Month: April 2018

Сүүлийн үед сошиалаар “Зүгээр сууж байхад л дансанд чинь мөнгө орсоор байх болно. Ажлынхаа хажуугаар их мөнгө олох алтан боломжийг битгий алдаарай” гэсэн утгатай мэдээлэл явах болсон. Ийм сурталчилгаанд итгэдэггүй, тоохгүй өнгөрдөг иргэд цөөхөн болсон гэдгийг цагдаагийн байгууллагаас анхааруулдаг. Учир нь иргэд янз бүрийн сурталчилгаа, хүмүүсийн ярьсанд итгэж, мөнгө олох хүсэлдээ хөтлөгдөн залилуулсаар байгаа гэнэ. Тиймээс үүнтэй холбогдуулан Шууд худалдаа, сүлжээний бизнес судлаач Д.Чимэддамбатай ярилцлаа.

-Иргэд сүлжээний бизнес гэсэн нэрийн дор залилуулсаар байгаа. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-“Сүлжээний бизнес” гэдэг нэр томьёоноос эхэлж ярих хэрэгтэй. “Сүлжээний бизнес” гэх хэллэг өөрөө хар яриа юм. Харин энэ нэр томьёог хуучин социалист улс орнууд болон манай улсад л хэрэглэж байна. Олон улсын нэр томьёоллоор “Шууд худалдаа” гэж хэлдэг. Шууд худалдааны сүүдэртэй тал нь сүлжээний бизнес буюу пирамид тогтолцоотой Понзын схем юм. Манай улсад 1972 оноос хойш өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд гадаад, дотоодоос нийтдээ 600 гаруй сүлжээний компаниуд орж ирсэн. Эдгээрээс дампуурах нь дампуураад, алга болох нь алга болж, баригдах нь баригдаад, хариуцлага хүлээх нь хүлээсэн байдаг юм билээ. Харин тус сүлжээний бизнес нь цаанаа цэвэр ашиг хонжоо олох, залилангийн асуудлыг дагуулдаг гэдэг нь энэ төрлийн гарсан бүх хэргээс бэлээхэн харагдаж байна. Өнөөдрийг хүртэл энэ төрлийн гэмт хэрэгт цагдаагийн байгууллагаас өөр хяналт тавьж, анхаарч байгаа төр хууль, хяналтын байгууллага байхгүй. Энэ нь өөрөө том асуудал.

-Манай улсад явагдаж буй сүлжээний бизнесийн луйврын арга улам нарийсч байгаа юу?

-Сүлжээ үүсгэдэг пирамид луйврууд бүгд бялуу шиг амттай үгээр эхэлж, иргэдийг аль хэдийнээ элсүүлчихсэн байдаг. Үүнийг манайхан ерөнхийд нь сүлжээний бизнес гэж ойлгож байгаа юм. Энэ нь дотроо дараахь заагтай. Бизнес нь бараа бүтээгдэхүүн дээр суурилж, бараа эргэлтэн дээрээ анхаардаг олон шатлалт маркетингийн арга бий. Мөн л хүн элсүүлж, сүлжээ үүсгэн, бараагаа олон хэрэглэгчдэд хүргэх тактикийг барьдаг. Харин нөгөөх нь гарт баригдах бодит эргэлтгүй боловч их мөнгө амлаж, хүн элсүүлдэг пирамид тогтолцооны луйвар. Хоёр дахь аргыг ашиглаж, олон хүнийг хохирогч болгосон залилангийн хэргүүд манайд цөөнгүй гарсан. Одоо ч гарсаар байна. Учир нь монголчуудын гэнэн итгэмтгий зан тэдний хорхойг улам хүргэх болж.

-Иргэд, олон нийт шууд худалдаа, луйврын пирамид тогтолцоо хоёрыг хэрхэн ялгах ёстой вэ?

