Month: January 2019

Categories
мэдээ нийгэм

Нийслэл, Дүүрэг, аймгийн засаг дарга нар болон худалдаа эрхлэгчдэд зөвлөмж хүргүүллээ

Аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын гудамж, талбайд байршуулсан сурталчилгааны самбар, олон нийтэд зориулсан зар, мэдээлэл, үйлчилгээний байгууллагын нэр зэрэг нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас олгосон гэрчилгээнд байгаа нэрээр бус гадаад хэлээр бичигдсэн, барилга, байгууламжийн нэр хаягийг орчуулгагүйгээр шууд хэрэглэх зэрэг нийтлэг зөрчил байна. Иймд дээрх зөрчил дутагдлыг арилгах зорилгоор Нийслэл, дүүргүүдийн Засаг дарга нарт Монгол хэлний тухай хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллах тухай зөвлөмж, чиглэлийг хүргүүллээ.

УТАС: 51263675

ШУДАРГА ӨРСӨЛДӨӨН, ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ТӨЛӨӨ ГАЗАР

Categories
мэдээ нийгэм

Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Засгийн Газрын 2019-2020 оны Тэтгэлэгт хөтөлбөр зарлагдлаа

Indian Council of Cultural Relations (ICCR) announces Scholarship Scheme 2019-20 for Mongolian Nationals

The Indian Council for Culture Relations (ICCR), Government of India has announced scholarship for Mongolian students for the academic year 2019-20 to pursue studies in General Language, Science and Humanities subjects. Engineering, Architecture, Fine Arts, Performing Arts (dance, music) etc for bachelor’s /master’s/doctoral/post doctoral degree in India. The ICCR does not offer scholarship in Medical/Paramedical and fashion courses.

Interested candidates who attain 18 years with good academic records, background in relevant subjects and proficient knowledge of English may apply online by logging in at ICCR portal – http://a2ascholarships.iccr.gov.in/. Other details including FAQ’s, instructions, guidelines, university list, courses offered etc can also be seen at the ICCR portal.

The scholarships include enrolment and course fees, besides a fixed amount of living expenses. The scholarships are granted for the full duration of the course.

LAST DATE OF RECEIPT OF ONLINE APPLICATION BY THE EMBASSY OF INDIA, ULAANBAATAR IS February 10, 2019.

Please note the following:

1. Applications should be submitted latest by 10 February 2019 through the online application mechanism.

2. Applications should be completed in every detail. Read the guidelines on the portal.

3. Short-listed candidates will have to appear for an English Proficiency Exam conducted at the Embassy of India, Ulaanbaatar (Mongolia) on 19 February 2019. (Tentatively).

4. Applicants should clearly mention the course to which they are seeking admission while mentioning choices.

5. Applicants are advised to go through the course offered by the Universities carefully before finally submitting the application form. List of Universities where ICCR students are currently studying which is available at ICCR Website www.iccr.gov.in6. ICCR does not award scholarship for MMBS/BDS courses and Casual Research/Diplomas/Short-term courses.

7. Applicant must produce a medical fitness certificate from the recognized hospital in the prescribed format available with the online application form.

8. Students applying for M.Phil/Doctoral/Post-Doctoral courses should submit a synopsis along with the application.

9. Students wishing to pursue performing arts should upload Video/Audio/YouTube link

10. An applicant should have studied mathematics, physics and chemistry at Higher Secondary level to be eligible for admission to science/engineering courses

11. Submission of application form does not guarantee confirmed admission.

12. Indian Universities/ Educational institutions are autonomous and independent bodies and have their own eligibility criteria on the basis of which they confirm admissions.

ICCR Scholarship Application Portal http://a2ascholarships.iccr.gov.in/

For any further queries, interested students should contact the Reception, Embassy of India, Ulaanbaatar over email at cons.ulaan@mea.gov.in & reception.ulaan@mea.gov.in

Phone Nos. 329522,329524, 70132248/49

Categories
мэдээ нийгэм

Өсвөр насныхан зочид буудалд мансуурч байхад нь барьжээ

Өсвөр насны зочид буудалд мансууруулах бодис хэрэглэж байгаад үйлдэл дээрээ баригджээ.

