Month: June 2019

Гэрэл зургийг Ц.МЯГМАРСҮРЭН

УИХ-ын гишүүн Л.Болдтой ярилцлаа.

-Та гадаад хэргийн сайдаар ажиллаж байсан хүн. Одоо энэ салбарт яригдаж байгаа гол асуудал нь Монголын дипломатчийн цус ойртолт буюу удам дамжсан дипломатчдийн асуудал юм. Үр хүүхэд, хамаатан саднаа дипломат албанд томилуулдаг ийм нөхцөл байдал энэ албанд үүссэн нь үнэн үү?

-Үнэн байлгүй яахав. Гаднаас чадалтай, чадвартай залуучууд ирээд дипломат албанд оръё гэхээр хаалттай байна. Яагаад гэвэл дотроо бугшчихсан байдалтай нэлээдгүй удлаа. Энэ асуудлыг задлах гэж би олон ажлыг тухайн үедээ хийсэн. Гэхдээ ямар ч зүйл хийгээд бүтэлгүйтдэг юм билээ. Тухайлбал, би дипломатын академи гэж байгуулж байсан. Энэ академийг төгссөн хэлтэй, устай залуучууд дипломат албыг бэхжүүлж байх ёстой шүү дээ. Шинэ боловсон хүчнүүд дипломат албыг чадваржуулах шаардлагатай шүү дээ Гэтэл миний дараа томилогдсон сайд тэр академийг шууд хааж байсан. Дотроо бугшсан тэр системээсээ гарч ирсэн хүмүүс иймэрхүү өөрсдийнх нь эсрэг зүйлийг эсэргүүцсэн. Энэний үр дүн одоо гарч байна. Өөрсдөө яаж байна гэхээр тагнуулын байгууллагатай сүлбэлдээд боловсон хүчнийхээ бодлогыг бүрэн мэдэлд нь өгчихсөн. Ийм том аюул нүүрлээд байна. Үүнээс улбаалан Монголын гадаад харилцаа маш үр нөлөө, далайц муутай, ур чадвар нь сул болж байна. Тухайн үедээ би зөндөө л тэмцсэн. Манай дипломат алба ерөөсөө дарга нарын хүүхдийг гадны оронд түр хугацаанд амраадаг л болжээ. Москвад гэхэд манай 30, 40 дипломат байдгаас ганц хоёрхон нь орос хэл мэддэг. Мэргэжлийн дипломатч бараг байхгүй. Та бүхэн бүх л элчин сайдын яаманд ажиллаж байгаа хүмүүсийг жагсаагаад үз. Үнэхээр аюулын дохио нүүрлэчихжээ. Угаасаа энэ МАНАН-гийн тогтолцоо үүнийг завхруулсан. Энэ салбарт цус ойртсон ч нэг хэсэг дипломат талдаа явж байсан. Тэгсэн энэ МАНАН чинь дипломатын орон тоог нэмээд эхэлсэн. Гэтэл тэр олон орон тоонд нь ажиллах дипломатууд байхгүй. Тэгээд л хүүхдүүдээ нэмсээр байгаад нэг их хэрэггүй олон орон тоотой, үр ашиг, үйл ажиллагаа муутай болж эхэлсэн дээ. Үүний цаана гол аюул нь Монгол Улсын гадаад бодлого суларч байна. Одоо үүнийг цэгцлэх цаг болсон. Элчин сайдын яамдаа хаагаад тэр мөнгөөр нь гадаадад хэдэн хүүхдийн өндөр үнэтэй цэцэрлэгийн мөнгийг төлье гээд хоёр гурван элчин сайдын яамыг хааж байсан. Ийм гадаад бодлого гэж байдаггүй юм аа. Өөрсдөө хүүхдүүдээ тэнд нь байршуулдаг. Ач, гучаа эндээ өндөр үнэтэй цэцэрлэгт улсын зардлаар явуулдаг. Ердөө зорилго нь тийм болчихоод байгаа. Өмнө нь бол тамхи гэх мэт тээвэрлэдэг байсан. Амьдралдаа нэг л удаа гадаадад сууж байгаа хүмүүст ийм зүйл гардаг. Гэтэл энэ их хэмжээний хар тамхи тээвэрлэнэ гэдэг МАНАН мафийн гадаад дүр төрх олон улсын гэмт хэргийн сүлжээ рүү орсныг илэрхийлж байна. МАНАН дотооддоо эрүүдэн шүүхийг хүртэл зохион байгуулдаг. Хэрэг тохож хонгилоороо оруулж хүний бизнес булааж, дээрэм тонуул хийж байна.

