Month: March 2019

ШУТИС-ийн Геологи, уул уурхайн сургуулийн захирал, профессор, доктор Л.Пүрэвтэй ярилцлаа.

---

-Уул уурхайн компанийн осол аваарууд ар араасаа гарах боллоо. Саяхан л гэхэд “Эко-Алтан заамар” компанийн ашиглалтын талбайд нуралт үүсч дөрвөн залуу амь алдсан харамсалтай осол гарлаа. Осол юунаас болж гарсан гэж та үзэж байна вэ?

-Энэ ноцтой асуудал шүү. Осол аваар нь ажиллаж буй хүмүүсийн хариуцлага, удирдаж байгаа хүмүүсийн хариуцлагагүйгээс шалтгаалж гардаг шүү дээ. Бидэнд Засгийн газраас баталж гаргасан уул уурхайн аюулгүй ажиллагааны дүрэм хангалттай байгаа. Үүнийг хэрэгжүүлээгүйгээс шалтгаалж осол гарч хүний амь эрсдэж байгаа юм. Удирдлага, хувь хүн шаардлагын дагуу ажиллаагүйгээс л осол гарч байна. Аюулгүй ажиллагааны дүрмээ мөрдөөд ажилласан бол осол гарахгүй. Мэргэжлийн хяналтын газар гэж байгууллага бий. Тэд цаг тутам өдөр бүр уурхайд очиж хяналт тавих боломжгүй. Нэг шалгаад алдаа дутагдаж байвал торгууль тавиад яваад өгнө. Үүний дараа гарсан осол аваарыг үйлдвэр хариуцна. Уурхайд ажиллаж буй иргэдэд зөвлөхөд эхний ээлжинд аюулгүй ажиллагааны дүрмийг ягштал биелүүлэх ёстой. Сүүлийн үед “Оюу толгой”, “Таван толгой” зэрэг уурхайнууд аюулгүй ажиллагаан дээр ач холбогдол өгдөг болсон нь сайшаалтай. Машин техник нь ухрах болгондоо дуут дохио өгнө. Уурхай руу ороход сайд дарга ч байна уу, жирийн ажилтан ч байна уу хамаагүй шалгадаг болж. Аюулгүй ажиллагааны дүрмийг гүйцэд танилцуулаад гарын үсэг зуруулаад оруулдаг болсон байна лээ. Том жижиг бүх уурхай энэ жишгийн дагах ёстой. Харамсалтай нь энэ хэрэгжихгүй байна.

-Ил уурхайн олборлолтын үед газар ухахад шаталсан байдаг юм билээ. Сая осол гарсан “Эко-Алтан заамар” компанийн олборлолтын газар ухахдаа шатлаагүй байгаа харагдсан. Энэ нь осол гарсан шалтгаан байж болох уу?

-Хавтгай газрыг ухахдаа эгц доош нь биш шаталж явна шүү дээ. Гарсан доголууд дээр нь тоног төхөөрөмжүүд байрлаад, шат шатаар ахиж доошоо гүнзгийрдэг. Ингэж явах нь нэг талаар ажлын тавцан, нөгөө талаас хана нурах аюулаас сэргийлж өгдөг. Уурхайн нөхцөлд дээд зэргээс сонор сэрэмжтэй ажиллах ёстой. Ус гэнэт гарахад яаралтай шүүж авч газрыг хатаах ёстой. Технологийн горим зөрчиж болохгүй. Технологийн горим зөрчих нь аваар гарах эрсдэл дагуулдаг. Тэр усыг тухайн үед нь шүүрүүлээд, газрыг хуурай байлгахад нуралт үүсэхгүй шүү дээ. Гэхдээ өнөөдөр л ийм осол гарч байгаа юм биш. Үе үеийн уурхай ажиллаж байх үед ийм осол аваар гарч л байсан.

-Уурхайд нуралт үүсэх өөр ямар шалтгаанууд байдаг вэ?