Тодруулбал, “БЗД-6 хороонд үйл ажиллагаа явуулдаг зочид буудалд хүмүүс өвс татаад байна” гэсэн дуудлага цагдаагийн 102 утсанд ирсэн байна. Тус дүүргийн цагдаагийн хоёрдугаар хэлтэс дуудлага мэдээллийг хүлээн авч шуурхай шалгахад зочид буудлын 203 тоот өрөөнд мансуурсан байдалтай байсныг илрүүлэн таслан зогсоосон байна. Хэрэгт холбогдон шалгагдаж байгаа этгээдүүд БЗД-25 хороонд оршин суух хаягтай Н /эр.20н/, ХУД-15 хороонд оршин суух хаягтай Б /эр.20н/, СХД-6 хороонд оршин суух хаягтай Х /эр.22н/ нар мансууруулах төрлийн өвс хэрэглэсэн байж болзошгүй нөхцөл байдал урьдчилсан байдлаар тогтоогджээ. Хэргийн газраас хэрэглэж байсан эд зүйлсийг хураан авч тэмдэглэл үйлдэн шинжээч томилох ажиллагааг явуулан, шалгалтын ажиллагаа үргэлжилж байна. Дашрамд дуулгахад, улсын хэмжээнд мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбоотой 199 хэрэгт 412 хүн холбогдон шалгагдсан байна. Үүнээс эрэгтэй 337, эмэгтэй 75 ба уг гэмт хэргийг насны байдлаар авч үзвэл 82,5 хувь нь 18-35 насны залуучууд байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Оюутны санаачилгын тэтгэлэгт төслийн эцсийн шатны шалгаруулалт эхэллээ

Оюутны санаачилгын тэтгэлэгт төслийн эцсийн шатны шалгаруулалт эхэллээ. БСШУСЯ-ны Дээд боловсролын бодлогын газрын дарга Т.Амаржаргалангаар ахлуулсан төсөл сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд яамны бодлогын газрын холбогдох мэргэжилтнүүд, ТББ-ын төлөөлөл, их дээд сургуулийн удирдлага, оюутны холбоодын төлөөлөл оролцож байна.

Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр хэрэгжиж буй “Дээд боловсролын шинэчлэлийн төсөл”-ийн хүрээнд 2018-2019 оны хичээлийн жилд Орон нутгийн их, дээд сургууль, коллежийн оюутнууд, Инженер технологи, Багш, Урлагийн боловсролын хөтөлбөрөөр суралцаж байгаа болон Хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутнуудад судалгааг нь дэмжиж судлаач оюутан бэлтгэх зорилгоор оюутны санаачилгын тэтгэлэгт төслийг 2018 оны арванхоёрдугаар сарын 3-наас 30 хоногийн хугацаатай зарласан. Нийт 243 төсөл ирснээс сургууль дээрээ эхний шатны шалгаруулалт явагдаж 147 төсөл шалгарсан юм.

Эцсийн шатны шалгаруулалт нь “Оюутны тэтгэлэгт хөтөлбөр сонгон шалгаруулах, санхүүжүүлэх” журамд заасан шалгуур үзүүлэлтийн дагуу оюутнуудын нийгмийн хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулахуйц, тодорхой асуудлыг шийдвэрлэх, тухайн оюутны суралцах хугацааны орлого, ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, ажлын байрыг бэхжүүлэх, амьдрах чадварыг хөгжүүлэх ерөнхий шаардлагын дагуу үнэлнэ.

Шалгарсан төслүүдийн мэдээллийг Азийн хөгжлийн банкны “Дээд боловсролын шинэчлэлийн төсөл”-ийн www.herp.mn болон БСШУСЯ-ны албан ёсны цахим хуудас болох www.mecss.gov.mn сайтаар зарлах болно.

Categories
мэдээ улс-төр

Монгол Улсын шинэ Үндсэн хууль бол Монголын ард түмний хамтын оюун санааны бүтээл

Монгол Улсын шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны өдөрт

Одоогоос 27 жилийн тэртээ 1992 оны нэгдүгээр сарын 13-ны өдөр Монголын нийгмийн харилцааны язгуур үндэс болсон хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлсэн иргэн төвтэй төр улсыг шинэ Үндсэн хуулиараа тунхаглан баталсан билээ.

