Month: August 2018

Categories
мэдээ цаг-үе

Х.Ариунболд: Ар гэрийн хараа хяналт муугаас болж хүүхдүүд галзуугийн вирустэй амьтанд хазуулж байна

Зооноз өвчин судлалын үндэсний төвийн Тархвар судлаач Х.Ариунболдтой галзуу өвчиний талаар ярилцлаа.

-Галзуу өвчний одоогийн нөхцөл байдал хэр байна вэ?

-Галзуу өвчин вирусээр үүсгэгддэг өвчин. Дэлхий нийтэд нийгмийн эрүүл мэндийн болон эдийн засагт нөлөөлөх хүчин зүйлээрээ гоц халдварт өвчин дотроо эхний тавд ордог. Галзуугаар хүн өвчилсөн тохиолдолд үхлээр л дуусдаг. Дэлхий нийтэд галзуу өвчний эмчилгээ одоогоор хараахан гараагүй байна. Зооноз өвчин судлалын үндэсний төвд галзуу өвчний өндөр эрсдэлд өртсөн тохиолдлыг бүртгэж авдаг. Он гарсаар галзуу өвчний 102 тохиолдол бүртгэгдсэн байна. Үүнээс 12 тохиолдол нь Улаанбаатар хотод бүртгэгдсэн байдаг. Галзуу өвчинд эмчилгээ гэж байхгүй учраас урьдчилан сэргийлэх тал дээр иргэд анхаарах хэрэгтэй.

-Хүн галзуугийн халдварыг ямар амьтнаас ихэвчлэн авдаг юм бол?

-Манай улсын хэмжээнд галзуу өвчнөөр 36 хүн халдварласан тохиолдол бүртгэгдсэн. Өвчин халдварласан 36 хүн бүгд амиа алдсан байдаг. Хамгийн сүүлийн тохиолдол нь 2013 онд Увс аймгийн Малчин суманд бүртгэгдсэн.

Дэлхий нийтээр галзуу өвчнөөр өвчилсөн тохиолдлын 99 хувь нь нохойд хазуулснаар өвчилж байна гэж бүртгэгдсэн. Харин манай улсын хувьд галзуу өвчний тохиолдлын 60 хувь нохойд хазуулснаас, 40-өөд хувь нь зэрлэг амьтны дайралтад өртсөнөөс халдвар авсан байдаг. Булган аймгийн малчин айлд галзуу үнэг орж найман настай хүүхдийг ноцсон тохиолдол бүртгэгдсэн. Иймд хөдөө орон нутагт амьдардаг хүмүүс хүүхдээ ганцааранг нь малд явуулахгүй байх хэрэгтэй байна.

-Нийт бүртгэгдсэн галзуу өвчний тохиолдлын 40 хувь зэрлэг амьтны дайрлагад өртсөнөөс болдог гэлээ. Энэ нь монголчуудын эрхэлдэг аж ахуй, амьдардаг орчноос шалтгаалдаг байх?

-Тийм шүү. Монголчууд байнгын нүүдэллэж малаа дагаж амьдардаг улс. Иймээс зэрлэг амьтадтайгаа хамт амьдардаг гэхэд хилсдэхгүй байх. Гэтэл зэрлэг амьтдын дунд галзуугийн тохиолдол ихээр бүртгэгдэж байна гэдэг бол малчдын хувьд галзуу амьтны дайралтад өртөх хамгийн эрсдэлтэй байгаа юм. Манай улсын 21 аймгийн 285 суманд галзуу өвчний голомттой гэж үздэг. Энэ нь олон жилийн судалгаагаар мал амьтны галзуу өвчний тохиолдол бүртгэгдсэнээр тодорхойлж байгаа юм. Гэхдээ манай улсын бүхий л газар нутгийг галзуу өвчний голомттой гэж үзэж болно. Иймээс галзуу өвчинд өртөх эрсдэл хаана ч тохиолдож болох юм.

-Манай улсын хаана ч галзуу өвчний эрсдэлд өртөх аюултай гэлээ. Галзуу өвчний идэвхтэй үе гэж байдаг уу?

-Галзуу өвчний мал амьтны өвчлөл өндөр үе нь 12 сараас эхэлдэг. Галзуугийн оргил үе нь гурван сард байдаг. Ингээд үргэлжилж явсаар зургаан сард галзуугийн өвчлөл буурдаг байгаа.

-Дархан-Уул аймагт айлын хоёр үхэрт галзуу өвчний шинж тэмдэг илэрсэн талаар саяхан мэдээлж байсан. Үүнд ямар арга хэмжээ авч ажиллаж байна вэ?

-Энэ талаар зооноз өвчин судлалын төвийн шуурхай хурал яригдсан байгаа. Дарханд айлын хоёр үхэр сэжигтэйгээр үхсэн байдалтай олдсон. үүнийг тухайн аймгийн мал эмнэлгийн лабораторид шинжилгээ авч үзсэн байсан. Шинжилгээний хариугаар галзуу өвчин болох нь батлагдсан байна лээ.

-Галзуу өвчин хүнд яаж халддаг юм бол?

-Хүнд хавьтлын замаар халддаг. Галзуугаар үхэр өвчлөөд үхсэн тохиолдолд тухайн үхрийг устгах газар, дээд шинжилгээ авсан байгууллагын ажилтан малын сэг зэмтэй харьцахдаа ил шарх авах, тухайн ил шарх авсан хэсэгтээ хамгаалалтын хувцас өмсөөгүй хэсгээр халдвар авдаг. Хүн шууд хавьтлын замаар галзуугийн вирусийн халдвар авч өвчилдөг. Галзуу өвчтэй мал, амьтанд уруулж ноцуулах, шүлсдүүлсэн тохиолдолд халдвар авна. Галзуугийн өвчний вирус нь төв мэдрэлийн системийн зангилаа дээр үрждэг. Ингээд үржлийн явцад вирусийн халдвар тухайн амьтны шүлсээр ялгарч байдаг. Иймээс галзуурсан мал, амьтанд хазуулсан бол халдвар авсан гэж үздэг.

-Морь галзуурсан тохиолдол бүртгэгдсэн. Ер нь морь галзуу өвчнөөр өвчилдөг юм уу. Өөр ямар амьтан галзуу өвчнөөр өвчлөх өндөр эрсдэлтэй байдаг юм бол?

-Энэ сард Хан-уул дүүрэгт бүртгэгдсэн тохиолдол байгаа. Эзэн нь тодорхойгүй айлын адуу галзуугийн сэжигтэйгээр гудамжинд явсан хүн рүү дайрсан байдаг. Мөн найман настай хүүхдийг хазсан байсан. Тухайн эрсдэлд өртсөн, тухайн морийг барьж уясан хүмүүст болон хүүхдэд үзлэг хийсэн. Галзуу адуунд хазуулсан хүүхдэд ийлдэс болон вакцин эмчилгээ хийгдсэн байгаа. Эдгээр хүмүүст урьдчилан сэргийлэх эмчилгээ сайн хийгдсэн. Тухайн морь галзуу өвчин туссан шинжилгээгээр тогтоогдсон. Мөн энэ жилийн хоёр сард Хөвсгөл аймагт адуу галзуурсан тохиолдол бүртгэгдсэн. Ингэхээр мал, амьтны дунд галзуу өвчнөөр өвчлөх эрсдэл буюу вирусийн мэдрэг чанараар нь ангилж үздэг. Галзуугийн вирус өндөр мэдрэг чанартай амьтанд чоно, үнэг, сарьсан багваахай, дорго, мэрэгчид ордог. Тэжээвэр амьтдаас нохой, муур, үхэр байдаг. Харин галзуугийн вируст дунд зэргийн мэдрэг чанартай амьтанд хонь, ямаа, адуу ордог. Мөн хүн ордог байгаа. Галзуугийн вируст дунд мэдрэг чанартай амьтан өвчилж байна гэдэг эрсдэл нэмэгдэж байна гэсэн үг.