-Уурхай ашиглалт явуулж усыг зайлуулаад нэг газар цуглуулдаг. Манайхан үүнийг хаягдлын нуур гэж нэрлэдэг шүү дээ. Хаягдлын нуур ашиглалтын талбайтай ойрхон байхад уурхай руу эргэж орохдоо ямар нөлөө үзүүлж байгааг ерөөсөө судалдаггүй. Тухайн ус газар доогуур ашиглалтын талбай руу нэвтэрснээр хөрс сэндийлж нуралт үүсэх нөхцөлийг бүрдүүлж өгдөг. Жижиг уурхайнууд зардлаа хэмнэж ойр газар хаягдлын нуураа байгуулснаар нуралт үүсэх эрсдэлийг бий болгож байна. Эрдэнэт, Шивээ-Овоо гэх мэт цөөхөн уурхай л энэ төрлийн ослоос сэргийлж хаягдлын нуурын ус хаашаа очиж буйг судалдаг. Хаягдлын нуураа ч ашиглалтын талбайгаас зайтай байршуулдаг. Энэ нь нуралт үүсэх аюулаас сэргийлж өгдөг сайн талтай.

-Уул уурхай гэдэг манай улсын эдийн засагт чухал үр нөлөөтэй салбар. Энэ салбарын инженерүүдийг та бүхэн хэрхэн бэлтгэж байна вэ?

-Дэлхийн томоохон их, дээд сургуулиудын жишгээр инженерүүдийг бэлтгэж байгаа. ШУТИС-ийн дипломтой төгссөн оюутныг өнөөдөр олон улсын ямар ч их сургууль хүлээн зөвшөөрдөг болсон байна. Дээрээс нь дотоодод магадлан итгэмжлэгдсэн хөтөлбөрөөр хичээлээ явуулдаг. Мөн зарим хичээлийн хөтөлбөрөө олон улсын байгууллагаар магадлан итгэмжлүүлсэн. Иймээс ШУТИС-ийн дипломыг олон улсад хүлээн зөвшөөрч байгаа юм. Мэдээж бүх хөтөлбөрийг магадлан итгэмжлэхүүлэхэд санхүүгийн хувьд хүндрэлтэй тулгарна. Нэг хөтөлбөр итгэмжлүүлэхэд 100 гаруй сая төгрөг шаардлагатай. Дээд сургуулийн санхүүгийн 90 хувь нь л оюутнуудын төлбөр дээр тогтдог. Үлдсэн 10 хувь нь багш нарын эрдэм шинжилгээний ажил зэргээс бүрдэнэ. Бид багш ажилчдынхаа цалинг нэмсэн ч, оюутны сургалтын төлбөрийг нэмээгүй. Инфляцитай уялдуулж бага зэрэг өөрчилсөн. Дадлага давамгайлсан сургалт явуулдаг нь сургалтын онцлог юм уу даа.

-Уул уурхайн инженерийн мэргэжлийг сонгох залуусын тоо сүүлийн үед буурч байгаа нь ажиглагддаг. Үүнд юу нөлөөлж байна?

-Геологи, уул уурхайн чиглэлд элсэлт муугүй байгаа. Ерөнхийдөө сүүлийн үед инженер, технологийн чиглэлээр элсэх оюутнуудын тоо цөөрсөн нь ажиглагдаж байна. Дунд сургуулийн физик, математикийн сургалт, шалгалтын хүндрэлтэй энэ бүхэн холбоотой л доо. Өөр нэг шалтгаан нь геологи, уул уурхайн мэргэжлээр 10 гаруй хувийн их, дээд сургуулиуд мэргэжилтэн бэлтгээд байна. Мөн ажлын байрнаас шалтгаалж элсэлт цөөрөх хандлага байна л даа. Гадаадын хөрөнгө оруулалтууд зогсож, уул уурхайн талаар сайн, муу мэдээ цаг тутам цацагдаад байхаар хүмүүсийн сэтгэл зүйд нөлөөлж байх шиг.

-Уул уурхайн томоохон компаниудтай танайх хэрхэн хамтарч ажиллаж байна вэ. Инженер бэлтгэх үйл ажиллагааг яаж дэмжиж байна?

-Багануур, Бор-Өндөр, Шивээ-Овоо гэх мэт уурхайтай гэрээ байгуулж үйлдвэрийн технологи ажиллагаанд саад хийхгүйгээр оюутнуудаа дадлагад гаргадаг. Оюутан дадлагын үеийн хэрэглэх хоол хүнс, байраа өөрөө хариуцдаг. Дээхнэ үед ажлын байраар хангаад цалин олгодог үе одоо ард хоцорсон. Дийлэнх үйлдвэрийн дадлага удирдагчид нь манай төгсөгчид учраас татгалзалгүй оюутнуудыг дадлагад гаргадаг юм.

