаа харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын дээд хэмжээний уулзалтуудад оролцохоорлхагва гарагт мордох гэж байна.
Дэлхийн дахинд тодорхойгүй байдлууд газар авч буй цаг үед хийж буй түүний энэхүү айлчлалууд ньШХАБ болон Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын хүрээнд олон талт хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх, бүс нутгийн бүх улс орныг хамарсан аюулгүй байдал болоод хөгжил цэцэглэлтийн хамтын цогцыг бий болгох ажлыг эрчимжүүлнэ гэж шинжээчид үзэж байна.
ШХАБ-ЫН ХҮРЭЭНД ХАМТЫН АЖИЛЛАГААГ ЭРЧИМЖҮҮЛЭХ НЬ
ШХАБ-ын гишүүн улс орнуудын удирдагчид тус байгууллагын энэ оны дээд хэмжээний уулзалтад оролцож, бүс нутгийн болоод олон улсын томоохон асуудлуудын талаар байр сууриа нэгтгэхээр Киргизстаны нийслэл Бишкек хотноо хуран чуулах гэж байна.
Харилцан итгэлцлийг гүнзгийрүүлэх, хилдамнасан аюулгүй байдлыг бэхжүүлэх, терроризмынэсрэг хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх зорилгоор ШХАБ-ыг 2001 оны зургадугаар сард үүсгэн байгуулж түүхтэй.
Өнгөрсөн 18 жилийн хугацаанд ШХАБ нь хамрах нутаг дэвсгэр болоод хүн амынхаа хэмжээгээр дэлхийд хамгийн томд тооцогдох “бүс нутгийн байгууллага” болж өргөжин тэлсэн байна.
ШХАБ-ын гишүүн улс орнууд хоорондын хамтын ажиллагаа нь аюулгүй байдал, эдийн засаг болоод ард түмэн хоорондын хамтын ажиллагаа зэрэг өргөн цар хүрээг хамарч баялагжсаар байна.
2018 онд Циндао хотноо болсон ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалтын үеэр БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин ШХАБ-ын хөгжлийн дараагийн үе шатын талаар хөндөх үеэрээ холбогдох улс орнуудад “ШХАБ-ын хамтын цогцыг бий болгох”-ын төлөө хамтын ажиллагаагаа улам бүр гүнзгийрүүлж, илүү их хүчин чармайлт гаргахыг уриалж байсан юм.
ШХАБ-ын улс орнуудад ийм нийгэмлэгийг хамтдаа бий болгож, нийтээрээ хөгжиж цэцэглэх бүрэн боломж бий гэж Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага судлалын Хятад дахь төвийн байнгын захирал Ши Зэ хэлэв.
Тэрбээр хэлэхдээ “ШХАБ-ын гишүүн улс орнуудад аюулгүй байдал болоод эдийн засгийн хөгжлийн салбарт нийтлэг сорилтууд тулгарч буй учир тэд олон асуудлаар санал нэгддэг” гэв.
Өдгөө ШХАБ нь терроризм, салан тусгаарлах үзэл болон хэт давруу үзэл гэсэн “гурван муу хүч”-ийг дарах, хил дамнасан болон цахим гэмт хэргүүдтэй тэмцэх хамгийн нөлөө бүхий “хүч” болоод байна.
Мөн цэрэг арми, эрчим хүч, тээвэр, харилцаа холбоо, дэд бүтэц болон хөдөө аж ахуйн салбарт ШХАБ-ын гишүүн улс орнуудын практик хамтын ажиллагаа улам бүр өргөжин тэлж, бүс нутгийн ард түмэн болоод дэлхий дахинд бодит үр дүнгээ өгсөөр байна.
Энэ оны дээд хэмжээний уулзалтын үеэр гишүүн орнууд ШХАБ-ын хүрээнд олон талт хамтын ажиллагааг улам илүү эрчимжүүлэх олон чухал баримт бичгийг батална гэж ШХАБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Владимир Норов ярив.