Монголчууд нэн шинэ түүхэндээ дөрвөн удаа Үндсэн хууль баталжээ.1992 оноос өмнөх гурван удаагийн Үндсэн хууль нь тус тусдаа үүргээ гүйцэтгэж ирсэн түүхтэй. Гэхдээ өмнөх гурван Үндсэн хууль ангич, намч хандлага, марксист үзэл суртлыг баримталснаараа социалист чиг баримжааны болон социалист маягийн Үндсэн хуулиуд байв. Харин 1992 оны шинэ Үндсэн хууль бол манай орны нийт хүн амыг нийгмийн анги, давхраа, үзэл бодлоор ялгаварлалгүй, нийтлэг ашиг сонирхлыг нь хамгаалж, хүн төрөлхтний хөгжлийн жам ёсыг баримтлан илэрхийлсэн ардчилсан Үндсэн хууль гэж Монголын ард түмэн нийтээр хүлээн зөвшөөрдөг билээ. Монгол Улс ардчилсан шинэ Үндсэн хуультай болоход тухайн үедээ улс төрийн олон намын төлөөлөлтэйгээр анхны ардчилсан чөлөөт сонгуулиар байгуулагдаж, төрийн эрх мэдлийг хэрэгжүүлж байсан Ардын Их Хурлын 430 гаруй депутат, Улсын Бага Хурлын 50 гаруй гишүүн оюун ухаанаа уралдуулан гар бие оролцон батлалцсан түүхтэй. Мөн шинэ Үндсэн хуулийг батлалцах олон нийтийн хэлэлцүүлэгт Монголын нийт 1,2 сая иргэний 75 орчим хувь нь оролцож, 200 мянга гаруй санал ирүүлж байжээ. Монголын нийт ард түмний өргөн оролцоотойгоор хэлэлцэж баталсан шинэ Үндсэн хуулиар нийгэм, эдийн засгийн харилцаанд төдийгүй хувь хүн, гэр бүл, нийгмийн салбарт хөгжил дэвшлийг авчирч, дэлхий дахинд ардчилсан Монгол Улс хэмээн нэрийдэх болов. Тиймээс шинэ Үндсэн хууль нь Монголын нийт ард түмний хамтын оюун санааны бүтээл юм. Өнгөрсөн хугацаанд хүний эрх, эрх чөлөө, парламентат ёс, эрх зүйт төр, сонгуулийн ардчилал, олон намын тогтолцоо, ил тод байдал, шударга өрсөлдөөн, олон нийтийн мэдээллийн эрх чөлөө, нутгийн өөрөө удирдах ёс, олон тулгуурт нээлттэй гадаад бодлого зэрэг ардчиллын тулгуур үнэт зүйлс шинэ Үндсэн хуулиар эрх зүйн хувьд баталгаажиж, тэдгээрийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнгээр өнөөгийн Монгол Улсын хөгжлийн өнгө төрх, цаашдын ирээдүй тодорхойлогдож байна. Шинэ Үндсэн хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойших хугацаанд Монгол Улс “… төрт ёс, түүх, соёлынхоо уламжлалыг нандигнан өвлөж, хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн ололтыг хүндэтгэн үзэж, эх орондоо хүмүүнлэг иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэх” эрхэм зорилгоо хэрэгжүүлэхэд томоохон алхам хийгээд байна. Нийгмийн амьдралын бүх салбарт ардчиллын үзэл санаа хэрэгжин төрийн ардчилсан тогтолцоо төвхнөн, хувийн өмчид суурилсан чөлөөт зах зээлийн харилцаа төлөвшиж байна. Монгол Улсын иргэдийн эрх, эрх чөлөөний эрх зүйн баталгааны үндэс тавигдаж, монгол хүний хөдөлмөрийн үнэлэмж өссөөр байна. Монгол Улсын олон улсын нэр хүнд, байр суурь бэхжин, тусгаар