Month: July 2018

“Монгол Улсын үндэсний их баяр наадам”-ын албан ёсны түнш “Тоёота Мотор Корпораци”-аас баяр наадмын түрүү бөхөд олгох шагналын талаар мэдээлэл хийлээ. Үндэсний их баяр наадмын түрүү магнай болсон бөхийг “Ланд Круизер VX-R” автомашинаар шагнан, урамшуулахаар болсон байна.

VII сарын 13-ны 11:30 цагаас Сүхбаатарын талбайд шагнал гардуулах хүндэтгэлийн ажиллагааг зохион байгуулах аж. Энэ үеэр Нийслэлийн Засаг дарга С.Батболд, Монгол дахь Тоёота Сейлс Монголиа” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Тоширо Курахаши нар шагналыг гардуулна. Мөн Сүхбаатарын талбайд тусгай тайз, дэлгэц засан наадмын арга хэмжээг шууд дамжуулах юм байна. Тэд талархлын илэрхийлэл болгож хүрэлцэн ирсэн наадамчин олондоо сонирхолтой үзүүлбэрүүд үзүүлж, баярын үйл ажиллагааг дэмжин ажиллахаа хэллээ.

Эрийн гурван наадмаас зөвхөн бөхийг сонгон авч шагнах болсон талаар “Тоёота Мотор” корпорацын захирал ЦүёшиАвай “Монголын бөх сумотой төстэй тул бидэнд илүү ойр, дотно санагддаг. Мөн олон бөхчүүдээс шалгарсан бөх хамгийн чадалтай гэж хэлж болно. Энэ бол Тоёота машинтай адил чадалтай байх гэсэн нэг ёсны бэлгэдэл юм” хэмээн ярилаа.

“Тоёото Мотор Корпораци” нь Үндэсний их баяр наадмын албан ёсны түншээр тав дахь жилдээ дэмжин ажиллаж байна.

Э.АНУДАРЬ

Хүүхдийг осол гэмтэл, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, эцэг эх олон нийтэд сурталчилгаа, нөлөөллийн ажлыг зохиохоор болов. Аян энэ сарын нэгний өдрөөс есөн сарын нэгний хооронд хоёр сарын хугацаанд явагдана. Нийслэлийн засаг даргын “Хүүхдийг болзошгүй эрсдэлд өртөхөөс сэргийлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” албан даалгаврыг үндэслэл болгон Нийслэлийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжлийн газар, Нийслэлийн цагдаагийн газар, Замын цагдаагийн алба хамтран хэрэгжүүлж байна.

Аяны хүрээнд:

– Амралт зугаалга эхэлсэнтэй холбогдуулаад Улаанбаатар хотын дөрвөн чиглэлд хөдөө орон нутаг руу гарч байгаа иргэдэд /Баянзүрхийн товчоо, 22 –ын товчоо, Яармаг, Долоон буудлын пост/ хүүхдийг осол гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх яриа таниулга хийх, хүүхэд тээвэрлэлтэд хяналт тавина.

– Хүүхдийг осол гэмтэлд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх анхааруулга рекламыг телевиз, радио, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр түгээнэ.

– Хүүхдэд ээлтэй, эрсдэлгүй орчин бий болгох чиглэлээр нийслэлийн 152 хорооны орчныг үнэлэх зэрэг ажлуудыг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн байна.

Мөн баяр наадамаар Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, Хуй долоон худаг, олон нийтэд зориулсан Сүхбаатарын талбайд болох арга хэмжээний үеэр хүүхдийн аюулгүй байдлыг хамгаалах, төөрөх, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ, түр хамгаалах байрыг ажлуулж хүүхдийн байгууллага, цагдаагийн албан хаагчид өндөржүүлсэн бэлэн байдалд ажиллана.

