Month: March 2019

Шведийн олон улсын хөгжлийн хамтын ажиллагааны байгууллагын санхүүжилттэйгээр НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр болон Шведийн байгаль орчны хамгаалах агентлаг хамтран хэрэгжүүлж буй “Байгалийн нөөцийн тогтвортой удирдлагыг хангах байгаль орчны засаглал” төслийн хүрээнд БОАЖЯ, УУХҮЯ, МХЕГ, ХЭҮК болон тус төслийн мэргэжилтнүүд уул уурхайн үйл ажиллагаатай танилцах, байгаль орчны нөлөөлөл, нийгэм болон байгаль орчны асуудлыг тодорхойлох, бодит байдалд тулгуурлан шийдвэрлэх зорилгоор Төв аймгийн Заамар суманд энэ сарын 25-ны өдөр ажиллав. Энэ үеэр тус суманд үйл ажиллагаа явуулж буй “МонПолимет” компанийн уурхайн үйл ажиллагаатай танилцсан бөгөөд уурхайн олборлолт, нөхөн сэргээлт болон орон нутагт хийж хэрэгжүүлж буй ажлын талаар мэдээлэл авсан юм. Тус компани нийт 710 га-д нөхөн сэргээлт хийснээс 560 га-д нь биологийн нөхөн сэргээлт хийн 70 мянга гаруй мод суулгаж, амжилттай ургуулж байгаа аж.

Мөн төслийнхөн Заамар сумын Хайлааст багийн иргэдтэй уулзаж, уул уурхай дахь орон нутгийн иргэдийн оролцоо, нөлөөллийн талаар ярилцсан. Орон нутгийн иргэдийн хувьд уурхайн үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй тоосжилт, ундны усны бохирдол их байгаа талаар хөндөж байлаа. Мөн уул уурхайн компаниуд орон нутгаас ажиллах хүч авах сонирхолгүй байдаг гэв. Хайлааст баг 800 орчим өрх айлтайгаас 140 гаруй нь малчин өрх байдаг бөгөөд бэлчээр, өвөлжөөний газар зэрэг асуудлууд тулгардаг байна. Багийн иргэд хууль бусаар алт олборлож амьжиргаагаа залгуулдаг талаар ч мөн яригдаж байв.

“Байгалийн нөөцийн тогтвортой удирдлагыг хангах байгаль орчны засаглал” төсөл нь БОАЖЯ, УУХҮЯ, МХЕГ, ХЭҮК-той түлхүү хамтран ажилласан бөгөөд байгаль орчинд ээлтэйгээр уул уурхайн салбарыг хөгжүүлэх үндсэн зорилготойгоор холбогдох төрийн байгууллагуудын чадавхийг удаа дараагийн сургалт хэлэлцүүлгээр сайжруулах, салбарын хууль дээдлэх зарчим, хуулийн хэрэгжилтийг нэмэгдүүлэх, холбогдох судалгаа, үнэлгээг хийх, уул уурхайгаас үүдсэн эвдэрсэн газрыг тоолох, тоолох аргачлалыг сайжруулах,хариуцлагатай уул уурхайн жишгийг нэвтрүүлэх, уул уурхайтай холбоотой хүний эрхийн асуудалд анхаарч, орчин нөхцлийг сайжруулах зэрэг ажлуудыг гүйцэтгэжээ.

Тус төслөөс энэ сарын 26-27-ны өдрүүдэд “Хамтын оролцоотой байгаль орчны хяналт шинжилгээ” сэдэвт семинарийг Улаанбаатар хотноо зохион байгуулж байна. Монгол Улсад төсөл хэрэгжүүлсэн таван жилийн хугацаанд хийсэн ажлууд, байгаль орчинд ээлтэй уул уурхайн засаглалд тулгамдаж буй асуудал, цаашдын төлөв, зорилгыг энэ үеэр хэлэлцэх юм. Семинарт малчид, байгаль орчны хамгаалагчид, төрийн болон орон нутгийн байгууллага, мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчид зэрэг байгаль орчны засаглалын оролцогч талууд болох төр, хувийн хэвшил, олон нийтийн 100 гаруй төлөөлөл хамрагдаж байна.