-Галзуу өвчнөөр өвчилсөн мал амьтанд ямар шинж тэмдэг илэрдэг юм бэ?

-Амьтан бүрт өөр өөр шинж тэмдэг илэрдэг. нийтлэг шинж тэмдэг нь шүлс их ялгардаг, хэт догшин авиртай, залгиурын булчингийн саажилт явагддаг. Иймээс залгих рефлекс нь байхгүй болдог. Галзуу амьтад хоол идэж чадахгүй болчихдог. Хоол, унд, ус ууж чадахгүйгээс эцэстээ тухайн амьтан харангадаж үхдэг. Мөн галзуу өвчнөөр өвчилсөн амьтан салхи сөрж явах, чанга дуу чимээнд их мэдрэг болдог. Харин хүний хувьд ийм шинж тэмдэгтэй мал, амьтанд хазуулсан, ноцуулсан тохиолдолд тухайн амьтныг барьж шинжилгээ хийдэг. Тухайн хүнд анхан шатны тусламж үйлчилгээ ийлдэс, вакцин хийж эмчилгээ үзүүлдэг. Ийм эрсдэлд өртсөн л бол тухайн хүн шууд эмнэлгийн байгууллагад хандах хэрэгтэй.

-Манай улсын хэмжээнд ямар амьтан галзуу өвчнөөр өвчлөх нь их байгаа вэ?

-Манай эрсдэлийг үүсгэж буй амьтдын 60 хувийг нохой эзэлж байна. үлдсэн хувийн тэмээ, үхэр, морь, чоно, үнэг, дорго, мануул зэрэг амьтад багтаж байгаа.

-Золбин нохой галзууг өвчин тусах эрсдэл ихтэй байдаг. Ийм нохойнууд гудамжинд явж буй хүүхдийг хазаж, ноцох их байдаг?

– Нийслэлийн хэмжээнд 2015-2017 онуудад нохой тоолгын ажил хийсэн. Тухайн үед золбин нохойн тоо өндөр гарч байсан. Иймээс нохой тэжээж буй хүмүүс хариуцлагатай байхыг зөвлөж байна. Тэжээж буй нохойгоо харж хандаагүйгээс золбиншдог. Ийм золбин нохойнууд энд тэнд явж байгаад галзуугийн халдвар авах тохиолдол их байдаг. Үүнийг дагаад тэжээж буй эзэн ойр дотны хүмүүст нь өвчин өгөх эрсдэлийг бүрдүүлдэг. Галзуугийн вакцинд нохойгоо жил бүр хамруулж байхыг зөвлөж байна. Мөн галзуугийн эрсдэлт өртөж буй хүмүүсийн ихэнх хувийг хүүхэд эзэлж байна. Энэ жил галзуу өвчний маш өндөр эрсдэлд өртсөн 102 тохиолдол бүртгэгдсэн. Үүний 36 тохиолдол нь 0-18 насны хүүхдүүд байсан. Хүүхэд галзуугийн эрсдэлд өртөөд буй гол шалтгаан нь ар гэрийн хараа хяналт муу, нохой тэжээдэг хүмүүсийн хариуцлагагүй байдал, хөдөө явж буй насанд хүрсэн хүмүүсийн анхаарал болгоомжгүйгээс болж байна. Мөн дээрх 102 тохиолдлоос 40 гаруй нь галзуу зэрлэг амьтанд ноцуулж, хазуулснаас болсон байгаа.

-Галзуу өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зөвлөгөө өгөөч?

-Галзуугийн эрсдэлд өртсөн хүнд таван тунгаар вакцин хийдэг. Иргэд галзуугийн эрсдэлд өртөөд Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвд хандаж ирээд эхний вакцины тунгаа хийлгүүлдэг. Ингээд дараа дараагийн вакцины тунгаа харьяа өрхийн, дүүргийн эмнэлэгт хийлгэнэ. дараа дараагийн 3,4,5 дугаар тунгаа бие нь сайжраад эхлэнгүүт хийлгэхгүй хаячихдаг. Иймээс иргэд өөрсдийн эрүүл мэндийн төлөө хариуцлагатай байх хэрэгтэй байна. Шинжлэх ухаанаар батлагдаад галзуугийн эрсдэлд өртсөн хүн заавал таван тунгаар вакцин хийлгэнэ гэж заасан байгаа билээ. дараа нь тухайн галзуугийн эрсдэлд өртөөд вакцины тунгаа дутуу хийлгэсэн хүнд ямар ч эрсдэл үүсэж болно. Иймээс бүрэн тундаа хамрагдах хэрэгтэй байна.Мөн хөдөө орон нутагт аялал зугаалгаар явж буй хүмүүс, удахгүй отор нүүдлийн цаг эхэлнэ. Эдгээр хүмүүс сонор сэрэмж анхаарлаа сайжруулах хэрэгтэй байна. Ийм байдлаас эрсдэл өртсөн тохиолдол бүртгэгдээд байна. Тодруулбал, өмнөговь аймагт аяллаар гэр бүлээрээ явж байсан хүмүүс рүү галзуу өвчтэй мануул дайрсан байсан. Мөн Говь-алтай аймагт отроор нүүдэллэж байсан айлын хүүхэд гадаа унтаж байхад галзуу чоно дайрсан тохиолдол бүртгэгдсэн. Иймээс иргэд анхаарал, сэрэмжтэй галзуу амьтнаас өөрийгөө хамгаалж чадах аюулгүй байдлыг хангаж явмаар байна.

Categories
мэдээ цаг-үе

Ц.Эрдэнэбат: Бид үндэсний сошиал сүлжээг бий болгохоор ажиллаж байна

“Гэрэгэ системс” ХХК-ийн захирал Ц.Эрдэнэбаттай ярилцлаа. Тэрбээр Монголд цахим төлбөрийн системийг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна.

-Манайд Хаан банкны “qPay”, Худалдаа хөгжлийн банкны “TDB Pay” зэрэг цахим төлбөрийн систем хэдийнэ нэвтэрсэн. Хүмүүс ч хэрэглээд дадчихсан гэж болно. Танай “Гэрэгэ пэй” төлбөрийн систем бусдаас ялгарах ямар онцлог давуу талтай вэ?

-Үүнийг бол гар утасны пэймэнт систем гэдэг. Бүх банкууд үүнийг хэрэглэж эхлээд удаж байна. “Кью пэй”, “Сошаил пэй” зэргийг дурдаж болно. Одоо “ЛэндМН” ХХК өөрийн гэсэн системээ нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Эдгээр системүүд юу хийгээд байна гэхээр банкны данс хоорондын шилжүүлгийг л хийгээд байгаа юм. Гэхдээ нэг данснаас нөгөө данс руу шилжүүлэг хийхээс биш, хэрэглэгчидэд хэрэгтэй үйлчилгээг нэвтрүүлээгүй. Жишээ нь, автобусны тасалбар, гар утасны нэгж худалдан авч болж байгаа ч данснаас дансанд шилжүүлж байгаа урчаас чирэгдэл ихтэй. Ингэж гүйлгээ хийснийхээ төлөө авдаг төлбөрийг булаацалддаг. Энэ төлбөрийг хоорондоо хуваалцана, эсвэл нэмж төлбөр авдаг ч юм уу банкны гүйлгээн дээр ажиллаад байна. Харин бидний хувьд банкны гүйлгээ биш, хэрэглэгчдэдээ үйлчилж байгаа юм. Банкны гүйлгээний ашигаас бид хуваалцахгүй. “Гэрэгэ пэй” шиг хэрэглэгчдэд зориулсан систем одоогоор гарч ирээгүй байна.