-Шууд худалдаа нь бодит үйлдвэрлэл, тариалалт, технологи дээр тулгаруулан бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Үүн дээр тулгаруулан зах зээл дээр сүлжээний маркетингийн хэлбэрийг ашиглан үйл ажиллагаа явуулахыг хэлнэ. Ийнхүү шууд худалдаатай адилхан мэт харагдуулж хүмүүст итгэл төрүүлж, итгэлийг олж аваад сүлжээ үүсгэн залилан хийж байгаа нь луйврын пирамидын тогтолцоо юм. Үүний нэг хэлбэр нь одоо яригдаад буй Понзийн схем юм. Энэ нь Чарлз Понзи гэх хүний нэрээр нэрлэгдсэн луйврын бизнес юм. Тухайлбал, АНУ –д 1920 онд хүмүүсээс мөнгийг нь 45 хоногт 30 хувийн хүүтэй өгнө гэж маш олон хүнээс мөнгө аваад өгч чадахгүй баригдаж байсан. Тэгэхээр шинжлэх ухаанаас түрүүлээд пирамид тогтолцооны луйвар нь дэлхий дээр үүссэн байдаг.

АНУ-аас үүсэлтэй хэдий ч дэлхийн ихэнх улс орнуудад бий. АНУ-ын худалдааны комисс, худалдааны мөрдөх товчоо хамтраад сүлжээний бизнесийг тус улсад тодорхой хугацаагүйгээр хааж хориглосон. Ингээд нэг бүрчлэн шалгаж эхэлснээр зургаан жилийн дараа шууд худалдаа, пирамид тогтолцоотой понзын схемийг ялгаж салгаж чадсан байдаг. Саяхан цагдаагийн байгууллагаас анхааруулсан Стэмфорд гэх хөрөнгө оруулалтын пирамид яваад байгаа нь цэвэр понзын луйврын схем юм.

-Манайд сүлжээний бизнес яаж орж ирдэг вэ. Улсын бүртгэлд хэрхэн бүртгүүлдэг юм?

-Сүлжээний бизнес Монголд хар аргаар орж ирдэг гэж хэлж болно. Тодруулбал, ямар ч аж ахуйн нэгж байгуулахгүй, улсад бүртгүүлсэн бүртгэлгүйгээр орж ирдэг гэсэн үг. Орж ирээд хүмүүсийн сонирхол дээр тулгуурлан ямар чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулахаа тогтож, нэгээс хоёр жил үйл ажиллагаа хараар явуулж эхэлдэг. Харин хүмүүс ихээр орж ирвэл компани байгуулдаг. Тэгээд бараа бүтээгдэхүүний зөвшөөрөл авах, татвараа төлөх процессууд нь дан дараа нь хийгддэг. Шууд хөрөнгө оруулалтаар орж ирдэг сүлжээний бизнес гэж байдаггүй. Ашигтай бол үргэлжлүүлээд компани байгуулаад явдаг. Амжилтгүй бол орхиод дахин нэгийг оруулж ирэх маягаар явдаг юм. Сүлжээний бизнес орж ирсэн 27 жилийн хугацаанд бүхэл бүтэн мэргэшсэн хэд хэдэн бүлэглэл Монголд бий болсон гэж хэлж болно. Тухайлбал, 2006 онд Шууд худалдааны нийгэмлэгийг хэдэн судлаач нар хамтран байгуулсан. Тус нийгэмлэгт нэг ч гишүүн, хувь хүн, компани байдаггүй. Гэтэл 2012 онд Монголын шууд худалдааны нийгэмлэг гэсэн ТББ үүсгэн байгуулагдсан. Уг байгууллага сүлжээний бизнес эрхэлдэг хувь хүн, аж ахуйн нэгжүүдийг гишүүнчлэлээр оруулж, гэрчилгээ, батламж гардуулсан. 2016 оны арваннэгдүгээр сарын эхээр сүлжээний бизнес гэх хуулиар хориотой үйл ажиллагааг илчилснээс хойш сүүлдээ уг компани ор сураггүй болсон. Сүлжээний бизнес зөв ч бай, буруу ч бай өнөөдөр хуульд хориотой байдаг. Иймээс ганц ч сүлжээний бизнесийн компанийг албан ёсоор бүртгэж, зөвшөөрөл өгч, бүртгүүлээгүй байдаг.

Энэ хэрэг эхэндээ нэг их мэдэгдэхгүй. Асуудал үүссэний дараа мэдэгддэг. Үүсгэн байгуулсан хүн нь ихээхэн хэмжээний мөнгөө аваад зугтчихдаг. Ард нь ихээхэн хохирогч үлддэг. Ийнхүү залилангийн хэлбэрээр явдаг. Дан болж өнгөрсний дараа нь мэдэгддэг байсан. Нэг үеэ бодоход одоо болохоос нь өмнө урьдчилан сэргийлж анхааруулдаг нь сайшаалтай.