тогтнол, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжлийн гадаад таатай орчин бүрдэв. Үндсэн хууль нь Монгол Улсын хууль, эрх зүйн тулгуур хууль учир Монгол Улсын төрийн байгуулал, нийгмийн улс төрийн ардчилсан тогтолцооны үндсийг хуульчлан баталгаажуулсан билээ. Шинэ Үндсэн хуульд Монгол Улсын Их Хурал, төрийн тэргүүн Ерөнхийлөгчийн институци, Монгол Улсын Засгийн газар, Монгол Улсын Шүүх эрх мэдлийн байгууллагуудын сонгох, томилох үндэслэл журам, бүрэн эрх, чиг үүрэг, харилцааны зарчим, зохион байгуулалтын үндсийг төрийн эрх мэдлийг тэнцвэржүүлэн хуваарилах, харилцан хяналт тавих зарчмын үндсэн дээр хуульчлан тогтоосон. Төрийн тогтолцооны хуулиуд (Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Ерөнхийлөгчийн тухай, Засгийн газрын тухай, Монгол Улсын Шүүхийн тухай, Прокурорын байгууллагын тухай, Яам, агентлагийн эрх зүйн байдлын тухай хуулиуд, түүнчлэн, эрүү, иргэн, захиргааны хэргийг шүүхээр хянан шийдвэрлэх тухай процессын хуулиуд)-ын тогтолцоо бүрдэж, Монгол Улсын төр, иргэн-иргэний нийгмийн харилцааны суурь зарчмууд хуульчлагдаж, хүний эрх, эрх чөлөөний эрх зүйн баталгаа бүрдэв. Ингэснээр Монгол Улсад төрийн эрх мэдэл хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх гэсэн бие даасан салаа мөчирт хуваарилагдан, үйл ажиллагаа нь төлөвшин байгаа билээ. Монгол Улс дэлхий дахины орчин цагийн төр ёсны шилдэг жаягтай, ардчилсан төр засагтай болов. Бүрэн дүүрэн, төгс төгөлдөр болж хараахан чадаагүй ч төр, засгаа ардчилсан шударга сонгуулиар байгуулахад оролцох замаар Монгол Улсын иргэд төр барих эрхээ хэрэгжүүлж, эдүгээ нийт ард түмний төлөөлөл болсон Монгол Улсын Их Хурал 7 дахь удаагаа байгуулагдан бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байна. Тухайн үеийн Ардын Их Хурлын депутатууд 1992 онд 70 зүйлтэй шинэ Үндсэн хуулийг батлахдаа 34 зүйлийн 60 гаруй заалтад эрх зүйн үндсийг нь хуулиар тогтоохоор зааж, шинээр бүрдэх байнгын ажиллагаатай парламентад даатгаж үлдээсэн байдаг. Үндсэн хуулийн эдгээр заалтуудын дагуу холбогдох хууль боловсруулан баталж, Үндсэн хуулийг амилуулан иж бүрэн хэрэгжүүлэх гол үүргийг 1992-1996 оны Улсын Их Хурал бүрдүүлсэн юм. Энэхүү гавьяаг Монгол Улсын төр, ард түмэн мартах учиргүй билээ. Төрийн эрх барих, хууль тогтоох дээд байгууллага-үе үеийн Монгол Улсын Их Хурлаас өнгөрсөн хугацаанд 684 хууль, Улсын Их Хурлын 1846 тогтоол, Монгол Улсын олон улсын 545 гэрээ баталжээ. Ийнхүү Монгол Улсад хууль тогтоох эрх мэдэл зөвхөн Улсын Их Хуралд хадгалагдан нийгмийн харилцааг дур зоргоор бус харин эрх зүйгээр зохицуулах боломж бүрдсэн байна. Энэ бүхэн нь Монголын ард түмний эргэлт буцалтгүй сонголтын, Үндсэн хуулийн хэрэгжилтийн эрх зүйн нэгэн гол үр дүн юм.