-Гар утасны аппликейшн хэзээнээс хэрэглээнд нэвтрэх вэ?

-Энэ сардаа багтаан Play store, App Store-т байршуулснаар хүмүүс ухаалаг утсандаа татан суулгах боломжтой. Ирэх сарын дундуур албан ёсны нээлтээ хийнэ.

-Хятадын “Вичат”-ын Монгол хувилбар гэсэн яриа сонсогдсон. Энэ санаагаа хэрхэн гаргасан бэ?

-Цоо шинэ зүйл биш шүү дээ. Үүнийг хийхээр сэдсэн миний хувийн сэдэл гэвэл би олон улсаар явж, зарим оронд амьдарч байсан мөртлөө Хятадад ерөөсөө очиж үзээгүй байсан юм билээ. Хоёр жилийн өмнө анх удаа Хятадад очоод “Вичат” гэдэг юмаар яаж төлбөр тооцоо хийж, хоорондоо харилцаж байгааг нь хараад шууд шоконд орчихсон. Үүнийг Монголд хийж болдоггүй юм байх даа гэсэн бодол тухайн үед төрсөн юм. Тэгээд судалж үзэхэд хийж болмоор санагдсан. Энэ системийн аппликейшнийг харахад их энгийн хэрнээ маш их технологийн шийдлийг агуулсан байгаа. Энгийн юмны ард хэцүү зүйл нуугдаж байдаг шүү дээ. Харагдах байдлаасаа хүнд хамгийн ойлгомжтой, энгийнээр хүргэхийг бид зорьсон. Хоёр хүн хоорондоо мөнгөн гүйлгээ хийх үйлдлийн ард бүхэл бүтэн банкны системийн кодыг бичиж бүтээсэн байх жишээтэй. Хэрэглэгч болгонд данс үүсгэх учраас тэр л дээ.

-Манай орны бизнес эрхлэгчид урд хөрштэй худалдаа, наймаа хийхдээ “Вичат”-ыг ашиглах болсон. Тэгвэл“Гэрэгэ пэй”-ийг хэрэглээд хоёр улсын энгийн иргэд харилцан гүйлгээ хийх боломжтой юу?

Энэ бол биднээс хамаарах асуудал биш. “Вичат”-тай эхлээд тохиролцож байж шийдэгдэнэ. Бид алсын хараандаа энэ талаар тусгасан байгаа. Ямар ч байсан Монголдоо “Гэрэгэ” төлбөрийн системээ нэвтрүүлж, хэрэглэдэг болсны дараа “Вичат”-тай холбогдохоор төлөвлөсөн. Удирлагын түвшинд харилцан тохиролцоно гэсэн үг л дээ. Ингэж тохирсноор нэг хүн Хятадаас бараа худалдан авлаа гэхэд “Гэрэгэ пэй”-ийн дансандаа мөнгөө хийгээд, “Вичат” тэндээсээ өөрийн хэрэглэгчдээ гаргаж өгнө. Тэгэхээр дээд түвшинд харилцан тохиролцох байх.

-Хятад улс дотооддоо Фэйсбүүк хэрэглэхийг хориглож, үүний оронд “Вичат”-ыг нэвтрүүлсэн. Энэ нь олон талын ач холбогдолтой юм билээ. Харин манай орны хувьд Фэйсбүүкийг хэрэглэснээр жилд дунджаар 23 тэрбумыг гадагшаа алддаг гэсэн судалгаа бий. “Гэрэгэ” Фэйсбүүкийн хэмжээнд хүртлээ хөгжиж чадах уу?

-Их зөв асуулт байна. Бид өөрсдийн системээ Фэйсбүүкийн хэмжээнд хүртэл хөгжүүлнэ гэж зорьж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, үндэсний сошиал сүлжээг бий болгоно гэсэн үг. Үүний тулд бид “Найзууд” гэсэн функцийн цэсийг аппликейшндээ оруулсан. Нийгмийн сүлжээний сул талууд гарч ирсээр байна. Ялангуяа ямар ч улсын Засгийн газарт байхгүй нууц мэдээлэл Фэйсбүүкт оччихсон байдаг. Өнөө Засгийн газрууд нь иргэдийнхээ мэдээллийг гуйж, худалдаж авдаг болчихлоо. Ингээд эхлэхээр энэ улсууд чинь тэнэг биш, үүний эсрэг юмнуудаа бодоод эхэлсэн л дээ. Хятад, Орос хоёр ухаантай улсууд учраас өөрсдийн сүлжээг бүтээж, Фэйсбүүкийг оруулахгүй хаасан. Ингэж өөрсдийнхөө иргэдийн мэдээллийг гадагш алдахаас сэргийлж чадсан юм. Цаашдын төлөвийг ажиглаад байхад томоохон сошиал сүлжээнүүд задрах тийшээ хандаж байна. Улс болгон өөрсдийн нийгмийн сүлжээтэй болох хандлага руу явж эхэлсэн. Тэгэхээр бид ч гэсэн энэ чиг хандлага руу зорьж байгаа. Одоо манай “Гэрэгэ” зөвхөн төлбөр, тооцооны үйлдэл хийж байгаа. Энэ ажил тодорхой хугацаанд хийгээд дуусдаг юм биш. Анхны суурь үндсэн функцүүдээ хийгээд гаргана. Тэгээд дараа нь нэг бүрчлэн сайжруулаад, тасралтгүй хөгжүүлээд явна.

-Тэгвэл олон нийтийн сүлжээнд хуурамч хаягаар нэвтэрч бусдыг доромжлох, гүтгэх, тэр бүү хэл худал мэдээлэл тараах явдал цөөнгүй гардаг. Энэ асуудлыг хэрхэн шийдэх вэ?

-Бид энэ системийг хөгжүүлэхийн тулд 4-5 жилийн турш ажиллахаар төлөвлөсөн. Ингэж сошиал сүлжээ бүтээхдээ иргэдийн хувийн мэдээлэл, регистрийн дугаарыг баталгаажуулан бүртгэж байгаа нь цаанаа их учиртай. Нэг хүн нэг л хаяг нээх эрхтэй гэсэн үг. Ингэснээр хуурамч хаяг нээхээс сэргийлж, бусдын нэр хүндэд халдах, худал мэдээлэл тараах явдлыг таслан зогсоох юм. Улс орон, төр засгийн мэдээлэл Фэйсбүүкээр дамжин Америк руу яваад байдаг. Үүнийг таслан зогсоох нь зөв. Гэхдээ ямар ч улсад Фэйсбүүк шиг нийгмийн сүлжээ хэрэгтэй байдаг. Тиймээс өөрсдийн гэсэн платформтой болох хэрэгтэй.

-Гар утасны нэгж, автобус, галт тэрэгний тасалбар, машины татвар, үзвэр үйлчилгээ, цахилгаан, кабелийн төлбөр, онлайн худалдаа гээд 22 төрлийн төлбөрийн цэс танай аппликейшнд байршсан байна. Эдгээр цэсүүд бүгд ашиглалтад орсон уу?

-Одоогийн байдлаар манайд 3-4 байгууллагын төлбөрийг хийх эрх үүсээд байна. Тухайлбал, Мобикомын нэгжийг манай аппликейшнийг ашилан авч болно. Мөн машиныхаа торгуулийг төлөх боломжтой. Энэ бүх компаниудтай гэрээ байгуулж, технологийн холболтоо хийхэд цаг их орно. Энэ бүхэнд байгууллагын нууцлал зэргээс эхлээд маш олон зүйл яригдана. Санаан зоргоор зуун үйлчилгээ нэвтрүүлж болохгүй юм даа. Нэг бүрчлэн хөөцөлдөх учраас олон жил шаардлагатай.