Ц. УЯНГА

“Эдгээрийг харахаар хурдан тайвширч, ойд яваа мэт сэтгэгдэл төрдөг” хэмээн Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын “Уран байгаль” нөхөрлөлийн ахлагч Ч.Туяа ярилаа. “Хөдөө гэр” төсөлд хоёр дахь жилдээ хамрагдаж буй тэрээр жуулчдыг хүлээн авч ургамал болон байгалийн танин мэдэхүйн хичээл, монгол наадгайг заадаг байна. Мөн өөрөө ургамал түүж хатаан, байгалийн модоор лааны суурь, бэлэг дурсгалын зүйлс хийдэг аж. Одоогоор 400 гаруй жуулчин хүлээн авчээ. Тэрээр “Иргэдийг байгальдаа ээлтэй амарч аялж сураасай гэж хүсдэг” хэмээн ярилаа.

Тогтвортой Хөгжлийн Зорилтын(ТХЗ) хүрээнд НҮБ, “Технож Бизнес Инкубатор Төв” ТББ хамтран “Хөдөө гэр” төслийн хэрэгжүүлж байна. Аялал жуулчлалд ойн нөхөрлөл-малчдын оролцоог нэмэгдүүлж, чадавхжуулан, бэлэг дурсгалын зүйлс хийж зах зээлд нэвтрүүлэх нь төслийн зорилго ажээ. Нутгийн иргэдэд түшиглэсэн, энэхүү төсөлд таван аймгийн 35 ойн нөхөрлөл хамрагдсан байна.

“Технож Бизнес Инкубатор Төв” ТББ-ийн захирал Г.Галаарийдий “Дэлхий дахинд нутгийн ард иргэдийн хамгаалалттай газар нутаг гэж бий. Монгол Улс ТХЗ-ын хүрээнд нийт газар нутгийн 30 хувийг тусгай хамгаалалтад аван, онгон зэрлэг байдлаар нь ирээдүй хойч үедээ өвлүүлнэ гэсэн зорилтын тавьсан. Энэ их газар нутгийг хамгаалахад нутгийн иргэдийн оролцоо чухал. Тиймээс тэдний оролцоотойгоор аялагчдыг байгальдаа ээлтэй аялахыг уриалж байна. Төлбөрийг тухайн орон нутгийн ханшаар төлөх боломжтой. Аймгаасаа хамааран нэг гэр 20 мянган төгрөгөөс эхэлдэг. Хэнтийн Дадал зэрэг алслагдмал газруудад илүү хямд. Адуунд явах, тэжээл бэлдэх зэрэг ажилд туслах үед төлбөр авахгүй тохиолдол ч байдаг” гэлээ.

Жилийн дөрвөн улиралд ойн нөхөрлөлүүд жуулчдыг авах боломжтой аж.

“Хөдөө гэр” төслийн зөвлөх Д.Мөнхтөр “Хөвсгөл далайгаас гадна гадаад, дотоодын жуулчид очих боломжтой газруудад манай нөхөрлөлүүд байрласан. Хөдөө айлд очин тэдний гэрт амьдарч, соёлоос нь суралцах боломж хүн бүрт байна. Өнгөрсөн жил НҮБ-ийн “Даян дэлхийн байгаль хамгаалах сан”-тай хамтарсан төслөөр 32 нөхөрлөлийг нутгийн иргэдэд түшиглэсэн аялал жуулчлалын сургалтад бэлтгэсэн. Энэ бол ТХЗ-ын нэг хэлбэр юм. Тухайн нутгийн байгалийн баялаг, газар нутгийг хэрэглэж л байгаа бол тэндэхийн ард иргэдэд л үр өгөөж нь очих ёстой. Монгол улсад 2017 оны байдлаар жилд 470 мянган жуулчин ирсэн. Нийслэлийн аялал жуулчлалын газарт 11 мянган жуулчны наадмын нээлт үзэх хүсэлт ирээд байна. Эдгээр жуулчид зөвхөн нээлт үзээд зогсохгүй, хөдөө орон нутгаар аялах сонирхолтой байдаг. Бид эдгээр хөтөч, жуулчидтай хамтран ажиллаж байна” гэв

Долоодугаар сарын 6;7-нд Сүхбаатарын талбайд ойн нөхөрлөлийн иргэдийн цагаан идээний үзэсгэлэн гарах юм байна.