Гүйцэтгэх ажиллагаанд гар бие оролцсон Д.Жамъян

Дотоод явдлын яам хязгаарын болон Цэрийн дээд командын тушаалаар хилийн цэргийн гүйцэтгэх тавдугаар хэлтсийн дарга дэд хурандаа Д.Данзан, сургагч И.В.Вычков, төлөөлөгч, ахлах дэслэгч Д.Жамъян нарын дөрвөн офицер, шуурхай албаны тусгай групп болон томилогдож чөлөөлөх дайны фронтын зүг 1945 оны наймдугаар сарын 12-ны өдөр Өмнөд Монголын Шилийн голын чуулганы Баруун Сөнөд хошуунд ажиллахаар эх орны дархан хилийн Замын-Үүдийн чиглэлээр нэвтрэн гарчээ. Энэ тусгай ажиллагааны даалгавар нь тухайн үеийн Өмнөд Монголын удирдагч Дэмчигдонровыг Японы удирдлагуудтай холбоотой гэж үзэж баривчилж ирэх байсныг түүхэнд тэмдэглэсэн байдаг.

Даалгавар гүйцэтгэх Өмнөд Монголын Шилийн голын чуулганы Баруун сөнөд хошууны төвд Японы тагнуулын салбар, Өмнөд Монголын цэргийн анги, салбар байрлаж байжээ. Гурван сарын хугацаанд гүйцэтгэсэн тагнуулын багийн ажил үүргийн талаар ахлах дэслэгч Д.Жамъян дэлгэрэнгүй бичиж үр хүүхдэдээ үлдээсэн байна. Улсын нууцаас гарсан энэхүү 20 орчим хуудас материалыг Д.Жамъяны бага хүү Буянтөгс бидэнд авч ирсэн юм. Тусгай группын гүйцэтгэсэн ажил, тухайн үед Япон болон Хятадын эрхшээлд байсан Өмнөд Монголын нөхцөл байдлын талаар онцолсныг хүргэж байна.

Уг ажиллагаанд гар бие оролцсон Доржийн Жамъян 1919 онд Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сум алдарт гурван аваргын төрөн нутаг Уйлган голын хөвөөнд төржээ. Эцэг эхийн хамт хувийн аж ахуй эрхэлж байгаад 19 настайдаа цэргийн албанд татагдаж Дотоод явдлын яамны цэргийн төв сургуулийг дүүргэжээ. 1941-1951 онуудад Хязгаарын ба Дотоодын цэргийн хэргийг удирдах газрын төлөөлөгчөөр ажиллаж, Дорнодын хязгаарын Тамсаг булаг дахь 27 дугаар отрядаас авахуулаад баруун хязгаар Ховд аймгийн Булган сум дахь 24 дүгээр отрядуудад төлөөлөгч болон даргаар ажиллажээ. Тэрбээр байлдааны медалиар хоёр удаа, Зөвлөлт Монголын “Бид ялав” ба ойн медалиуд болон чекист, онц хилчний тэмдгээр шагнагдаж байсан юм.

ДЭ ВАН ДЭМЧИГДОНРОВ ГЭЖ ХЭН БЭ?

Дэ ван буюу Дэмчигдонров 1902 оны хоёрдугаар сарын 8-ны өдөр Цахар аймгийн Шилийн гол чуулган дарга, Сөнөд Баруун хошууны засаг ноён, жун ван Намжилваанчигийн ганц хүү болон мэндэлсэн гэж түүхэнд тэмдэглэгдсэн байдаг. 1908 онд эцэг Намжилваанчиг өөд болоход зургаан настай Дэмчигдонров угсаа залгамжилжээ. Тэрбээр хоёр хатнаас таван хүү, нэг охинтой хүн юм. 1924 онд 22 настай Жун ван Дэмчигдонров Шилийн гол аймгийн дэд захирагчийн албан тушаалд очсоноор олон хошуу отгийг захирах болж, улмаар аймгийн чуулган дарга болонгуутаа олон газар орноор явж монгол үндэстний сэхээтэн залуучууд,сэхээрсэн ван ноёдтой холбоо тогтоож эхэлсэн байдаг. Монголын удирдлагууд Дэмчигдонровыг тухайн үед Япон болон Хятадын талд ажиллаж байсан гэж үзсэн байдаг ч сүүлд өмнөд болон ар Монголыг нэгтгэхээр ажиллаж байсан нь батлагдсан байдаг билээ.