-Байгууллагуудтай хамтарч ажиллахад ямар бэрхшээл учирч байна вэ?

Бидний хувьд бэрхшээл тоочоод байх дургүй. Цаг хугацааны эрхээр хүссэн, хүсээгүй манай систем ажиллана. Гэхдээ алхам тутамд бэрхшээл учирч байна. Жишээ нь, банктай хийх холболтоо тохирч чадахгүй жил хагас боллоо. Анх компаниа эхлүүлэхдээ л энэ талаар ярилцаж эхэлсэн ч өнөөг хүртэл бүтээгүй. Нэгдүгээрт, банкуудын хөдөлгөөн удаан, хоёрдугаарт хүсэл сонирхол нь алга. Мэдээж төрийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллах шаардлагатай. Төрийн байгууллагын хувьд харьцангуй идэвхтэй байгаа. Татварын ерөнхий газар гэхэд л НӨАТ-ын н тал дээр бидэнтэй хамтрахаар болсон. НӨАТ-ийн системтэй холбосноор аль ч газарт и-баримт олгох боломжтой болно. Одоогийн байдлаар супермаркетуудад НӨАТ-ийн баримт олгож, бусад жижиглэн худалдаа эрхэлж байгаа ТҮЦ, худалдааны захуудын наймаачид олгохгүй байгаа. Эдгээр хүмүүст хоёр, гурван саяар компьютер авахад бэрхшээлтэй учраас татварын системд холбогдоогүй хэрэг л дээ. Харин ухаалаг гар утсандаа “Гэрэгэ” аппликейшнийг суулган НӨАТ-ын баримт өгөх боломжтой. Ингэснээр НӨАТ-ын баримтыг 100 хувь нэвтрүүлж чадна.

-Сүүлийн үед оюун ухаан дээр суурилсан технологийн компаниуд байгуулагдах боллоо. Таны хувьд энэ салбарын цаашдын хөгжлийг хэрхэн харж байна вэ?

Үүнийг Монгол гэлтгүй томоор нь харчих ёстой. Дэлхийн бизнесийн оргилд Apple, Samsung, Micro­soft, Google гээд дандаа технологийн компаниуд эхний аравт жагсаж байна. Энэ юуг хэлээд байна вэ гэхээр технологийн бизнес дэлхийн ирээдүй болсон гээд байгаа юм. Уул уурхай, газрын тос хоцрогдож эхэлж байна. Хүссэн хүсээгүй технологийн салбар луу дэлхий нийтээрээ явна. Монголд бид хүсэж хөгжүүлээд байгаа юм биш, урсгалаараа л явж байна. Энэ өөрчлөлтөд бид бэлэн байж, өөрсдийн технологийг бий болгох ёстой. Үгүй бол бид гадны технологийн боол болоод үлдэнэ.

-Танай ажилчдыг хараад байхад бүгд Монгол залуучууд байна. Технологи, IT инженер гэхээр гадаад хүнээр төсөөлдөг цаг ард хоцорчээ. Технологийн компаний хувьд баг, ажилчид нь амин сүнс нь болдог. Танайх хүний нөөцөө хэрхэн бүрдүүлсэн бэ?

-Ямар баг бүрдүүлнэ, тийм л үр дүн гарна. Тэгэхээр дээд түвшний баг бүрдүүлж байж сайн бүтээл төрдөг. Би өөрөө МУИС-ийн Программ хангамжийн тэнхимд багшилж байсан. Тухайн үед мэдээлэл зүйн улсын олимпиадад оролцож, сүүлдээ өөрөө зохион байгуулж явсан. Олимпиадын чиглэлийг сонирхож, дараа дараачийн хүүхдүүддээ сургаж, бэлтгэж ирсэн. Одоо хүртэл компанийнхаа залуучуудаас олимпиадад бэлтгээд сууж байна. Миний хобби гэх үү дээ. Улсын мэдээлэл зүйн олимпиадын нийт медалын 60 гаруй хувийг манай ажилчид авсан байна. Энэ байгалийн авьяас чинь шинэ шийдлүүдийг гаргадаг юм. Түүнээс хүчээр ч юм уу, мөнгөөр хийдэг ажил биш. Apple, Google зэрэг дэлхийн технологийн компанид ажиллаж байгаа монгол залуус зөндөө байна. Эдгээр компаниуд монголчуудыг ажилд авахдаа таатай байх болсон. Ялангуяа Америкийн компаниуд. Ингэж дэлхийн томоохон салбарт ажиллана гэхээр нэг талдаа сайн зүйл боловч нөгөө талдаа бидэнд хохиролтой.

-Уншигчдад маань сонирхолтой байж магадгүй гэсэн үүднээс асууж байна. Танай “Гэрэгэ” Хятадын “Вичат”-тай ижил зарчимтай. Тэгэхээр үүн дээр патентын маргаан үүсэх магадлалтай юу?

“Вичат” бидэнтэй патентын маргаан хийвэл бидэнд л сайн биз. Бид од болно шүү дээ /инээв/. Үндсэндээ хэрэглэгчийн интерфэйс дээр энэ систем явагддаг. Micro­soft, Apple хоёр хэрэглэгчийн интерфэйсийн патент дээр 10 жил маргасны дараа харилцан тохиролцож чадсан. Apple анх удаа график дэлгэцийг бүтээсэн. Гэтэл Microsoft Windows-ийг хийхдээ энэ графикийг дуурайсан. Тэгэхээр графикийн интерфэйсийг патентлах хэцүү. Харин үүний цаана байгаа программчлалыг патентлах ёстой. Яагаад гэвэл бид өөрсдийн гараараа энэ программыг бичсэн. Дүрсний хувьд манай аппликейшн “Вичат”-ынхаас шал өөрөөр хийгдсэн. Технологийн хувьд “Вичат”-аас юу ч аваагүй. Угаасаа өгөх ч үгүй шүү дээ. Тиймээс ямар ч патентын маргаан гарахгүй. Монгол оюуны өмчийн асуудал сүүлий үед яригдах болсон. Урлаг соёлынхны дуу хөгжим, зураг зэргийг оюуны өмчөөр хамгаалж байна. Гэтэл манай “Гэрэгэ киоск” гэсэн орон нутгийн автобусны тасалбар худалдаалах ТҮЦ машины патент алдагдсан. Бид өөрсдийнхөө бүтээлийг алдаад зогсохгүй, оюуны өмчийн эрхээ давхар алдсан юм. Энэ байдлаас болж бүтэн жилийг шүүхийн хаалга татан өнгөрөөлөө. Шүүхийн байгууллага ч гэсэн оюуны өмчийн талаар хангалттай мэдлэггүй юм билээ.