-Та дипломат албанд цус ойртолт бий болсныг үгүйсгэсэнгүй. Ер нь дипломатуудыг яаж сонгон шалгаруулдаг юм бэ. Энэ цус ойртолтыг яаж сэлбэж, цэвэр агаар оруулах вэ?

-Бүх мэргэжлийн сургууль төгссөн дипломат залуучуудаас сонгон шалгаруулалт хийж, хамгийн сайныг нь шилж, дипломат академи байгуулж, тэндээ бэлдэх ёстой юм. Гэтэл дипломат академи нь байдаггүй. Тэгэхээр хүн танил талаараа, дээд албан тушаалтны шахаагаар дипломатчийг сонгож байна. Мөн дотроо байдаг хүмүүсийн хүүхдүүд мэдээлэлд ойрхон учраас дипломатчаар сонгогдох ч юмуу ийм л зүйл бүрэлдчихжээ. Тэгэхээр манай гадаад бодлого жилээс жилд сулрах нь ойлгомжтой. Энд бүхэл бүтэн сүлжээ бий болж байна шүү дээ. Үүнийг ашиглан өөрсдөө орон бүрт л хамаатан садан, бүлэглэлийн хүнээ байршуулж байна.

-Хятадын консулаар суусан тэр хүн хэдхэн жилийн дотор 4.5 тэрбумын орлоготой болчихсон байна гэх юм. Дипломатчийн цалин тийм өндөр байдаг юм уу. Эсвэл мөнгө олох өөр арга байна уу?

-Тэр хүн нь гэмт хэрэгт шалгагдаж байгаа юм биш үү. Тэгэхээр тэр хүрээнд хуулийн байгууллага шийдэх байх. Монголын дипломатчийн цалин нэг үеэ бодвол сайжирсан шүү дээ. Гэхдээ Монголдоо өндөр юм шиг боловч тэндхийн жирийн ажилчдын цалингаас бараг доогуур л байгаа шүү дээ.

-Улсаа төлөөлж байгаа дипломатууд иймэрхүү гэмт хэргийн бүлэглэлд орох боломж тэнд байна уу. Эсвэл манай дипломатчид гадны улсад очихдоо тэр бүлэглэлүүдийг нь олж элсээд байдаг юм уу. 70 кг мансууруулах бодис тээвэрлэсэн хоёр хүн гэхэд томилогдоод удаагүй байсан юм билээ. Тэгэхээр энд сүлжээ бий болчихсон юм болов уу гэх хардлага нийгэмд байна л даа?

-Олон жилийн турш л дипломат паспорт ашиглаж тамхины наймаа явж байлаа шүү дээ. Хар тамхи тээвэрлэх нь арай ховор л доо. Тодорхой баримтууд нь байсан. Гэтэл нөгөө тээвэрлэсэн нөхдүүдийг дахин дахин томилж, тушаал дэвшүүлж толгойг нь илээд л байсан байгаа юм. Ар талдаа түлхээстэй хүмүүс л юм даа. МАНАН-г мафи гэдэг нь эндээс тод харагдаж байгаа юм. Ийм сүлжээ заавал мафиждаг байхгүй юу. Олон улсад мафи хар тамхи, хүний наймаа, зэвсгийн наймаа хийдэг. Энд хуулийн дээр гишгэж, эрүүдэн шүүлт хийж байгаа хүмүүсийн гар хөлөөс гадаадад очоод өөр зүйл хүлээх нь утгагүй шүү дээ. Тэд нар бол ийм л гэмт хэрэг хийнэ. Угаасаа энэ хийж байгаа юмаа үргэлжлүүлэх гэж л дахин томилдог байх. Тодруулбал, өөрийн үндсэн ажлаа хийхгүй, нөгөөх мафийн сүлжээний ажлаа л хийдэг гэсэн үг.