Э.АНХМАА

Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар, Нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газар, Баянгол дүүргийн Засаг даргын Тамгын газартай хамтран Засгийн газрын тогтоолоор батлагдсан “Түүхий нүүрс хэрэглэхийг хориглох тухай”, Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр, Улаанбаатар хотын агаар, орчны бохирдлыг бууруулах, агаарын чанарыг сайжруулах хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа ажлыг иргэд, олон нийтэд танилцуулах зорилгоор “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулахад иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх нь” сэдэвт нээлттэй хаалганы өдөрлөгийг энэ сарын 4-ний өдөр Баянгол дүүргийн “Байгаль эх” цогцолборт зохион байгууллаа.

Өдөрлөгийн үеэр нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газраас “Гэр, байшингаа дулаалцгаая”, “Эрүүл мэндийнхээ төлөө агаарын чанарын мэдээг хэрхэн унших вэ?”, “Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах газар”, “2019 оны 05 дугаар сарын 15-наас Улаанбаатар хотод түүхий нүүрс түлэхгүй”, “Түүхий нүүрс хэрэглэхийг хориглох тухай” зэрэг 5 төрлийн 500 ширхэг боршур танилцуулгыг 300 гаруй иргэдэд танилцуулан тараан орчны хэмжилтын багаж тоног төхөөрөмж танилцуулж Нийслэлээс агаар, орчны бохирдлыг бууруулах талаар авч хэрэгжүүлж байгаа ажлыг суртчилан ажилласан. Мөн “Баухаус” ХХК халаалтын зуух, “Бэст Энержи Сэйвинг” ХХК эрчим хүчний хэмнэлттэй технологи, “Аргил сувд” ХХК дотоод орчны агаар цэвэршүүлэгч, “Кореа кабель” ХХК шалны халаалт, дулаалгын обой, халдаг ханын зураг, “Монватт” халаалтын зуух, “Росторг” ХХК-иуд гэр, байшингийн дулаалгын бүтээгдэхүүнүүдээ иргэдэд танилцууллаа.

Өнөөдөр өглөө 06:30-09:00 цагийн хооронд Сонгинохайрхан дүүргийн нуттаг дэвсгэр, “Соёмбо” кино театрын гадаа талбайд “Өглөөний гудамж”-ны нээлтийг хийлээ.

Тус гудамжинд Сонгинохайрхан дүүргийн Засаг даргын Тамгын газар, Улсын бүртгэлийн хэлтэс, Нийгмийн даатгалын хэлтэс, Татварын алба, Газрын алба, Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний хэлтэс, Эрүүл мэндийн төв, Спорт хороо зэрэг байгууллагууд өөрсдийнхөө чиг үүргийн дагуу төрийн үйлчилгээ үзүүлсэн байна.

Мөн тус арга хэмжээнд арилжааны банкууд болон үүрэн холбооны оператууд нэгдсэн нь олон хүний талархлыг хүлээгээд байна. “Өглөөний гудамж” төрийн үйлчилгээ маргааш өглөө дуусах юм байна.

Архангай аймгийн зарим суманд малын гоц халдварт шүлхий өвчин гарсан учир баяр наадмыг 07 сарын 21-22-нд, Говийн бүсийн хурдан морины уралдаан болох учир Дорноговь аймгийн наадмыг 07 сарын 28-29-нд, Өмнөговь аймгийн наадмыг 07 сарын 05-06-нд, Говьсүмбэр аймгийн наадмыг 07 сарын 07-08-нд, Дорнод, Дундговь, Төв аймгийн наадмыг 07 сарын 09-10-нд, Баянхонгор, Говь-Алтай, Дархан-Уул, Завхан, Орхон, Өвөрхангай, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Увс, Ховд, Хөвсгөл аймгийн наадмыг 07 сарын 10-ны өдрөөс эхлэн зохион байгуулахаар тогтов.