-Иргэд залилуулахгүйн тулд юун дээр анхаарах хэрэгтэй вэ?

-Манайх шиг хүн ам багатай улсад шууд худалдааны чиглэлээр олон улсын компани шууд хөрөнгө оруулалт хийхгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Сүүлийн үед хөдөө, орон нутаг руу сүлжээний бизнес их тархах болсон. Учир нь нийслэлд хяналт сайжраад, иргэд нь мэдлэг, мэдээлэлтэй болж ирэхээр нөгөө бизнес чинь хөдөө орон нутаг руу, малчдад тулгаруулах болсон. Иймээс анхаарал хяналтаа улам сайжруулах хэрэгтэй. Иргэдийг мэдээлэл, мэдлэгтэй болгох нь зөв. Мөн соён гэгээрүүлэх ажлыг улс даяар хийж, хуульд хэд хэдэн нэмэлт өөрчлөлт оруулах шаардлагатай. Тухайлбал, энэ чиглэлийн гэмт хэргийг үйлдвэл бүх насаар нь хорих, эд хөрөнгийг нь хурааж улсын орлого болгох, өндөр торгуультай болгох хэрэгтэй юм. Хятад улс Пирамид тогтолцоотой Понзын схемийг бүрэн хориглож, буруутай этгээдийг цаазын ялаар шийтгэдэг. Харин Шууд худалдааны компанид маш өндөр шалгуур тавьж, тусгай зөвшөөрөл өгдөг юм билээ. Хойд хөрш болох ОХУ мөн л адил пирамид тогтолцоог бүх насаар нь хорьж, өндөр торгууль тавьдаг. Шууд худалдааг зөвшөөрдөг ч тусгай зөвшөөрлийг өндөр шалгуурын дагуу олгодог гэсэн. Тэр ч бүү хэл Москва хотын мерийн дэргэд сүлжээний маркетингийн асуудал эрхэлсэн хууль хяналтын бүх байгууллагуудаас нэгдсэн комисс байдаг юм. Монголд хуулиараа шууд худалдаа, пирамид хоёрыг хоёуланг нь хориглочихсон гэдгийг байнга санаж явах хэрэгтэй.

Шинэчилсэн Эрүүгийн хуулиар олон шатлалт маркетинг, пирамид тогтолцооны замаар хууран мэхэлж ашиг хонжоо олох юм бол залилангийн гэмт хэрэг гэж үзнэ. Ингээд 5-15 жилийн ялыг хүндрүүлэх нөхцөлтэйгөөр тодорхой зааж өгсөн.

Дүгнэж хэлэхэд “Зүгээр сууж байхад л дансанд чинь мөнгө орсоор байх болно. Ажлынхаа хажуугаар их мөнгө олох алтан боломжийг битгий алдаарай”. Мөн “ямар ч өвчин болон хорт хавдрыг эдгээнэ” гэсэн сурталчилгаанд багахан ч болов эргэлзэлгүйгээр шууд хааж орхидог хүн ер нь цөөхөн болов уу. Тиймээс иргэд маань өөрсдөө бас сонор сэрэмжтэй байх хэрэгтэй.

“Lego” тоглоомыг Данийн модон тоглоомын мужаан Оле Кристиансен анх зохион бүтээсэн гэдэг. Гэхдээ түүнийг Их Британийн зохион бүтээгч Хиллари Фишерийн загвар хуулсан ч гэж үзэх нь бий. Дани улсад жил бүр 20 тэрбум лего тоглоом үйлдэрлэдэг. Лего тоглоомны зургаахан ширхэг тоосгон хэлбэртэй хавтанг 915 сая гаруй аргаар угсарч болдгийг тооцоолон бодох шинжлэх ухааны эрдэмтэд тогтоож оюун ухаан, бүтээлч сэтгэлгээг хамгийн ихээр хөгжүүлдэг тоглоомоор Лего тоглоомыг нэрлэсэн байдаг. Компьютерийн тоглоомын зах зээлд зайгаа тавьж өгөөгүй цөөн тоглоомын нэг нь лего. Тоглогч өөрийн гараар, өөрийн төсөөлж байгаа бүтээлээ легогоор урладаг учир нөгөө талаар лего тоглоомыг урлаг гэж хүлээн зөвшөөрдөг.