-Иймэрхүү үйлдлүүд Монгол Улсыг муухай харагдуулж байгаа. Дээрээс нь ямар сөрөг үр дагавар байж болох вэ?

-Хэрвээ энэ хууль бус үйлдлүүдийн цаана Монголын төр өөрөө байгаа гэдэг асуудал тогтоогдох юм бол хэцүү. Өөрөөр хэлбэл Монгол Улс санкцанд орно шүү дээ. Монгол Улс бүрэн эрхт, тусгаар тогтносон, НҮБ-ын гишүүн улс гэдэг статусаа ч алдахад хүрнэ. Монгол иргэн бүр хохирно. Айл өрх бүрт мэдрэгдэхүйц хор хохиролтой асуудал байхгүй юу. Үүнийг яаралтай шийдэхгүй бол дэлхий нийтээрээ бидний реакцыг хараад сууж байгаа.

-Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг судлаачид сайн болсон гэж хэлж байгаа. Энэ хуулийн дутагдалтай зүйлийг та юу гэж харж байна?

-Үндсэн хуулийг өөрчилж байгаа энэ асуудлын цаана МАНАН байгаа л гэж харж байгаа. МАНАН сонгуульдаа бэлдэж байна. Сонгуулийг өөрсдийн хүссэн тогтолцоогоор явуулах гэж байна. Үндсэн хууль дээр олон сайхан өөрчлөлт оруулж байгаа мэт боловч, эцсийн зорилго нь сонгуулийн тогтолцоог өөрчилж, иргэн их хурлын гишүүнийг шууд сонгодог байсныг болиулж, нам сонгуулдаг болж байна. Энэ бол пропорцианаль тогтолцоог Үндсэн хуульд хийх гэсэн ийм л зүйл. Энэ нь Монголд ардчиллыг бүрэн дуусгаж байгаа асуудал. Нам сонгодог тогтолцооны аюул нь сонгуулийн санал хураалтын хяналтыг байхгүй болгодог. Нэр дэвшигчдийг сонгохдоо нам болон намын дарга өөр өөрсдийнхөө хүмүүсийг л дэвшүүлнэ шүү дээ. Харин бусад заалтууд нь зүгээр дагавар гэсэн үг.

-Сонгуулийн тухай хуулиар нэг тойргоор сонгууль явуулна гэж эрх баригчид ярьж байна. Энэ тухай?

-Мэдээж тойргоо томсгох хэрэгтэй. Б.Чимид гуай энэ хуулийг хийхдээ тойргийг бүсчилнэ гэсэн. Гэтэл нөгөө бүлэглэл чинь өөрчилсөн. Одоо харин өмнөх нь болохгүй болоод ирэхээр улс нэг тойрог гэх бас л хяналтгүй тогтолцоо руу оруулж байна. Энэ хуулиар явбал 2000 хүнээс нэгийг нь сонгоно гэсэн үг. Тэгвэл хэцүү шүү дээ. Тэгэхээр шууд пропорцианалиараа л явах байх. Энэ бол сонгуулийнхаа тогтолцоог шийдүүлэх бэлтгэл ажил.

-Та бүхэн ШИНЭ намаараа сонгуульд оролцох байх. С.Жавхлан гишүүн танай намтай тохиролцсонгүй гэх мэт мэдээлэл яваад байна. Энд таны байр суурь?