Баяр наадам тэмдэглэх ажлын өдрүүдийг нийтээр тэмдэглэх баярын болон дараа долоо хоногийн амралтын өдрүүдэд шилжүүлэхийг аймгуудын Засаг дарга нарт зөвшөөрлөө.

Аймгууд баяр наадмаа тэмдэглэн өнгөрүүлэх хугацааг өөрчлүүлэх саналаа Засгийн газарт ирүүлсэн байна.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болж, Хөдөө аж ахуйн салбарын өвөлжилт, хаваржилтын бэлтгэл хангах зарим арга хэмжээний тухай асуудлыг авч хэлэлцэн, 2018 оны хаврын тариалалтын дүнгийн талаар мэдээлэл сонслоо. Хуралдаанаар, зун, намрын отор нүүдэл хийх, малын хөдөлгөөнийг хянах постуудыг нэмэх, царцааны нүүдэлтэй тэмцэх, малчдад нийгэм, эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлэх, бусад аймагт хадлан бэлтгэх, аймаг, сумын өвс, тэжээлийн аюулгүйн нөөц бүрдүүлэх зэрэгт шаардагдах хөрөнгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргахаар боллоо.

Монголын хуульчдын холбооны Захиргааны эрх зүйн хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн П.Баттулгатай ярилцлаа.

---

-Засгийн газар болон төрийн захиргааны шийдвэр Захиргааны хэргийн шүүхэд хамаарахгүй байх хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барилаа. Уг нь энэ шүүх ард иргэдэд амин чухал хамаатай асуудлуудыг шийддэг. Ц.Одмаа, М.Батсуурь нарын шүүгчдээс болж татан буулгахаас аргагүй гэж ярих нь буруу хандлага биш үү?

-М.Батсуурь шүүгч өмнө нь Худалдаа хөгжлийн банкинд ажиллаж байсан учраас холбогдож байх шиг байна. Өөр газар ажиллаж байсан шүүгчдийг алийг тэр гэхэв. Хэтэрхий нэг талыг баримтлан ажиллаж байгаа учир тус газрынхаа эрх ашгийг хамгаалж байна гэдэг байдлаар асуудалд хандах нь өрөөсгөл. Шүүгч болохын тулд тодорхой газруудад хуульчийн мэргэжлээр ажилласан байх шаардлага тавигддаг. Өмгөөлөгчөөр ажиллаж байгаад шүүгч болох ч тохиолдол бий. М.Батсуурь шүүгч урьд нь Худалдаа хөгжлийн банкинд зөвлөгөө өгч байсан учраас эрх ашгийн зөрчилтэй ажиллаж байна гэж ярих нь буруу. Ц.Одмаа шүүгчийн талаар сайн мэдэргүй байна.

Ер нь ганц нэг шүүгчийн буруу зөрүү шийдсэн асуудлаас болж нэрийг нь барин бүхэл бүтэн шүүхийн тогтолцоог татан буулгана гэдэг байж боломгүй зүйл. Үнэхээр тэр шүүгч ёс зүйн зөрчил гаргаж, бусдын нөлөөнд орсон бол үүнийг шалгадаг эрх бүхий хууль хяналтын байгууллага бий. Ёс зүйн зөрчил гаргасан тохиолдолд шалгаж шийдвэрлэх Шүүхийн ёс зүйн хороо гэж тусдаа байгууллага ч байгаа. Тэр байгууллагуудаар шалгуулах ёстой. Тэрнээс ямар ч нотлох баримтгүй бүхэл бүтэн шүүхийг харлуулж байгаа нь харамсалтай. Хоёр гурван асуудлыг хамтад нь авч үзэх хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, Засгийн газрын Үндсэн хуулиас бусад хуулийг зөрчсөн шийдвэр Захиргааны хэргийн шүүхийн хяналтад байх нь зөв үү, буруу юу гэдэг асуудал. Хоёрдугаарт, хараат бус шударга шүүх байна уу үгүй юу гэдэг асуудлыг хамтад нь авч үзэх ёстой. Хэтэрхий туйлширч Захиргааны хэргийн шүүх болохгүй байна гэх нь өрөөсгөл. Нэг шүүгчийн шударга бус шийдвэрээс нь улбаалан шүүхийн тогтолцоог татан буулгах хэмжээний асуудал ярих нь зоримжгүй. Нөгөө талаас шүүх шударга сайхан шийдэж байна гэх нь мөн өрөөсгөл. Тэгэхээр аль аль талыг нь тэнцвэртэй байдлаар авч үзээд асуудлаа зөв гаргаж өнөөдрийг хүртэл олсон дэвшилтээсээ ухрахгүйгээр зөв арга замыг олж улам төгөлдөржүүлж цаашлах хэрэгтэй.