Шинэ загвар нь гарахад хэрэглэгчид нь борлуулагч, зуучлагчгүйгээр өөрөө үйлдвэрээс нь шууд захиалдаг бүтээгдэхүүнээр легог нэрлэдэг. 0-100 насныханд зориулсан ангилалтай болохоор зөвхөн хүүхдийн тоглоом гэж андуурч болохгүй. Лего тоглоомын цувралуудын үнэт цуглуулгатай хүмүүс ч дэлхийн өнцөг булан бүрт байдаг гэнэ.

Дэлхийн улс орнуудад “Legoland” олон тоогоор үүдээ нээж байгаа юм. Дани, Англи, Герман, Малайзад лего тоглоомын хүрээлэнгүүд үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд олон сая жуулчин, лего тоглоомын хорхойтнууд очдог аж. Эдгээр хүрээлэнгүүдэд барилгын инженер, архитехтур зэрэг мэргэжилтэй хүмүүс ихээр зочилж барилгын хийц элдэв санаагаа олдог бол уран барилгачид лего хийцүүдийг амьдрал дээр бодит барилга болох тал дээр ихээхэн идэвхийлж байгаа гэнэ.

Хятадын “CBSB” барилгын компани 57 давхар өндөр барилгыг 19-хөн хоногийн дотор барьж дуусгаж шуугиан дэгдээж байсан. Өндөр барилгыг богино хугацаанд сүндэрлүүлсэн нууц нь барилгадаа лего блок ашигласных. Лего хавтангаар барилга барихад өдөрт гурван давхрыг угсарч байжээ.

Уг барилга нь нийт 180 мянган м.кв талбайтай бөгөөд 4000 хүнд зориулсан оффис, 800 айлын багтаамжтай. Лего тоглоом өрж байгаа юм шиг блокуудыг угсрахад бетоны хэрэглээг 15 мянган машинаар хэмнэж, тоос, шороо, хог хаягдал гараагүй юм байна. Үүгээр нь лего технологийг байгальд ээлтэй гэж онцлоод байна. Түүнчлэн лего технологиор барьсан барилгын агааржуулалтын систем нь дээд зэргийнх байдаг бөгөөд барилгын доторх агаар гадна талын агаараас цэвэр байдаг аж. Хятад улс лего технологиор барилга барих туршлагатай. Үүнээс өмнө 2012 онд 30 давхар барилгыг 15 хоногт барьж ашиглалт оруулж байсан.

Харин лего тоглоомын амьдрал дээр бодит хувилбарыг даничууд бүтээсэн юм. Тэд хүүхдийн тоглоом л гэж төсөөлөгддөг лего тоглоомоор амьдрал дээр жинхэнэ лего байшин барьчихаад байна. Нийт 21 блок, 12077 м.кв талбай бүхий энэ барилга өнгөрсөн оны сүүлээр нээлтээ хийсэн юм. “Home of the Brick” нэртэй барилга нь ЛЕГО блокуудыг хэрхэн ашиглаж болохыг харуулсан үзэсгэлэн худалдааны танхимууд, зоогийн газрууд, уулзалтын өрөө, дэлгүүр үйлчилгээний газруудтай.

Монголын барилгын салбарт ч лего технологи нэвтэрсэн. Хүүгээ лего тоглоомоор тоглож байхыг хараад санаа авч лего блок, тоосго хийж байгаа механик инженер С.Ганхас гэж залуу бий.

Барилгын доторх тусгаарлах хана, хаалт зэргийг лего хийцээр шийддэг болоод байгаа. Манайд ч ийм төрлийн загвар санал болгодог барилгын компаниуд бий.

Лего сонирхогч, судлаач Арнон Розан гэгч лего хавтангуудыг бүтээсэн бөгөөд 14 төрлийн өнгө, гурван янзын хэмжээтэй. Урт нь сонголтоосоо хамаарч 7.5-30 см урттай 450-900 гр жинтэй. Хэсэг тус бүрийг хооронд нь дээш доош эвлүүлж угсрахад хялбар, хавтангуудыг хооронд нь даралтын хүчээр холбож угсардаг аж. Та ямар ч барилга, байгууламжид хэрэглээд, дараа нь түүнийгээ дахин задлах, дахин угсрах боломжтой.