УУХҮ-ийн Сайдын 2018 оны багцаас 1.28 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийн, Монгол Улсад анх удаа “Чулуулгийн үнэмлэхүй насны лабратори”-ийг байгуулж, өнөөдөр нээлтээ хийлээ. Геологийн зураглал, эрэл хайгуул болон геологийн хөгжлийн түүхийг судлахад зайлшгүй шаардлагатай байсан чулуулгийн үнэмлэхүй насыг ийнхүү эх орондоо түргэн шуурхай тодорхойлох боломж бүрдсэн нь эл салбарт томоохон хувьсал авч ирж байгааг мэргэжилтнүүд хэлж байв.

Тус лабораторийн нээлтийн ёслолд УУХҮ-ийн дэд сайд Д.Загджав, яамны Геологи, уул уурхайн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Мөнхтөр, ШУ-ны гавьяат зүтгэлтэн, ШУ-ны Доктор, Профессор О.Гэрэл, ШУА-ийн палеонтологи, геологийн хүрээлэн, Доктор Д.Оролмаа, Геологийн төв лаборатори ТӨҮГ-ийн захирал Ө.Оюунбаатар нарын хүмүүс оролцсон юм.

Чулуулгийн үнэмлэхүйн насны лабораторийн нээлтийн арга хэмжээнийн үеэр УУХҮ-ийн дэд сайд Д.Загджав “Геологи бол дэлхийн үүслийн түүхийн тухай шинжлэх ухаан бөгөөд геологийн хөгжлийн түүхийг судлах үндсэн аргачлал нь чулуулгийн үнэмлэхүй насны судалгаа гэдгийг та бүхэн мэднэ. Тэгвэл энэ судалгааг шинжлэх ухааны түвшинд, эх орондоо тодорхойлох боломж энэхүү тоног төхөөрөмжийг Геологийн төв лабораторид суурилуулснаар бүрдэж байна.

Энэхүү үйл явдал нь Монгол Улсад геологийн алба байгуулагдсаны түүхт 80 жилийн ойн хүрээнд хийгдэж байгаа томоохон дэвшил гэж үзэн энд хүрэлцэн ирсэн эрхэм геологичид, хайгуулчид, эрдэмтэн, судлаачид Та бүхэнд болоод Геологийн төв лабораторийн хамт олонд ажлын амжилт хүсье” гэв.

Мөн тэрбээр Геологийн шинжлэх ухааны салбарт технологийн дэвшил, инновац, мэдээлэл, мэдлэгийг эх орондоо нэвтрүүлж, хөгжүүлэхэд тулгамдаж байгаа асуудлын талаар нээлттэй хэлэлцэж, туршлага, мэдлэгээ харилцан хуваалцахад Шинжлэх ухааны академийн Палеонтологи, геологийн хүрээлэн, их дээд сургуулиуд, төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд нягт уялдаа холбоотой хамтран ажиллана гэдэгт итгэж байгаагаа хэллээ.

Лабораторийн нээлтийн ёслолын үеэр УУХҮ-ийн дэд сайд Д.Загджав “Чулуулгийн үнэмлэхүй насны лабратори”-ийн үндсэн тоног төхөөрөмж болох лазер абляцитай индукцийн холбоост плазмын масс спектрометрийн иж бүрдлийг Геологийн төв лаборатори ТӨҮГ-ийн захирал Ө.Оюунбаатарт албан ёсоор шилжүүлэн өгсөн юм.

“Чулуулгийн үнэмлэхүй насны лаборатори” байгуулахаас өмнө нь жилд 100- 2000 орчим дээжийг гадаадын геологийн албад болон их дээд сургуулиудаар хийлгэдэг байсан аж. Тухайн шинжилгээний зах зээлийн өртөг нь 1 дээжинд 800- 1000 ам.доллар юм байна.