1945 онд гүйцэтгэсэн тусгай үүргийнхээ талаар Д.Жамъян гуай “Бид байлдааны бүрэн зэвсэг хэрэглэлээ авч, ЗИС машинд зориулалтын эд бараа, майхан зэргийг ачиж өөрсдөө сууцгаасан. Хил давж дайсан этгээд Японы колон Өмнөд Монголын нутагт 200 орчим км яваад Дээд командлалын удирдлагын дагуу, Баруун Сөнөд хошууны төв сууринд хүрч майнхнаа босгож түр байрласан юм” гэж тэмдэглэж үлдээжээ. Тухайн үеийн Өмнөд Монголд сүм хийд, хөл нүцгэн, ноорхой хувцастай өвгөн лам нараар дүүрсэн нөхцөл байдал хүнд байжээ. Гүйцэтгэх ажиллагаанд Дотоод явдлын яамны холбооны хэлтсийн мэргэжлийн родиост (холбоочин) ажиллаж группын ажлын явц байдлын талаар өдөр бүр илтгэж, хариу удирдамж авч байнгын харилцаа холбоотой ажиллаж байжээ. Тэд бэлэн байдалд байж, Дэмчигдонровын гэр бүл, төлөл садан болон хошууны төвийн чухал объектуудыг харуул хамгаалалттай болгожээ. Тус группын хамт олон дээд удирдлагаас ирүүлсэн даалгаврыг биелүүлэхдээ хэрэгцээтэй үед амь насаа хайрлахгүй дайсан этгээдүүдтэй зэвсэг хэрэглэж байлдаж байжээ. Боломжтой нөхцөлд уян зөөлөн тактик хэрэглэж баривчлах ба олзолж байсан гэнэ.

ДЭ ВАН ДЭМЧИГДОНРОВЫГ МОНГОЛД ХЭРХЭН
АВЧРАВ?

Дэ Ван Дэмчигдонровын том хүү Ван Дугарсүрэнг “Дээд удирдлагын шийдвэрээр зочлуулах” нэрийдлээр хуурч зөөлөн аргаар олзолж Улаанбаатар хотод авчирчээ. Дугарсүрэнд цэргийн сүр үзүүлэх байдлаар угтаж, хэд хэдэн уулзалтын дараа ярилцаж ойлголцож хэрэгцээтэй мэдээллүүдийг авсан байна. Энэ нь гүйцэтгэх ажиллагаа үргэлжлүүлэхэд хэрэг болжээ. Дугарсүрэнг байр сууриа ашиглан аавтай нь болон түүний шадар этгээдүүдтэй ямар нэгэн байдлаар холбоо тогтоох боломжгүй болгож гэр бүлээс нь тусгаарласан байна. Улмаар Дэ Ван Дэмчигдонровын хатан болон Дугарсүрэнгийн эхнэр хүүхдэд нь “Танай хүү Дугарсүрэн манай Монгол Улсад зочилж очсон. Та нарыг ч хүрэлцэн ирэхийг урилаа” гэж худал зохиомол арга хэрэглэж ойлгуулж, итгэл төрүүлж чаджээ. Улмаар Улаанбаатарт авчирч зориулагдсан байр сууцанд оруулжээ. Дугарсүрэнгийн эхнэр Сэржмядаг, охин Уртнасан, Хатны 19 настай хүү Галсанжигмид нар багшийн сургуульд орцгоожээ. Монголд ирсэн гэр бүл үр хүүхдээ дагаж ирэхээс өөр сонголт Дэв Ван Дэмчигдонровт үлдээгүй байна. Тэрбээр сүүлд араас нь Улаанбаатар ирсэн байдаг. Дэмчигдонров, Дугарсүрэн нарын орд, харш эд хогшил, 10 гаруй мянган толгой мал зэргийг нутагт нь үлдээжээ.

Тухайн үеийн дайсан Японд эзлэгдсэн Өмнөд Монголын нутагт гурван сар орчим ажиллагаа явуулахад Д.Жамъян тэргүүн шугамд гар бие оролцсон байна. Тус ажлын групп Японы түрэмгийлэн эзлэгчдийн гар хөл гэж үзэж байсан Дэмчигдонровын ар гэр ам бүлийн 20 гаруй хүн, Монголын эсрэг тагнуул хийж байсан 20 орчим иргэн, генерал Дамдинсүрэн, Өлзий-Очир тэргүүтэй урвагч 100 гаруй цэргийг олзолж авчирсан байна.