Categories
мэдээ нийгэм

Цас орж, явган шуурга шуурна

Цаг уурын байгууллагын ирүүлсэн мэдээллээр энэ амралтын өдрүүдэд буюу энэ сарын 12-нд нутгийн хойд хэсгээр, 13-нд баруун болон төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 14,15-нд төвийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар бага зэргийн цас орж, явган шуурга шуурна. Салхи 12-нд Алтайн салбар уулс болон Арц богдын өвөр хоолойгоор, 13-нд ихэнх нутгаар, 14-нд говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ.

Иймд:

– Салхи шуурганы үеэр иргэд, тээврийн хэрэгслийн жолооч нар хол, ойрын замд зорчихгүй байх, бага насны хүүхэд, өндөр настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг харгалзах хүнгүйгээр үлдээхгүй байх, холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудаас гаргасан анхааруулах, сэрэмжлүүлэх мэдээллийг үндэслэн ажлаа зөв зохицуулах;

– Мөн жолооч нар салхи шуурганы үед замд гарахгүй байх, зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд хол, ойрын замд гарахдаа тээврийн хэрэгслийн найдвартай байдлыг хангаж бензин, шатахууны нөөцтэй, дулаан хувцастай зорчихыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.


Categories
мэдээ нийгэм

Шаардлагагүй тохиолдолд хол замд зорчихгүй байхыг анхааруулав

Жолооч нар салхи шуурганы үед замд гарахгүй байх, зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд хол, ойрын замд гарахдаа тээврийн хэрэгслийн найдвартай байдлыг хангаж бензин, шатахууны нөөцтэй, дулаан хувцастай зорчихыг ОБЕГ-аас анхаарууллаа. Цаг уурын байгууллагын ирүүлсэн мэдээллээр энэ амралтын өдрүүдэд буюу энэ сарын 12-нд нутгийн хойд хэсгээр, 13-нд баруун болон төв, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 14,15-нд төвийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар бага зэргийн цас орж, явган шуурга шуурна. Салхи 12-нд Алтайн салбар уулс болон Арц богдын өвөр хоолойгоор, 13-нд ихэнх нутгаар, 14-нд говь, тал, хээрийн нутгаар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Иймд салхи шуурганы үеэр иргэд, тээврийн хэрэгслийн жолооч нар хол, ойрын замд зорчихгүй байх, бага насны хүүхэд, өндөр настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг харгалзах хүнгүйгээр үлдээхгүй байх, холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудаас гаргасан анхааруулах, сэрэмжлүүлэх мэдээллийг үндэслэн ажлаа зөв зохицуулахыг анхааруулав.

Categories
мэдээ нийгэм

Танхимын дадлага үргэлжилж байна

Онцгой байдлын ерөнхий газраас зохион байгуулж байгаа “Онцгой байдлын байгууллагын удирдах ажилтны цугларалт” гуравдахь өдрөө удирдах бүрэлдэхүүний штабын бэлтгэлийг хангах танхимын дадлага сургуулиар үргэлжилж байна.

Цугларалтад Онцгой байдлын ерөнхий газрын бүтцийн нэгжийн газар, хэлтэс, тасгийн дарга болон төв, орон нутгийн Онцгой байдлын байгууллагын дарга, захирагч нарын 92 удирдах бүрэлдэхүүн хамрагдаж байгаа юм.

Мөн өнөөдөр төв, орон нутгийн Онцгой байдлын байгууллагын удирдлагууд 2019 оны төрийн албан хаагчийн үр дүнгийн гэрээ байгуулна гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Categories
мэдээ нийгэм

PDAC-2019 чуулга уулзалтад уул уурхайн салбарын төлөөлөгчид оролцоно

Канадын хайгуулч, олборлогчдын холбоо /PDAC-Prospectors and Developers Association of Canada/-ноос жил бүр зохион байгуулдаг 87 дахь удаагийн PDAC олон улсын чуулга уулзалт, үзэсгэлэн, хөрөнгө оруулагчдын уулзалт 2019 оны гуравдугаар сарын 3-6-ны өдрүүдэд Торонто хотноо зохион байгуулагдана. Олон улсад хамгийн томд тооцогдох энэхүү уул уурхайн чуулга уулзалтад дэлхийн 135 орны 25,000 гаруй төлөөлөгчид оролцох төлөвтэй байна.

Монгол Улсын уул уурхайн салбар, цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, хөрөнгө оруулалтын орчин, баримталж буй бодлого, төсөл, хөтөлбөрийг сурталчилж, мэдээлэл өгөх өргөн боломж олгодог тус арга хэмжээнд манай улсын төр, хувийн хэвшлийн төлөөлөгчид оролцох бэлтгэл ажлыг хангаж эхлээд байна. Энэ жилийн тухайд Тавантолгойн нүүрсний ордын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч компанийн хувьцааны тодорхой хувийг дотоод, гадаадын хөрөнгийн биржид бүртгүүлэн арилжих шийдвэр УИХ-аас гарсан, дэд бүтэц болон бусад томоохон бүтээн байгуулалтын төслүүд хэрэгжиж эхлэхээр ажиллаж буй үед Монголын төлөөлөгчид оролцох нь онцлог юм.