-С.Жавхлан гишүүнтэй бид нар их хурал дээр л хамтарч асуудлаа ярьдаг. Одоо нам байгуулагдсан. С.Жавхлан гишүүн нам бус учраас өөрөө шийдвэрээ гаргатлаа бид нартай ярилцана. Нам бус хүн намд элсэнэ гэдэг хэцүү шүү дээ. Энд хугацаа хэрэгтэй байх. Бид энэ асуудалд хүлээцтэй хандаж байгаа. Манай намын хувьд сонгуульд яг тэр тойрогтоо амьдардаг хүмүүсийг тэнд нь нэр дэвшүүлэх бодлого баримтална. Тэрнээс би тэндээс гаралтай гэсэн нэг бизнесмэнийг нэр дэвшүүлэхгүй. Сонгуулийн тогтолцоо пропорцианаль руу шилжихээр тойргийн ард иргэдээ төлөөлсөн хүн сонгогдох замыг хаах юм. Шударга хүмүүс төрд гарч ирэх боломж улам л бүрхэг болоод байна.

-С.Зоригийн хэргийг шалгах түр хорооны ажил хэр ахицтай байна?

-Бид маш эрчимтэй ажиллаж байгаа. Сая Олон улсын парламентын холбооны ажлын хэсгийг Монголд ирэх нөхцөлийг бүрдүүлэх бүхий л арга хэмжээг авлаа. Хилсээр хоригдож байгаа Б.Содномдаржаа, Т.Чимгээ нарыг яаралтай суллах асуудлыг шийдэхээр эрчимтэй ажиллаж байна. УИХ-ын тогтоол ч гарлаа. Энэ хэргийг үйлдсэн гэмт хэрэгтнүүд нь илрээгүй байхад өөр хүнд хэрэг тохоод хааж болдог юм уу. Ядаж энэ хэргийг буцааж нээх хэрэгтэй. Бас хөөн хэлэлцэх хугацааны асуудлыг нэг тийш нь болгох хэрэгтэй. Түр хороо энэ хэргийг үнэн зөвөөр шийдэхийн төлөө явна. Хилсээр хэлмэгдсэн хоёрыг тэнд нь үлдээгээд хэргийг хаах бидний зорилго биш шүү дээ. Монголын ард түмэн үнэнийг хүсч байна. Гэмт хэрэгтнийг илрүүлэх замыг өнөөдөр хаачихсан байна. Хэргийг өөр хүнд тохоод хаачихсан учраас хуулийн байгууллага хөдлөхгүй байна. Тэр гэмгүй хүмүүсийг суллаж байж, жинхэнэ гэмт хэрэгтнүүдийг хуулийн байгууллага хайж эхэлнэ.

-5-10 МЕТРИЙН ЗАЙД ҮЗЭГДЭХ ОРЧИН ХЯЗГААРЛАГДМАЛ ҮЕД АВРАХ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛЖЭЭ-

Өмнөговь аймгийн Онцгой байдлын ерөнхий газрын Эрэн хайх, аврах салбарын бүлгийн дарга М.Батсүхтэй ярилцлаа.

-Германы ЭСЯ-наас Өмнөговь аймгийн ОБЕГ-т хандаж талархал илэрхийлжээ. Тус улсын элчин сайдын яамны ажилчдыг аврах ажиллагаа ямар орчинд явагдсан бэ?

-Өнгөрсөн сарын 11-12-нд шилжих шөнө болсон явдал л даа. Өмнөговьд цас орж, нүүр нүдгүй шуураад ойрд үзэгдээгүй гамшигт үзэгдэл тохиосон. Өдрийн цагаар үзэгдэх орчин хязгаарлагдмал болж аймгийн Онцгой байдлын газарт нийт 70 дуудлага ирсэн. Энэ дунд Германы Элчин сайдын яамны таван хүн Булган сумын нутагт цасанд боогдлоо гэх мэдээлэл Онцгой байдлын ерөнхий газраас ирсэн юм. Ингээд жолоочийнх нь Иридиум утасных нь дугаар авч холбогдоод цасан шуурганд төөрсөн гэх газрынх нь зүг хөдөлсөн.