-Эрдэнэтийн 49 хувийн маргаан шийдэгдээгүй байгаа биз дээ?

-Эрдэнэтийн 49 хувийн маргааны эцсийн шийдвэр нь гараагүй шүү дээ. Анхан шатны шүүх дээр нэхэмжлэгч буюу “Mongolian copper corporation”-ийн шийдвэр хангагдсан. Улмаар давж заалдах шүүхэд үлдээсэн. Харин тэр хэргийг Хяналтын шатны шүүх давж заалдах шүүхийн магадлалыг хууль ёсны үндэслэлтэй болж чадаагүй байна гээд дахин хэлэлцүүлэхээр буцаасан. Уг ажиллагаа хийгдээд явж байх үед УИХ-ын тогтоол гарсан. УИХ-ын тогтоол гархаас өмнө энэ маргаан хяналтын шатны шүүхээс буцаад хэлэлцэгдээд явж байлаа. УИХ Эрдэнэтийн 49 хувийг авах тогтоол гаргасан. Үүний дараа захиргааны хэргийн шүүх эцсийн байдлаар маргаанаа шийдээгүй байгаа. Үндсэн хуулийн цэцээс УИХ-ын тогтоол Үндсэн хууль зөрчөөгүй гээд шийдчихсэн. Үүний дараа захиргааны хэргийн шүүхэд энэ маргаан эцсийн байдлаар шийдвэрлэгдээгүй. Процесс үргэлжилж байна. Захиргааны хэргийн шүүх Эрдэнэтийн 49 хувийг эзэмшиж байгаа талд 100 хувь шийдвэр гаргаад бүх юм дуусчихсан гэдэг байдлаар хүмүүс ойлгоод байх шиг байна. Тийм юм байхгүй. Хуульчийн хувьд хэлэхэд Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй Эрдэнэтийн 49 хувьтай холбоотой асуудал шүүх дээр давуу байдал үүсгэлээ гэж хараад байх шиг байна. Тэдний хэрэгжүүлж байгаа гэх УИХ-ын тогтоолыг Үндсэн хуулийн цэц үндсэн хууль зөрчөөгүй гээд гаргачихсан. Үндсэн хуульд нийцсэн тэр тогтоолыг хэрэгжүүлж байгаа Засгийн газар юмуу, бусад захиргааны байгууллагын шийдвэр шүүх дээр ялах магадлал харагдаад байна гэсэн үг шүү дээ. Огт тийм юм байхгүй Захиргааны хэргийн шүүх эсрэг шийдвэр гаргах гээд байна гэж урьдчилан харах нь буруу л даа.

-Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж хуульч шүүгч нараа “нохой” гэж хэлснээрээ маш том эсэргүүцэлтэй тулгарч байна. Уг мэдэгдлийн талаар юу гэж бодож байна вэ?