ШУА-ийн палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн Доктор Д.Оролмаа:

Монголын геологийн судалгаанд шинэ үе нээгдлээ

Чулуулгийн үнэмлэхүйн насны лабораторийн нээлтийн арга хэмжээнийн үеэр ШУА-ийн палеонтологи, геологийн хүрээлэнгийн Доктор Д.Оролмаатай энэхүү дэвшилтэт тоног төхөөмжийн талаар цөөн хором ярилцлаа.

-Чулуулгийн үнэмлэхүй насны лаборатори байгуулагдаж байна. Мэргэжлийн хүний хувьд та бидэнтэй сэтгэгдлээ хуваалцана уу?

-Монголын геологийн судалгаанд үнэхээр шинэ үе нээгдэж байгаатай адилхан зүйл болж байна. Манайд ямар нэгэн геологийн объектийг олон жилийн судалгаанууд геологийн харьцангуй судалгааны аргаар тодорхойлж ирсэн. Одоо бол үнэмлэхүй нас тодорхойлж байгаа энэ шинжилгээ нь үнэхээр геологийн судалгааг зохих хэмжээний шинэ шатанд дэвшүүллээ гэж бодож байна.

Өмнө бид гадны Хятад, Япон улсын байгууллагуудыг гуйж шинжилгээ хийлгэдэг байсан бол одоо ингээд Монголдоо хийлгэж, эргэх холбоотой болж байгаа нь маш сайн байна.

-Чулуулгийн үнэмлэхүй нас тодорхойлох шинжилгээний багаж, арга аргачлал, хүний нөөцийн тал дээр цаашид юу анхаарах шаардлагатай байна вэ?

– Чулуулгийн үнэмлэхүй нас тодорхойлох шинжилгээний багаж тоног төхөөрөмж бол хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт тоног төхөөрөмж юм. Тиймээс энэ сүүлийн үеийн төхөөрөмж дээр ажиллах хүний нөөцийн ур чадвар, мэдлэг боловсрол нь дутмаг байж болохгүй шүү дээ.

Энэ тал дээр Геологийн төв лаборатори анхаарч, инженерүүдээ Япон улсад энэ чиглэлээр сурч, мэргэшүүлсэн нь талархалтай санагдлаа. Мөн багаж тоног төхөөрөмжийг ажиллуулах орчин нөхцөл сайн хангагдсан байна.

Цаашид сургалт семинарыг хэрэглэгчид бидний хүрээнд, геологичдод болон судалгаа шинжилгээний ажилтан, оюутан сурагчдын дунд зохион явуулж байгаарай гэж зөвлөмөөр байна.

-Чулуулгийн үнэмлэхүй нас тодорхойлох шинжилгээний үр дүнг ашиглах хэрэглэгч нарт хандаж хэлэх таны үг?

-Яг зөв. Хэрэглэгчид ийм сайхан бололцоо бүрдүүлээд өгч байхад, зүгээр нэг үр дүнгээ авчаад үүнээс би юуг нь ойлгож, ямар дүгнэлт хийх вэ? гэдэг тал дээр өөрсдийнх нь мэдлэг боловсрол хамт ахиж байх ёстой. Үүнд манай геологичид анхаараасай гэж бодож суулаа. Геологийн ажил дээр ихэнх хүмүүс “Өмнө нь ийм байсан, цаашид ийм л байх ёстой” гэж үзээд байдаг. Тэгэхээр энэ шинжилгээгээр илүү нарийн сайн тодорхойлж тайлбарлаж өгөх бололцоо бүрдүүлж өгч байгаа нь их чухал.

Энэ сарын 25-ны өдрийн 16:10 цагт Булган аймгийн Тэшиг сумын Хужирт багийн “Чулуут” гэдэг газарт ойн түймэр гарсан байна. Галын дуудлага хүлээн авч тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах аврах 50 дугаар ангийн 12 алба хаагч, нэг автомашинтай гал түймрийн голомт руу явсан байна.

Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаан гишүүдийн 52,6 хувийн ирцтэй эхэлж, хоёр асуудал хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.

Хуралдааны эхэнд Засгийн газраас 2018 оны арваннэгдүгээр сарын 21-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ.