Сүүлийн үед хүүхдийн ханиад томуу их байгаа учир хүүхдийн эмнэлгүүд нэлээд ачаалалтай ажиллаж байгаа юм байна. Өчигдөр зарим хүүхдийн эмнэлгээр орж сурвалжлага бэлтгэлээ. Тухайлбал, Баянгол дүүргийн хүүхдийн түргэн тусламжийн төвд нэлээд очертой, 0-5 насны хүүхдүүд ирчихсэн байна. Бага насны хүүхдүүд гэнэт халуураад, халуун нь буухгүй, сүүлдээ биеэ даахгүй болсон зовиуртай ханиад байгаа гэнэ. Нэг хүүхдийг нэг 20 орчим минут үздэг учраас өглөө оройгүй нэлээд очер дараалал үүссэн байдаг юм байна.

Хүүхдээ үзүүлэхээр ирсэн Баянгол дүүргийн иргэн Г.Мөнхнарангаас зарим зүйлийг тодруулахад “Манай хүүхэд дөрвөн настай. Хоёр хоногийн өмнөөс халуураад, одоо бие нь сульдсан. Унтамхай байдалтай байна. Халуун нь буусан ч дахиад л халуурчихаад байх юм. Эмчид үзүүлсэн чинь хатгаа болсон гэж байна. Хоолой нь өвдөөгүй, нус гоожоогүй, ханиалгаагүй хэрнээ шууд халуураад байдаг муухай ханиад байна. Энэ ханиадны үед эм өгөхгүйгээр халууныг нь буулгавал сайн гэсэн. Манайх эм өгөөд хүндрүүлчих шиг боллоо. Баянгол дүүргийн эмнэлэгт ор хүрэлцээ муутай байгаа. Гэхдээ сүүлд орсон хүмүүсийг коридороор хэвтүүлээд, нэг хоёр хоногийн дараагаас ор гарахаар тасаг руу оруулах гэх мэтээр зохицуулж байгаа гэж байна. Манай хүүхдэд хэвтэх бичиг хийж өгсөн ч би хүүхдээ гэрээр сайн эмчилчихье гэсэн бодолтой байна. Хэт олон хүүхэд хэвтэж байгаа бол эмнэлэгт сайнгүй байдаг юм” гэж ярилаа.

Амар-Мед хүүхдийн эмнэлгийн их эмч Б.Цогзолмаатай ярилцлаа.

-Юунаас болж ханиад хавар их дэгддэг вэ?

-Ханиад буюу амьсгалын замын цочмог халдвар нь хүйтэн сэрүүний улиралд элбэг тохиолддог бөгөөд хүүхдийн өвчлөл, эндэгдлийн зонхилох шалтгаан болсоор байгаа өвчин юм. Хаврын улиралд яагаад ханиад томуу ихэсч, хүндэрдэг вэ гэхээр нэлээд хэд хэдэн шалтгаан бий. Хаврын улиралд тодорхой вирусийн идэвхжил нэмэгддэг. Цаг агаар тогтворгүй болж хүүхдүүд даарах халууцах зэрэг халуун хүйтэн харших нөхцөл бүрдэнэ. Мөн хүмүүсийн бөөгнөрөл, хөдөлгөөн их болох, олон нийтийн газар бага насны хүүхдээ авч явснаас болж амьсгалын замын өвчнөөр өвчилж байна. Дотоод орчны цэвэрлэгээ, үйчилгээ чийгшилт хангалтгүй байх. Хүмүүсийн ил задгай хаясан нус, шүлс, цэр болон хүн болон амьтдын өтгөн шингэний ялгадасны нян вирус хуурай агаарт дэгдэж, хүний амьсгалын замаар нэвтэрч өвчлүүлдэг. Хоол хүнсэнд тэжээллэг шимт бодис багасах, шингэн хангалттай уухгүй байх зэрэг шалтгаанаас болж өвчилж байна. Хаврын улиралд хүний дархлаа суларч ядарсан байдаг нь ханиад томуу дэгдэх, өвчлөх, хүндрэх нөхцөл болсоор байгаа юм.

