Month: December 2017

Засгийн газраас автобензины онцгой албан татварыг нэмэгдүүлэхээр шийдвэрлэсэнтэй холбоотой шатахууны үнэ нэмэгдэх вий гэсэн болгоомжлол нийгэмд үүсээд байна.

Саяхан МУСГЗ, Д.Сүхбаатарын одонт нэрт зохиолч, их эмч Ш.Ванчаарайн анхны зохиол нийтлэгдсэний 60 жил, мэндэлсний 85 жилийн ойгоор түүний хөдөлмөр бүтээлийг үнэлж, ЭМСЯ-ны харьяа Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв, Монголын зохиолчдын эвлэл, Монголын анагаах ухааны зохиолчдын холбоо хамтран хөдөлмөр алдрыг нь тэмдэглэв.

Миний бие 10-аад жилийн өмнө 2008 онд хэлэх гэсэн үгээ хэнээс ч цэрвэхгүй хэлдэг энэ өвгөн зохиолчтой уулзаж өдрийн сониндоо “Би амьдралаа өөрөө босгосон” хэмээх ярилцлагыг нийтэлж байсан юм. Гэтэл магнайнаас нь гэрэл цацарсан энэ халзан өвгөн өтөлж өвгөрөхгүй өнөөх л хэвээрээ байна. Үүнийг нь СГЗ яруу найрагч Б.Хүрэлбаатар “ажилсаг бүтээлч сэтгэлгээтэй нь холбоотой байх” гэж хэлж байхад МУ-ын хүний гавьяат эмч доктор профессор И.Пүрэвдорж “бие, хэл, сэтгэлээ чандлан ариусгасан, уужим ухаант, хүлцэл төгөлдөр, башир хуурмагаас ангид” гэж түүнийг тодорхойлж байна. МУИС-ийн уран зохиол, урлаг судлалын тэнхимийн багш МУСГЗ нэрт зохиолч До.Цэнджав “Монголын орчин үеийн өвөрмөц содон дүр агуулгатай, цаг үеээсээ тасарч, ардын ардчилсан шударга, үнэн зөв нийгмийг урьдчилан харж олон ном бүтээлээ туурвисан гэж” түүнийг үнэллээ.

Ш.Ванчаарайн уран бүтээл болоод хийж бүтээсэн эмчийнх нь ажлыг товч танилцуулсан МУ-ын хүний гавьяат эмч, яруу найрагч С.Бадамжав “түүний эрхэлж байсан “Эрүүл мэнд” сэтгүүл эрүүл мэндийн боловсролыг түгээж чадсан жинхэнэ сэтгүүл болж чадсан учир 130 гаруй мянган уншигчтай болсон хийгээд анхны өгүүллэг нь “Уран зохиолын цоморлиг” сэтгүүлд 1957 онд хэвлэгдсэнийг дурьдаад “Өнөөдөр бид Ш.Ванчаарайн уран бүтээлийг тоон үзүүлэлтээр нэгтгэн үзэхэд тэр 80 гаруй өгүүллэг, 120 гаруй хөрөг нийтлэл, 20 гаруй тууж, 3 роман, 4 жүжиг 20 гаруй тэмдэглэл шүүмж сэтгэгдэл өгүүлэл бичиж хэвлүүлсэн байх юм. Үүнийг нь доктор, профессор Д.Цэнд, судлаач Б.Бүрэнтуяа нар “тооны цаана бас чанар гэж байдаг энэ талаас үзэхэд түүний зохиол бүтээл тоо чанарын альнаараа ч манай орчин үеийн утга зохиолын сан хөмрөгийг баяжуулсан нь маргаангүй үнэн болох нь харагдаж байна” гэж дүгнэснийг дурьдаад түүнд урт удаан наслахыг ерөөв.

Зохиолч Ш.Ванчаарайн 85 насны найр их л эгэл жирийн, бас өргөн агуулгатай болж өнгөрөв.