ШХАБ-ын гишүүн улс орнуудын төрийн тэргүүнүүдийн зөвлөлийн 18 дахь удаагийн уулзалт Хятадын зүүн нутгийн Шаньдун мужийн Циндао хотноо 2018 оны 6 дугаар сарын 10-нд болсон юм. БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин уг уулзалтыг даргалж, үг хэлж буй нь.(Гэрэл зургийг “Синьхуа”-гийн Дин Линь)
АЗИД ХӨГЖИЛ ЦЭЦЭГЛЭЛТИЙГ АВЧРАХ НЬ
ШХАБ-ын гишүүн улс орнуудын нэгэн адил Азийн олон улс орон уламжлалт болон уламжлалт бус аюулгүй байдлын сорилтуудыг, тэдгээрийн дотор мансууруулах бодисын наймаа, үгээгүй ядуурал болон хилийн маргааныг шийдвэрлэх шаардлагатай байна.
Үүний зэрэгцээ Хүйтэн дайны үеийн уур амьсгал ирж буй, их гүрний дээрэнгүй үзэл газар авч буй болон хэнд нь ч ашигхонжооавчрахгүй “тоглоом” тоглож буй зэрэг нь Азийн болон дэлхийн тогтвортой байдал ба аюулгүй байдалд ноцтой аюул учруулж байна.
Улс орнууд зөвхөн хамтран ажиллаж, хүчээ нэгтгэснээр л эдгээр сорилтыг даван туулж, улс орноо болон бүс нутгаа бүхэлд нь хөгжүүлж чадна.
Аюулгүй байлын салбарт хамтран ажиллах асуудлаарх Пан Ази дахь цорын ганц идэвхтэй олон талт механизмын хувьд Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын гишүүн улс орнууд нь цэрэг арми, улс төр зэрэг салбарт хэрэгжүүлж буй бодлого, арга хэмжээнүүдээрээ харилцан итгэлцлээ улам бүр гүнзгийрүүлсээр байна.
1992 онд байгуулагдсан Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал нь Ази тивд тулгамдаж буй аюулгүй байдлын асуудлуудаар яриа хэлэлцээ өрнүүлэх, зөвлөлдөх жирийн нэгэн форум байлаа. Харин өнөөдөр уг механизм нь гишүүн улс орнуудын олон жилийн хамтын хүчин чармайлтын ачаар хамгийн өргөн цар хүрээг хамарсан, хамгийн олон гишүүн бүхий аюулгүй байдлын хамтын ажиллагааны форум болж өргөжин тэлснээс гадна бүс нутгийн тогтвортой бөгөөд аюулгүй байдлыг хөхиүлэн дэмжихэд ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.
Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага судлалын Хятад дахь төвийн байнгын захирал Ши Зэ-гийн хэлсэнчлэн, Аюулгүй байдлын салбарын хамтын ажиллагаа бол ШХАБ болоод Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх багахурлынальалиныхньүндэс суурь юм. Энэ салбарт хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх замаар Евразийн бүс нутаг дахь нөхцөл байдлыг өөрчлөн сайжруулах нь тус хоёр байгууллагын гишүүн улс орнуудын үндсэн зорилго билээ. Тиймээс Киргизстаны нийслэл Бишкек хотод болох ШХАБ-ын дээд хэмжээний уулзалт болон Тажикистаны нийслэл Душанбе хотноо болох Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын дээд хэмжээний уулзалтын гол сэдэв нь “аюулгүй байдлын салбарын хамтын ажиллагаа” байх нь эргэлзээгүй гэж Ши Зэ яриад “Удирдагчид энэ асуудлыг маш нухацтай хэлэлцэж, аюулгүй байдлын салбарт тулгарч буй сорилтууд болоод аюул заналхийллүүдийг шийдвэрлэхэд тохиромжтой шийдлүүдийг олох хэрэгтэй” гэлээ.
Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хот дахь Яармагийн шинэ гүүр. 2018 оны 11 дүгээр сарын 2-нд агаараас авсан зураг. Монголын анхны гурван түвшний огтолцол бүхий тус гүүрийг Хятадын компани барьсан билээ.