-Тухайн хүмүүс аймгийн төвөөс хэр хол зайд саатсан байсан бэ?

-Тухайн өдрийн өглөө цаг агаар тогтуун, бага зэрэг л нойтон цас хаялж байсан юм. Үдээс хойш цаг агаар гэнэт муудаж цасаар шуурч эхэлсэн. Хүмүүсийн цасанд суусан газар нь Өмнөговь аймгийн төвөөс 80 орчим км, Булган сумаас 22 км-ийн зайтай. Булган сумаас хоёр машинтай, найман хүний бүрэлдэхүүнтэй аврах баг гарч ажилласан. 22 км-ийн зайд таван цаг орчим явж жалганд суусан Ланд 200 маркийн машинтай Германы Элчин сайдын яамны төлөөлөгчдийг олж аврах ажиллагаа явуулж сумын төв рүү хүргэж өгсөн. Тухайн үед аврагчид хүртэл ажиллагаа явуулахад хүндрэлтэй, нүүр нүдгүй шуурч зүг чиг алдагдаж байсан. Жаахан л хугацаа алдвал Элчингийн ажилтнууд амиа алдах эрсдэлтэй байсан. 5-10 метрийн зайд байгаа эд зүйлс л харагдахгүй хүнд байсан шүү.

-Тухайн өдөр аймгийн ОБЕГ-т 70 гаруй дуудлага бүртгэгдсэн гэсэн. Тэр бүрт хүрч ажиллаж чадсан уу. Аймгийн хэмжээнд нийт хэдэн хүн төөрсөн бэ?

-Элчингийн хүмүүс цасанд боогдсоныг сонсоод аймгаас баг гарч Булган сум руу хөдөлсөн юм. Гэсэн ч замдаа зүг чиг алдагдаж цааш явах боломжгүй болсон. Ингээд малдаа яваад сураггүй болсон, сум хооронд зорчиж цасанд боогдсон иргэдэд аврах ажиллагаа явуулж чиглэлээ өөрчилсөн. Булган суманд цасны зузаан 60 см орчим байсан. Хүнд нөхцөлд ажиллаж иргэдийг аварсан. Зам хаана байгаа нь мэдэгдэхгүй, ганга жалга нь ч ялгагдахгүй байлаа.

-Цаг агаарын аюулт үзэгдэл хэр удаан үргэлжилсэн бэ. Энэ үеэр дөрвөн ч хүний амь эрсэдсэн шүү дээ?

-Шөнөжин шуураад өглөө нь тэнгэр цэлмэчихсэн. Зуны эхэн сар бараг гарчихсан байсан үе л дээ. Иргэд сонор сэрэмж алдсан хэрэг.

-Аймгийн онцгой байдлын ажилчдыг хэрхэн бэлтгэдэг вэ. Байгалийн аюулт үзэгдлийн үед ямар арга хэмжээ авдаг бол?

-Аврагч хүн тэвчээртэй, тамирчин байхыг шаарддаг л даа. Энэ ч утгаараа аймгийн албанд ажилд орж байгаа залууст өндөр шаардлага тавьдаг. Дээрээс нь эрэн хайх, аврах ажиллагаа зохион байгуулахад газар орноо сайн мэддэг, таньдаг байх ёстой. Шалгуур хангасан албан хаагч л Өмнөговийн аврах ангид ажилладаг. Эрэн хайх болон аврах ажиллагааны сургалтыг дотооддоо өдөр бүр зохион байгуулдаг.

-Германы Элчин сайдын яамнаас гаргасан талархалд “Өмнөговь аймагт байгалийн аюулт үзэгдэл тохиоход иргэд нь нэг их айгаад байх хэрэггүй юм байна. Аврагчид нь чадварлаг” гэж онцолсон байна лээ?