Д.ОЮУНТУЯА

Шинэ жилийн баярын үеэр эрэлт ихтэй бүтээгдэхүүний нэг бол бялуу. Бялуу, кремт бүтээгдэхүүн худалдан авахдаа та дараах зүйлсийг анхаарахыг мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас зөвлөж байна. Үүнд:

• 0-6 хэмд худалдаалж байгаа эсэх,
• Ил задгай, хөлдөөсөн болон хөргөлтгүй лангуугаар буюу тасалгааны температурт хадгалж буй бялууны төрлийн бүтээгдэхүүн худалдан авахгүй байх,
• Зориулалтын сав баглаа боодолтой эсэх,
• Шошгыг харах. Бүтээгдэхүүнийг хаана, хэзээ үйлдвэрлэсэн болон орц найрлагын талаар мэдээлэл байгаа эсэхийг шалгах зэрэг болно.

• Лаазалсан бүтээгдэхүүний сав нь зэвэрсэн, хонхойсон, хий дүүрч таг нь бөмбийсөн, задалж үзэхэд дээр нь хийн бөмбөлөг үүссэн байвал,
• Өндөгний хальс нь нимгэрч, өнгө нь өөрчлөгдсөн, хагарч цуурсан, ураг нь гоожсон, гадна тал нь бохирдсон байвал,
• Хиамыг барьж үзэхэд гадаргуу нь чийглэг, гарт наалдаж байвал худалдан авахгүй байхыг зөвлөж байна.

Монгол Улс Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын “Татварын суурийг багасгах, ашиг шилжүүлэхийн эсрэг хөтөлбөр”-ийн /BEPS/ гишүүнээр элслээ. Европын Холбооноос энэ сарын 05-ны өдөр Монгол Улсыг “Татварын асуудлаар хамтран ажилладаггүй орнуудын хар жагсаалт”-д оруулсан юм.

Өмнө нь “Татварын суурийг багасгах, ашиг шилжүүлэхийн эсрэг хөтөлбөр”/BEPS/-өөс дэлхийн улс орнуудад уриалга гаргаж, 120 орчим улс уг жагсаалтад нэгдэхээ илэрхийлсэн байдаг. Харин манай улс өнгөрөгч наймдугаар сард татгалзсан хариу явуулснаар ийнхүү асуудалд ороод байсан билээ.

Засгийн газрын зүгээс Европын Холбооны мэдэгдлийн дараа холбогдох байгууллагад бичиг явуулж нааштай хариу авсан нь энэ юм. Улмаар хар жагсаалтаас гаргах ажлыг хариуцах шинэ тусгай үүрэг гүйцэтгэгч элчин сайдаар Б.Мандахбилэгийг томилон ажиллуулж байна. Монгол Улс нэн тэргүүнд татварын асуудлаарх ил тод байдал болон мэдээлэл солилцооны тухай дэлхийн форумд элсэх, Эдийн засгийн хамтын ажиллагааны байгууллагын татварын асуудлаар харилцан туслалцаа үзүүлэх тухай олон талт конвенцид нэгдэх зэрэг ажлын ард гарах шаардлагатай байгаа юм.

Мөн ил тод байдлыг хангах зорилгоор татварын ерөнхий хууль, хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар Сангийн яам ажиллаж байна. Ингэснээр арилжааны банкнууд дахь гадаадын иргэдийн дансны мэдээлэл, дансны хуулгыг татварын байгууллагаар дамжуулж ил болгоно гэж Сангийн сайд онцолсон билээ.

Монгол Улсад уул уурхайн салбар үүсч хөгжсөний 95 жилийг ойн баярын хурал дээр салбарын шилдэгүүдэд шагнал гардуулах ёслолын арга хэмжээ болсон юм.

“ТЭРГҮҮНИЙ УУРХАЙЧИН” ХҮНДЭТ ТЭМДГЭЭР

1. Ц.Нэмэхжаргал Рэдпаф Монгол ХХК-ийн уурхайчин

2. Д. Болдбаатар Рояальолон улсын дээд сургуулийн Эрдмийн зөвлөлийн дарга

3. Б.Хулан УУХҮЯ-ны БХЗГ-ын мэргэжилтэн

4. Д.Сэрээтэр АМГТГ-ын Уул уурхайн үйлдвэрлэл технологийн хэлтсийн мэргэжилтэн

5. Б.Саран БОАЖЯ-ны Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөцийн удирдлагын газрын ахлах мэргэжилтэн

6. М. Батчулуун ЭмЭлЦахиурт Овоо ХХК-ийн зөвлөх

7. Б.Төрболд Бороо Гоулд ХХК-ийн Хуулийн мэргэжлийн ахлах ажилтан болон менежер

8. Б.Баатарзориг Таван толгой ХК-ийн Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, байгаль орчин, эрүүл ахуйн дарга