Хуралдаанд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам болон Монголбанкны холбогдох албан тушаалтнууд оролцсон байна. Эцсийн хэлэлцүүлэгтэй холбогдуулж Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Ганбаатар, Б.Баттөмөр, Ж.Бат-Эрдэнэ, Х.Болорчулуун нар асуулт асууж, санал хэллээ.

Гишүүдийн зүгээс, хуулийн төсөл батлагдсанаар алт олборлодог аж ахуйн нэгжүүд нийт хэчнээн хувийн татвар төлөх, татварын хувь, хэмжээний өөрчлөлт олборлолтод нөлөөлдөг эсэх, алт цэвэршүүлэх үйлдвэр барихад эдийн засгийн ач холбогдлыг хэрхэн тооцсон талаар илүүтэй тодруулсан байна.

Ажлын хэсгийн зүгээс, “Ашигт малтмалын тухай хуультай холбоотой рояалти татварыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвартай хольж ойлгож болохгүй. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг үйл ажиллагааныхаа орлогоос хамаарч төлнө. Үүнээс гадна алт олборлогч хувь хүн хуулийн этгээд рояалти татвар төлж байгаа юм. Өмнө нь зөвхөн тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчээс авдаг байсан бол одоо алт олборлож байгаа бичил уурхай эрхлэгч, хувь хүн бүрээс авна” гэжээ.

Мөн 1990 оноос хойш өнөөг хүртлэх хугацаанд алтны татварын ачаалыг гаргасан. “Алт 2” хөтөлбөр хэрэгжиж байхад 7 тонныг авч байсан бол 2006 оноос татварыг 68 хувиар нэмэгдүүлсэн таван жилийн хугацаанд хоёр тонн хүртлээ буурсан үзүүлэлт байдаг.

2010-2013 онд үндсэн 5+5 хувьтай байхад алтны олборлолт таван тонн хүртэл өссөн байдаг. 2014 оны холбогдох хуулиар алтны рояалтын татвар 2.5 хувь болоход өнөөдрийг хүртэл олборлолт 5-22 тонн хүртэл өсөлттэй байна. Татварын хувь хэмжээнээс хамаарч алт олборлолтын хэмжээ өсөж, буурч байгаа нь судлагаагаар гарсан. Түүнчлэн, 2010-2018 оны хооронд хилээр хууль бусаар 204 кг алт нэвтрүүлэхээр завдсан нь бүртгэгдсэн байна. Энэ асуудлын эсрэг тодорхой хэмжээнд тэмцэж байгаа гэв.

2019 оны төрөөс мөнгөний бодлогын талаар баримтлах үндсэн чиглэл, Эдийн засгийн байнгын хорооны тогтоолоор алт цэвэршүүлэх үйлдвэр байгуулах асуудлыг судалж шийдвэрлэх талаар Монголбанкинд үүрэг болгосны дагуу Ажлын хэсэг байгуулаад ажиллаж байна.

Монголбанк өнөөдрийн байдлаар алтыг 1 унцийг нь 1-1.5 ам.доллараар Швейцарьт цэвэршүүлдэг.

Монгол улс алт цэвэршүүлэх үйлдвэр байгуулбал урьдчилсан судлагаагаар энэ зардал 3-4 дахин өснө гэсэн тооцоо бий ч. Гэхдээ Монгол Улс алт цэвэршүүлдэг үйлдвэр барих нь стратегийн ач холбогдолтой хэмээн Ажлын хэсгийнхэн онцолжээ.

Ийнхүү Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг хийсэн талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар тогтлоо.

Өнөөдөр орон нутгийн цагаар 14:11 минут 57 секундэд Ховд аймгийн төвөөс 36 км, Манхан сумаас 42 километрийн зайд магнитуд нь 3,6 тай тэнцэх хэмжээний газар хөдлөлт боллоо гэж Одон орон геофизикийн Ховд салбараас мэдээллээ. Ховд аймгийн төвийн иргэд газар хөдлөлтийн чичирхийллийг мэдэрсэн бөгөөд одоогоор гарсан хохирол бүртгэгдээгүй байгаа тухай албаны эх сурвалж мэдээллээ.