Э.ЯНЖМАА

Categories
мэдээ нийгэм

Төмөр замын дарга нарыг шийтгэдэггүй юм аа гэхэд шагнадаг нь дэндсэн хэрэг

Зам, тээврийн хөгжлийн яамныхан ажлын байрандаа архидаж 38 настай залуу бусдын гарт амь насаа харамсалтайгаар алдсан хэргийн араас Улаанбаатар-Сайншандын чиглэлийн галт тэрэг Дорноговь аймгийн Айраг суманд осолдсон нь нийгмийг бүхэлд нь цочроосон билээ. Ослын улмаас гэмтэж бэртсэн хүмүүст эмнэлгийн анхан шатны тусламж үзүүлэх, замыг яаралтай засварлах гээд дээр дооргүй хэд хоног бужигнав. Үүнтэй зэрэгцэн ЗТХ-ийн сайд нар ажлаасаа өөрсдийн хүсэлтээр татгалзаж байгаагаа ёс зүйтэй алхам хийлээ гэцгээсэн. Шил шилээ даран гарсан ийм айхавтар үйл явдал болж байхад хэн ч “Би сайдаа хийсээр байх болно” гэж хэлэх боломжгүй л дээ. Ноцтой осол ЗТХЯ, уг салбарыг бүхэлд нь доргиож сайд, дэд сайд, газрын дарга нь бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцрох нь тодорхой болоход орны хүмүүс нь эхнээсээ тодров. Сайд нь зэмлэл хүртэж байхад төмөр замын дарга нар нь ч бас юм дуулах байх гэсэн таамаглал байлаа. Гэтэл юун зэмлэл, буруутгал хүлээх вэ бүр эсрэгээр нь яамныхаа дэд сайдын суудлыг бэлэглэж урамшуулж л байх. Шийтгэхийн оронд сайдын суудлаар шагнаж байгааг ер ойлгохгүй нь.

Төмөр замын шат шатны дарга нар “Осол байгалийн гамшиг, давагдашгүй хүчин зүйлээс болсон. Хүний буруутай үйл ажиллагаа байхгүй” гэж нэгэн дуугаар тайлбарлацгааж байгаа. Энэ сарын 15-нд “УБТЗ” хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн удирдлагууд болох Д.Жигжиднямаа, нэгдүгээр орлогч дарга И.В.Милостных нар үүсээд буй асуудалтай холбогдуулж хэвлэлийн хурал зарлав. Тэдний ярианд мөн л өөрсдийгөө өмөөрсөн өнгө аяс цухалзаж, байгалийн давагдашгүй хүчин зүйл, байгалийн гамшиг, үерээс болж осол болсон гэдэг үгсийг давтаж “Ийм осол зөвхөн Монголд гардаг юм биш” гэж байлаа. “УБТЗ” хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн дарга Д.Жигжиднямаа “Суурь бүтцийн ихэнх хувь нь хуучны модон дээр шороогоор чигжээстэй 90-50-ын зам байгаа. Энэ онд манай их засвар хийгдэж дуусаагүй 404 км дутуу төмөр зам байсан. 404 км гэдэг бол гол зам. Яг энэ осол гарсан 747 дугаар километрт засвар хийгдээгүй. Тус замд хамгийн сүүлийн их засвар 1997 онд хийгдсэн. Бүх гол замаа төмөр бетон дээр хайрган чигжээс рүү шилжүүлж амжаагүй. Дараа дахин ийм асуудал гарахыг үгүйсгэхгүй” гэж ярьснаас дүгнэвэл яг ч цэвэр байгалийн буруу биш бололтой. Энд хариуцлагагүйн буруу бийг энгийн хүн ч ойлгоно.

Олон улсад гэнэтийн буюу давагдашгүй хүчин зүйл болон хүнд нөхцөл байдал гэж юу вэ гэдгийг маш нарийн тогтоож тухайн улсын нөлөө бүхий, хариуцлагатай албан тушаалтан мэргэжлийн хүмүүстэй зөвлөлдөж дүгнэлт гаргасныхаа дараа “Манай улсад давагдашгүй хүчин зүйл буюу Force majeure тохиолоо” гэж албан ёсоор зарладаг журамтай. Гэтэл манайд зүгээр л нэг байгууллагын дарга гарч ирээд “Энэ осол байгалийн давагдашгүй хүчин зүйлээс боллоо” гэж хээвнэг өгүүлж суух.

Учруулсан материаллаг хохирол, усанд автсан талбай, үерийн улмаас амь үрэгдсэн хүний тоо зэргээс хамаарч үерийг бага хэмжээний, их хэмжээний, сүйрүүлэх хэмжээний, гамшгийн хэмжээний гэж ерөнхийд нь дөрөв ангилдаг юм байна. Төмөр замын дарга нарын яриагаар вагон осолддог өдөр гамшгийн хэмжээний үер буусан байгаа юм. Гэтэл онцгой байдлын мэргэжилтний тайлбарлаж буйгаар тус газарт тухайн өдөр бага хэмжээний үер буусан гэж үзэх талтай гэнэ. Төмөр замын удирдлагуудын хэлээд байгаа гамшгийн хэмжээний үер гэж чухам юуг хэлдэг вэ гэхээр нэг болон хэд хэдэн гол мөрний сав газар нийтдээ үерт автаж, үерийн бүсэд хүн амын ахуй амьдрал, аж ахуйн үйл ажиллагааны хэвийн хэмжээ бүрэн алдагдаж, хүмүүсийн амь насанд аюул, эд материалын их хэмжээний хохирол учрахыг хэлдэг аж.

Ер нь үер бууж болзошгүй, үерээс урьдчилан сэргийлэх хамгаалах тусгай журам байдаг. Үер бууж мэдэхээр газрын хөрсөнд ус шингэх байдлыг нэмэгдүүлж, барилгажаагүй газрыг хамгаалах, хөрсний ургамлан бүрхэвч болон газрын гадаргын ус хүлээн авах чадварыг нэмэгдүүлэх, ус шингээх суваг, шуудууны тоо, чанарыг нэмэгдүүлэх ажлыг зайлшгүй хийсэн байх ёстой гэнэ. Тэр бүү хэл гэнэт ус их хэмжээгээр түрж орж ирвэл түүнийг хураах, саатуулах усан сан байгуулж, хаалт, далан босгож суваг шуудуу татдаг юм байна. Олон улсад төмөр замын байгууллагууд нь ийм арга замаар галт тэрэгнийхээ замыг үерээс хамгаалдаг. Гэтэл манайд ийм ажил хийх байтугай 1997 оноос хойш буюу сүүлийн 21 жил их засвар хийгээгүй замд гэнэт хүчтэй бороо ороод ус урсч орж ирэхэд замын ивээс болж байсан сул шороо нь угаагдахгүй гээд яах юм. Бодит байдал ийм байхад алдаа, мадаг гаргаж томоохон хэмжээний осол гаргасан төмөр замын байгууллагын даргыг “Чи мундаг байна” гээд ЗТХ-ийн дэд сайдаар томилж байгаа нь Монголын ард түмнийг тохуурхсан хэрэг боллоо. Наанаа осол гаргаж, хариуцлага алдсан ноцтой хэрэг гаргасан сайдыг огцруулж, шийтгэж байгаа юм шиг харагдуулчихаад цаагуур нь өмнөхөөс нь нэг их ялгагдахааргүй хүнийг оронд нь тавьж жүжиглэж байгаа мафийн ажиллагаа ЗТХЯ дээр өрнөж байна. Төмөр замын тээвэрлэлт, хөдөлгөөн хариуцаж байсан даргыг ЗТХ-ийн сайдаар тавьчихаж байгааг нь ард түмнээр тохуурхаж басамжилж байна гэхгүй өөр юм гэх юм. 17 мянга гаруй төмөр замчид дотроос дэд сайд хийчих, үерээс хэрхэн хамгаалдаг тухай, замаа яаж арчилж, болзошгүй нөхцөл байдалд хэрхэн ажиллах вэ гэдгийг яс махандаа шингэтэл мэдэрсэн жинхэнэ төмөр замчин хүн олон бий дээ, уг нь. Гэтэл яагаад хариуцлага алдсан, хариуцлага хүлээх ёстой албаны хүмүүсийн нэгийг дэд сайдын суудлаар мялаачихав. Сайд, дэд сайдыг суудлаас нь буулгаж, шударга ёсыг сахиулж байгаа юм шиг жүжиг тавьчихаад оронд нь өөрийн талын, мафийн бүлэглэлийнхнээ хамгаалах хүнийг томилж байгааг зөвтгөх арга алга. ЗТХЯ гэсэн энэ газар мафийн бүлэглэлийн оромж болж тэнд мафийн гар хөл болсон хүмүүс өрөө тасалгаа, суудал, албан тушаал бөглөж төрийн жинхэнэ албан хаагч, мэргэжилтнүүдийн мэдлэг боловсролыг хүчээр, айлган сүрдүүлэх замаар ашиглахдаа гэр бүл, үр хүүхдийг нь барьцаалж байгаад тендерийн материал бүрдүүлүүлж, зарлагдсан тендертээ “Наад материалаа шалгаруул” гэж дарамталж хөлждөг хэсэг бүлэг байдаг тухай зарим баримт ч ил болж байна. Мафийн дарамтад орсон төрийн жинхэнэ албан хаагчид юун ажлаа хийх манатай яамнаасаа яаж амьд мултрах вэ гэдэг айдаст ээрэгдэж эцэст нь эх орноосоо хүртэл дүрвэсэн байх юм. Мафиудын зуулттай харцан дор төрийн шударга албан хаагчид хуяг руугаа эгцэлж харж чаддаггүй ялтнууд шиг бөхийж байна.