Тагнуулч хүний байгуулсан гавьяа бусад аврагч, цагдаагийн албан хаагч нар шиг ч үнэлэгдэлгүй үлддэг. Гүйцэтгэсэн ажил, байгуулсан гавьяа нь нүднээс далд хөшигний ард байдаг болохоор тэр л дээ. Гүйцэтгэсэн ажиллагаа нь улсын нууцаас гарсан тохиолдолд гүйцэтгэсэн ажиллагаанд оролцсон дайчдыг алдаршуулж, шагнаж баймаар. Эх орон тусгаар тогтнолын төлөө өөрийн амь насаар дэнчин тавьж дайсны газар нутагт эрэлхэгээр гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан улс шүү дээ.

О.ДАШ

Өмсөх, зүүх болон хүний биед имплантаар суулгах боломжтой ухаалаг төхөөрөмжүүдийг ерөнхийд нь Wearable tech гэдэг. Wearable төхөөрөмжүүдийг спорт, эрүүл мэнд, хувцас загвар, энтертайнмент, ахуй хэрэгцээ гэсэн чиглэлээр хөгжүүлсээр байна. Сүүлийн жилүүдэд энэ төрлийн бүтээгдэхүүний эрэлт нэмэгдэхийн хэрээр үйлдлүүд нь улам өргөжиж, олон талын үйлчилгээ үзүүлэх болжээ. Технологийн том компаниуд ухаалаг төхөөрөмжийг хүний биед ойртуулсан маягаар бүтээж, өмсөх зүүх төхөөрөмжийн ашиглалт, зориулалтыг улам ихэсгээд байна. Технологийн эрин зуун гэж байгаа боловч түүн дотроо wearable төхөөрөмж илүү хүч авна, тиймээс энэ зууныг өмсдөг төхөөрөмжийн зуун ч болно гэж энэ чиглэлийн судлаачид онцолсоор байгаа юм. Үүнийг “Juniper Research” агентлагийн гаргасан судалгаа ч нотолж байна. Өмсөж, зүүх боломжтой ухаалаг төхөөрөмжийн зах зээл ирэх таван жилийн дотор 14 дахин тэлж, 19 тэрбум ам.долларт хүрэх магадлалтай байгаа аж.

---

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН УХААЛАГ ХУВЦАС

Энэ хувцсыг бие дээрээ шууд өмсөж болно. Эсвэл хувцсан дээрээ давхарлаж өмссөн ч ажиллах чадвартай. Эзнийхээ бухимдлын түвшин, зүрхний цохилт, даралт зэргийг байнга хянаж, мэдээлж байх тохируулгатай. Энэ хувцсыг зүрхний шигдээс болон уналт, таталт өгдөг өвчтөнүүд, өндөр настнуудад тохиромжтой гэжээ.

УХААЛАГ ХИЙМЭЛ ҮС

“Sony” корпорацийн “SmartWig” ухаалаг хиймэл үс нь замын чиглэл заах, цусны даралт хэмжих үйлдлүүдийг хийх бөгөөд загвараасаа хамаарч камер, лазер тусгагч, GPS төхөөрөмжтэй байх аж.

ХҮНИЙ БИЕД ХҮРЭХГҮЙГЭЭР САХАР ТОДОРХОЙЛОГЧ БАГАЖ

Өвчтөний арьсыг цоолж, цусыг нь авахгүйгээр буюу хүний биед хүрэхгүйгээр цусан дахь сахарын хэмжээг тодорхойлох хэмжигч төхөөрөмж бүтээх санааг анх 2011 онд Apple-ийн тэргүүн асан Стив Жобс гаргаж байжээ. Уг төхөөрөмжийн оптик мэдрэгч хүний арьсыг гаднаас нь гэрэлтүүлэн сахарын хэмжээг нь тодорхойлно. Энэхүү шинэ төхөөрөмжийг “Apple Watch”-той хослуулах нь ойлгомжтой бөгөөд ингэснээр уг цахим төхөөрөмж зах зээл дээр хамгийн их эрэлттэй бүтээгдэхүүн болох юм.

Хэрвээ шинэ төхөөрөмж зохион бүтээх ажил амжилттай болбол энэ нь чихрийн шижинтэй олон сая хүний амьдралыг хөнгөвчилж, эмчилгээний шинэ аргыг нээхэд түлхэц болох төдийгүй цусан дахь сахарын хэмжээг биед хүрэхгүйгээр тодорхойлдог төхөөрөмж үйлдвэрлэн борлуулах томоохон зах зээл бий болно.