-Ямар ханиад энэ хавар дэлгэрч байна вэ?

-Хавар цагт аденовирус, RS вирусийн халдвар, томуугийн А, В хүрээний вирусийн халдвар, энтеровирусийн халдвар тархдаг. Вирус бүрийн халдварын үед илрэх шинж тэмдэг өөр өөр байдаг тул ээжүүд олон янзын зовиур илэрч байгаа тухай ярьдаг. Гэхдээ эдгээр нь ямар ч шинж тэмдэг илэрч байсан вирус гэдэг зүйлээр үүсгэгдсэн тул яаран антибиотик хэрэглэж болохгүй. Ээж аавууд хамгийн сайн эм уулгаад ханиадыг нам дарна гэж бодоод байдаг. Ханиадыг хурдан эдгээхэд эм уулгахаас өөр олон сайн арга бий.

-Ямар арга үр дүнтэй гэсэн үг вэ?

-Нэгдүгээрт, орчноо чийгшүүлэх. Чийгшүүлэхийн тулд том амсартай саванд ус хийж тавих чийгтэй алчуур дэлгэх, шалаа өдөрт хоёроос доошгүй удаа халуун усанд базсан даавуугаар арчих агаар чийгшүүлэгч ажиллуулах нь өвчин хурдан эдгэрэхэд тустай. Хоёрдугаарт хүүхдийн хувцсыг сайтар тохируулж өмсгөх. Хүүхдээ ханиадтай халуураад байна гээд хэтэрхий бэгнээд байдаг халууцсан хүүхдүүд хүйтэн ус уух, хөлөрсөн байж байгаад салхинд цохиулж өвчнөө хүндрүүлчихдэг. Тиймээс хүүхдийн хувцас орчиндоо тохирсон даархааргүй хэрнээ халууцахааргүй агаар хөлс сайн нэвтрэх даавуун материалаар хийгдсэн байх шаардлагатай.

Гуравдугаарт, гэртээ агаар оруулах. Хүүхдээ өвдөхөөр эцэг эхчүүд цонхоо хаагаад агаарын солилцоогүй битүү орчинд хүүхдийг байлгадаг. Хүүхдэд хүчилтөрөгч дутагдаж, бохир нян вирустэй агаараар байнга амьсгалах нь дахин вирусийн халдвар авах, хүндрэх аюултай тул агаарын солилцоог цаг агаартай зохицуулан хоёр цаг тутам хийж байх нь ханиадыг хурдан эдгээхэд тустай байдаг.

Дөрөвдүгээрт, өвчтэй хүүхдэд ус, шингэн хярам, байхуу цай, шингэрүүлсэн жимсний шүүсийг хангалттай сайн уулгаж байвал өвчин шаналгааг багасгах, халууныг хурдан буулгах, хордлогод оруулахгүй байх сайн талтай. Тавдугаарт, шимт бодисоор баялаг, витаминлаг, тэжээллэг хоолоор хооллох нь өвчтэй хүүхэд хурдан эдгэрэхэд тустай байдаг. Дээрх таван зүйлийг баримтлаад дээрээс нь өөртөө хүүхдэдээ тохирсон хөдөлгөөн хийж байвал өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, өвчилсөн үед хурдан эдгэрэх дээрх аргуудыг амьдралдаа хэвшүүлэх хэрэгтэй.

-Хаврын цагт ямар хоол хүнс хэрэглэж дархлаагаа дэмжих ёстой вэ?

-Бид монгол хүн эх орныхоо цаг уурт зохицсон уламжлалт хоол хүнстэй ард түмэн. Хаврын цагт шимт бодисоор баялаг, витаминлаг хүнс болох өндөг, мах, дүпү, шар тос, өрөм, бяслаг, ааруул, ээзгий, гурвалжин будаа, шар будаа, хөц будаа, сэвэг зарам, бүхэл үрийн гурил, гурилан бүтээгдэхүүн, эх орны хөрсөнд ургасан төмс, лууван зэрэг хүнсний ногоо, аньс, нэрс, чацаргана зэргийг тохируулан хэрэглэх хэрэгтэй. Ингэж байж өөрийн болон үр хүүхэд, эцэг эх өндөр настныхаа, гэр бүлийнхнийхээ дархлааг дэмжинэ.