9. Д.Баттулга Дархан төмөрлөгийн үйлдвэр ХК-ийн Төмөртолгойн уурхайн дарга

10. Г.Дөл АМГТГ-ын Уул уурхайн үйлдвэрлэл технологийн хэлтсийн мэргэжилтэн

“ТЭРГҮҮНИЙ ГЕОЛОГИЧ” ХҮНДЭТ ТЭМДГЭЭР

1. Б.Болдтөмөр Алтандорнод Монгол ХХК-ийн геологич

2. Н.Долгормаа Геологийн төв лаборатори ТӨҮГ-ын Эдийн засагч

УУЛ УУРХАЙ, ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН ЯАМНЫ “ЖУУХ БИЧИГ”-ЭЭР

1. У.Ууганбат Ляпислазурь Эрдэнэ ХХК-ийн Маркшейдер инженер

2. Г.Батзаяа Кью Эм Си ХХК-ийн Эдийн засагч

3. С.Дорждагва Өгөөмөр өргөө ХХК-ийн захирал

4. Б.Алтанбагана Монголын бичил уурхайн нэгдсэн дээвэр холбооны төслийн зохицуулагч

5. Б.Буяннэмэх Уул уурхайн мэргэжлийн холбоодын зөвлөлийн Ерөнхий инженер

Шинэ жилийн баярын бэлэгдэл болгож дэлхий даяар мөнх ногоон гацуурыг чимдэг билээ. Энэхүү уламжлал үеэс үед дамжсаар нэг бус зууныг ардаа үлдээжээ.

-ЭНЭХҮҮ УЛАМЖЛАЛ ЭРТ ҮЕС УЛБААТАЙ. ТҮҮХ ХЭРХЭН ЭХЭЛСНИЙГ ТА БҮХЭНД ӨГҮҮЛЭЕ-

Эрт цагийн хүмүүс мод бүрт сүнс шингэсэн байдаг гэдэгт итгэдэг байв. Тэр сүнснүүд моддыг далдын хүчтэй болгодог гэж хүмүүс сүсэглэдэг байсан учир алим, өндөг, самраар чимэглэн аргадаж эхэлсэн юм. Мод бүхнээс жилийн дөрвөн улирал мөнх ногооноор байх гацуур хамгийн онцгой нь билээ. Түүнийг амьдралын бэлэгдэл, үхэшгүй мөнхийн мод гэж эрт дээр үед үздэг байв.

Анх Францын Эльзаст 1605 онд гацуурыг чимэглэсэн аж. Түүхэн тэмдэглэлд дурдсанаар тэр үед цаасан сарнай, жигнэмэг, алим, ёотон, алтан мөнгөн саагаар чимэглэсэн гацуурыг баярт зориулан байрлуулдаг байсан гэнэ. Энэ гайхалтай санааг Европ дахин тэр дор нь шүүрэн авсан байна. Үнэнийг хэлэхэд гацуурыг эхлээд зөвхөн чинээлэг айлууд л тавьдаг байжээ. Одооны баяр цэнгэл хямд бусаар тусах болсныг шүүмжлэгчдэд хэлэхэд, тэр үед чимэглэсэн гацуурыг нэг үхрээр, тэр ч байтугай хотын байшингаар худалдаж авч байсан гэнэ. Орост шинэ жилийг 1700 оноос тэмдэглэх болсон ба санаачлагч нь Петр I байсан байна. Тэрээр зууны шинэ тооллыг европын орнуудынхтай адил болгожээ. Гагцхүү энэ уламжлал хадгалагдаж үлдээгүй бөгөөд эзэн хааныг нас барсаны дараа таг мартагдсан ажээ. Екатеринагийн үед энэ нь дахин сэргэж, бүр хожим 19 дүгээр зууны хоёрдугаар хагаст шилмүүст модыг чимэглэх болсон байна. Ингээд 1852 онд Петербургт анхны гацуурыг залж байрлуулжээ.

Б.АМАРТҮВШИН

Хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрын мөрдөн байцаагч, хошууч Н.Бадраатай ярилцлаа.

-Хулгайн гэмт хэрэг ихэссэн талаар судалгаа гарчээ. Энэ юутай холбоотой юм бол?