ЗТХЯ-нд мафийн бүлэглэлийн паразитууд төрийн албан хаагч, чадварлаг боловсон хүчнүүдийг бяр чадал, харцаараа хөдөлгөж төрийн ажилд саад тээг болж, рецетив маягаар шунал хүслээ гүйцэлдүүлж байсан нь эхнээсээ ил болж байгаа юм. Эдийн засгийн бүлэглэл, мафижсан этгээдүүд үүрээ засчихаад байгаа энэ яам уул нь Монгол Улсын Засгийн газрын хууль хэрэгжүүлэх хамгийн том гол байгууллагуудын нэг юм шүү. Дэд бүтцийн салбарт хорт хавдар үүсгээд байгаа мафийн бүлэглэлийг хөөх цаг нь болсон. Тэд хэзээ ч эх орныхоо төлөө, ард түмний аж амьдралын төлөө ажиллахгүй. Өөрсдийнхөө л эрх ашиг, эздийнхээ даалгаврыг л гүйцэтгэдэг. Ямар сайндаа шийтгэх ёстой дарга нараа сайдын суудлаар шагнаад байж байхав дээ.


Categories
мэдээ нийгэм

“Өдрийн сонин”-д “Хүлээлт барсан 65” хэмээжээ

Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы баасан гарагийн дугаар 12 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гар дээр хүрч байна.

“Өдрийн сонин”-ы тэргүүн нүүрт ““Намрын ногоон өдрүүд” үзэсгэлэнд нэг кг төмс 500 төгрөгийн үнэтэй байна” хэмээн өгүүлжээ

“Улс төр” нүүрт “ Л.Оюун-Эрдэнэ: Байнгын хорооны хуралдааныг явуулахын тулд Ш.Раднаасэд дарга ирцээ бүрдүүлэх үүрэгтэй” гэж ярив.

“Өдрийн сонин”-ы нийтлэлийн бодлогыг тодорхойлогч, ард түмний дуу хоолой болдог, баримт, үзэл бодлын гуравдугаар нүүрнээс “Хүлээлт барсан 65” хэмээх нийтлэлийг хүлээн авч уншаарай.

“Улс төр” нүүрт “БНХАУ-ын Гадаад хэргийн сайд Ван И манай улсад албан ёсны айлчлал хийж байна” хэмээжээ.

“Баримт, үйл явдал” нүүрт ” ЗТХЯ-ны газрын даргын аминд хүрсэн хэрэгтэй холбоотой шинжээчийн дүгнэлт гарчээ” гэв.

“Нэг ангийнхан” нүүрт “Алтан нөхөд-нэг үеийнхэн” хэмээв.

“Түүхийн жимээр” нүүрнээс “ Сайд, жанжин Солийн Данзан гэж хэн байв” нийтлэлийг уншаарай.

“Ардын цолтон” нүүрт ” А.Энхтайван: “Мөнх тэнгэрийн хүчин дор” кино дахин давтагдахгүй” хэмээн ярьжээ.

Дэлгэрэнгүй мэдээллүүдийг уншихыг хүсвэл дараах линкээр бүртгүүлж уншина уу. https://admin.dnn.mn/plugins/news/login/

Эдгээр болон бусад цаг үеийн мэдээ мэдээлэл, ярилцлагуудыг “Өдрийн сонин”-ы баасан гаригийн дугаараас уншаарай.

Эрхэм уншигч та, манай сонины өнөөдрийн дугаарыг “Монгол шуудан” компанийн нийслэл Улаанбаатар дахь 35 салбар, “Түгээмэл” шуудан, “Улаанбаатар”, “Скай” шуудангийн салбаруудаас очиж авч болох ба сонин борлуулах бүхий л цэгүүд, Хэвлэлийн биржээс худалдан авах боломжтой юм. Мөн “Мөнгөн завъяа” дахь сонин борлуулах цэг, Сансрын үйлчилгээний төв дэх сонин борлуулах цэг, Хан-Уул дүүргийн 19 дүгээр хорооллын үйлчилгээний төвд байрлах сонин борлуулах цэг, Саппорогийн “Миний дэлгүүр” дэх сонин борлуулах гол гол цэгүүдээс худалдан авч болохыг дуулгая. “Өдрийн сонин”-ы өөрийн байранд ирж худалдан авч бас болно.

“Өдрийн сонин”-той холбоотой бүхий л мэдээллийг Мэдээлэх эрхийн утас 19001987-гоос лавлаж болох ба захиалга өгөхийг хүсвэл 9911-2954, 8811-1375 дугаарт холбогдоно уу. Хэрэв цахим хэлбэрээр нь захиалахыг хүсвэл 88085029, 99090658 дугаарт холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг лавлаарай.

“ӨДРИЙН СОНИН” ӨГЛӨӨ БҮХЭН ТАНТАЙ ХАМТ



Categories
гадаад мэдээ

АНУ-ын бараа бүтээгдэхүүнд БНХАУ 25%-ийн татвар оногдуулжээ

CHINA USA зурган илэрцүүд

БНХАУ-аас импортлож буй бараа бүтээгдэхүүндээ АНУ 25%-ийн нэмэлт татвар оногдуулсан. Тэгвэл Хятад улс хариуд нь АНУ-аас импортолж буй бараанд25%-ийн татвар оногдуулжээ. Энэ тухай Хятадын үндэсний телевизээр пүрэв гарагт мэдээлсэн байна.

Өмнө нь БНХАУ-ын Худалдааны яам АНУ-ын хоёр дахь багц татвартай холбоотой хориг арга хэмжээг авч байсан.

Пүрэв гарагийн мэдээнд Хятад улс дэлхийн худалдааны байгууллагын маргаан шийдвэрлэх механизмын дагуу гомдол гаргана гэдгээ илэрхийлсэн байна.

АНУ нь хэнтэй ч зөвшилцөлгүй, Худалдааны хуулийн 301 дүгээр зүйл заалтын дагуу Хятадын бараа бүтээгдэхүүнд 25%-ийн татвар оногдуулсан. Энэ нь мөнгөн дүнгээр 16 тэрбум доллар юм. “Энэхүү явдал нь дэлхийн худалдааны байгууллагын дүрэм журмыг зөрчсөн хэрэг”гэж баримт бичигт бичигдсэн байжээ. Үүнтэй холбоотойгоор Хятад улс нэн шаардлагатай хариу арга хэмжээг түргэн хугацаанд авах болно гэдгээ ч мэдэгдсэн байна.