-Хөндлөнгийн байр сууринаас дуугарч байгаа хуульчид бий. Захиргааны ерөнхий хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт буруу гэх үзэл баримтлалаараа. Бүгд л засгийн газрын өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг эсэргүүцэж байгаа. Бүх хүмүүсийг Эрдэнэтийн 49 хувийг хамгаалагчид тэдний талын хүмүүс гэдэг байдлаар хандах нь буруу. Мэдээж бидний өнцөг 49 хувийн талынханд ашигтай. Тэдний талд ажиллаж байгаа хүмүүс хуульчдын үзэл баримтлал хэлсэн ярьсан үгсийг нь олон нийтийн хэрэгслээр спонсорлож сошиалаар дахин дахин гаргах нь тодорхой. Үүнээс улбаалан бүх хуульчдыг эсрэг тал гэдэг байдлаар хандах нь зохимжгүй. Мэдээж Засгийн газрын өргөн мэдүүлж буй хуулийн төсөл 100 хувь зөв гэхэд хэцүү. Угаасаа олон нийт харж байгаа. Илүү нээлттэй хэлэлцүүлэг хийж асуудлаа зөв талаас нь шийдвэрлэх хэрэгтэй.

-Засгийн газрын хийж байгаа үйл ажиллагаа шүүхийн шийдвэрт нөлөөлөх арга байж болох уу?

-Болно. Засгийн газрын хийж байгаа үйл ажиллаагаа шүүхээс гарах шийдвэрт нөлөөлөх хэмжээний санаатай тактикийн ажил гэж харж байна. Яг одоо хуульд өөрчлөлт оруулчихъя гэдэг байдлаас биш. Ухаандаа шүүхээр тактикийн шинжтэй шийдвэр гаргуулах гэж байна. Миний хувьд эвгүйтэх юм бол шүүх ер нь байхгүй болох юм биш үү гэдэг байдлаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хөндлөнгөөс нөлөөлөх ажил гэж харж байгаа. Шүүхэд маргаан процесс явагдаж байгаа шүү дээ. Тиймээс тактикийн шинжтэй үйлдэл гаргав уу гэж дотроо бодсон. Нөгөөтэйгүүр хуулийн төсөл хэтэрхий өргөн хүрээтэй орж ирсэн. Тэрийг хумиж болно гэж байгаа. Тэр ч мөн тактикийн шинжтэй үйлдэл байж магадгүй. Яагаад гэвэл УИХ-д Засгийн газрын шийдвэр түүнийг хэрэгжүүлдэг Төрийн захиргааны төв, Нутгийн захиргааны байгууллагын шийдвэр үйл ажиллагаа гэж байгаа шүү дээ. Тиймээс ийм өргөн хүрээтэй орж ирж байгаа хуулийн төслийн хувьд Засгийн газраас бусдыг нь Захиргааны ерөнхий хуульд оруулаад өөрсдөө уг хуулийн хяналтнаас гарах тактикийн шинжтэй үйлдэл байх. Тэгээд л уг хуулийн төслийг хэтэрхий өргөн хүрээгээр УИХ-д өргөн мэдүүлсэн байж болох юм.

Б.АМАРТҮВШИН

1.Нарны тосны баталгаат хугацааг хараарай

Өнгөрсөн зун хэрэглэсэн тос чинь үлдсэн бол хугацааг нь хараад аваарай. Орчин үеийн тоснуудад консервант нэмдэг тул гурав хүртэл жил хадгалах боломжтой байдаг. Гэхдээ тосыг халуунд удаан байлгавал хадгалах хугацаа нь багасаж, найрлага нь ч өөрчлөгддөг. Тиймээс, нарны хамгаалалтын тосыг сүүдэрт, сэрүүнд байлгах нь зүйтэй.Хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологитой SPF-тэй тосыг хүртэл 2-3 цаг тутамд түрхэх хэрэгтэй байдаг. Эс тэгвээс ямар ч хамгаалалт болохгүй.