-Аймгийн нутаг дэвсгэрт тохиолдсон гамшиг осолд шуурхай хүрч ажиллах төлөвлөгөө боловсруулсан байдаг. Дээрээс нь манай аймаг 14 сумтай. Сум бүрт ерөнхий зориулалтын мэргэжлийн анги бий. Эд ч гамшгаас хамгаалах төлөвлөгөөтэй. Төлөвлөгөөнд цасан шуурга болон байгалийн бусад аюулт үзэгдлийн үед хэрхэн ажиллах, хаанаасаа ямар хүч гаргах талаар тэмдэглэсэн байдаг. Үүний дагуу үүргээ гүйцэтгээд явдаг юм. Энэ ч үүднээс байгалийн гамшигт үзэгдлийг хохирол багатай давж гардаг. Гадаадын иргэдийг байгалийн хүнд нөхцөлөөс эр зориг гаргаж аврах ажиллагааг мэргэжлийн ур чадвар гаргаж явуулсан аврагчдаараа бахархаж байна.

О.ДАШ

Энэ бүсгүйг Г.Мандалсүрэн гэдэг. Тэрээр Япон улсад “Хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутнуудын суралцах орчин” сэдвээр судалгааны ажил хийсэн, хөгжингүй орнуудын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэддээ тавьдаг анхаарал, бодлогоос суралцсан туршлагатай. Энэ туршлагаасаа улбаалаад өнгөрсөн “Хүүхдийн баяр”-аар саажилттай 25 хүүхдийн нэг сарын хэрэглээг хангах сайн үйлсийн аяныг амжилттай зохион байгуулжээ.

-Монголын ирээдүй болсон бяцхан хүүхдүүдийн төлөөх сайн үйлстнүүдийн эгнээнд нэгдсэн танд талархал илэрхийлье. Сайн үйлсийн аянд гар бие оролцох болсон шалтгаан юу байв?

-Оюутан байх үеэс сайн дурын ажилд сонирхолтой байсан. Ээж маань багш, би өөрөө ч багш мэргэжилтэй болохоор хүүхдүүдтэй ойр ажилладаг, тэдэнд туслах ажилд сонирхолтой. Өмнө нь бусад залуусын зохион байгуулсан сайн үйлсийн аянд дэмжиж оролцдог байсан. Тэр утгаар Японд “Хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутнуудын суралцах орчин” сэдвээр судалгааны ажил хамгаалчихаад, Монголд ирээд хоёр жил болж байна. Энд байх хугацаандаа Японы хөрөнгө оруулалттай компанид ажиллаад завгүй байлаа. Яг өөрийнхөө судалгааны ажлын чиглэлээр, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн төлөө ямар нэгэн ажил хийе гэж удаан хугацаанд бодож байсан ч нөхцөл бүрдэхгүй байсаар өдийг хүрсэн. Хойшлуулаад байвал хойшлоод л байх шиг санагдсан учраас зориглоод энэ жилийн “Хүүхдийн баяр”-аар “Шинэ хос оюу” төрийн бус байгууллагыг сонгоод, тэдний харьяаллын 25 хүүхдийг баярлуулахаар шийдсэн. Сонгосон хүүхдүүд маань хөгжлийн бэрхшээлтэй учраас тэдэнд нэн шаардлагатай хэрэглээний зүйлсээр хангахыг хичээсэн. Суумал хүүхэд ариун цэврийн өрөө орж чаддаггүй болохоор том хүний живх хэрэгтэй, хэвтэрт байгаа хүүхдэд 00-ын цаас, саван, нойтон сальфетка хэрэг болно. Тиймээс нэг сарынх нь хэрэглээг хангаад өгвөл хүүхдүүдэд илүү хэрэгтэй юм болов уу гэж энэ удаагийн аяныг зохион байгууллаа.

-Өмнө нь бусад залуусын сайн үйлсийн аяныг дэмжээд явах, өөрөө санаачлан зохион байгуулах хоёрт ялгаа байв уу. Ялангуяа тусламж хэрэгтэй хүүхдүүдтэй нүүр тулж, тэдний зовлон шаналлыг нүдээр харахад эмзэглэмээр байсан уу?