Г.БАЯРЦЭЦЭГ

Categories
мэдээ нийгэм

С. Чинзориг:Цалин нэмэхдээ багш, эмч, соёл урлагийнхны ажлын ангилал, зэрэглэлийг шинэчлэн ялгамж гаргахаар боллоо

Өнөөдөр Хөдөлмөр Нийгмийн Хамгааллын сайд С.Чинзориг төрийн албан хаагчдын цалин нэмэгдүүлэх асуудлаарх Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцууллаа.

Энэ оны есдүгээр сарын 1-ээс эхлэн төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхээр болжээ.

Багш, эмч нартай дүйцэхүйц албан тушаалтан болон эдгээрээс бага цалинтай албан тушаалтны цалин хөлсийг найман хувиар нэмэгдүүлэх шийдвэр гарчээ. Энэ арга хэмжээндтөрийн захиргааны албан хаагчид, үйлчилгээний албан хаагчид, төрийн тусгай албан хаагчид гээд нийт 145 мянган албан хаагчдын цалин есдүгээр сарын 1-ээс эхлэн найман хувиар нэмэгдэж байгаа юм.

Засгийн газар 2018 оны эхээр үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагуудтай гурван талт хэлэлцээр байгуулсан.Хэлэлцээрт Олон улсын валютын сантай, төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр идэвхтэй хамтарч ажиллах болно гэсэн үүрэг хүлээсэн. Үүргийн дагуу Олон улсынвалютын сантай хамтарч, энэ оны дөрөвдүгээр сараас эхлэн төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлэх нэгдсэн ойлголт зөвшилцөлд хүрсэн.Энэ асуудлыг Засгийн газарт оруулж шийдвэр гаргасан.

Засгийн газар төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхдээ дараах зарчим баримталсан байна.

Нэгд :Цалин хөлс багатай, эдийн засгийн хямралд өртсөн хэсэгт эхэлж нэмэгдүүлнэ

Хоёрт: Өнгөрсөн жилээс төрийн албан хаагчдын ажлын байрны нөхцөл, ажлын ачаалал, ур чадвар, хариуцлагаас хамаарсан ялгамжтай цалин хөлсний системтэй болгоно гэж ярьсан. Үүний дагуу эрүүл мэндийн болон боловсролын салбарт ажлын байрны нөхцөлийн үнэлгээний судалгаа хийсэн. Судалгааг үндэслэж төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг ажлын байрны нөхцөл, ачаалал, ур чадвар, хариуцлагаас хамаарсан ялгамжтай болгох цалин хөлсний шинэчлэлийн асуудлыг нэг мөр болгож байгааг онцолж байна.

Гуравт:Соёл урлагийн салбарт ажиллаж байгаа ажилчдын цалин хөлс бага гэсэн шүүмж байдаг.Өөрөө хэлбэл Соёл урлагийн салбарт ажиллаж байгаа ажилчдын цалин хөлс нийттөрийн албан хаагчдын цалин хөлстэй харьцуулахад 12.5 хувиар доогуур тогтоогдож ирсэн байна. Тиймээс эхний ээлжинд Соёл урлагийн төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэх бодлогыг баримталж байна.

Дөрөвт: Шүүх прокурорын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй гэсэн зарчим баримталсан.

Хөдөлмөр Нийгмийн Хамгааллын сайд С.Чинзориг үргэжлүүлэн ярихдаа “Инфляцийн түвшинтэй уялдуулж цалин хөлс нэмэгдүүлэхтэй холбогдуулан зэрэгцээ авч байгаа нэг удаагийн арга хэмжээнд төрийн албан хаагчдын ажлын нөхцөлийн судалгааг үндэслэн ялгаатай цалин авдаг байх шинэчлэлийг эхлүүлж байгаа юм. Эхний ээлжинд боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт хийгдсэн хөдөлмөрийн нөхцлийн судалгааг үндэслэж, албан тушаалын ангилал зэрэглэлийг нэмэгдүүлэх шинэчлэн тогтоох арга хэмжээ авч байна. Эрүүл мэндийн салбарт хийгдсэн судалгаагаар хамгийн их ачаалал, хариуцлага шаарддаг ажил бол сувилагч гэж тодохойлсон. Боловсролын салбарт бага ангийн багш нар болон цэцэрлэгийн багш нар байдаг гэж тодорхойлсон. Тиймээс цалинг нэмэхээс гадна ангилалыг нь нэгээс хоёр шатаар ахиулах юм. Сувилагч нарын цалинг инфляцийн түвшинтэй уялдуулж цалин хөлсийг найман хувиар, албан тушаалын ангилал зэрэглэлээс ньхамааран 20-30 хувиар цалинг нь нэмэгдүүлнэ. Мөн Бага ангийн болон цэцэрлэгийн багш нарын цалин 14 хувиар нэмэгдэх боломжтой боллоо. Соёл урлагийн үйлчилгээний ажиллагсдын ангилал 11 байсан бол шинэчлэгдсэн ангилал зэрэглэлээр долоо болгосон. Энэ салбарынхны цалин найман хувь нэмэгдэнэ. Энэ хоёр арга хэмжээг зэрэг авсны үндсэн дээр эрүүл мэнд, боловсрол, соёл урлагийнхны цалин хөлс энэ оны есөн сараас14-32 хувиар нэмэгдэх боломжтой боллоо” гэсэн юм.

Цалин хөлс нэмэгдүүлэх, төрийн албан хаагчдын ангилал зэрэглэлийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч байгаатай холбогдуулаад УИХ-ын 2017 оны 29-р тогтоолд байгаа зарим зүйл заалтыг хүчингүй болгох санал гурван талт үндэсний хороон дээр яригдаж өчигдрийн Засгийн газрын хуралдаан дээр танилцуулж шийджээ.

Төрийн албан хаагчдын цалин хөлс нэмэгдүүлэхээр нийт төрийн албан хаагчдын 90 гаруй хувийг ажлын байрны ачаалал, нөхцөл байдлын судалгаанд хамруулсан байна.

Нийт 145 мянган төрийн албан хаагчдын цалин найман хувиар нэмэгдэж байна. Ангилал зэрэглэлийг нь шинэчлэн тогтоосноор 28200 төрийн албан хаагчдын цалин 14-32 хувиар нэмэгдэх болжээ.

Ирэх оны төсвийн төслийг боловсруулах ажлыг Сангийн сайд, Хөдөлмөрийн сайд хоёр хариуцаж хийхээр болсон байна.

Хөдөлмөрийн сайд энэ талаар хэлэхдээ “Төрийн албан хаагчдын цалинг боловсруулахдаа бодитойгоор хэдэн хувиар нэмэгдүүлэх хэдий хэмжээний хөрөнгө тусгах вэгэдэг асуудлыг тодорхой болгож, Засгийн газарт төсвийн төсөл оруулж ирэх үүргийнхээ дагуу ажиллана. Бидний урьдчилсан тооцоогоорирэх онд цалин нэмэгдүүлэхэд 220 орчим тэрбум төгрөг төлөвлөгдөхөөр судалж, Сангийн яамтай хамтраад ажиллаж байна. 2019 онд төрийн албан хаагчдын ажлын байрны нөхцөлийн үнэлгээг бүрэн судалж дуусна. 2017, 2018 онуудад төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Олон улсын валютын сантай байгуулсан гэрээ хэлэлцээртөөрчлөлт оруулах замаар төрийн албан хаагчдын цалинг эдийн засагт гарсан өөрчлөлт, төсөвт гарч байгаа эерэг өөрчлөлтүүдийг үндэслэнболомжийн хэрээр нэмэх алхам хийлээ. Цаашдаа төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлэх ангилал, зэрэглэлүүдийг шинэчлэн тогтоох ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх болно гэв.

Б.ОЮУНЖАРГАЛ

Categories
мэдээ спорт

Таеквондочид тамирчид тэмцээнээ дуусгалаа

Энэ удаагийн Азийн наадмын таеквондогийн төрөлд манай улс дөрвөн тамирчинтай оролцлоо. Эрэгтэйчүүдийн 58 кг-д Э.Буяншагай өрсөлдөж, эхний тойрогт Пакистаны тамирчин Шахзаибыг 27:11-ээр илүүрхсэн боловч 16-д Тайландын тулаанч Савеквихарий Рамнаронгт 24:3 буюу оноогоор цэвэр ялагдсан юм.

Эрчүүдийн 63 кг-д Азийн наадмын хүрэл медальт М.Түмэнбаяр Бутаны тамирчин Доржи Йесхиг 23:2-оор, дараа нь Ракиб Ахмад Хакимыг 26:5-аар ялсан. Харин шөвгийн наймд олимп, дэлхийн аварга БНХАУ-ын тамирчин Жао Шү Айд 25:5-аар дийлдсэн билээ.

Тэгвэл -80 кг-д П.Тэмүүжин оролцсон юм. Тэрбээр эхний тойрогт Малайзийн Ноор Азланыг 35:13-аар илүүрхсэн. Харин дараагийн даваанд энэ тэмцээнд түрүүлэх хувьтай ДАШТ-ий хошой мөнгөн медальт Узбекистаны Никита Рафаловичид 25:7-гоор ялагдсан.

Өнөөдөр 68 кг-д А.Нацагдорж өрсөлдлөө. Эхний тойрогт хийлж, 16-д Пакистаны Икбал Мохаммадыг 45:24-өөр нутаг буцаасан манай тамирчин шөвгийн наймд Йорданы анхны олимпийн аварга, ДАШТ-ий хүрэл медальт Ахмад Абугаштай тун сайн тулалдсан ч 15:12-оор дийлдлээ.

Манай таеквондочид тэмцээнээ дуусгалаа

Манай таеквондочид тэмцээнээ дуусгалаа

Categories
мэдээ нийгэм

Ховд аймгийн Жаргалант суманд хичээлийн шинэ жил есдүгээр сарын 10-нд болно

Аймгийн Онцгой комисс энэ оны наймдугаар сарын 23-ны өдөр аймгийн ЗДТГ-ын хурлын өрөөнд хуралдаж, Жаргалант, Буянт сумдын нутаг дэвсгэрт гарсан хүн, малын гоц халдварт “Боом” өвчний хорио цээрийн дэглэм, түүнд тавигдаж байгаа хяналтын явц, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, анхаарах асуудлын талаар хэлэлцэж, шийдвэрлэлээ.

Тухайлбал, Гамшгаас хамгаалах хууль, Хүн, малын эрүүл мэндийн тухай хуулийн хүрээнд Жаргалант, Буянт сумдын нутаг дэвсгэрт гарсан хүн, малын гоц халдварт “Боом” өвчний хорио цээрийн дэглэм, хязгаарлалтын дэглэмийг 2018 оны есдүгээр сарын долооны өдөр хүртэлх хугацаанд үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэж, олон нийтийг хамарсан арга хэмжээ зохион байгуулахгүй, хүн, малын бөөгнөрөл бий болгохгүй байхад анхаарч ажиллахыг холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудад үүрэг болгов. Түүнчлэн Жаргалант, Буянт сумын сургууль, цэцэрлэгийн хичээлийн шинэ жилийн нээлтийн үйл ажиллагааг есдүгээр сарын 10-ны өдөр хүртэлх хугацаанд хойшлуулахаар болж, БСШУСЯ-нд саналыг хүргүүлэхээр шийдвэрлэв.


Categories
мэдээ нийгэм

Хүүхэд хулгайлсан эмэгтэйг нэг сарын хугацаатай цагдан хорьжээ

Нийслэлийн Хан-Уул дүүрэгт оршин суух 37 настай эмэгтэй Дархан-Уул аймгаас таван настай охиныг хулгайлан, Улаанбаатарт авчирсан байхад нь цагдаагийн алба хаагчид илрүүлэн баривчилсан талаар бид мэдээлсэн. Б.Энхжин охин аав болох Н.Батнайрамдал, эмээ Б.Цэрэнбадам болон гурван ахын хамт оршин суудаг.

Тодруулбал, 2018 оны наймдугаар сарын 19-ний өдрийн 16.00-17.00 цагийн орчим 5 настай Б.Энхжинг гэрийнхээ гадаа тоглож байхад нь П.Батсуурь гэгч эмэгтэй “Эгч нь зайрмаг авч өгье” гэж хуурч авч явсан бөгөөд тухайн өдрийн 18.00 цагийн Дархан-Улаанбаатар чиглэлийн автобусаар нийслэл хотод иржээ. Охиныг Хан-Уул дүүргийн тавдугаар хороо, арьс ширний 80 айлын 12-4 тоот нийтийн орон сууцанд байх гэртээ авч очсон байна.

Харин охиныг хулгайлсан П.Батсуурьт Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 14.9 дүгээр зүйлийн 1.3 дахь хэсэгт заасан “гэмт хэрэг дахин үйлдэх талаар үндэслэл бүхий баримт, мэдээлэл байгаа” гэх үндэслэлээр нэг сарын хугацаагаар цагдан хорих, таслан сэргийлэх арга хэмжээг Дархан-Уул аймгийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас гаргажээ. Түүнийг тус аймгийн тус аймгийн цагдан хорих байранд цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Энэ оны долдугаар сард 6599 эх амаржжээ

Улсын хэмжээнд 2018 оны эхний долоон сард 44654 эх амаржиж, 44948 хүүхэд төрүүлсэн нь өмнөх оны мөн үеэс амаржсан эх 2677-гоор, амьд төрсөн хүүхэд 2703-аар нэмэгдсэн байна. Энэ оны долдугаар сард 6599 эх амаржиж, 6638 хүүхэд төрүүлсэн нь өмнөх сараас амаржсан эх 118-аар, амьд төрсөн хүүхэд 113-аар нэмэгдсэн байна.

Харин 100 000 амьд төрөлтөд ногдох эхийн эндэгдэл 2018 оны эхний долдугаар сард 27 болж, өмнөх оны мөн үеэс гураваар нэмэгджээ. Халдварт өвчнөөр өвчлөгчид 2018 оны эхний долоон сард 24928 болж, өмнөх оны мөн үеэс 3657- гоор буурахад гар, хөл, амны өвчнөөр өвчлөгчид 2568-аар, салхин цэцгээр өвчлөгчид 2336-гаар, вируст хепатитаар өвчлөгчид 31-ээр, сүрьеэгээр өвчлөгчид 168-аар буурсан нь голлон нөлөөлсөн байна. Харин цусан суулгаар өвчлөгчид 1471-ээр, гонококкт халдвараар өвчлөгчид 366-гаар, трихомониазаар өвчлөгчид 128-аар, тэмбүүгээр өвчлөгчид 174-өөр, мөөгөнцөрөөр өвчлөгчид 22-оор өссөн байна. Улаанбаатар хотод 2018 оны долдугаар сард ХДХВ/ДОХ-ын хоёр тохиолдол илэрч, улсын хэмжээнд бүртгэгдсэн ХДХВ/ДОХ-ын нийт тохиолдол 264 болсон байна.

Төрөлт нэмэгджээ