-Энэ оны долдугаар сарын 1-нээс Эрүүгийн хууль, Зөрчлийн хууль шинээр хэрэгжиж эхэлсэн. Уг хуулиар хулгайлах гэмт хэргийг гэмт хэрэг гэж үзэхийн тулд 300 мянган төгрөгт хүрсэн байхаар заасан. Харин тухайн хулгайч 300 мянган төгрөгөөс доош эд хөрөнгө хулгайлбал Зөрчлийн тухай хуулиар л хариуцлага хүлээх юм. Тодруулбал, тус хуулийн 8.6 зүйлд “Албадан сургалтад хамруулах, 7-30 хоног баривчилна” гэж заасан байгаа. Тэгэхээр хулгайч нар 300 мянгаас доош эд зүйл хулгайлаад 7-30 хоног баривчлагдаад л өнгөрнө гэсэн үг. Энэ нь нэг талаараа халаасны хулгайчдыг өөгшүүлж байгаа хэрэг. Судалгаанаас харахад хувийн өмчийн хулгай 27 хувь, малын хулгай 11 хувь, тээврийн хэрэгслийн хулгай 11 хувиар буурсан байна. Харин халаасны хулгай 48 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна. Тодруулбал, 300 мянган төгрөгөөс дээш хохирол учруулсан нь 48 хувиар өссөн. Харин нийт гарч байгаа гэмт хэргийн 30-40 хувийг хулгайн гэмт хэрэг эзэлдэг.

-Хулгайчдыг өөгшүүлдэг бас нэгэн хүчин зүйл нь хулгайн эд зүйлсийг худалдаж авдаг ломбард, ченж нарт байдаг. Эдгээрт ямар хариуцлага тооцдог юм бэ?

– Цагдаагийн байгууллагаас хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэхийн сацуу эх үүсвэрийг нь арилгая гэж яриад байгаа юм. Хулгайлаад ирсэн автомашины эд анги, гар утас зэргийг нь худалдаж авах хүн байхгүй бол хулгайн гэмт хэрэг аяндаа буурна. Үүнийг хааж давхар тэмцэхгүй бол зөвхөн хулгайчтай тэмцээд үр дүн байхгүй л дээ. Эрүүгийн хуулийн 18.6 зүйлд зааснаар “Гэмт хэргийн улмаас олсон гэдгийг мэдсээр байж авсан, ашигласан, зарсан, эзэмшсэн бол 6-12 сар хүртэлх хугацаагаар хорих ялтай, хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдвол 5-12 жил хүртэлх хугацаанд хорино” гэсэн байдаг. Харин үүнийг барьцаалдан зээлдүүлэгчид буюу ломбард ажиллуулж байгаа хүмүүс төдийлөн мэддэггүй.

Ломбардуудыг цэгцлэх зорилгоор стандартад өөрчлөлт оруулсны та бүхэн мэдэж байгаа байх. Ингэснээр ирэх сарын 1-нээс ломбардууд шинэчлэгдсэн хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулах юм. Шинэ стандартын дагуу ломбардууд авч буй эд зүйлсийнхээ зургийг нь авч, эд зүйлээ тавьж байгаа хүнийхээ мэдээлэлтэй нь нэгдсэн сүлжээнд байрлуулна. Энэ сүлжээнд цагдаагийн ажилтнууд нэвтрэх эрхтэй байх юм. Энэхүү стандартыг мөрдөхгүй бол үйл ажиллагааг нь зогсооно гэж стандартад заасан байгаа. Харин иргэд алдагдсан эд зүйлийнхээ зургийг нэг сүлжээнд байршуулснаар хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх маш том гарц болно гэж үзэж байна.

-Саяхан Эрүүгийн хэлтсээс хулгай хийдэг бүлэг этгээдүүдийг илрүүлсэн. Энэ талаар мэдээлэл өгөхгүй юү?

-Манай Мөрдөн байцаах албаны Хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрын Эрүүгийн хэлтэс бүлэг зохион байгуулалттай гурван ч бүлгийг илрүүллээ. Одоогийн байдлаар шалгаад явж байгаа. Халаасны, орон байрны, автомашины эд анги хулгайлдаг этгээдүүдийг илрүүлсэн. Үүнд автомашины эд анги хулгайлаад зогсохгүй зөвхөн аккумлятор хулгайлдаг ч бүлэг этгээдүүд байсан. Ерөнхий дөө зах зээлд эрэлт ихтэй учир “Toyota prius 20” маркийн автомашины толь, яндан, аккумлятор зэргийг хулгайлах нь элбэг байна. Иймд ард иргэд маань гэрэл болоод камертай зориулалтын зогсоолд автомашинаа байршуулах нь чухал юм.