-“Шинэ хос оюу” төрийн бус байгууллагад харьяалагддаг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн олонх нь тархины саажилттай, сэтгэцийн асуудалтай гэж сонсож, зургийг нь харж байсан. Гэтэл “Хүүхдийн баяр”-аар бэлгээ аваад очиход бодож төсөөлж байснаас шал өөр мэдрэмж төрсөн. Ярьж чадахгүй ч дохиогоор харилцаж чаддаг. Бэлэг өгөхөд гараараа үнсэж байгаа үйлдэл үзүүлж байсан нь халуун дулаан мэдрэмж төрүүлсэн. Тэд үг хэлж чадахгүй ч гэсэн ямар нэгэн байдлаар сэтгэл хөдлөл, баярласнаа илэрхийлж байсан. Нэгэнт хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүд учраас эмзэглэхээс илүү тэдний төлөө үр дүнтэй ажиллах ёстой л гэж бодогдож байсан даа.

-Гадны орнуудад хөрөнгөтэй, нийгмийн нөлөө бүхий хүмүүс нь сайн үйлстнүүд байдаг. Манайд бол сэтгэлээрээ баян залуус л түүчээлээд байна уу даа?

-Үнэхээр хэлэх ёстой зүйл бол энэ. Нийгэмдээ томоохон байр суурь эзэлдэг, хөрөнгө мөнгөтэй, мөнгөө үрж ядаж байгаа хүмүүс Монголд олон байдаг. Морь уяж, машин унаж гангарч байна. Түүний оронд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн ирээдүйд зориулж ганц ч болов ажил хийгээсэй. Улсын нэг сургуулийн байрыг ч болов дэлхийн стандартаар янзлаад өгчих л дөө. Тэр чинь буян болно.

-Японтой харьцуулахад манай улсын нөхцөл байдал ямар байх юм. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэддээ тавьж байгаа анхаарлын хувьд?

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн амьдрах, сурч боловсрох орчин нөхцөл манай улсад үнэхээр тэг заажээ. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сурах орчны дэлхийн стандарт байдаг. Барилга, орон сууц, сургууль бүр тэргэнцэртэй хүүхдүүдэд зориулсан,шатны налуу нь 45 хэмтэй байх ёстой.Харин манайд огцом налуу, явган хүн ч явахад хамраараа сэт цохиод унахаар, үзүүлэн болгоод хийчихсэн. Түүнийг улсын комисс хүлээгээд л авчихдаг. Их, дээд сургуульд нь цахилгаан шат байхгүй, тэргэнцэртэй, таягтай хүүхэд сурах ямар ч боломжгүй.

Япончууд гэхэд сайн үйлсийг төр засаг, баян чинээлэг хөрөнгөтнүүдээс эхлээд энгийн иргэн хүртэл хийх ёстой зүйл гээд хүлээгээд авчихсан ард түмэн. Японд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс маш олонтой. Монголд тохиолддоггүй, шинэ төрлийн өвчлөл элбэгтэй. Тиймээс хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст туслах нь угаас байх ёстой гээд багаас нь ухамсарт нь суулгачихсан. Төр засаг нь ч их анхаардаг. Тэгсэн хэрнээ л “Бид болоогүй байна, илүү ихийг хийх ёстой” гэдэг ард түмэн. Сая л гэхэд хорт хавдартай хүүхдүүдэд зориулсан төв нээгдлээ. Жаахан хүүхдүүд химийн эмчилгээнд орохдоо байнга зүүгээр хатгуулна. Тиймээс хүүхдийг зүүнээс айхгүй болгодог тусгай мэргэжилтэн хүртэл бэлтгэж байна. Нэг үгээр тэд жижиг зүйл дээр ч маш их анхаардаг. Бүх юм энгийн зүйл шүү дээ гэж бодохоор асуудал Монголд энгийн бус байгаа нь харамсалтай. Сайн үйлсийн аян зохиоход хүртэл сонин байдал ажиглагдсан.