2. Эм ууж байгаа бол анхааралтай байгаарай

Шээс хөөдөг, өвчин намдаадаг, жирэмслэлтээс хамгаалах дааврын эмнүүд, антибиотик зэрэг нь арьсыг их мэдрэмтгий болгодог. Хэрвээ амралтын үеэр дээр дурьдсан эмнүүдийг хэрэглэх гэж байгаа эсвэл хэрэглэж дуусаад хоёр долоо хоноогүй байгаа бол хамгаалалтын өндөр түвшинтэй тосыг хэрэглээрэй

3. Ликопин агуулсан ногоо жимс түлхүү хэрэглээрэйШинжлэх ухааны нэгэн судалгаа байдаг юм: бүсгүйчүүд хэдэн долоон хоногийн туршид өдөрт 2 аяга амтат шигуаны шүүс уусан байна. Үүний үр дүнд, арьс нь наранд түлэгдэхгүй, хатахгүй байсан нь ажиглагдсан юм. Тиймээс, зуны улиралд ликопин агуулсан ногоо жимс идэх сайн. Энэхүү бодис нь ногоо жимсийг нарны хурц туяанаас хамгаалдаг тул хоолны орцондоо лооль, гоо жүрж, шигуа зэргийг хэрэглэвэл өөрийгөө ч гэсэн хамгаалж чадна. Гэхдээ эдгээрийг идлээ гээд нарны хамгаалалтын тосыг огт хэрэглэхгүй байж болно гэсэн үг биш шүү.

4. Тосыг тогтмол хэрэглээрэй

Үйлдвэрлэгч нар бүтээгдэхүний сурталчилгаанд юу гэж амлахыг бүү тоо. Тухайлбал “Бүтэн өдрийн туршид хамгаална” гэх мэт үгс үндсэндээ байх боломжгүй зүйлүүд. Хэдийгээр бүтээгдэхүүнүүд хамгаалах чадвараа тодорхой хэмжээгээр барьдаг ч гэсэн хязгаартай байдаг. Жишээ нь SPF 50 хамгаалалттай нэг бүтээгдэхүүн нь чамайг 15 минут л хамгаалах бол өөр нэг бүтээгдэхүүн нь бүтэн цаг хамгаална. Тиймээс, дээр дурьдсанчлан хамгийн шилдэг бүтээгдэхүүн хүртэл ердөө 2-3 цаг л хамгаалах чадвартай байдаг тул тосоо аль болохоор ойр ойрхон түрхэж байгаарай.

5. SPF түвшинг анхааралдаа аваарай

SPF (Sun Protection Factor) гэсэн товчлол нь «нарны хамгаалалтын шүүлтүүр» гэсэн утгыг агуулдаг. Гэхдээ SPF-шүүлтүүр нь UVB-гэмтэл буюу хэт ягаан туяаны түлэгдэлтээс л хамгаална (үүнд B үсэг burn – «түлэгдэлт»). Таван жилийн өмнө худалдаанд SPF 100 гэсэн хамгаалалттай тосыг нэвтрүүлсэн боловч тэр нь зөвхөн маркетингийн арга л байлаа. Хэрэглэгчид өөрийгөө бүрэн хамгаалж чадсан гэсэн сэтгэгдлийг төрүүлэх нь чухал шүү дээ. Үнэнийг тогтоохоор эрдэмтэд оролцсон бөгөөд SPF-шүүлтүүрийн түвшинг тогтоох Шульцын аргыг нэвтрүүлсэн байна. тэрхүү томъёо нь: (1 – 1/SPF) x 100. Үүнд, 100 тоог оруулвал хамгаалалтын түвшин 99 байна, харин 50 тоог оруулвал хамгаалалтын түвшин нь 98 байна. Тиймээс, SPF 100 ба 50 хооронд өчүүхэн төдий л ялгаатай гэдэг нь харагдана.