-Хулгайн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор ямар үйл ажиллагаа явуулж байгаа вэ?

-Хулгайн гэмт хэрэг цаг үеийн шинж чанартай байдаг. Харин зуны цагт хулгай харьцангуй буурдаг боловч хүчингийн гэмт хэрэг ихсэх хандлагатай байдаг. Намар хичээлийн шинэ жил эхлэх үеэр халаасны хулгай, дээрмийн гэмт хэргүүд ихээр гардаг. Мөн дараагаар нь малын хулгай ихэсдэг ч гэх юм уу харилцан адилгүй байдаг. Улирлын энэ онцлог шинжэд нь тохируулан цагдаагийн байгууллагууд урьдчилан сэргийлэхээр нэлээдгүй арга хэмжээг авч байгаа. Энэ жил л гэхэд малын хулгайгаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор орон нутагт байх цагдаагийн 13 постын үйл ажиллагааг идэвхжүүлсэн. Постууд 24 цаг ажиллладаг. Шуурхай удирдлагын штабаас постуудыг хариуцаж ажиллан мэдээ, мэдээллийг Цагдаагийн Ерөнхий газрын удирдлагад танилцуулан ажилладаг.

Ерөнхийдөө гэмт хэрэгтэй тэмцэх тэр дундаа хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх нь зөвхөн цагдаагийн байгууллагын ажил гэж ойлгож болохгүй. Төрийн болон төрийн бус байгууллагын хамтын ажиллагааны хүрээнд гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хэрэгтэй. Ард иргэд ч сонор сэрэмжээ дээшлүүлэх ёстой. Харин иргэдийн дунд зөвхөн цагдаа л урьдчилан сэргийлэх ёстой гэсэн ташаа ойлголт байгаад байх шиг санагддаг. Байгууллагууд болон ард иргэдтэйгээ хамтран ажиллаж байж л хулгайн гэмт хэргээс сэргийлж чадна.

-Хулгайд эд зүйлээ алдан эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн ч шийдэгдэх нь удаан байдаг гэх хүмүүс бий. Энэ тухайд?

-Өмнө нь орон нутаг болон дүүрэг дамжсан хэрэг болгоныг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулинд зааснаар нэгтгэдэг байсан. Харин энэ оны долдугаар сарын 1-ээс мөрдөгдөж эхлэсэн Эрүүгийн хуулиар эрүүгийн хэргийг заавал нэгтгэх шаардлагагүй болсон. Тэгэхээр тухайн нутаг дэвсгэрт үйлдэгдсэн, шалгагдаж байгаа газраа шийдвэрлэчих хууль эрх зүйн боломж нь нээгдсэн. Ард иргэдэд төдийгүй хууль сахиулахын албан хаагчдад ч энэ тун үр дүнтэй хууль болсон гэж бодож байгаа. Урьд нь олон хэрэг нэгтгэж маш их хугацаа авдаг байсан. Хугацаа алдаж байх хооронд өнөөх этгээд дахиад гэмт хэрэг үйлддэг, оргон зайлдаг гэх мэт сөрөг байдлууд ихээр гардаг байсан.

Түүнчлэн Эрүүгийн хуулиар хулгайн гэмт хэрэг хийсэн этгээд хохирлоо барагдуулах юм бол ял шийтгэлийг хөнгөрүүлэх нөхцөлтэйгөөр нь тусгаж өгсөн. Тэгэхээр гэмт этгээд хохирлоо төлчих юмсан гэж бодох нь байна л даа. Өмнө нь хохирлыг нь барагдуулсан ч эс барагдуулсан ч шийтгэл нь яг хэвээр үлддэг байсан. Энэ тохиолдолд гэмт этгээд аль болох хохирлыг барагдуулахаас зайлсхийдэг. Үүнд хохирогч л хохироод үлддэг байсан гэсэн үг.

Иргэдийнхээ эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах, байгаль орчныг хамгаалах, экосистемийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах чиглэлээр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчаас дараах бодлого, үйл ажиллагааг 2017 онд хэрэгжүүллээ. Үүнд: