Month: July 2018

Говийн догшин ноён хутагт Д.Данзанравжаагийн мэлмий гийсний 215 жилийн ойг энэ сарын 27, 28, 29-ний өдрүүдэд тэмдэглэн өнгөрүүлэхээр болжээ. Ойн хүрээнд Соён гэгээрүүлэгч, яруу найрагч, говийн тавдугаар ноён хутагт Данзанравжаагийн нэрэмжит “Хурмаст тэнгэр” яруу найргийн наадмыг зохион байгуулах юм. Яруу найргийн наадам энэ сарын 26-нд Дорноговь аймгийн “Соёмбо” цогцолборт болно. Түүнчлэн энэ сарын 27-нд Ноён хутагтын есдүгээр дүрийн гэгээнтэн Данзанлувсантүдэв аймгийн “Хүүхдийн ордон”-д сүсэгтэн олон түмэнд ерөөл айлдах аж.
XIX зууны үеийн Монголын их соён гэгээрүүлэгч, гүн ухаантан, яруу найрагч, театрын урлагийг монголд үндэслэн байгуулагч, жүжгийн зохиолч, буддын шашны нууц тарнийн их мастер, говийн тавдугаар Догшин ноён хутагт Данзанравжаа 1803 онд хуучнаар Түшээт хан аймгийн Говь мэргэн вангийн хошуу /одоогийн Дорноговь аймгийн Хөвсгөл сумын нутаг/ Шувуун шанд хэмээх газар ард Дулдуйтын гэрт мэндэлжээ.

Тэрбээр иргэний уянгын 500 орчим шүлэг, яруу найраг, 120 гаруй дууны ая дан туурвиж, 50 орчим сүм хийдийг цогцлоон бүтээж, уран зураг, сийлбэр, жүжгийн зэрэг урлагийн бүхий л хэлбэрийг хөгжүүлсэн шашин, түүх, бичиг, соёлын аугаа их өв дурсгалыг үлдээсэн соён гэгээрүүлэгч байсан гэж судлаачид үздэг.
Мөн түүний эдэлж хэрэглэж байсан зүйлс, үнэт эдлэлүүд эдүгээ шашин соёлын томоохон өв болон Дорноговь аймгийн төв Сайншанд хотын Данзанравжаагийн музейд хадгалагдаж байна.

Цэцэрлэгийн насны хүүхдийн цахим бүртгэл маргааш эхлэх бөгөөд нийслэлийн хэмжээнд ирж буй хичээлийн шинэ жилд 114 мянган орчим хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдах төлөвтэй байгааг Нийслэлийн боловсролын газраас мэдээлж байна.
Нийслэлд өнөөдөр төрийн өмчийн 222, хувийн хэвшлийн 672 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээрт хүмүүжих хүүхдийн хамралтын тоо 77.8 хувьд хүрэх урьдчилсан дүнтэй байгааг Нийслэлийн боловсролын газрын дарга хэлж байв. Тэрээр, “2018-2019 оны хичээлийн жилд нийт хичнээн хүүхэд сургууль, цэцэрлэгт хамрагдсан дүн хичээл эхэлсний дараа буюу есдүгээр сарын эхний хагаст боловсролын салбарын статистик мэдээ гарах үед тодорхой болох бөгөөд одоо байгаа урьдчилсан тооцоогоор нийслэлийн хэмжээнд сургуулийн өмнөх боловсролд 146 мянга орчим хүүхэд хамрагдахаар байгаагаас 114 мянга хүүхдийг төрийн болон хувийн хэвшлийн цэцэрлэгүүдэд хамруулах боломжтой байгаа” гэв. Түүнээс гадна өнөөдөр нийслэлийн хэмжээнд хүүхэд харах 143 төв ажиллаж 424 хүүхэд харагч 2100 гаруй хүүхдийг асарч байгаа аж. Өмнөх жилүүдэд 100 хүүхэд тутмын 69 нь цэцэрлэгт хамрагдаж байсан бол өнгөрсөн жил 72 болж өсч байсан бол энэ жил 78 болж хамран сургалт нэмэгдэнэ гэсэн тооцоотой байна. Өнөөдөр эхэлж буй цэцэрлэгийн хүүхдийн цахим бүртгэл наймдугаар сарын 23-нийг дуустал үргэлжилж, бүртгэл хаагдсаны дараа наймдугаар сарын 24-ний өглөөний 9.00 цагт хоёр дахь шат “Цахим элсэлт” явагдаж, бүртгүүлсэн хүүхдүүдээс санамсаргүй түүврийн аргаар цэцэрлэгт орох хүүхдүүдийг сонгох ажээ. “Цахим элсэлт”-ээр хүүхэд цэцэрлэгт элсэх боломжтой болсон эсэхийг бүртгэл хийсэн гар утасны дугаарт зурвасаар илгээж мэдээлэх юм байна.

Улсын хэмжээнд эхний хагас жилд 38055 эх амаржиж, 38310 хүүхэд төрүүлсэн нь өмнөх оны мөн үеэс амаржсан эх 7.8 хувиар, төрсөн хүүхэд 2774 -өөр өсчээ. Харин нас баралт 8515 болж, өмнөх оны мөн үеэс 9.9 хувиар нэмэгджээ. Энэ оны эхний хагас жилд 1000 хүнд ногдох төрөлт 11.9, нас баралт 2.7, ердийн цэвэр өсөлт 9.2 байна. 1000 хүнд ногдох төрөлт Улаанбаатар хот болон Дорнод, Орхон, Ховд, Говьсүмбэр, Баян-Өлгий аймагт улсын дунджаас 0.1-2.3 пунктээр дээгүүр гарсан бол бусад аймагт 0.2-5.8 пунктээр доогуур байна.

1000 хүнд ногдох нас баралт Увс, Архангай, Өвөрхангай, Дархан-Уул, Дорноговь, Дундговь, Хөвсгөл, Баянхонгор аймагт улсын дунджаас 0.1-0.5 пунктээр дээгүүр, харин Улаанбаатар хот болон Булган аймагт ижил түвшинд, бусад аймагт 0.1-1.2 пунктээр доогуур байна. Хүн амын ердийн цэвэр өсөлт Улаанбаатар хот болон Дорнод, Орхон, Ховд, Баян-Өлгий, Говьсүмбэр аймагт улсын дунджаас 0.2-3.2 пунктээр дээгүүр, бусад аймагт 0.3-5.5 пунктээр доогуур байна.

Нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг Залуучуудын хөгжлийн газар, Монгол Улсын тээврийн салбарт тэргүүлж буй үндэсний 17 компанийн гишүүнчлэлтэй “Монгол Тээвэр Нэгдэл” ХХК-тай байгуулсан Санамж бичгийн хүрээнд С,Е ангиллын жолооны үнэмлэхтэй, мэргэшсэн жолоочийн ажлын байрны бүртгэлийг долоодугаар сарын 16-20-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан.

Бүртгэлд хамрагдсан нийт жолооч нарт нийслэлйн Залуучуудын хөжлийн газар, “Монгол Тээвэр Нэгдэл” ХХК нь энэ сарын 24-27-ны өдрүүдэд “Хязгаар үгүй мөрөөд”, “Орлогоо зөв удирдаж, сэтгэл хангалуун амьдрал бүтээх нь”, “Шинээр ажилд ороход тавигдах шаардлага ба нийгмийн баталгаа”, “Ажлын байрны онцлог, аюулгүй ажиллагаа” сэдвээр сургалт, нөлөөллийн ажлууд зохион байгуулах юм. Тус сургалтыг амжилттай төгссөн залуучуудад энэ сарын 27-ны өдөр батламж гардуулан, ажлын байранд нь шууд холбох аж.

“Монгол Тээвэр Нэгдэл” ХХК нь БНХАУ-ын “Чалко” компанитай 2018 оны нэгдүгээр сараас 2022 он хүртэл хамтын ажиллагааны тогтвортой байдлын гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа юм. Тус нэгдлийн ажилчдын байр Гашуун сухайт боомтын 25-35 дахь километр хооронд байрлах ба байр, хоолны зардлыг ажил олгогч байгууллага бүрэн хариуцаж, нээлттэй ажлын байранд шинээр орох залуучуудын нэг сарын үндсэн цалин 1.5-2 сая төгрөг байх юм. Түүнчлэн жолоочийн идэвхи, зүтгэлээс хамааран цалингийн хэмжээ нэмэгдэх боломжтой юм байна.

Өнгөрсөн оноос Улаанбаатар хотод Нийслэлийн төсөв, Нийслэлийн замын сан, Хөгжлийн банкны санхүүжилт болон гадаад зээл зэрэг дөрвөн эх үүсвэрээр авто зам, замын байгууламжийн 39 төслийг хэрэгжүүлж байна.

Сонгинохайрхан дүүргийн, нэгдүгээр хорооллын арын замаас Үйлдвэрчний эвлэлийн гудамж руу Москва хорооллын араар холбох шинэ замын траст орсон газрыг яаралтай чөлөөлөх үүргийг Газрын албанд өгчээ. Улмаар траст бага зэрэг өөрчлөлт оруулан ажлыг хугацаанд нь дуусгахаар шийдвэрлэж байсан. Гэвч өнөөдөр Сонгинохайрхан дүүргийн 29 дүгээр хороо, нэгдүгээр хорооллын арын замаас Үйлдвэрчний эвлэлийн гудамж руу Москва хорооллын араар холбох 1.3 км авто замын ажил саатаад байна.

Тодруулбал, барилгын ажил эхэлснээс хойш нийт 56 айл өрхийн хашаа чөлөөлсөн ч, ганц айл өрхийн газар чөлөөлөлтийн асуудлаас болж зам барилгын ажил саатжээ. Тус зам ашиглалтад орсноор Үйлдвэрчний эвлэлийн гудамжтай шууд холбогдож, Энхтайван өргөн чөлөөний авто замын ачаалал эрс буурах ач холбогдолтой аж. Өнөөдрийн байдлаар гэр хороолол дундуурх чулуун хучилтын ажил хийгдэж байна.

Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын үерийн гамшигт өртсөн ард иргэдэд сэтгэлийн дэм үзүүлэх зорилгоор төрийн болон олон улсын байгууллага, иргэдээс хандивыг ирүүлсээр байна.

Тухайлбал 07 дугаар сарын 23-ны өдрийн байдлаар “Дэлхийн Зөн”, МУЗН, “Адра Монгол”, “Каритас Монголиа” олон улсын байгууллагуудаас нийт 277,296,000 төгрөгийг, мөн 110 гаруй иргэдээс нийт 5,148,509, төгрөгийн мөнгөн тусламжийг тус тус Баян-Өлгий аймгийн ЗДТГ-ын хандивын дансанд байршуулжээ.

Харин Онцгой байдлын ерөнхий газарт Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ-ын хамт олноос нэг сая төгрөг, иргэн н.Баатар, н.Тэгшээ нараас гурван хайрцаг ахуйн хэрэглээний барааг хандивлаад байна гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Барилга хот байгууллатын дэд сайд Лхамсүрэнгээр ахлуулсан ажлын хэсэг өчигдөр төв цэвэрлэх байгууламжид ажиллажээ. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын өгсөн үүргийн дагуу цэвэрлэх байгууламжаас гарах үнэрийг дарах, хур лагийг устгах, байгууламжийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлж өргөтгөх, засвар үйлчилгээ хийх ажлууд хийгдэж байгаа юм. Үүний үр дүнд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сараас хойш агаарт дэгдэх бохирын үнэр 30-60 хүртэл хувиар буурсан байна.

Төв цэвэрлэх байгууламж ашиглалтанд орсноос хойш 50 гаруй жилд хуримтлагдаад байгаа 250 мянган метр/куб хур лагийг биологийн аргаар үнэргүйжүүлж, хусч нуруулдах, бактераар хоргүйжүүлж, бордоо болгон хувиргах ажил хийгдэж байна. Япон эрдэмтдийн гаргаж авсан бактерийг Монгол, Японы компаниуд хамтран үржүүлж, агаарт дэгдэх үнэр, орчинд тархах халдварыг устгах ажлыг гүйцэтгэжээ.

Хуучин хуримтлагдсан болон шинээр үүсч байгаа лагийг хоргүйжүүлж, үнэргүйжүүлэн бордоо болгосноор нийтийн эзэмшлийн зүлэг ногоог бордох гэх мэт хүнсний ногоо тариалахаас бусад зориулалтаар ашиглах болох аж. Төв цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэлтийн хувийг сайжруулах зорилгоор улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хоёр тунгаагуур, био цөөрөм барьж байна. Ингэснээр цэвэрлэх байгууламжийн цэвэрлэгээний түвшин дээшилж, Туул голд нийлүүлэгдэх усны чанар сайжрах аж. Хур бороо ихтэй байгаан улмаас хоногт цугларах бохир усны хэмжээ 200 мянган тонн давах болсон байна. Бохир усны цээвэршүүлэлт 75-85 хувьтай байгаа юм байна.

Төв цэвэрлэх байгууламжийг өргөтгөх, хур лагийг бордоо болгох, шинээр хуримтлагдаж байгаа шингэн лагийг тухай бүрт үнэргүйжүүлж халдваргүйжүүлэх ажлыг энэ ондоо багтаан дуусгахаар төлөвлөжээ.

Үндэсний төв номын санд хадгалагдаж буй 35 мянган ном судар, баринтаггүй, нэн яаралтай баринтгийг нь солих шаардлагатай байгаа тухай мэдээлэл телевизээр үзэж ахмад настнууд өөрсдийн санаачилгаар 300 орчим номын баринтаг урлажээ. Тэд өнөөдөр эдгээр баринтгаа Төв номын сангийн удирдлагуудад хүлээлгэн өглөө.