ХОЁР ТАЛЫНХАМТЫН АЖИЛЛАГААГ БЭХЖҮҮЛЭХ НЬ
Сүүлийн жилүүдэд БНХАУ нь элэгсэг дотно, үнэнч шударга, харилцан ашигтай болон хүртээмжтэй гэсэн зарчмуудад тулгуурлан төв Азийн улс орнуудтай харилцаагаа тасралтгүй бэхжүүлсээр байна.
Хятад улс нь Киргизстаны эрүүл мэндийн салбарт ихээхэн хувь нэмэр оруулсаар байна.Тухайлбал хэд хэдэн эрүүл мэндийн төв, тэдгээрийн дотор төрөлхийн зүрхний эмгэг судлалын төв барьж өгсөн юм.Мөн Хятад улс нь Киргизстаны аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд болон нийслэл Бишкек хотын замуудыг засварлахад тусалсан байна.
Киргизстаны Ерөнхийлөгч Сооронбай Жээнбеков БНХАУ-ыг улсынхаа “ойр дотны хөрш, итгэж болох анд нөхөр бөгөөд стратегийн түнш” гэж тодорхойлжээ.
Тажикистан бол БНХАУ-тай Торгоны замынэдийнзасгийн бүсийн хүрээнд хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулсан дэлхийн анхны улс юм. Хятадын тусламж дэмжлэгийн ачаар Тажикистаны нийгэм, эдийн засаг хурдацтай өсөн дэвжиж байна. Дэд бүтэц, цахилгаан эрчим хүч, харилцаа холбоо болон тээвэр зэрэг Тажикистаны голсалбаруудсүүлийн жилүүдэд асар хурдтай хөгжин цэцэглэж байна.
Хятад бол тус хоёр улсын аль алиных нь худалдааны томоохон түнш бөгөөд гол хөрөнгө оруулагчулс юм.Хятад улс нь тусхоёр улстай тээвэр, дэд бүтэц, худалдаа болон уул уурхайн салбарт хамтын ажиллагаагаа тасралгүйгээр гүнзгийрүүлсээр байна. Мөн хятад хэл сурч буй, Хятадад суралцаж буй киргиз болон тажик залуусын тоо эрчимтэй олширч байна.
БНХАУ-ын дарга Си Зиньпиний айлчлалньтусхоёр улстай иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцааг хөгжүүлэх, “Бүс ба Зам” санаачилгын хүрээнд практик хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх “чухал хөшүүрэг” болно гэж ажиглагчид үзэж байна.
БНХАУ-аас Киргизстанд Элчин сайдаар сууж байсан Яо Пейшэн хэлэхдээ “БНХАУ нь Төв Азийн улс орнууд, тэдгээрийн дотор Киргизстан болон Тажикистантай хэдийн хувь заяаны хамтын цогцыг бий болгоод байна” гэв.
Энхийг эрхэмлэсэн Азийн чуулга уулзалт хөгжлийн индэр болж байна:
Монголын шинжээчид
УЛААНБААТАР, 6 дугаар сарын 12 (Синьхуа) – Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал (CICA) нь Ази тивийн энх тайван, аюулгүй байдал бөгөөд тогтвортой байдлыг бэхжүүлэх нэгэн чухал индэр болж байна гэж Монголын шинжээчид хэллээ.
Монголын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Стратеги судалгааны хүрээлэнгийн захирал Бямбасүрэнгийн Энхбайгаль “Синьхуа” агентлагт саяхан ярилцлага өгөхдөө “Уг бага хурал шиг олон талт санаачилгууд нь холбогдох улс орнуудын хоорон дахь харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх, бүс нутгийн болоод дэлхийн аюулгүй байдлын асуудлуудыг шийдвэрлэх арга замуудыг авч хэлэлцэх чухал индэр юм” гэв.
“Монгол Улс нь энхийг эрхэмлэсэн гадаад бодлогыг баримталдаг. Өөрөөр хэлбэл, манай улс нь аливаа зөрчил маргалдааныг энхийн замаар буюу яриа хэлэлцээ хийх замаар шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үздэг” гэж Б.Энхбайгаль хэлээд “Энхийг эрхэмлэж, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх замаар харилцаа хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх нь энэ бүс нутагт төдийгүй дэлхий дахинд хөгжил, энх тайвныг цогцлоох зөв арга зам юм” гэлээ.