ӨНДӨР НАСТНУУДАД ЗОРИУЛСАН УХААЛАГ ГУТАЛ “B-SHOE”

Дэлхийн 65-аас дээш настай ахмадуудын гуравны нэг нь ямар нэгэн байдлаар газар унадаг гэсэн судалгаа гарчээ. Тэгвэл энэ гутал өндөр настнуудын тэнцвэрийг олж, унахаас сэргийлнэ. “B-Shoe” нэртэй эл ухаалаг тусгай гутал нь уландаа мэдрэгч бүхий төхөөрөмжтэй. Өмссөн хүний биеийн тэнцвэрийг хадгалахын тулд автоматаар гутлыг хөдөлгөдөг юм байна. Гэхдээ тэр хөдөлгөөн нь өмссөн хүндээ бараг мэдрэгдэхгүй.

УНТЛАГЫН УХААЛАГ ХУВЦАС

“Smart PJ” нэртэй компанийн зохион бүтээсэн энэхүү унтлагын хувцас нь өөр дээрээ бөөрөнхий хээнүүдтэй. Хэнүүдэд QR код бий. Та эдгээр цэгэн хээнүүдийг ухаалаг гар утас юмуу, таблетаараа уншуулахад өөр өөр үлгэрүүд, амьтдын зураг зэрэг зүйлс таны төхөөрөмжүүд дээр гарч ирнэ. Энэхүү ухаалаг унтлагын хувцасыг 25 ам.доллараар авах боломжтой бөгөөд эцэг эхчүүд хүүхдэдээ үлгэр уншиж унтуулах завгүй үедээ энэ хувцсыг хүүхдэдээ өмсүүлэхэд хангалттай. Энэ хувцас таны ажлыг хөнгөвчлөх болно.

ЗАМ ЗААДАГ ЖИНСЭН ӨМД

Усны хамгаалалттай хүрэм, халаасандаа цэнэглэгчтэй цамц, биеийн халууны хэмийг тогтвортой барьдаг жинс гээд ухаалаг хувцасны дэвшлүүдийг Парист болсон олон улсын загварын үзэсгэлэнгийн үеэр танилцуулжээ. Энэ үзэсгэлэнгийн үеэр загвар зохион бүтээгчид өмнө нь зөвхөн гоё сайхан загвар гаргах гэж хичээдэг байсан бол одоо өдөр тутмын амьдралд хэрэгцээтэй үйлдлийг хувцсаараа дамжуулан гүйцэтгэхэд технологийн давуу талыг давхар шингээхийг эрмэлздэг болсон нь анзаарагдсан байна.

Францын “Spinal Design” хэмээх загварын компани ухаалаг жинсэн өмд зохион бүтээсэн байна. Bluetooth мэдрэгчтэй энэ өмд эзнээ гадуур явах үед зам заана. Өмдөндөө хаана очихоо заахад замдаа хаагуур яаж явахыг, хаашаа эргэхийг өмд чичирч мэдэгддэг юм байна. Хэрэв баруун тийш эргэх ёстой бол баруун талын хөлөнд чичирч мэдэгдэх жишээтэй. Энэ ухаалаг өмд 150 еврогийн үнэтэй.

НАРНЫ ТОСОО ТҮРХЭХИЙГ САНУУЛДАГ УСНЫ ХУВЦАС

“Spinal Design” компанийн бүтээсэн ухаалаг усны хувцас эзэндээ нарны тосоо түрхэх сануулгыг өгдөг юм байна. Хэт ягаан туяаны мэдрэгчтэй учраас нар хэр хурц тусч байгааг мэдрэн улмаар эзэндээ нарнаас хамгаалах тосоо түрхэхийг ухаалаг утсаар нь дамжуулан мэдээлэхээс гадна хэрэглэгчийн арьсны онцлогоос шалтгаалан хэр их түрхэх ёстойг ч зөвлөдөг байна.

ДОМОГТ “LEVI’S” Ч “УХААН”-ТАЙ БОЛЖЭЭ

Жинсэн хувцасны домогт брэнд “Levi’s” Google-тэй хамтран бүтээсэн ухаалаг жинсэн хүрэмний ханцуйнд суулгасан мэдрэгчийн тусламжтайгаар хэрэглэгч зөвхөн гарынхаа хөдөлгөөнөөр хөгжим сонсох, газрын зураг ашиглах, гар утсандаа хүрэхгүйгээр ирсэн дуудлагыг таслах гэх мэт олон янзын үйлдлийг хийх боломжтой аж.