Төв аймгийн Лүн сумын уугуул, Сэргэлэн сумын суугуул өдгөө 72 настай Н.Цэндсүрэн ярихдаа, “Өнгөрсөн жил зурагтаар баринтаг хийж байгаа хүмүүсийг хараагүй бол энэ санаа төрөхгүй байлаа. Миний эмээ “Номонд баринтаг хийхэд хүнд дээл оёсонтой ижил буян болдог” гэж ярьдаг байсан. Олон зууны тэртээгээс өртөөлөн ирсэн монгол түмний түүх соёл, ёс заншлыг хадгалж ирсэн ном судруудад баринтаг хийж өгсөндөө баяртай байна. Олон зуун жилийн түүхтэй ном соёл сайхан хадгалагдаж, үр хүүхдүүдэд хүрч, та бүхэн цаашид уламжлан түгээгээсэй гэж бодож байна. Номын цагаан буян дэлгэрч олон хүмүүс ховор түүхтэй номуудыг “дээлтэй” болгоосой” гэв. Ахмад настнууд баринтаг оёход шаардагдах материал хэрэгслийг өөрсдийн тэтгэврээсээ илүүчилж, хүүхэд, гэр бүлээсээ хандив авч урлаж дуусгасан байна. Үүгээр зогсохгүй ойр орчмын өндөр настнуудаа эл үйлсэд гар бие оролцохыг уриалж, хамтдаа 293 баринтаг оёж дуусгажээ. Тэрбээр 108 номын баринтаг хийхэд 10 хоногийн хугацаа зарцуулсан бөгөөд сүсэг бишрэлээр хийж байгаа учраас хэцүү байгаагүй хэмээж байв. Үүнээс гадна хоёр хүүхдээс нь тус бүр 15 баринтаг, сумын өндөр настан н.Цэвэлмаа, Я.Жавзандулам, н.Жавзмаа тэргүүтэй хүмүүс баринтаг бэлэглэж байгаа аж. “Номын баринтаг” төсөл энэ онд дуусах аж.

Улаанбаатар хот нь дэлхийн 40 гаруй хотуудтай Ах дүүгийн болон найрамдалт харилцаатай хамтран ажиллаж, харилцан туршлага судалж, олон үйл ажиллагааг хамтран зохион байгуулдаг. Үүний нэг нь нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас сүүлийн 10 гаруй жил харилцаат хотуудтай хамтран зохион байгуулж байгаа “Сурагч солилцооны хөтөлбөр” юм. Энэ жилийн ээлжит хөтөлбөр нь долдугаар сарын 23-30-ны хооронд болох юм байна.

Өнөөдөр нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ж.Батбаясгалан Улаанбаатар хоттой найрамдалт харилцаатай хамтран ажилладаг багш, сурагчдын төлөөллийг хүлээн авч уулзлаа.

БНХАУ-ын Хөх хотоос 13, БНСУ-ын Намянжү хотоос 16, Тайландын Вант Улсын Бангкок хотоос 13, нийт 42 төлөөлөгч Улаанбаатар хотод хүрэлцэн ирээд байгаа юм.

Уулзалтын эхэнд нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ж.Батбаясгалан “Энэ жил 3 улсын 3 хотын нийт 42 төлөөлөгчийг нэг хугацаанд хүлээн авч, томоохон арга арга хэмжээ зохион байгуулж байгаа нь Монгол Улсын түүх, соёл, ёс заншлыг дэлхий нийтэд сурталчлахаас гадна өөр өөр хэл, соёлтой хүүхдүүд манай улсад ирж танилцах, найз нөхөд болох, харилцан түүх соёл, ёс заншлаас суралцах сайхан боломж бүрдэж байгааг дурдахад таатай байна.

Энэ жилийн сурагч солилцооны хөтөлбөрт монгол соёл, ёс заншил болох эрийн гурван наадам, монгол хоол, үндэсний урлагийн тоглолтуудыг хөтөлбөрт түлхүү оруулж өгсөн.

Улаанбаатар хотын хүүхдүүд мөн наймдугаар сарын дундуур Эрхүү, Хөх хот, 11 дүгээр сард Намянжү, ирэх оны нэгдүгээр сард Бангкок руу зочлон очно. Явсан хүүхэд бүр маш өндөр сэтгэгдэлтэй буцаж ирдэгт нийслэлийн удирдлагууд сэтгэл хангалуун байдаг” хэмээн онцлов.

Мөн Улаанбаатар хот харилцаат хотуудтай хамтран зохион байгуулдаг энэхүү сурагч солилцооны хөтөлбөрөө улам өргөжүүлэн Та бүхэнтэй хамтран ажиллах болно хэмээн онцлов.