Монгол Улс нь өөрийн санаачилсан Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ хэмээх олон улсын VI багахурлыг саяхан амжилттай зохион байгуулсан юм. Энэ бага хуралд 20 орчим улс болон олон улсын байгууллагын 200 гаруй төлөөлөгч оролцсон билээ.
Б.Энхбайгалийн ярьснаар, Зүүнхойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх Улаанбаатарын яриа хэлэлцээнд оролцогчид бүс нутгийн болоод дэлхийн энх тайвныг хөхиүлэн дэмжих зорилго бүхий аливаа санал санаачилгыг идэвхтэй дэмжихээ илэрхийлж байжээ.
Монголын Дипломатын академийн шинжээч Дашдоржийн Баярхүү мөн “Синьхуа” агентлагт ярилцлага өгөхдөө “Улс орнуудын хоорон дахь харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэхэд хамтын хүчин чармайлт юу юунаас илүү чухал. Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал нь дэлхийн энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийг бэхжүүлэх нэгэн чухал индэр юм” гэв.
Д.Баярхүүгийн хэлсэнчлэн, Ази бол дэлхийн нийт газар нутгийн 30 орчим хувь, хүн амын 60 орчим хувийг эзэлдэг том тив. Өдгөө тус тив нь дэлхийн эдийн засгийн гол хөдөлгөгч хүч болоод байна.
Тэрбээр цааш нь ярихдаа “Азийн бүх улс орон, ялангуяа Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын гишүүн орнууд харилцан хүндлэл, харилцан итгэлцэл болон харилцан ашигтай хамтран ажиллах зарчимд тулгуурлан харилцаа хамтын ажиллагаагаа улам бүр өргөжүүлэх замаар дэлхийн бусад бүс нутагт “сайн үлгэр дууриал” болох хэрэгтэй” гэв.
Удахгүй болох гэж буй Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурлын гишүүн улс орнуудын удирдагчдын ээлжит дээд хэмжээний уулзалт нь аюулгүй байдлын салбар дахь уламжлалт болон улажлалт бус сорилтууд болоод аюул заналхийллүүдийг шийдвэрлэхэд Азийн улс орнуудад тусална гэдэгт найдаж буйгаа тэрбээр мөн илэрхийлсэн билээ.
Бүс нутгийн улс орнуудад аюулгүй байдлын асуудлыг онцгойлон авч хэлэлцэх, зөвлөлдөх боломжийг олгодог Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хуралд манай улс ихээхэн ач холбогдол өгдөг гэж Монгол Улсын Гадаад харилцааны яамны Гадаад сурталчилгаа, соёлын харилцааны газрын ахлах мэргэжилтэн Жигжээгийн Сэрээжав “Синьхуа”-д хэлсэн юм.
Ж.Сэрээжавын хэлснээр, Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал нь Монгол Улсын хувьд бусад улс оронтой, ялангуяа хөрш Хятад болон Оростой өргөн цар хүрээг хамарсан салбарт хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлэх арга замуудыг авч хэлэлцэх “чухал боломж” болсоор иржээ.
Ази тивд тулгарч буй аюулгүй байдлын асуудлуудыг хэрхэн шийдвэрлэх арга замуудыг авч хэлэлцэх зорилго бүхий форум буюу Азид хамтын ажиллагаа, харилцан итгэлцлийг бэхжүүлэх бага хурал нь 1992 онд үүсэн бий болсон билээ.
Уг бага хурлын гишүүн орнуудын удирдагчид болоод төлөөлөгчдийн энэ оны уулзалт нь зургадугаар сарын дундуур Тажикистаны нийслэл Душанбе хотноо болох гэж байна.
-Долоо хоног хаана саатуулагдсан бэ. Саатуулах өрөөний нөхцөл, эрүүл ахуйн байдал ямар байсан бэ?