НЯРАЙД ЗОРИУЛСАН УХААЛАГ ОЙМС

Гүйсэн зай, хурд, зүрхний цохилт, алхааны хэмжээ гээд төрөл бүрийн мэдээллийг авч, утсаар нь дамжуулан хэрэглэгчид илгээдэг спорт хувцаснууд л ухаалаг хувцсыг төлөөлдөг байсан бол одоо хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэйчүүд гээд янз бүрийн бүлгийн хүмүүст зориулагдсан ухаалаг хувцаснууд гарч байна. “Owlet Smart Sock” компани нярай хүүхдүүдэд зориулсан оймс гаргажээ. Эмнэлгүүдэд байдаг зүрхний хэм хэмждэг аппараттай ижил технологийг ашигласан энэ оймс хүүхдийн биеийн байдал хэвийн байгаа эсэхийг хянана.

ЖИРЭМСЭН ЭХ БОЛОН УРГИЙН БИЕИЙН БАЙДЛЫГ МЭДЭЭЛЛЭДЭГ ХУВЦАС

Эхийнхээ хэвлийд бойжиж буй ураг болоод жирэмсэн эхийн биеийн байдлыг хянах хувцсыг Корнеллын их сургуулийн загварын оюутан Блэйк Урецкий зохион бүтээжээ. Жирэмсэн эхчүүдэд зориулсан биед эвтэй таатай загвар бүхий энэ хувцасны бүсэлхий хэсгийн дотуур мөнгөлөг ялтас оруулж өгснөөр хэрэглэгчийн биеийн хэм, зүрхний цохилт, цусны даралт, амьсгалын замын үйл ажиллагааны талаарх мэдээллийг гар утсанд илгээснээр ээж, ураг хэвийн байгаа эсэхийг байнга хянах боломжтой болжээ.

ШӨНӨЖИН БҮҮВЭЙЛЭХ BOSE ЧИХЭВЧ

Энэ чихэвч таныг тааламжтай тайван унтахад зориулагдан бүтээгдсэн. Маш жижигхэн, чихний нүхэнд таарсан учраас илүүдэл зай гаргалгүй гаднах дуу чимээг нэвтрүүлэхгүйгээс гадна уянгалаг аялгууг эгшиглүүлдэг. Усны долгион, борооны шиврээний нам гүмхэн чимээ хажуудах хүний хурхираа, эсвэл замын хөдөлгөөний шуугианыг дарна. Гэхдээ өөр хөгжим, дуу тоглуулах боломжгүй учраас зөвхөн тайван амрахад зориулсан аязаа сонсоод шөнөжингөө бүүвэйлүүлээд унтах л зориулалттай.

УХААЛАГ ЦАГ

Ухаалаг цагны зах зээлийг эзлээд байгаа “Ap­ple” цагтай зах зээл дээр өрсөлдөж байгаа Versa цаг нь хөгжмийн сантай, bluethooth-ээр дамжуулан утастай холбогддог, мөн дасгал хөдөлгөөн хийхэд шаардагдах бүхий л эрүүл мэндийн үзүүлэлт, зааварчилгаа нь таны дасгалыг үр дүнтэй байлгахад тусална. Аpple цагтай харьцуулахад cellular data буюу утасны мэдээлэл хадгалдаггүй ч ухаалаг утастай холбогдож текст, календарийн тэмдэглэлт үйл явдал, бусад сонордуулга (notification)-г хүргэдэг.

ХҮҮХДИЙН ХАЛУУНЫГ ХЭМЖДЭГ УГЖ

Нярай, бага насны хүүхэд халуурч уйлахад халууныг нь үзнэ гэдэг тун яггүй ажил. Pacif-i нэртэй энэхүү ухаалаг угж нь хүүхдийн биеийн дулааныг байнга хянах боломжийг аав, ээжүүдэд олгоно. Bluetooth болон WiFi-гаар гар утсандаа холбосноор хүүхдийнхээ эрүүл мэндийн тухай байнгын мэдээллийг цаг тухай бүрт авах бөгөөд усны хамгаалалттай, олон хоног цэнэгээ барих хүчин чадалтай, хүүхдийн биеийн дулаан нэмэгдэх үед автоматаар таны гар утас руу дохио илгээж анхааруулах давуу талуудтай.