6. UVA-туяаны хамгаалалттай тос аваарай

Нар арьсыг хөгшрүүлдэг гэдэгт итгэхгүй байгаа бол нэгэн баримтыг сонирхуулъя. Америкийн арьс судлалын хурал дээр нэг багшийн зургийг танилцуулсан байна. Тэр багш нь насан туршдаа нэг л танхимд хичээл заадаг байсан ба ширээ нь цонхны дэргэд байрладаг байж. Тэгвэл түүний нүүрний нэг тал нөгөө талаас эрс ялгаатай байсан нь харагдаж байсан ба наранд гарсан нүүр нь илүү их үрчлээстэй, арьсны өнгө нь хүртэл арай өөр байжээ. Хэрвээ тэрхүү багш нь хүний арьсанд хуримтлагддаг UVA-туяаны нөлөөний тухай мэддэг байсан бол өөрийгөө хамгаалах байсан байх. Тиймээс, түүний алдааг давтахыг хүсэхгүй байгаа бол SPF ба UVA (өөр нэг нэгшил нь PPD) хамгаалалттай тос аваарай гэж зөвлөе.

7. Наранд байх хугацааг аажмаар нэмэгдүүлээрэй

Халуун оронд амрахаар ирсэн бол биеэ барихыг хичээгээрэй. Наранд байх хугацаагаа аль болохоор бага байлгах хэрэгтэй. Эхний өдөрт 15 минутаас эхлээрэй. Боломжгүй мэт санагадах хэдий ч гоо сайхнаа бодож байвал хичээгээрэй. Дасал болоогүй халуун орчинд хэдэн цагийн туршид амьдрах үед арсьны эд эс өөрийгөө хамгаалах меланин бодисыг ялгаруулж амждаггүй тул стресст ордог. Наранд борлоно гэдэг чинь арьс өөрийгөө хамгаалах гэсэн оролдлого юм шүү дээ. Тиймээс, арьсаа заавал дасгах хэрэгтэй. Наранд биеэ шарах хамгийн тохиромжтой хугацаа бол өглөө 8-10 цаг, 16-аас хойш цаг юм шүү.

8. Наранд түлэгдэхгүй байх хэрэгтэй

Наранд түлэгдсэнээр ямар аюул дагуулдаг вэ гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. 18 нас хүртлээ авсан нарны түлэгдэлт нь хожим нь меланом буюу арьсны хорт хавдар үүсэх нөхцлийг бүрдүүлдэг. Хүүхдийн дархлааны тогтолцоо тогтворжоогүй байдаг учраас нарны хурц туяа эд эсийг үхүүлж, ДНК-г гэмтээдэг. Үүний улмаас хожим төрөх хүүхдүүдийн арьсны ДНК өөрчлөлттэй төрдөг. Тиймээс, түлэгдэлт, цэврүү зэргийг өнгөрсөн үедээ үлдээж өөрийгөө болон ирээдүйгээ хамгаалъя.

9. Зөв уруулын будгаа сонгоорой

Халуун өдрүүдэд гэрэл ойлгодог уруулын будаг, өнгөлөгчөөс татгалзаарай. Тэд хэт ягаан туяаг өөртөө хуримтлуулдаг тул уруулын хүрээг бор өнгөтэй болгоно. Тиймээс, өнгөлөгчийг нарны хамгаалалттай уруулын тосоор орлуулаарай.

10. D витаминаар өөрийгөө баяжуулъя

D витамин яс бэхжүүлж, дархлааг сайжруулдаг гээд олон төрлийн ашиг тустай. Зуны улиралд нарны хамгаалалтын тос түрхээд хангалттай амин дэм авч чадахгүй байхвий дээ гэж санаа зовох хэрэггүй. Учир нь нэгдүгээрт, хаврын улиралд SPF түвшин өндөртэй бүтээгдэхүүн хэрэглээгүй байх үед хангалттай хэмжээний амин дэм авсан. Хоёрдугаарт, зуны улиралд ч гэсэн гарын алга болон биеийн бусад хамгаалалтгүй хэсгүүдээрээ дамжин хангалттай хэмжээний амин дэм авч чадна. Гэхдээ санаа зовсон хэвээр байгаа бол сүү, жүржийн шүүс, загасны мах сайн хэрэглээрэй.