Эдгээр өдрүүдэд Торонто хотноо Монгол Улсын уул уурхайн салбарыг олон улсын хөрөнгө оруулагчдад сурталчлах, мэдээлэл өгөх зорилго бүхий форум зохион байгуулахаар ажиллаж байна.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Ганцхан хөрөнгө оруулагчид тоогдож байсан асгатын мөнгөний ордын түүх

Засгийн газар стратегийн ач холбогдолтой 15 ордын нэгд багтдаг Асгатын мөнгөний ордыг “Эрдэнэс Монгол”-д шилжүүлэх үүрэг өглөө. Цагаан сараас өмнө эдийн засгийн эргэлтэд оруулна гэсэн өөдрөг тодотголтойгоор “Эрдэнэс Монгол”-д очиж буй Асгатын мөнгөний ордыг түүхийг сөхье.

Асгатын мөнгөний орд газар Монголын баруун хойд хэсэгт Монгол Алтайн Сийлхэмийн нурууны өндөр уулархаг бүсэд, ОХУ-ын Горно-Алтай ба Тува улстай хил залгаа оршдог. Бүр тодруулж хэлбэл Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур суманд аймгийн төв Өлгий хотоос 180 км, сумын төвөөс 70 км, Улаанбаатар хотоос 1800 км-т, Цагаан нуурын чөлөөт бүсээс хойш 40 орчим км-т оршдог. Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур суманд Асгат гэж жижиг суурин байгуулсан нь оросуудын энэ ордыг ашиглах сонирхлоос эхтэй гэдэг.

Асгатын ордын түүх өнгөрсөн зуунаас эхтэй. 1973 онд Монгол-Зөвлөлтийн Засгийн газар хооронд байгуулсан хэлэлцээрийн дагуу Зөвлөлтийн геологичид судалгаа хийсэн байдаг. Хойд хөршийн геологичид тухайн үеийн ЗХУ-тай хиллэсэн баруун хилээс зүүн хил хүртэлх 4438 км үргэлжилсэн газар нутгаас манай улсын гүнд 100 км-т геологийн судалгаа явуулж байж. 1986 оноос Асгатын мөнгөний ордын хэмжээнд явуулсан төрөл бүрийн геологийн судалгааны ажлын үр дүнд 25 метр квадрат талбайд тархсан дунджаар гурван км урт, 80 метрийн өргөнтэй 15 хүдрийн бүс илэрчээ. Тухайн үед нөөцийг нь 26.9 сая тонн хүдэр, 7369 тонн мөнгөтэй гэж тогтоож байв. Үүнээс үйлдвэрлэлийн аргаар ашиглах 2566 тонн мөнгө агуулсан 8.2 сая тонн хүдрийн нөөц бэлэн болсон гэх мэдээллийг энэ ордын танилцуулгаас харж болно. Нэмэлт судалгаагаар үлдсэн нөөцийг үйлдвэрлэлийн зэрэгт шилжүүлэх бүрэн боломжтой гэж геологичид онцолдог. Асгатын ордын үйлдвэрлэлийн ач холбогдол бүхий агуулгатай хүдэрт мөнгө, зэс, сурьма, висмутаас гадна дагалдах байдлаар төмөр, хар тугалга, кадми, мышьяк, цайр, алт бий гэсэн геологийн ажлын үр дүн бий. 1990 он хүртэл эрэл үнэлгээ, геологийн зураглалын ажил хийгджээ. Энэ ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулбал жилдээ 300 мянган тонн хүдэр олборлож, 13.5 мянган тонн баяжмал үйлдвэрлэх боломжтой гэсэн тооцоо дуулддаг. 500 хүний ажлын байрыг шинээр бий болгож, жилд 7.6 сая ам долларын цэвэр ашигтай ажиллах боломжтой, Асгатын мөнгөний ордыг түшиглэсэн үйлдвэрийг дэд бүтэцтэй нь байгуулахад нийт 57.1 сая ам.доллар хэрэгтэй гэх мэт мэдээлэл одоогоос зургаан жилийн өмнө цацагдаж байв.