-Ямар гэж?

-“Хүүхдийн баяр”-аар хийсэн ажлаа пост болгоод твиттер дээр тавьсан. Мэдээж хүүхдүүдийн аав ээжийн зөвшөөрөлтэй. Гэтэл “Чи хүүхдүүдийн зураг тавьж өөрийнхөө карьерийг өсгөх гэлээ, гаж донтой, яасан ийсэн” гээд намайг маш муухайгаар хэлсэн. Надад тэр нь инээдтэй л санагдсан.

-Гэхдээ бусдад тусалъя, сайн үйлс бүтээе гэсэн залуус олон байгаа болов уу. Тэдэнд хандаж юу хэлмээр байна?

-Би Японд сурч төгсөөд Монголд ирэхдээ хүсэл мөрөөдөл оргилсон хүн ирсэн. Гэтэл Монгол, Япон хоёрын бодит байдал огт өөр байсан. Хүмүүс “Чи юу яриад байгаа юм бэ, чамайг хэн ч авч хэлэлцэхгүй” гэж байсан. Гэхдээ ямар нэгэн зүйл хийе, хүүхдэд тусалъя гэж бодож байвал айх хэрэггүй. Шууд эхэл. Бусдад туслахын тулд заавал мөнгөтэй байх албагүй. Мэргэжлийн байх шаардлагагүй. Зүгээр л чин сэтгэл зүрхтэй байхад болно. Залуус хүнд туслаад баярлалаа гэх хариулт авах кайфыг мэдрэх ямар гоё байдгийг бас мэдрээсэй. Угаас хүмүүс шүүмжилж л байдаг. Юм хийж байгаа хүн л бусдад шүүмжлүүлдэг. Үүнийг би маш сайн ойлгосон. Тийм болохоор битгий ай. Хийгээд үз, алдсан ч хамаагүй. Найз нөхдөө ч бас уриал. Нэг өдөр шоуддаг мөнгө хоёр хүүхдийн гурван сарын живхний хэрэглээ байдаг шүү гэж хэлмээр байна.

-Өөрийгөө манай уншигчдад танилцуулаач. Гэр бүлээрээ багш мэргэжилтэй хүмүүс гэв үү?

-Би МУБИС-ийг япон хэлний багш мэргэжлээр төгссөн. Тэгээд Япон улсын Засгийн газрын тэтгэлэг буюу “Монбүшо”-д судлаач оюутнаар тэнцээд нэг жил судалгааны ажил хийгээд ирсэн. Японы хөрөнгө оруулалттай компанид борлуулалтын ажилтнаар нэг жил ажиллаад гарсан. Одоо бол төрийн албанд, эсвэл хувийнхаа ажлыг эхлүүлэх төлөвлөгөөтэй. Энэ зун өөртөө амралт өгөөд хийхийг хүсч байсан ажлуудаа хийж эхэллээ. Намайг сайн үйлсийн аян зохион байгуулахад ээж маань хамгийн том найдвартай ар тал байсан. Ээж маань МУБИС-ийн Биеийн тамирын тэнхимийн хэлтсийн дарга, насаараа багш хийсэн. Мундаг тамирчин, багш, ээж, зөвлөгч хүн. Аав, эмээ маань багш хүмүүс. Энэ ажлыг маань ээж маань, ээжийн найзууд маш сайхан дэмжсэн. Тэдэндээ энэ дашрамд талархсанаа илэрхийлье.

-Баярлалаа танд. Хүүхэд багачуудын төлөөх сайн үйлс тань улам дэлгэрэх болтугай?

-Баярлалаа. Эргэн тойронд маань мундаг залуус олон байна. Тэр хүрээллээс үлгэр жишээ аваад, бяцхан хүүхдүүдийн төлөө сайн үйлс бүтээхийг хичээж явна аа.

Б.ЭНХЗАЯА