УЛАВЧ ХҮРТЭЛ УХААЛАГ БОЛЖЭЭ

Ямар ч загварын гутланд дэвсэж болох ухаалаг улавч нь хөлийг дулаацуулах халаагчтайгаас гадна таны хийсэн хөдөлгөөн бүрийг бүртгэн авч, алхсан замын урт, алхалтын тоо, шатаасан илчлэг гэх мэт мэдээллийг нарийвчлан гаргана. Гар утсан дээрээ аппликэйшнийг нь суулгаад хөлөө дулаацуулах хэмээ тохируулж, хэдий хэмжээний хөдөлгөөн хийгээд байгаагаа цаг тухай бүрт нь хянаад байх боломжийг олгоно.

УХААЛАГ СОЙЗ

Bluetooth-тэй ухаалаг шүдний сойзоор угаахад шүдний эрүүл ахуйг хянаж, аль шүд ямар хэмжээний бохирдолтой, цоорол ямар түвшинд явааг зааж өгнө.

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БУГУЙВЧ

Apple-ын анхны өмсдөг төхөөрөмж Apple Watch дэлхий даяар борлуулалт ихтэй бүтээгдэхүүн. Бугуйнд зүүдэг цаг гэхээсээ илүү эрүүл мэнд, фитнессийн хяналтын төхөөрөмж гэдэг утгаараа эрэлт ихтэй. Гараа өргөж цаг руугаа харахыг тань мэдэрч дэлгэц нь автоматаар идэвхждэг. Цагны арын мэдрэгч нь таны зүрхний цохилтыг байнга хэмжинэ. Нүүрэнд нь сафир кристал элемент ашигласан тул зурагдахгүй, бат бөх. “Taptic engine” технологийн тусламжтай мэдээлэл ирэхэд бугуйнд доргилт өгдөг ажээ. Апп хөгжүүлэгчдэд зориулсан өргөн боломжтой. Тухайлбал, Starwood зочид буудлын сүлжээ өрөөнийхөө хаалганы өмнө төхөөрөмж зүүсэн гараа нэг савахад нээгдэх апп бүтээсэн гэнэ. Түүнээс гадна эзнийхээ шатаасан илчлэг, хөдөлгөөн, өдөрт нийт зогсоогоороо байсан хугацаа, дасгал хийх үед гүйцэтгэлийн тоог хэмжих зэрэг боломжуудтай.

УХААЛАГ ПҮҮЗ

Nike компанийн ухаалаг пүүз үдээсгүй, хэрэглэгчийн үзэмжид нийцүүлж автоматаар хөлд чангарна. Чанга, сулыг нь гар утасны аппликэйшнээр тохируулж болно. Сенсор, акселерометр, гироскоп бүхий энэхүү гутал нь эзэмшигчийнхээ бүхий л хөдөлгөөн, үйлдлийг бүртгэж явах юм. Гутлыг хоёр долоо хоног тутамд цэнэглэх юм байна. Nike нь түүхэндээ хамгийн үнэтэй буюу 720 ам.долларын сникерийг 2017 онд цөөн тоогоор худалдаанд гаргаснаасаа хойш өөрөө үдэгддэг гутал үйлдвэрлэх болсон юм.

ШУМУУЛ ҮРГЭЭГЧ БУГУЙВЧ

Шумуул үргээгчтэй ухаалаг бугуйвчийг зохион бүтээж, олон нийтэд танилцуулсан юм. Хорхой шавьж, шумуул үргээх зориулалтын олон төрлийн төхөөрөмжүүдийг бүтээж, эхнээс нь үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэн худалдаанд гаргаад байна. Мөн зарим төрлийн ханиаднаас сэргийлсэн ухаалаг зүүлтүүдийг ч худалдаанд гаргаад байгаа. Цахилгаан соронзон долгионы тусламжтайгаар шумуулыг үргээх энэ бугуйвчийг зохион бүтээсэн Курт Столл хэлэхдээ “Тус бугуйвчны ажиллах зарчим бол аадар борооны үеэр агаар мандалд үүсдэг цахилгаан долгионы нөлөөллийг ижил бүтэцтэйгээр үүсгэдэгт байгаа” хэмээн онцолсон байна. Хүний эрүүл мэндэд сөрөг үр дагаваргүй гэдгийг мөн хэлжээ. Nopixgo бугуйвч нь эргэн тойрондоо хоёр метрийн зайд долгионы чичирхийллийг хүргэдэг тул хүнийг шумуулаас найдвартай хамгаалж чаддаг байна.

Энэ мэтээр хүний өмсч зүүдэг юм бүгд өнөө цагт ухаалаг болжээ. Нүдний шил, ээмэг, энгэрийн зүүлт, бөгж, тэлээ, нусны алчуур гээд ухаалаг болоогүй үлдсэн эд юмс алга.