Асгат руу очихын тулд ОХУ-ын хилийг давахаас аргагүй нөхцөл үүсдэг гэсэн шалтгаан ч ордыг өнөөг хүртэл ашиглаагүй шалтгаануудын нэг юм. 2013 оны сүүлээр тус орд хүртэл бетонон гүүр бүхий хайрган хучилттай авто зам тавьж байв. Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур сумын дөрөвдүгээр багийн нутагт орших орд газрын ойр орчмоор өмнө нь морьтой хүн байтугай явган хүн явахад түвэгтэй, саад бартаатай төдийгүй, цаг агаарын бэрхшээлтэй зарим үед ОХУ-ын нутаг дэвсгэрээр ч дамжин очих тохиолдол байсан юм. Ийм шалтгаанаар 72.8 метр урт төмөр бетонон гүүр бүхий 7.3 км хайрган хучилттай авто замыг барьжээ.

Өндөр уулын бүсэд уул геологийн хүндрэлтэй нөхцөлтэй, дэд бүтэц хөгжөөгүй алслагдсан газарт байрласан гэх мэт шалтгаануудын улмаас ордыг ашиглаж чадалгүй өнөөг хүрсэн юм. Их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардлагатай учраас төдийгөөс өдий хүртэл Оросын нэг компани л хөрөнгө оруулах сонирхлоо илэрхийлж байсныг онцолъё. ОХУ-Монголын хамтарсан компани байгуулж Асгатын мөнгөний ордыг ашиглах асуудал 2014 онд Москвад болсон хоёр улсын Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдаанаар сөхөгдсөн удаатай. Тэр хүрээнд байгалийн зураглалын ажил хийж байж. Ордыг ашиглалтад оруулахад дэд бүтцээс гадна хүдрийн баяжуулалтын технологийн шийдэл тодорхойгүй гэсэн бэрхшээл асуудал яригддаг. Ардчилал эхэлснээс 1996 он хүртэл төрийн өмчийн “Монгол эрдэнэ” компанид данстай байсан энэ орд тэр үеэс хойш Монгол, Оросын хамтарсан “Монросцветмет”-ийн мэдэлд очсон юм. Тухайн үед өнгөт металлын бүх орд “Монросцветмет” гэсэн малгай дор орсон түүхтэй. “Монросцветмет” ордыг ашиглах технологийн ашигтай шийдлийг хайж ОХУ, АНУ, Австралид судалгаа хийсэн ч үр дүнд хүрээгүй юм. Мөнгөний орд гэж ярьдаг ч шууд мөнгө гарахгүй, нийлмэл баяжмал учраас технологийн эрэл өнөөг хүртэл үргэлжилж буй гэж ойлгож болно. Мөнгөний агуулга өндөр ч мөнгө, алт, төмөр, цайр гэх мэт холимог металл бий тухай өмнө онцолсон. Баяжмал боловсруулахад хориотой, технологийн хувьд хор нөлөө ихтэй хүнцэл, сурьма тус ордын хүдэрт агуулагдаж байгаа нь асуудал болдог байна.

“Монросцветмет” ХХК, ОХУ-ын Шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн “Полиметалл” нэгдэлтэй хамтарсан “Асгатполиметал” ХХК-ийг үүсгэн байгуулж Асгатын мөнгөний ордыг 50:50 хувийн эзэмшилтэйгээр Полиметалл нэгдлийн хөрөнгө оруулалтаар ашиглахаар гэрээ, хэлэлцээ хийсэн боловч тухайн үеийн Засгийн газрын шийдвэрээр цуцлагдаж байсан юм. “Асгатполиметал”-ын хувьд Асгатыг сонирхсон цорын ганц хөрөнгө оруулагч байв. Асгатын мөнгөний ордыг УИХ-ын 2007 оны “Тодорхой ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамааруулах тухай” 27 дугаар тогтоолоор стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамааруулж байсныг уншигчид санаж байгаа байх. Дараа нь буюу 2010 оны арваннэгдүгээр сард УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан, Х.Жекей, А.Тлейхан, Ч.Хүрэлбаатар, Б.Чойжилсүрэн нар Монгол Улсын Ерөнхий сайд С. Батболдод Асгатын мөнгөний ордын талаар санал хүргүүлж байв. Уг саналд “Асгатыг стратегийн ордод хамруулснаас хойш гурван жил гаруй хугацаанд Баян-Өлгий аймаг, баруун бүсийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд чухал ач холбогдолтой уг ордыг эзэмших, ашиглах талаар тодорхой бодлого гаралгүй өнөөг хүрлээ. Эрхэм Ерөнхий сайд Таны 2010 оны арванхоёрдугаар сард ОХУ-д хийх айлчлалын үеэр “Монросцветмет” ХХК-ийн Зөвлөлийн хурал Москва хотноо болохыг харгалзан асуудлыг богино хугацаанд шийдвэрлэх зорилгоор танд дараахь саналыг хүргүүлж байна. Нэгдүгээрт Монгол, Оросын хамтарсан “Монросцветмет” ХХК-ийн одоо эзэмшиж байгаа Асгатын мөнгөний ордын дөрвөн тусгай зөвшөөрлийг Засгийн газарт шилжүүлэн авч, улмаар олон улсын нээлттэй тендер зарлах замаар хамтран эзэмшигчийг тодруулах шаардлагатай. Хоёрт тусгай зөвшөөрлүүдийг Засгийн газрын мэдэлд шилжүүлэн авах асуудлаар Оросын талтай хэлэлцээ хийж, тохиролцох асуудлаар компанийн Монголын талын оролцогч Төрийн өмчийн хороонд үүрэг өгч шийдвэрлүүлэх нь зүйтэй. Гуравт тусгай зөвшөөрлийг Засгийн газрын мэдэлд шилжүүлэн авахдаа “Монросцветмет” ХХК-иас Асгатын мөнгөний ордод 1993 оноос өнөөг хүртэл хийсэн хөрөнгө оруулалтын болон урсгал зардалд гаргасан 2,5 сая ам. долларыг тус компаниас улсын төсөвт ирээдүйд төлөх татварт суутган тооцох замаар шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж байна” хэмээн онцолж байжээ.

Дахин онцлоход Асгатын ордыг өнөөг хүртэл ашиглаж чадаагүй шалтгаануудад технологийн ашигтай шийдэл олоогүй, байршил түвэгтэй хүнд нөхцөлтэй, нөөц нь мөнгөний том ордод тооцохуйц хэмжээний биш, олон элемент агуулсан бүтэцтэй гэх мэт багтаж байна.

Ийм түүхтэй ордыг “Эрдэнэс Монгол”-д шилжүүлэх шийдвэрийг Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар гаргана. ЗГХЭГ-ын дарга Г.Занданшатар энэ асуудлыг хэвлэлийн хурал зарлаж мэдээлэхдээ “Монросцветмет-ийн Б.Мөнхбат захирал Асгатын мөнгөний ордыг шилжүүлэх бэлтгэл ажлыг ханга. Хууль, эрх зүйн зохицуулалтад ямар нэгэн асуудал байхгүй. Өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд ямар ч ажил хийгдээгүй. Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, орд газрыг тогтоосон байдаг. Өнөөдөр үүнийг ард түмний өмч хэлбэрээр ашиглах хэрэгтэй, шаардлагатай. Тиймээс “Эрдэнэс Монгол”-ынхон гурван сая гаруй иргэний өмч гэж үзэн, цаашид ажиллах ёстой. Хэрэв эргэлтэд оруулах ажлыг эхлүүлж чадахгүй бол “Эрдэнэс Монгол”-ын удирдлагууд албан тушаалаа хүлээлгэж өгөөрэй. Та бүхэн гурван сая гаруй хүнээ төлөөлж ажиллах хэрэгтэй. Тиймээс нэг сарын дотор Асгатын мөнгөний ордыг эргэлтэд оруулах шаардлагатай. Цагаан сараас өмнө эдгээр ордыг эргэлтэд оруулах, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөгөө Засгийн газрын хуралдаанд танилцуул” гэж үүрэгдээд байна.

Асгатын мөнгөний орд тойрсон улстөрчидтэй холбоотой шуугиан ч өнгөрсөн хугацаанд олны анхааралд өртсөөр ирсэн. Нэг тод жишээ гэхэд л Н.Энхбаярыг Ерөнхий сайд байхдаа их өр тэглэх шоуныхаа ар хударгаар Оросын талтай нууц хэлэлцээ хийж, Асгатыг найр тавьсан гэх мэдээлэл тухайн үед өндрөө авч байсан юм.